Weekend Intern De bedevaarrïndustrie van Lourdes DE STEM De pil uit het ziekenfonds. In bejaar denhuizen worden mensen soms laat uit bed geholpen, omdat ze toevallig achterin de gang wonen. Hartpatiën ten hadden niet hoeven te overlijden als er nog geld voor hun ingreep be schikbaar was geweest. Kortom: er moet fors bezuinigd worden in de ge zondheidszorg. En dan stuurt ziekte kostenverzekeraar VGZ 390 mensen op bedevaart naar Lourdes? „Jaze ker", vertelt Boudewijn Dessing, di recteur van VGZ. „De mensen kun nen hier geestelijk hijtanken. In veel gevallen is lichamelijk ziek zijn im mers ook een kwestie van de geest. Ze kunnen er weer beter tegen, als ze hier geweest zijn." Het Lourdespotje van VGZ is geen weggegooid geld, dat weet Dessing wel zeker. Verzekeraar VGZ stuurt jaarlijks honderden zieken op bedevaart 'Hier in Lourdes merk je dat je niet alleen staat met je zorgen' pESTEM Zelden heeft in Nederli sjag van de IRA zoveel ffoede losgemaakt als Roermondse Markt, daag precies vijf jaar g verboden Ierse Republi twee Australische toeri slachtoffer van blind g Een terugblik. ZATERDAG 27 MEI 1995 Het echte wonder van Lourdes Door Hans van den Heuvel De rots voelt koel en glad aan, zacht bijna. Hele maal gladgeschuurd door de tedere kussen van mil joenen schuchtere nonne tjes en forse paters, de aanrakingen door de handen van nog veel meer anderen. Zwaar zie ken in de rolstoelen of de rijdende bedden, duwende vrijwilligers, nieuwsgierige dagjesmensen: alle maal doen ze in een automatisch ge baar een hand omhoog, strelen de rots, voelen wat er nu eigenlijk te voelen is aan die grot waarin de zie kelijke Bernadette destijds het eer ste wonder van Lourdes beleefde. Lourdes. Dat is de stad van de Ma- ria-verering. Waar je logeert in hotel Het Heilig Sacrament, Vaticaan, de Voorzienigheid, In de Onbevlekte Ontvangenis of Stella Matutina (de Morgenster; een van de vele eretitels waarmee de moeder van Jezus wordt aangeroepen). Waar je in de winkel tjes Alleluia of Onze Lieve Vrouw van de Overwinningen plastic ma- donna-beeldjes koopt met een dopje op het hoofd om het water uit de mysterieuze bron in mee naar huis te nemen. Waar het Ave Maria als mu- zak over de hoofden van het winke lend publiek wordt uitgestrooid. De zieken worden voortdurend met veel zorg omringd. Dat is toch Lourdes? Zeker. Dat is ook Lourdes. Maar wie hier het boek van Lourdes dicht slaat, heeft maar één hoofdstuk ge zien, en niet het meest interessante. Want Lourdes is ook de stad van de wonderen. Niet van de geamputeer de benen die plotseling weer aan groeien. Niet van de terminale kan kerpatiënt die zijn fatale tumor op lost in Lourdeswater. Wel van heel andere wonderen. 's Morgens staan de rolstoelen in rij en opgesteld bij de hotels. Op naar de mis of een andere plechtigheid. Dan staat daar een bejaarde zieke. Net één vrijwilliger te weinig, of nog bezig in een ander hotel. Dan grijpt als vanzelf de vrouw van de direc teur van het grote verzekeringscon cern ook de rolstoel, of twee toeval lig passerende Belgische madamme kes die in heerlijke 'awels' zeggen dat alles goed zal komen. De direc teur van VGZ zelf vergeet inmiddels alle voorschriften van zijn ziekte kostenverzekering en tilt hoogstper soonlijk een ruim honderd kilo zwa re verlamde man in de rolstoel, alle risico's op een kostbare hernia ver getend. Anny Peeters uit Eindhoven gaat al Een groepsfoto van de VGZ-groep die per vliegtuig naar Lourdes vertrok. zestien jaar mee naar Lourdes als vrijwilligster, via de Vereniging