Weekend
Intern
De bedevaarrïndustrie
van Lourdes
DE STEM
De pil uit het ziekenfonds. In bejaar
denhuizen worden mensen soms laat
uit bed geholpen, omdat ze toevallig
achterin de gang wonen. Hartpatiën
ten hadden niet hoeven te overlijden
als er nog geld voor hun ingreep be
schikbaar was geweest. Kortom: er
moet fors bezuinigd worden in de ge
zondheidszorg. En dan stuurt ziekte
kostenverzekeraar VGZ 390 mensen
op bedevaart naar Lourdes? „Jaze
ker", vertelt Boudewijn Dessing, di
recteur van VGZ. „De mensen kun
nen hier geestelijk hijtanken. In veel
gevallen is lichamelijk ziek zijn im
mers ook een kwestie van de geest.
Ze kunnen er weer beter tegen, als ze
hier geweest zijn." Het Lourdespotje
van VGZ is geen weggegooid geld,
dat weet Dessing wel zeker.
Verzekeraar VGZ
stuurt jaarlijks
honderden zieken
op bedevaart
'Hier in Lourdes
merk je dat je niet
alleen staat met je
zorgen'
pESTEM
Zelden heeft in Nederli
sjag van de IRA zoveel
ffoede losgemaakt als
Roermondse Markt,
daag precies vijf jaar g
verboden Ierse Republi
twee Australische toeri
slachtoffer van blind g
Een terugblik.
ZATERDAG 27 MEI 1995
Het echte wonder van Lourdes
Door Hans van den Heuvel
De rots voelt koel en glad
aan, zacht bijna. Hele
maal gladgeschuurd door
de tedere kussen van mil
joenen schuchtere nonne
tjes en forse paters, de
aanrakingen door de handen van
nog veel meer anderen. Zwaar zie
ken in de rolstoelen of de rijdende
bedden, duwende vrijwilligers,
nieuwsgierige dagjesmensen: alle
maal doen ze in een automatisch ge
baar een hand omhoog, strelen de
rots, voelen wat er nu eigenlijk te
voelen is aan die grot waarin de zie
kelijke Bernadette destijds het eer
ste wonder van Lourdes beleefde.
Lourdes. Dat is de stad van de Ma-
ria-verering. Waar je logeert in hotel
Het Heilig Sacrament, Vaticaan, de
Voorzienigheid, In de Onbevlekte
Ontvangenis of Stella Matutina (de
Morgenster; een van de vele eretitels
waarmee de moeder van Jezus wordt
aangeroepen). Waar je in de winkel
tjes Alleluia of Onze Lieve Vrouw
van de Overwinningen plastic ma-
donna-beeldjes koopt met een dopje
op het hoofd om het water uit de
mysterieuze bron in mee naar huis te
nemen. Waar het Ave Maria als mu-
zak over de hoofden van het winke
lend publiek wordt uitgestrooid.
De zieken worden voortdurend met veel zorg omringd.
Dat is toch Lourdes?
Zeker. Dat is ook Lourdes. Maar wie
hier het boek van Lourdes dicht
slaat, heeft maar één hoofdstuk ge
zien, en niet het meest interessante.
Want Lourdes is ook de stad van de
wonderen. Niet van de geamputeer
de benen die plotseling weer aan
groeien. Niet van de terminale kan
kerpatiënt die zijn fatale tumor op
lost in Lourdeswater. Wel van heel
andere wonderen.
's Morgens staan de rolstoelen in rij
en opgesteld bij de hotels. Op naar
de mis of een andere plechtigheid.
Dan staat daar een bejaarde zieke.
Net één vrijwilliger te weinig, of nog
bezig in een ander hotel. Dan grijpt
als vanzelf de vrouw van de direc
teur van het grote verzekeringscon
cern ook de rolstoel, of twee toeval
lig passerende Belgische madamme
kes die in heerlijke 'awels' zeggen
dat alles goed zal komen. De direc
teur van VGZ zelf vergeet inmiddels
alle voorschriften van zijn ziekte
kostenverzekering en tilt hoogstper
soonlijk een ruim honderd kilo zwa
re verlamde man in de rolstoel, alle
risico's op een kostbare hernia ver
getend.
