Weekend )PflTUIN DER/VERKOPER M/V aiGYPTf :N Panties kkanties op vakantie? Indonestë auto's ie evenementen ïizen alta )rt IN LAAG-BORTELDONK >rte termijn een 38 uur per week. ien: are agrarische opleiding gewenst ;id tot het verrichten van sn tuincentrum voorko- verkzaamheden sollicitaties aan: .aag-Borteldonk 15a, 4707 CC Roosendad, KM aravans v.a. 995,- p.p. chool 'DE KAAG' 02524-4333 Een van de partijen moet liegen. Het eerste slacht offer in een oorlog is de waarheid, zeggen ze VN'ers zijn onwetend. Ieder half jaar komen er blauwhelmen die opnieuw het wiel moeten uitvinden. n Laag-Borteldonk 'r—4 [Limburg, De Limhi, r 17_dgse verzorgde rondrj 'nel. Sinai 1895- S vertr.data in '95 'dfit« Reizen 071-146649 A ANVR/ SGR) Opvallend Adverteren Elke zaterdag in Reizen en Recreatie. ndia/ km, Jzen lusief ps en Bel: |R. Aantrekkelijke Korting Als u vaker adverteert lanties in Europa voor solo's van aar! Bel voor de nieuwe reisgids pizen: 08348-2300 (lid SGR). Iweek- laktivi- ecialist 1)2526- Intuur- 1 diepe Vanaf' noase ■rovers Iwoes- pite bij wonin een ar een We fata deloze J ervan Irval fn mooi [is nog I- incl hleder- alle taxi, alle [hotels, pentent _Boven- lenging Hogelijk. Iracter: uurlijke I zeilen, lilen, 2 Amfibie 13/070- RBOUW pchade. at.ontv. 483. 2-4-6p I 26+33. aasbree 2-5 p. f08812- 666 JCEDES |enz. tot 1650,- 74 ud-Holl. I GRILL- I feesten led rijven W. HOTEL nachten, fibad en jCinderen foor info 085- VENEN/ 499,- pcursies I SGR. arschool loor fijne |sen en surfen - jotvaren b2887. Geniet mee op onze aktievi rondreis door het Vem Oosten. In Singapore qe nieten we uitgebreid var een originele 'Steamboat fondue. Een dag later varer we met een snelle speed boat naar het groem Sumatra. Daar gaan we da markt op met vriendelijki Indonesiërs, en bekijkei hun bijna vredige 'Bul Fights'. We maken kennis met de werpnetvissers va! een betoverend vulkaan meer en ondergaan de sfeer van de jungle ter voeten uit. Nu voor eer zeer interessante priis- ƒ2745,- incl. KLM vliegre tour, professionele reisbe geleiding, alle vervoer pei taxi, boot en bus, en alli overnachtingen in uitste kende hotels. Bovendien GRATIS verlenging van het vliegticket mogelijk. Folder? Bel Character: 030-292474 Lid SGR. 25-dgse verzorgde hotel rondreis Sumatra/Java/Bal 3295,-. Div. data in hoog, seizoen nog plaats! Vertr. ir mei en juni nü 3195,-1 Extra reis: vertr. 3/7. DELTA Reizen: 071-146649 (ANVR/SGR). CAMPERVERHUUR 4-5-6 pers. ANWB voorw. koop div. campers o.a Hymer, Bovag garantie. H Peemen tel. 076-145488. Wij bouwen uw casco- camper geheel in naai eigen wens. VAN HAANDEL CAMPER in- en verbouw 04922-4489 b.g.g. 2586. Te huur/te koop: Diversi kampeerauto's. STAF Campers Deurne. Jan Toor opstraat 10 Deurne. Tel: 04930-19505 T.k. vouwwagen GRANl PARADISO voor en zijtentl '87 in nieuwst. 076-145488. f Uniek aanbod: LAST MINUTE fly-DRIVE 8-15 dagen malta (incl. 6 dagen auto) én 150,- boekingskorting! Keyplan holidays Tel: 01650-51236- 24-u. service 01650-66242 mod.acc.jeugd opl.v.a.8jr.ANWBerk. Zeil boerderij RUFUS PREGO zeilzwerven organi seren aktieve zeilvakanties, info: 05138-12594/1867a_ SARDINIË. Bruisend water- avontuur met Amfibie Treks Waterskiën, jetskiën, surfen body-boarden, 2 wkn. v.a. ƒ395,- Tel. 015-623683/ 070-3645836 SGR. T.k. pol. KAJUITZEILJACHT bj'79,lengte 6.9m.,bb.rn<w Vr.pr 11.000. 