tot samenstelling van Nationale Bede vaarten VNB. „Je gaat bij zo'n bed zitten, en de mensen kunnen hun verhaal kwijt dat ze thuis verzwij gen tegen partner of kinderen. Je geeft eens een knipoog, je omhelst er eens een. Die zorg, die aandacht, daar is thuis of in het verpleeghuis geen tijd voor. De mensen doen er kracht en steun op. Ikzelf ook hoor. Ik ga hier niet zonder een traan van daan. Als ik hier vertrek, denk ik: Potverdorie, nou moet ik weer een jaar wachten. Het is een virus. Het Lourdes-virus." Piet en Toos van Onzenoort uit Oos terhout zijn voor de eerste keer in Lourdes. Piet was op veertien dagen na 65, toen hij een herseninfarct kreeg. Hij kan het nog altijd niet verkroppen, zo vertelt hij geëmotio neerd: „Ik had altijd gezegd dat geen een middenstander zijn pensioen haalt. We hadden een klein carros- seriebedrijf. Keihard werken. Mijn vader overleed twee weken na zijn 65e." Het bedrijf bestaat nog, maar het gaat niet best. De concurrentie heeft Piets ziekte danig uitgebuit. De klanten hebben het maar niet afge wacht en zijn weg. En nu in Lour des. Op verhaal komen. De onbaat zuchtigheid, de hulp van de vrijwil ligers en de medische staf: „Er is maar één woord voor: fantastisch." De eerste de beste keer dat de zieken naar de grot gaan, is amper een uur na aankomst in de hotels. Dan kun je al iets van het wonder van Lour des merken. De gezichten lichten op, de gevoelens komen los. Een van de deelneemsters zal later In 1858 is Lourdes een suffig boerengat aan de voet van de Pyreneeën Dat verandert in één klap als Bernadette Soubirous tot achttien keer tóe een verschijning van Onze Lieve Vrouw zegt te krijgen. De kerkelijke overheid erkent de wonderbaarlijke voorvallen, en Lour des' kostje is gekocht. De pelgrims stromen toe. De ene kerk is al te klein als ze nog in de steigers staat, dus de volgende ligt reeds op de tekenia fels. Lourdes wordt een florerende gemeenschap met een opmerkelijk 'industrie': de Maria-ciiltuur legt het stadje bepaald geen windeieren Het heeft tegenwoordig 15.000 inwoners, maar in de zomer werken 60.000 mensen in de hotels, de restaurants, de winkels in snuisterijen andere winstgevende exploitatievormen van het verbond tussen de moe. der Gods en de eenvoudige molenaarsdochter. Vijf miljoen bedevaartgangers vinden dit jaar weer de en hun aantal stijgt zelfs. VGZ levert daaraan sinds 1.991 Vier keer op rij stuurde het concern (anderhalf miljoen derden mensen per bus naar Lourdes. Half mei vertrokken er voor het eerst drie vliegtuigen vanaf Eindhs Airport met in totaal 390 zieken en begeleiders uit het werkgebied VGZ: Brabant, Limburg, Gelderland en een klein contingent uit West Friesland. De bedevaart werd opgezet in samenwerking met de Vereni ging tot samenstelling van Nationale Bedevaarten in Den Bosch. Trudy van Helmond verzorgt voor VGZ de selectie van de zieken. Daar bij gaat ze niet over één nacht ijs. Een huisbezoek hoort er steevast bij Geen overbodige luxe. Lourdes is een trekpleister, dus een leugentje™ bestwil kan geen kwaad. Zoals die mevrouw die niks kon, echt niks, ze zat daar maar in haar rolstoel. Tot een VGZ-medewerker haar in de stad aantrof, voortvarend bezig met boodschappen doen. Behalve de puur medische aspecten komen er nog andere zaken bij kij. ken: de bedoeling is dat de mensen hoogstens één keer in de vijf jaar mee gaan, en moet je wel patiënten meenemen die de reis naar Lourdes bes zelf kunnen betalen? Een verhaal apart vormen de vrijwilligers. Je kunt wel gauw driehonden mensen in