Anny Peeters uit Eindhoven gaat al
Een groepsfoto van de VGZ-groep die per vliegtuig naar Lourdes vertrok.
zestien jaar mee naar Lourdes als
vrijwilligster, via de Vereniging tot
samenstelling van Nationale Bede
vaarten VNB. „Je gaat bij zo'n bed
zitten, en de mensen kunnen hun
verhaal kwijt dat ze thuis verzwij
gen tegen partner of kinderen. Je
geeft eens een knipoog, je omhelst er
eens een. Die zorg, die aandacht,
daar is thuis of in het verpleeghuis
geen tijd voor. De mensen doen er
kracht en steun op. Ikzelf ook hoor.
Ik ga hier niet zonder een traan van
daan. Als ik hier vertrek, denk ik:
Potverdorie, nou moet ik weer een
jaar wachten. Het is een virus. Het
Lourdes-virus."
Piet en Toos van Onzenoort uit Oos
terhout zijn voor de eerste keer in
Lourdes. Piet was op veertien dagen
na 65, toen hij een herseninfarct
kreeg. Hij kan het nog altijd niet
verkroppen, zo vertelt hij geëmotio
neerd: „Ik had altijd gezegd dat geen
een middenstander zijn pensioen
haalt. We hadden een klein carros-
seriebedrijf. Keihard werken. Mijn
vader overleed twee weken na zijn
65e."
Het bedrijf bestaat nog, maar het
gaat niet best. De concurrentie heeft
Piets ziekte danig uitgebuit. De
klanten hebben het maar niet afge
wacht en zijn weg. En nu in Lour
des. Op verhaal komen. De onbaat
zuchtigheid, de hulp van de vrijwil
ligers en de medische staf: „Er is
maar één woord voor: fantastisch."
De eerste de beste keer dat de zieken
naar de grot gaan, is amper een uur
na aankomst in de hotels. Dan kun
je al iets van het wonder van Lour
des merken. De gezichten lichten op,
de gevoelens komen los.
Een van de deelneemsters zal later
In 1858 is Lourdes een suffig boerengat aan de voet van de Pyreneeën
Dat verandert in één klap als Bernadette Soubirous tot achttien keer tóe
een verschijning van Onze Lieve Vrouw zegt te krijgen.
De kerkelijke overheid erkent de wonderbaarlijke voorvallen, en Lour
des' kostje is gekocht. De pelgrims stromen toe. De ene kerk is al te klein
als ze nog in de steigers staat, dus de volgende ligt reeds op de tekenia
fels. Lourdes wordt een florerende gemeenschap met een opmerkelijk
'industrie': de Maria-ciiltuur legt het stadje bepaald geen windeieren
Het heeft tegenwoordig 15.000 inwoners, maar in de zomer werken
60.000 mensen in de hotels, de restaurants, de winkels in snuisterijen
andere winstgevende exploitatievormen van het verbond tussen de moe.
der Gods en de eenvoudige molenaarsdochter.
Vijf miljoen bedevaartgangers vinden dit jaar weer de
en hun aantal stijgt zelfs. VGZ levert daaraan sinds 1.991
Vier keer op rij stuurde het concern (anderhalf miljoen
derden mensen per bus naar Lourdes.
Half mei vertrokken er voor het eerst drie vliegtuigen vanaf Eindhs
Airport met in totaal 390 zieken en begeleiders uit het werkgebied
VGZ: Brabant, Limburg, Gelderland en een klein contingent uit West
Friesland. De bedevaart werd opgezet in samenwerking met de Vereni
ging tot samenstelling van Nationale Bedevaarten in Den Bosch.
Trudy van Helmond verzorgt voor VGZ de selectie van de zieken. Daar
bij gaat ze niet over één nacht ijs. Een huisbezoek hoort er steevast bij
Geen overbodige luxe. Lourdes is een trekpleister, dus een leugentje™
bestwil kan geen kwaad. Zoals die mevrouw die niks kon, echt niks, ze
zat daar maar in haar rolstoel. Tot een VGZ-medewerker haar in de stad
aantrof, voortvarend bezig met boodschappen doen.
Behalve de puur medische aspecten komen er nog andere zaken bij kij.
ken: de bedoeling is dat de mensen hoogstens één keer in de vijf jaar mee
gaan, en moet je wel patiënten meenemen die de reis naar Lourdes bes
zelf kunnen betalen?