040-817351 DINSDAG. Je ontmoet de oor log waar-ie woedt, zeggen ze. En dan moet je uitkijken, maar niet verkrampt raken, want dan kun je niet meer nadenken en risico's afwegen. Dertig kilome ter buiten Sarajevo, aan de voet van de berg Igman, brandt de moskee van Lokve. Bosnisch Servische tanks hebben het onlangs gerepa reerde gebouw een half uur geleden aan flarden geschoten. Toch moeten we door het dorpje, terwijl de moskee nog brandt en de burgers in de kelders blijven vanwe ge het gevaar voor nieuwe beschie tingen. Vanuit Kroatië hebben we deze plek bereikt met een reguliere bus die iedere dag tot vlak voor Sa rajevo rijdt. De bus is gevuld met mensen die naar Sarajevo willen. Een van hen is een Palestijnse jon gen die naast z'n vader zit. „Ik weet wat oorlog is," zegt hij op cynische toon, „Ik ben vanwege de oorlog vanuit Gaza in Palestina naar Koe weit gevlucht. Daar brak vervolgens ook de oorlog uit. Toen ben ik naar Tuzla m Joegoslavië vertrokken om daar te studeren. Tuzla ligt in Bos nië, en je weet wat hier gebeurd is. Ik moet nu naar Sarajevo om een paspoort aan te vragen, om ook deze oorlog te kunnen verlaten." Dan grijnst de jongen en zegt: „Tot nu toe heb ik nogal pech gehad in m'n leven, maar daar moet toch een keer een einde aan komen." De bus gaat niet verder dan Lokve, omdat het te gevaarlijk is om de berg Igman over te steken in zo'n groot voertuig. De bergweg ligt na melijk in het schootsveld van de Bosnische Serviërs die op sommige plekken de auto's met bestemming Sarajevo direct in het vizier hebben. „Er wordt zwaar gevochten in Sara jevo," zegt een Bosnische soldaat bij de zoveelste wegblokkade. „Zo'n grote bus wordt zeker aan flarden geschoten." We huren dan maar een taxi om de berg Imman over te steken. Ik reis in gezelschap van Johan Verheyden, een Belgische collega die werkt voor de BRT-radio. „Vroeger konden we gewoon naar Sarajevo vliegen met de Verenigde Naties," klaagt Johan, „maar de Serviërs schieten steeds op VN-vliegtuigen waardoor de lucht haven al weken gesloten is. En kijk nu eens wat voor een moeite we moeten doen om Sarajevo te berei ken." Na een uur bereiken we de top van Igman. Onderweg schoot nog een Servische tank op onze auto, maar gode zij dank, miste het projectiel ons, waardoor we nu de angstige taxichauffeur betalen en de spullen uitladen. We zijn nog lang niet in Sarajevo, realiseren we ons. Want alhoewel je de stad vanaf de top van de berg kan zien liggen, kunnen we slechts lopend verder. Het laatste gedeelte van de Igman-weg is dezer dagen simpelweg niet begaanbaar voor niet-bepantserde voertuigen. De Bosnische Serviërs schieten op alles wat beweegt. En dus moeten we twee uur lopen. Twee uur lang, stijl naar beneden veelal, met tien tallen kilo's bagage op onze rug. Een paar jochies helpen ons met de tassen en de rugzakken en wijzen de weg, want het wordt donker en het paadje slingert door bossen en langs rotsmassieven en komt uiteindelijk uit in Hrasnica, een voorstad van Sarajevo die in handen is van het Bosnische regeringsleger. Onderweg vallen we een paar keer. Ik glijd uit en heb het gevoel dat m'n knie ver brijzeld is. „Kom op," zegt een van Sarajevo dinsdag j.l.: burgers zoeken dekking voor sluipschutters achter een pantservoertuig van blauwhelmen uit de Oekraïne. Zeven dagen Sarajevo de jochies, „we moeten verder." In Hrasnica slapen we bij Kocka en zijn gezin. Hij is een politieman, zij een huisvrouw en de 22-jarige zoon vecht aan de linies. Kocka's vrouw maakt koffie. Via de VN horen we dat er zich de afgelopen dag maar liefst 13.000 'schietincidenten' heb ben voorgedaan. Voor het slapen gaan zegt Kocka: „Jullie redden het wel. Ako bok da; als