Lourdes neerzetten, maar daarmee ben je er niet. Veel van bei hebben continu verzorging nodig en kunnen dus niet in een hotel worden ondergebracht. Ze worden opgevangen in een van de accueils, flinke zorgingsafdelingen met alle voorzieningen voor de zieken. Maar de verzorging, de voortdurende aandacht, het vervoer van en i de vele plechtigheden, processies, missen, kruiswegen: daar zijn gezo: sterke mannen en vrouwen voor nodig. Idealistische mensen ook, wantis moeten hun vele werk doen zonder dat ze er echt voor betaald krijgen.Ze moeten er zelfs vakantie voor opnemen. Datzelfde geldt voor de medewerkers die Trudy van Helmond elk jaar bi haar werkgever weet los te peuteren: „Als die betaald moeten wordei gaat dan ten koste van het budget. Dan zouden er minder zieken meekun nen, en dat is het laatste dat we willen. Anderzijds zeggen we: Het is n ideale manier om te ervaren wat échte zorg is. Dus we dringen erop ai dat ze meegaan. Ze moeten er vakantiedagen voor inleveren, maar hebben bepaald geen vakantie." Dat laatste mag duidelijk zijn. De vroegste mis in de zes dagen vanhet verblijf in Lourdes vindt al voor negen uur plaats. De lichtprocessie, de pelgrims algemeen beschouwd als het hoogtepunt van de dag, ka teraard pas 's avonds gehouden worden. Dat betekent dus: rolstoelen en bedden rijden, al voor acht uur 's morgens. En 's avonds om tien uur nog aan hevige emoties ten prooi zijn. Haar moeder stierf in Lourdes, bijna op de dag af 38 jaar geleden. Ze heeft er nooit om kunnen huilen. Het was zo ver, zo vreemd, zo... Nu komt alles eruit, op de stromen van tranen als Lourdeswater. Maar de vrouw wordt enorm attent opgevangen, ge troost, ze put zichtbaar moed uit het medeleven van anderen - die er vaak veel beroerder aan toe zijn dan zij, die al niet meer hadden durven ho pen dat ze het tot hier zouden halen. Boudewijn Dessing is de directeur van VGZ. Hij zorgt voor hilariteit als hij voor de zoveelste keer Piet van Onzenoort in de bus helpt, waarbij diens broek richting enkels zakt. Zijn secretaresse ziet het net gebeuren, dus dat wordt pret op het hoofdkantoor in Nijmegen. Dessing trekt het zich niet aan, hij blijft met de mensen rondsjouwen: „Eén week in Lourdes leert je wat het voor een patiënt betekent om verzekerd te zijn." Er wordt in Lourdes gelukkig volop gelachen tussen alle ern stige en droevige momenten door. Zeker bij de voortreffe lijke maaltijden, als de stoere verha len loskomen. Xandra Hovens uit Blerick en Mieke Klasens uit Acht zijn allebei mee als vrijwilligsters namens VGZ. De eerste de beste keer al krijgen ze kip op hun bord: „Dat lusten we niet, dat is zielig." De vriendinnen Nolda de Haas en riek Schutjes kunnen zich daar best iets bij voorstellen: „Ik hoefde vroe ger ook geen konijn van onszelf." In middels ontfermen Janus van der Linden uit Oisterwijk en Henk van den Hout uit Tilburg zich gewillig over de kippebouten: „Dat is geen kip, dat is poule." Natuurlijk is er een heleboel poes pas bij heel het gedoe rond de grot en de plechtigheden, dat vindt zelfs de meest 'doorgewinterde katholiek van de oude stempel. Vooral de ge wichtigdoenerij van veel mensen werkt op de lachspieren. Een inge wikkelde hiërarchie van responsa- bles, verantwoordelijken namens al le groepen, is af te lezen aan hun ruggen. Wie het gebracht heeft tot riemen van leer is zo machtig als een kleine paus. Twee bijzondere eenden in de bijt zijn Tonny en Jan van Hezewijk, ooit geboren in Hatert en Mook. Ze wonen al 45 jaar in Canada 'maar de Marialiedjes