Een verhaal apart vormen de vrijwilligers. Je kunt wel gauw driehonden
mensen in Lourdes neerzetten, maar daarmee ben je er niet. Veel van bei
hebben continu verzorging nodig en kunnen dus niet in een hotel worden
ondergebracht. Ze worden opgevangen in een van de accueils, flinke
zorgingsafdelingen met alle voorzieningen voor de zieken.
Maar de verzorging, de voortdurende aandacht, het vervoer van en i
de vele plechtigheden, processies, missen, kruiswegen: daar zijn gezo:
sterke mannen en vrouwen voor nodig. Idealistische mensen ook, wantis
moeten hun vele werk doen zonder dat ze er echt voor betaald krijgen.Ze
moeten er zelfs vakantie voor opnemen.
Datzelfde geldt voor de medewerkers die Trudy van Helmond elk jaar bi
haar werkgever weet los te peuteren: „Als die betaald moeten wordei
gaat dan ten koste van het budget. Dan zouden er minder zieken meekun
nen, en dat is het laatste dat we willen. Anderzijds zeggen we: Het is n
ideale manier om te ervaren wat échte zorg is. Dus we dringen erop ai
dat ze meegaan. Ze moeten er vakantiedagen voor inleveren, maar
hebben bepaald geen vakantie."
Dat laatste mag duidelijk zijn. De vroegste mis in de zes dagen vanhet
verblijf in Lourdes vindt al voor negen uur plaats. De lichtprocessie,
de pelgrims algemeen beschouwd als het hoogtepunt van de dag, ka
teraard pas 's avonds gehouden worden. Dat betekent dus: rolstoelen en
bedden rijden, al voor acht uur 's morgens. En 's avonds om tien uur nog
aan hevige emoties ten prooi zijn.
Haar moeder stierf in Lourdes, bijna
op de dag af 38 jaar geleden. Ze
heeft er nooit om kunnen huilen. Het
was zo ver, zo vreemd, zo... Nu komt
alles eruit, op de stromen van tranen
als Lourdeswater. Maar de vrouw
wordt enorm attent opgevangen, ge
troost, ze put zichtbaar moed uit het
medeleven van anderen - die er vaak
veel beroerder aan toe zijn dan zij,
die al niet meer hadden durven ho
pen dat ze het tot hier zouden halen.
Boudewijn Dessing is de directeur
van VGZ. Hij zorgt voor hilariteit
als hij voor de zoveelste keer Piet
van Onzenoort in de bus helpt,
waarbij diens broek richting enkels
zakt. Zijn secretaresse ziet het net
gebeuren, dus dat wordt pret op het
hoofdkantoor in Nijmegen. Dessing
trekt het zich niet aan, hij blijft met
de mensen rondsjouwen: „Eén week
in Lourdes leert je wat het voor een
patiënt betekent om verzekerd te
zijn."
Er wordt in Lourdes gelukkig
volop gelachen tussen alle ern
stige en droevige momenten
door. Zeker bij de voortreffe
lijke maaltijden, als de stoere verha
len loskomen. Xandra Hovens uit
Blerick en Mieke Klasens uit Acht
zijn allebei mee als vrijwilligsters
namens VGZ. De eerste de beste
keer al krijgen ze kip op hun bord:
„Dat lusten we niet, dat is zielig."
De vriendinnen Nolda de Haas en
riek Schutjes kunnen zich daar best
iets bij voorstellen: „Ik hoefde vroe
ger ook geen konijn van onszelf." In
middels ontfermen Janus van der
Linden uit Oisterwijk en Henk van
den Hout uit Tilburg zich gewillig
over de kippebouten: „Dat is geen
kip, dat is poule."
Natuurlijk is er een heleboel poes
pas bij heel het gedoe rond de grot
en de plechtigheden, dat vindt zelfs
de meest 'doorgewinterde katholiek
van de oude stempel. Vooral de ge
wichtigdoenerij van veel mensen
werkt op de lachspieren. Een inge
wikkelde hiërarchie van responsa-
bles, verantwoordelijken namens al
le groepen, is af te lezen aan hun
ruggen. Wie het gebracht heeft tot
riemen van leer is zo machtig als een
kleine paus.
Twee bijzondere eenden in de bijt
zijn Tonny en Jan van Hezewijk,
ooit geboren in Hatert en Mook. Ze
wonen al 45 jaar in Canada 'maar de
Marialiedjes ken ik nog zonder
boek.' Via hun broer in Venlo kon
den ze inschrijven voor de bede
vaart, en ze genieten met volle teu
gen.