God het wil." WOENSDAG. Wakker wor den kost moeite. Uit bed klimmen nog meer. Gerad braakt. Spierpijn. Knie blijft pijn doen. Kocka's vrouw heeft alweer koffie gezet. Ze laat de gaten in het huis zien. Achter het gordijn is er een stuk muur verdwenen door een ingeslagen granaat. En ze doet het wandmeubel open en steekt haar vingers door de planken. Granaat splinters hebben veel gaten in de kasten gemaakt. De grote vraag blijft echter: Hoe ko men we vanuit Hrasnica in de stad? Dit gedeelte van de Bosnische hoofdstad staat namelijk niet direct in verbinding met Sarajevo-stad omdat het vliegveld ertussen ligt. En de luchthaven is in handen van de Verenigde Naties, maar omdat de Serviërs vanuit de heuvels alles kunnen zien, beslissen de Serviërs wie wel en wie niet de stad in mag. Vanwege de zware gevechten in de stad zijn de Serviërs slechtgehu meurd. Zonder pantserwagen staat het gelijk met zelfmoord om de luchthaven over te steken. Er loopt echter een tunnel vanuit Hrasnica naar Sarajevo, maar die is alleen geopend voor Bosnische sol daten. Het vliegveld is slechts acht honderd meter breed, maar zonder auto, zonder gepantserde auto is het risico veel te groot. Ik bel de Neder landse generaal C.H. Nicolai en vraag of hij niet een gepantserde VN-wagen kan sturen om ons op te halen. Nicolai laat weten dat-ie daar niet aan kan beginnen, omdat het volgens de VN-richtlijnen van die dag te gevaarlijk is om de luchtha ven over te steken. Kocka belt een vriend, die als taxi chauffeur werkt. Hij zal ons naar Butmir brengen, dat grenst aan de luchthaven. Bij een Bosnisch-con- trolepost wachten we totdat we kunnen meerijden met Franse VN'ers of collega-journalisten. Maar omdat er zoveel wordt geschoten in de stad, durft bijna niemand de luchthaven over te steken. We pra ten wat met twee Bosnische soldaten in de beschutting van een houten huisje. Plotseling een enorme explo sie, een windhoos en granaatsplin ters tegen de muur van het huisje. „Kolere," schreeuwt iemand. Dertig meter verderop is een granaat inge slagen, een rookwolk stijgt op. De soldaat belt over een veldlijn zijn commandant. „We worden bescho ten," schreeuwt de jongen door de hoorn. De commandant aan de an dere kant van de lijn belooft dat er iets terug gedaan zal worden. Vijf minuten later horen we de uitgaan de granaten die even verderop, aan de Servische kant exploderen. We zijn lijkbleek, en ik hoop dat de Ser viërs niet uit wraak terug zullen schieten. Gelukkig arriveert er een gepantser de auto van CNN, die op weg is rich ting de stad. Met hen rijden we over de luchthaven. De man van CNN zegt dat het gisteren flink tekeer ging in de stad en dat de gevechten vandaag gewoon door zijn gegaan. Naast hem zit een camaravrouw van CNN. Ze praat nogal moeilijk en heeft een flink aantal littekens rondom haar mond. Twee jaar gele den schoot een Servische sluip schutter haar kaak aan flarden in Sarajevo. Nu komt ze terug, en ik denk dat ik haar erg dapper vind. Eindelijk arriveren we in Sarajevo. Iedereen is nerveus en de straten zijn uitgestorven. De gevechten van gisteren houden aan. Honderden granaten slaan in op de heuvels rondom Sarajevo. Overal rookwol ken. Urenlang een bijna constant gedreun van granaten. De Servische extremist Seselj, presi dent van de Radicale Partij en vroe gere bondgenoot van president Mi losevic, bezoekt de Servische linies rondom Sarajevo en vertelt trots op de Bosnisch-Servische televisie dat hij in de wijk Nieuw-Sarajevo een 'smerige moslim' heeft doodgescho