ken ik nog zonder boek.' Via hun broer in Venlo kon den ze inschrijven voor de bede vaart, en ze genieten met volle teu gen. Het blijft tenslotte een bedevaart, dus zijn er ook heel wat geestelijke leidsmannen mee. Harry van Dooren is pastoor van Beuningen, nadat hij zijn baan als directeur van een school in Best eraan had gegeven om zich met succes in een priesteroplei ding te storten. In een van de dien sten verwoordt hij wat de meeste mensen hier voelen: „Als je zoiets overkomt, een ongeval of ernstige ziekte, laten veel mensen je vallen. Vrienden laten het afweten, je wordt ontweken. Je wilt het bijltje erbij neergooien." In Lourdes wordt getracht dat bijl tje weer op te nemen. Daar is kracht bij nodig. Neem Arnold en Willie Klerk uit Uden. In september 1992 openbaarde zich longkanker bij Willie. Ongeneeslijk. Maar ze ging er tegenaan: „Ik was niet van plan zo maar op mijn bed te gaan liggen en dood te gaan." Hun geloof, zo erken nen ze, is hun wel een beetje 'tussen de tenen weggezakt'. Toch helpt Lourdes hen vooruit: „Het geeft rust, vrede met je lot, je leven. De eenheid van alle mensen, zieken en gezonden, dat is indruk wekkend." Tijdens de reis vierde het stel zijn 25-jarig huwelijk. Ze heb ben niet overwogen om thuis te blij ven van de bedevaart: „We zijn na drie jaar uitgeselecteerd om mee te gaan. Dat het samenvalt met onze zilveren bruiloft... Je viert in zo'n si tuatie toch geen uitbundig feest." Maar de geest blijft goed, zowel bij Arnold als bij Willie: „Hoe oud ik ben? Ik ben 47, nee, ik wórd 48, in oktober." Ook Coby en Gerard van den Heu vel-Goedhart uit Waalwijk vieren hun zilveren bruiloft in Lourdes. Ze hadden zeven jaar op de wachtlijst gestaan. Nu hadden ze bijna hun reis afgezegd, maar de kinderen stonden erop dat ze gingen. Gerard is 85 keer geopereerd. Hij heeft een dwarslaesie. Zijn ongeluk zat wel in een héél klein hoekje. Eerst geschept door een dronken bulldozer-machi nist, en toen kreeg de specialist een hersenbloeding tijdens wat zijn red dende operatie had moeten zijn. Dan ontsnap je niet meer aan een dwars laesie. Maar als je wilt, kun je wel ontko men aan de lethargie. Gerard knok te zich omhoog. Hij is een handige kerel, en in zijn rolstoel presteerde hij het om zeventien jaar lang han denarbeid te geven aan basisscholie- Ook de baden van Lourdes worden druk bezocht. Tien tallen mensen met allerlei kwalen staan elke dag te wachten om ondergedompeld te A. JJiCll UUiUZlCR niet gezond, zo meelopende No fou, ik ben er n worden. Een van de pelgrims zi zich daar zo nog niet in gaan: „U koud water, allez. Maar wat je daa niet op kunt lopen. Een huidzielt of zo. Dat lijkt me niet bad." Een toevalig derlandse zegt: „Nou, ingeweest, hoor. Je hoeft er niette lemaal in, als je niet wilt. Maartó niet vervelend of zo. Je kleedt jen tot op je ondergoed, vervolgenskr; je een badjas aan waarin je je BHet je broekje uit kunt trekken, word je in een nat laken Daarna word je het water in pen." Haar pleidooi is niet overtii gend genoeg. De rolstoel blijft in» rechte baan richting een van devt Mariabeelden, in de wandeling Gekroonde Maagd. Een heel bijzot dere reis is de bedevaart voor Job1 den Berg-Heijnen, haar zusToke haar man Louis uit Kruisland. Vor jaar moesten ze een uur komst al rechtsomkeert maken: hu inwonende zwager was Ze waren met de trein, en moe® met het vliegtuig terug. Dat duridf ze al helemaal niet, laat staan in h kleine koffiemolentje dat hen naar Zestienhoven zou brer.gs Maar ja, wat moet moet. Een ham vol