'V
)E STEM
HJKE?
JAZZ FESTIVAL
vloer.
Moerasdelta
De verrassing
van het
French Quarter
Nachtelijk
IJDEN GEWELDIG.
Eten
Hier mag alles
wat elders in
VS verboden is
Verslingerd
Verder in deze
jazz-bijlage
GIDS
rerug n
New Or
tor Hans Rooseboom
pe Boeing 767 van Trans World Airlines nadert
v Orleans vanuit het noorden. Het toestel volgt
route die de Franse stichters van de stad
jaar geleden volgden. Op weg naar
Orleans volgt het toestel de loop van de Mis-
De Fransen stichten op hun tocht van Ca-
naar het zuiden hun steden langs de rivier:
Saint-Joseph, Saint-Louis. Ze liggen er
nog, en ze heten in het moderne Amerika
altijd zo.
In de straten van het French Quarter, het toeristische hart van New Orleans, is het dag en nacht druk
foto crescent books
ijken, maar vooral om er
üw vertrouwde omgeving,
seinde lang in IJzendijke.
dagen van Verbrugge,
0-17.30 uur) en zondag
lur) in 'De Mauritshof te
arte welkom.
heden glinstert de Mississippi
de scherpe namiddagzon, een
Émeters brede rivier in een
aderende laagvlakte. Een
(room van mythische allure - de
«vensader van de Verenigde
Staten. Met zijn enorme zijrivie-
e de Missouri en de Ohio rei-
ken de tentakels van de Vader
fer Wateren tot aan de Rocky
s in het westen, tot aan
a en de Grote Meren in het
borden, tot het Atlantisch ge-
bied in het oosten, en tot het Ca-
[fech gebied in het zuiden,
i eindeloze meanders vervoert
j!e rivier zijn tonnen water zuid
waarts. Richting New Orleans,
t metropool van het Zuiden,
te deze rivier werden mensen,
fit en zwart, goederen, denk-
ti, dromen en verwachtin-
fffl vervoerd. Het streek alle-
1 neer in die ene stad New
Means - de metropool van het
paribisch gebied.
prdezelfde rivier werd aan het
begin van deze eeuw het belang
rijkste exportartikel van New
Orleans terug naar het noorden
gebracht, en verder de wereld in:
de jazz. Op de raderboten voeren
de orkesten van Fate Marable en
zijn kornuiten op eri neer, en
brachten de nieuwe muziek naar
St. Louis, Kansas City en Chica
go-
New Orleans International Air-
port. Het eerste winkeltje waar
het oog van de reiziger op valt
draagt het opschrift Cajun Zyde-
co Mardi Gras Jazz Voodoo. Het
zal de komende dagen duidelijk
worden: dat is een korte samen
vatting van alles wat hier te vin
den is, in deze subtropische moe
rasdelta aan de monding van de
Mississippi. De stad is ontwors
teld aan cypress swamps, brush
swamps, gumbo and oak
swamps, wet lands. Daar ont
stond een op elkaar gepakte stad.
- 'v - -
Vws?8 mn<^ Van et French Quarter zette de stad New Orleans
én» t een standbeeld neer voor haar beroemdste zoon: Louis
rWrong (1900-1971). foto hans rooseboom
De dichtbevolkte buurten dwon
gen de verschillende rassen tot
nauwe samenleving. Met een
uniek gevolg.
In New Orleans werd iets gebo
ren van universele betekenis in
de cultuur van de twintigste
eeuw. Een soort muziek die over
de hele wereld aansloeg. Dat
blijkt bijvoorbeeld op het Jazz
Festival Breda van dit jaar: daar
spelen muzikanten uit Amerika,
West- en Oosteuropa en Japan.
De verrassing die New Orleans in,
petto heeft is groot. Niet de taxi
rit vanaf het vliegveld, over een
wirwar van snelwegen en flyo
vers, langs de spiegelende wol
kenkrabbers van het business
district en voorbij de trots van
iedere 'Nawlinian': de Superdo-
me. Dit is gewoon Amerika, be
kend van film en tv.
Nee, de verrassing komt daarna!
Opeens houdt het standaard-
Amerika op, om plaats te maken
voor een rij charmante houten
huizen, veranda's met kleurige
bloemen. Zijstraten gunnen je
een blik in meer van deze on
Amerikaanse sfeer.
„Dit is niet Amerika, dit is Euro
pa", kan ik nog net tegen de tax-
chauffeur zeggen, voordat hij een
zachte landing maakt langs de
stoeprand: we zijn aangekomen
bij het Landmark Hotel French
Quarter, North Rampart Street,
New Orleans, Louisiana, USA.
Mijn verblijfplaats voor een paar
dagen.