ten uit de loop van een sluipschut tersgeweer. Inderdaad is er op die plek iemand doodgeschoten, maar het slachtoffer was een Serviër die nog altijd in Sarajevo woonde, 's Avonds in het avondnieuws meldt de Bosnische televisie dat er zestien gewonden en een paar doden zijn gevallen. Ze laten beelden zien van een Franse VN-observatiepost in het gebied die voortdurend zwaar wordt beschoten. „Serviërs nemen de VN onder vuur," meldt de presentator. Een half uur later, op het Bosnisch Servische journaal (beide televisiezenders zijn te ontvangen in Sarajevo), verschij nen exact dezelfde beelden. „Mos lims nemen VN onder vuur," luidt dit keer het commentaar. Dit is be lachelijk. Een van de partijen moet liegen. Een van de partijen moet be driegen. Het eerste slachtoffer is een oorlog is de waarheid, zeggen ze. Gelukkig zendt de Bosnische televi sie 's avonds laat de Benny Hill- show uit. Normaal vind ik dat niet om aan te zien, maar na een dag als vandaag doen zelfs zijn flauwe grappen komisch aan. DONDERDAG. Strakke blau we lucht, zon schijnt. Wie durft deze stilte te doorbre ken? Om elf uur verzamelen alle journalisten zich in het voorma lig PTT-gebouw van Sarajevo voor de dagelijkse persconferentie. De bijeenkomst is nog niet begonnen of we krijgen bericht dat op nauwelijks een kilometer afstand, in de wijk Alipasino Polie nabij het televisie gebouw, een granaat is ontploft voor een winkel. Twee doden, een paar gewonden. Kolonel Gary Coward zegt dat het vandaag een stuk rusti ger is dan gisteren, maar je weet het hier nooit. Ik vraag aan Coward wie die Franse observatiepost die gisteravond op de Bosnische en Servische televisie ver scheen, nou eigenlijk onder vuur heeft genomen. „Bosnische Ser viërs," zegt Coward. 's Avonds een ontmoeting met de Nederlandse generaal Nicolai. Hij verontschuldigt zich voor het feit dat hij ons gisteren niet kon opha len. „Het was veel te gevaarlijk en we zaten met een televisie-team van de NOS in de maag. Met veel moeite hebben we hen de stad uit kunnen krijgen," zegt hij. Volgens Nicolai en zijn assistent De Ruyter is de situatie erg gespannen in de stad. Beide Nederlandse mili tairen hebben last van een ziekte die zich bij veel blauwhelmen voordoet. Er bestaat nog geen naam voor deze ziekte, maar bijna alle blauwhelmen in Bosnië denken volgens het nu vol gende patroon: „Goh, dit is een gei- tenland. Wat een gekken wonen hier. Waarom verniel je zo'n prach tig vakantieland? Ha, ha, ha, dit is de Balkan, de mensen zijn hier idio ten en je kan niemand vertrouwen. Ze zeggen het een, ze doen het an der. De mensen hier zijn toch wel erg emotioneel. Ik ben blij dat ik over een half jaar weer naar huis mag.Dat geldt niet alleen voor Ne derlandse VN'ers, maar ook voor Fransen, Britten, Spanjaarden of Bangladeshi. „Neem bijvoorbeeld die granaat van vanochtend in Alipasino Polje," zegt generaal Nicolai. „Dat kunnen de moslims net zo goed zelf op hun ge weten hebben." „Ja", vult De Ruyter aan, „want het is wel toevallig dat die granaat net explodeerde om half elf in de buurt van het televisiegebouw toen er veel camerateams in de buurt waren." Wat een prachtige theorie. De mos lims hebben het weer eens zelf ge daan. Natuurlijk. Waarom ook niet. Ik zeg tegen De Ruyter dat er zich ALTIJD camera-teams in het televi siegebouw bevinden. De Ruyter knikt ongeloofwaardig. De volgende dag melden de VN dat de bewuste granaat vanuit de Servische wijk Ilidza is afgevuurd op Alipasino Polje. Philipe Deprez, de correspondent van de Franse