Het blijft tenslotte een bedevaart,
dus zijn er ook heel wat geestelijke
leidsmannen mee. Harry van Dooren
is pastoor van Beuningen, nadat hij
zijn baan als directeur van een
school in Best eraan had gegeven om
zich met succes in een priesteroplei
ding te storten. In een van de dien
sten verwoordt hij wat de meeste
mensen hier voelen: „Als je zoiets
overkomt, een ongeval of ernstige
ziekte, laten veel mensen je vallen.
Vrienden laten het afweten, je wordt
ontweken. Je wilt het bijltje erbij
neergooien."
In Lourdes wordt getracht dat bijl
tje weer op te nemen. Daar is kracht
bij nodig. Neem Arnold en Willie
Klerk uit Uden. In september 1992
openbaarde zich longkanker bij
Willie. Ongeneeslijk. Maar ze ging er
tegenaan: „Ik was niet van plan zo
maar op mijn bed te gaan liggen en
dood te gaan." Hun geloof, zo erken
nen ze, is hun wel een beetje 'tussen
de tenen weggezakt'.
Toch helpt Lourdes hen vooruit:
„Het geeft rust, vrede met je lot, je
leven. De eenheid van alle mensen,
zieken en gezonden, dat is indruk
wekkend." Tijdens de reis vierde het
stel zijn 25-jarig huwelijk. Ze heb
ben niet overwogen om thuis te blij
ven van de bedevaart: „We zijn na
drie jaar uitgeselecteerd om mee te
gaan. Dat het samenvalt met onze
zilveren bruiloft... Je viert in zo'n si
tuatie toch geen uitbundig feest."
Maar de geest blijft goed, zowel bij
Arnold als bij Willie: „Hoe oud ik
ben? Ik ben 47, nee, ik wórd 48, in
oktober."
Ook Coby en Gerard van den Heu
vel-Goedhart uit Waalwijk vieren
hun zilveren bruiloft in Lourdes. Ze
hadden zeven jaar op de wachtlijst
gestaan. Nu hadden ze bijna hun
reis afgezegd, maar de kinderen
stonden erop dat ze gingen. Gerard
is 85 keer geopereerd. Hij heeft een
dwarslaesie. Zijn ongeluk zat wel in
een héél klein hoekje. Eerst geschept
door een dronken bulldozer-machi
nist, en toen kreeg de specialist een
hersenbloeding tijdens wat zijn red
dende operatie had moeten zijn. Dan
ontsnap je niet meer aan een dwars
laesie.
Maar als je wilt, kun je wel ontko
men aan de lethargie. Gerard knok
te zich omhoog. Hij is een handige
kerel, en in zijn rolstoel presteerde
hij het om zeventien jaar lang han
denarbeid te geven aan basisscholie-
Ook de baden van Lourdes
worden druk bezocht. Tien
tallen mensen met allerlei
kwalen staan elke dag te
wachten om ondergedompeld te
A. JJiCll UUiUZlCR
niet gezond, zo
meelopende No
fou, ik ben er n
worden. Een van de pelgrims zi
zich daar zo nog niet in gaan: „U
koud water, allez. Maar wat je daa
niet op kunt lopen. Een huidzielt
of zo. Dat lijkt me niet
bad." Een toevalig
derlandse zegt: „Nou,
ingeweest, hoor. Je hoeft er niette
lemaal in, als je niet wilt. Maartó
niet vervelend of zo. Je kleedt jen
tot op je ondergoed, vervolgenskr;
je een badjas aan waarin je je BHet
je broekje uit kunt trekken,
word je in een nat laken
Daarna word je het water in
pen." Haar pleidooi is niet overtii
gend genoeg. De rolstoel blijft in»
rechte baan richting een van devt
Mariabeelden, in de wandeling
Gekroonde Maagd. Een heel bijzot
dere reis is de bedevaart voor Job1
den Berg-Heijnen, haar zusToke
haar man Louis uit Kruisland. Vor
jaar moesten ze een uur
komst al rechtsomkeert maken: hu
inwonende zwager was
Ze waren met de trein, en moe®
met het vliegtuig terug. Dat duridf
ze al helemaal niet, laat staan in h
kleine koffiemolentje dat hen
naar Zestienhoven zou brer.gs
Maar ja, wat moet moet. Een ham
vol slaappillen, en ze overleefden*
tocht. Na die luchtdoop was
tweede kennismaking dit keer uit
aard geen probleem meer. Je te
niet katholiek te zijn om tochgegf
pen te worden door wat de Maria®
rering blijkbaar voor die miljoe*
mensen betekent. Uit Venhuis
komt de protestantse
Böck-Rap. Ze begeleidt haar gel"1
dicapte man: „Ik sta er versteld®
wat ik hier zie. De devotie van'
mensen, fantastisch. Ik denk dal
dit in geen een ander geloof vindt'
massaal. Misschien in Mekka bi|j
islamieten. Hier merk je dat jt'-1
alleen staat met je zorgen. Al hei
persoonlijk niets met Maria. Zei-"
moeder van Jezus, ja, zo
de bijbel.