slaappillen, en ze overleefden* tocht. Na die luchtdoop was tweede kennismaking dit keer uit aard geen probleem meer. Je te niet katholiek te zijn om tochgegf pen te worden door wat de Maria® rering blijkbaar voor die miljoe* mensen betekent. Uit Venhuis komt de protestantse Böck-Rap. Ze begeleidt haar gel"1 dicapte man: „Ik sta er versteld® wat ik hier zie. De devotie van' mensen, fantastisch. Ik denk dal dit in geen een ander geloof vindt' massaal. Misschien in Mekka bi|j islamieten. Hier merk je dat jt'-1 alleen staat met je zorgen. Al hei persoonlijk niets met Maria. Zei-" moeder van Jezus, ja, zo de bijbel. Ik denk eerder dat Jezus broertjes en zusjes had. Md devotie voor Maria ben ik" opgegroeid. Misschien ben ik' te nuchter voor." Voor de grot* het allemaal gebeurd moet zijn een lange rij rolstoelen te wal op de sacramentsprocessie. Een zwaar gehandicapte Franse 1* gen houdt een schrijfstift in.1' meer een klauw is dan een hand is niets recht aan zijn lijf- n't' kan hij al helemaal niet. Met moeite schrijft de jongen iets op; kunststof blad voor zich. JeSUIS. dans le soleil. 'Uhuh' schudt zijn geleider het hoofd. De jongen W en begint te schateren. Hij P"( moeizaam de tweede e weg ui woordje nee. De taalfout is niet belangrijk wat hij schreef: Ik ben zon. Dat is misschien wel een s tje van het echte wonder van t des. Door Henk Schroen Ik dacht ee deren warf speelden," Stephan IV gen na de geen kinds roristen. En he schuldig knalvi kogelregen, afg< matisch machin Het salvo maak conden een eins de 24-jarige Me zijn vriend en nos (28). Twee ten, die met hu even een vakant ken van de verli mond. Bij de keuze maakte het hitt den Ierse Repul dagavond 27 ms gruwelijke fout: en Spanos twee Het Britse legei en dag het doel zo weinig mogel vallen, reden ze wone Engelse plaats van met borden. Ook de mee Melrose korte vakantie ren gekomen, h; ken. De excuses die dag voor deze was eigenlijk de van de zinlooshs Onmiddellijk n: Roermondse zuid. Het scenai der werd uit de had de IRA op e Roermond en in geslagen, waarh den gedood. Ditmaal haddei ders in een bn zien wegrijden. Venlo gestolen nacht nog uitg gische Hechtel volgde geen klo niet, want one Eigenlijk, en nou niet gelijl te roepen dat ik van de vol: ling het levende bewijs ben, lemaal niet intelligent of s om een beetje met een cc kunnen goochelen. Trouwens, ik ken genoeg telligente mensen die hels van een computer hebben i zelfs een beetje bang van li; en die het, iedere keer als iets tevoorschijn zien to\ kunnen laten om eem gez scepsis te demonstreren, tej nische aan. Nou ben ik daar zelf ook nis dus dat kan ik wel hebben, denk ik dat die anti's op de vanzelf wel aan het netten zullen raken. Net zoals biji heeft leren autorijden, net een de telefoon gebruikt. Vorige week heb ik een leli; tje gelezen van ene menee sen. Hij zette zelf Dr. voor dus ik mag aannemen da stommeling is. Toch ging d de heer zó fanatiek te keer wat Internet is dat ik vrees helemaal goed begrijpt wa maal voorstelt. Het was ir honderdachtentwintig keei complete windhandel. Tja, dat kun je net zo goed levisie in het algemeen ro het verschijnsel telefoon, o nomeen auto, over de bios alle zegeningen die de tes gebracht heeft. Dat zijn all gen waar we allang aan gs tools die we allemaal zons ken gebruiken. Een comj modem, Internet, dat zij: bruiksvoorwerpen. Niet zeker niet minder. Misschien heeft die mene r-, Andriessen alleen i rondgekoekeloerd bij de van Veronica. Inderdaad,

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 30