krant 'Le Figaro' is kwaad als ik hem vertel over de be schuldigingen van De Ruyter en Ni colai aan het adres van de moslims. Philipe woont in Alipasino Polje en zegt: „Ik weet hoe de VN zou reage ren als ze tijdens de oorlog in Ausch witz een observatiepost hadden ge had. Terwijl de nazi's de joden aan het vergassen waren, zouden de VN zeggen: 'Tja, die joodse gevangenen hebben inderdaad een stuk brood gestolen, en een van de gevangenen heeft zelfs een keer een bewaker een klap gegeven. Tja, wellicht zijn die concentratiekampen door de joden zelf opgezet om later een eigen land te kunnen claimen.' Ik kots van de VN." Philipe heeft gelijk. De VN in Sara jevo bestaan uit een stel onwetende figuren. Iedere zes maanden worden kolonels, generaals en soldaten ge roteerd, wat betekent dat Sarajevo ieder half jaar weer wordt opgeza deld met nieuwe VN'ers die nergens van weten en steeds opnieuw het Wiel moeten uitvinden. Om bij te komen van de ergernissen, doen we de Bosnische televisie aan. Buiten slaan soms granaten in, bin nen kijken we maar weer eens naar een nieuwe aflevering van Benny Hill. VRIJDAG. Rust en regen. Alsof er nooit iets in deze verdoemde stad is gebeurd. Alsof niemand wapens heeft, en alsof nie mand zin heeft om te doden, alsof het serum van de waanzin is uitge werkt en iedereen zich weer reali seert dat het leven zoveel prachtiger is dan de dood. De hele dag hoor je nauwelijks iets. Ach, hier en daar een granaat, of een machinegeweer dat ratelt, maar soms is het drie of vier uur achtereen volkomen stil. Met Johan bespreek ik de grilligheid van de oorlog. Waarom is het vandaag rustig, ter wijl je drie dagen geleden bijna niet buiten kon komen? Wat is de logica van een sluipschutter? We eten in een restaurant. De Mexicaanse-ste- ak smaakt goed, en voor drie mark koop je een pakje Marlboro. „Je kunt hier overleven...", zegt Johan. Bijna automatisch vul ik aan: „Ako Bok da, als God het wil." ZATERDAG. Het blijft regenen, en de rust houdt aan. Ik logeer bij de Zornic-familie. De dochters des huizes heten Eni- sa en Mukica, de zoon heet Zoka. Een week geleden kreeg hij een gra naatscherf in zijn gezicht, maar het kleine litteken geneest al aardig. Opnieuw is er geen water. Wel brood met kaas. En tegenwoordig beschikt ieder huis in Sarajevo over 24 uur per dag elektriciteit, zodat we de kaas-sand- wich opwarmen in de magnetron oven. 's Middags gaan we naar een brui loft. Jasna trouwt vandaag met Sve- tislav. Zij is moslim, hij is Serviër. De ambtenaar van de burgerlijke stand zegt dat een gemixt huwelijk nog maar heel zelden voorkomt. „Voor de oorlog lag het percentage op 30 procent," vertelt ze, „nu mo gen we al blij zijn als we één procent halen." Daarna een lunch bij de VN met Samra, een Bosnische dame die ik al twee jaar ken. Ze werkt tegenwoor dig als tolk bij de VN. 700 dollar verdient ze nu per maand. Veel voor Sarajevo, weet ze, want het gemid delde maandloon ligt op 30 Duitse marken. Het menu van de VN'ers ziet er die dag als volgt uit: Als voorafje vis met salade. Dan kip, patat en ketchup. Vegetariërs kunnen Frans stokbrood met kaas krijgen. Als toetje heb je de keuze uit vruchten- yoghurt of een stuk verse ananas. Maar je kunt ook beide nemen, want er is genoeg. Naast ons aan tafel zitten een paar Franse VN'ers die praten over de problemen met vervoer in de stad. Tegenover ons zit een Britse officier die heel erg lijkt op prins Charles. Het toevallige is dat de man ook nog eens Richard King heet. We moeten beiden lachen om