Ik denk eerder dat Jezus
broertjes en zusjes had. Md
devotie voor Maria ben ik"
opgegroeid. Misschien ben ik'
te nuchter voor." Voor de grot*
het allemaal gebeurd moet zijn
een lange rij rolstoelen te wal
op de sacramentsprocessie.
Een zwaar gehandicapte Franse 1*
gen houdt een schrijfstift in.1'
meer een klauw is dan een hand
is niets recht aan zijn lijf- n't'
kan hij al helemaal niet. Met
moeite schrijft de jongen iets op;
kunststof blad voor zich. JeSUIS.
dans le soleil. 'Uhuh' schudt zijn
geleider het hoofd. De jongen W
en begint te schateren. Hij P"(
moeizaam de tweede e weg ui
woordje nee.
De taalfout is niet belangrijk
wat hij schreef: Ik ben
zon. Dat is misschien wel een s
tje van het echte wonder van t
des.
Door Henk Schroen
Ik dacht ee
deren warf
speelden,"
Stephan IV
gen na de
geen kinds
roristen. En he
schuldig knalvi
kogelregen, afg<
matisch machin
Het salvo maak
conden een eins
de 24-jarige Me
zijn vriend en
nos (28). Twee
ten, die met hu
even een vakant
ken van de verli
mond.
Bij de keuze
maakte het hitt
den Ierse Repul
dagavond 27 ms
gruwelijke fout:
en Spanos twee
Het Britse legei
en dag het doel
zo weinig mogel
vallen, reden ze
wone Engelse
plaats van met
borden. Ook de
mee Melrose
korte vakantie
ren gekomen, h;
ken.
De excuses die
dag voor deze
was eigenlijk de
van de zinlooshs
Onmiddellijk n:
Roermondse
zuid. Het scenai
der werd uit de
had de IRA op e
Roermond en in
geslagen, waarh
den gedood.
Ditmaal haddei
ders in een bn
zien wegrijden.
Venlo gestolen
nacht nog uitg
gische Hechtel
volgde geen klo
niet, want one
Eigenlijk, en nou niet gelijl
te roepen dat ik van de vol:
ling het levende bewijs ben,
lemaal niet intelligent of s
om een beetje met een cc
kunnen goochelen.
Trouwens, ik ken genoeg
telligente mensen die hels
van een computer hebben i
zelfs een beetje bang van li;
en die het, iedere keer als
iets tevoorschijn zien to\
kunnen laten om eem gez
scepsis te demonstreren, tej
nische aan.
Nou ben ik daar zelf ook nis
dus dat kan ik wel hebben,
denk ik dat die anti's op de
vanzelf wel aan het netten
zullen raken. Net zoals biji
heeft leren autorijden, net
een de telefoon gebruikt.
Vorige week heb ik een leli;
tje gelezen van ene menee
sen. Hij zette zelf Dr. voor
dus ik mag aannemen da
stommeling is. Toch ging d
de heer zó fanatiek te keer
wat Internet is dat ik vrees
helemaal goed begrijpt wa
maal voorstelt. Het was ir
honderdachtentwintig keei
complete windhandel.
Tja, dat kun je net zo goed
levisie in het algemeen ro
het verschijnsel telefoon, o
nomeen auto, over de bios
alle zegeningen die de tes
gebracht heeft. Dat zijn all
gen waar we allang aan gs
tools die we allemaal zons
ken gebruiken. Een comj
modem, Internet, dat zij:
bruiksvoorwerpen. Niet
zeker niet minder.
Misschien heeft die mene
r-, Andriessen alleen i
rondgekoekeloerd bij de
van Veronica. Inderdaad,