de man en zijn toepasselijke naam. Hij zegt dat de VN per dag vijfduizend stokbroden laten bakken in de bak kerij van Sarajevo voor de Franse blauwhelmen. Samra en ik luisteren verbaasd toe. Gaan we hier binnen kort ook haring voor de Nederlan ders kweken? [AANDAG. Vandaag is het sluipschuttersdag! Wat een verschil met gisteren. Nu be gin ik de tactiek van de Ser vische belegeraar te snappen. Na de zware gevechten van afgelopen dinsdag en woensdag houden ze zich een paar dagen gedeisd. Want na drie dagen relatieve rust denken veel inwoners van Sarajevo dat ze wel weer naar buiten kunnen. Ieder een moet tenslotte naar z'n werk of er moet voedsel gekocht worden. Dus na een paar dagen rust begint de ellende weer. Niet te vroeg in de ochtend, vanzelfsprekend, want dan weet de bevolking dat het opnieuw gevaarlijk is en blijft alsnog thuis. Maar om tien uur 's ochtends, als het centrum gevuld is met mensen, ont ploffen er weer granaten. Direct daarna gaan de sluipschutters aan de slag. Er ligt een plas met bloed in het centrum, want de sluipschutters kunnen je soms op de meest vreemde plaatsen raken. VN'ers hebben in middels overal weer grote contai ners geplaatst die het zicht van de sluipschutters moet belemmeren. Ie dereen rent over de kruispunten. Een vrouw zoekt huilend beschut ting achter een container. Regelma tig klinkt er geweervuur. Opnieuw duikt iedereen weg. Opnieuw heerst de angst. Enisa's zus, Mukica, blijkt die ochtend nog niet op haar werk aangekomen te zijn. Enisa maakt zich grote zorgen omdat er regelma tig in de buurt explosies klinken. Terwijl we de auto pakken en naar Mukica's kantoor rijden, zegt Enisa: „Godverdomme snap je nou waarom we die klote Serviërs haten. We kun nen niet anders. Gelukkig blijkt Mukica veilig achter haar buro te zitten. „Alles oké," lacht ze. Nu roe pen we gezamenlijk: „Ako bok da, als God het wil." Het is soms ontroerend om in deze stad rond te lopen en haar inwoners te ontmoeten. In een zee van ellende en donker nationalisme proberen ze er nog iets van te maken. Al die vrouwen met hun mooie kleren en hun lippestift en hun nagellak. Al die mannen - die mijn vader kunnen zijn - die iedere dag trouw naar het werk gaan: en vaak moeten rennen, met hun aktetas onder hun arm. Er is veel mis in de stad. Er zijn oor logsprofiteurs, de staatstelevisie geeft de Bosnisch-Turkse vriende schap overdreven veel aandacht en de moslim-regeringspartij SDA ver toont soms dictatoriale trekjes. Maar je kan het niet vergelijken met de moordenaars aan de andere kant. Zo maken de VN bekend dat de Ser viërs nu ook al de stad onder vuur nemen vanuit de VN-wapenopslag- plaatsen buiten Sarajevo. „Ze ne men geen eens meer de moeite om die wapens te stelen en ze buiten ons zicht te gebruiken," moppert een blauwhelm. De Boschnisch-Servi- sche televisie zendt die avond op nieuw slechts propaganda uit. Ka radzic roept dat alle moslims zullen worden vermoord als ze geen staakt het vuren willen. Servische militai ren prediken de grootsheid van Ser vië en die van de Servisch orthodoxe kerk. Zo duurt het Bosnisch Servi sche journaal 13 minuten, waarin 72 keer het woord 'Servië' of 'Servisch' wordt genoemd. Dat is iedere negen seconden. Ik schakel even over naar de Bosni sche televisie: de moslim-televisie, zoals de Serviërs zeggen. Het Bosni sche kanaal toont de musical 'Jesus Christ Superstar', de film 'Against All Odds' en natuurlijk... een nieuwe aflevering van Benny Hill.--

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 33