Praat je over New Orleans, dan
praat je over dit French Quarter.
Onder die naam is dit oudste
stukje van de stad beroemd ge-,
worden. Het French Quarter
werd gesticht in 1717, en aange
legd volgens het allereenvoudig
ste principe: rechttoe rechtaan.
Het stratenplan van het oude
New Orleans bewijst dat een
voud ook geniaal kan zijn. Want
ondanks de fantasieloze opzet is
het een buitengewoon sfeervolle
stad om door te wandelen. Dat
komt door de romantische aan
blik die de huizen bieden. Die
zijn gebouwd in Franse en
Spaanse koloniale stijl.
De straten heten, parallel aan de
Mississippi: Decatur, Chartres,
Royal, Bourbon, Dauphine, Bur
gundy en Rampart. Dwars daar
op staan, vanuit het westen van
af Canal Street: Iberville, Bien
ville, Conti, St. Louis, Toulouse,
St. Peter, Orleans, St. Ann, Du-
maine, St. Philip, Ursulines,
Gov. Nichols, Barracks, Espla
nade Avenue. In tien minuten
doorkruis je deze unieke wereld.
Samen vormen deze straten een
vierkant, met daarbinnen 105
kruispunten. Het zijn al deze
kruispunten, op korte afstand
van elkaar, die het French Quar
ter zijn typische karakter verle
nen. De huizen zijn nergens meer
dan twee verdiepingen hoog,
meestal maar één.
Het French Quarter van nu is een
nachtelijke orgie, een poel van
lawaai, een chaos van mensen uit
de hele wereld. Hoofdstad van de
jazz, hoofdstad van de Cajun and
Creole cuisine, hoofdstad van de
voodoo, van cajun en zydeco...
Hoofdstad van de sex. Sexclubs,
sexshops, nachtclubs, top and
bottomless dancing, genoeg aan
bod tussen de cafés en prullen-
winkels.
Souvenirshops, antiek en kunst,
vooral 'antiek' en 'kunst', oude
munten en wapens. New Orleans
en Louisiana zijn goed voor een
toeristische omzet van zes mil
jard per jaar. Alleen Dis-
neyworld en Las Vegas trekken
in de Verenigde Staten meer be
zoekers.
Honderden witte koetsjes rijden
door de straatjes, getrokken door
mules (muildieren, paarden met
ezelsoren). Op de bok tronen
veelal zwarte koetsiers, uitgedost
in uniform en witte dixiecap.
Luidkeels wijzen ze de toeristen
in hun wagen op de bezienswaar
digheden van de stad.
Er is hier en daar muziek op
straat, hoewel niet zo veel als je
in deze 'metropool van de jazz'
zou verwachten. Jazz, oud of mo
dern, hoor je al helemaal weinig.
Maar wel rhythm'n'blues, coun
try and western, bluegrass, six-
ties-rock. Op een hoek staat een
eenzame violist barokmuziek
van Henry Purcell te spelen, met
veel bekijks, zijn hoed raakt
langzaam vol. Uit de ene winkel
klinken de vrolijke accordeons
van de cajun-muziek, uit een an
dere de Bolero van Ravel. En nog
sterker: een openlucht-restau
rant in een patio achter Royal
Street blijkt nog niet geopend.
Het personeel luistert intussen
naar Bach...
Weinig jazz - in New Orleans
draait daarentegen alles om eten.
De stad is de culinaire hoofdstad
van de Verenigde Staten en een
der grote eetcentra op deze we
reld. New Orleans beschikt over
een culinaire tv-zender die 24
uur per etmaal uitzendt. Wan
neer je het toestel ook aanzet, er
trekt altijd wel een gerecht over
het scherm, of een restaurant
waar je dat gerecht geserveerd
kunt krijgen. Veel chefs aan het
woord, onveranderlijk New Or-
leanians met een Franse (cajun)
naam. Zoals Chef Daniel Landry.
Het is allemaal Creole en Cajun
Cooking wat de klok slaat. Creo
le sauces still served in its origi
nal recipes, Dining Out Big Easy
Style With the American Express
Card (The Big Easy is een van de
bijnamen van New Orleans).
Je zit in New Orleans in het Cari-
bisch gebied, en het eten is er
naar. Veel crawfish, catfisch,
lobsters, oysters. In Louis Arm
strongs boek My Life in New Or
leans is veelvuldig sprake van
het heerlijke eten dat zijn moe
der Mayann kookt. Dan gaat het
steeds om red beans with rice. En
dat doet denken aan de bruine
bonen met rijst (BB met R) van
de Surinaamse zanger Max
Woisky, die uiteindelijk uit die
zelfde grote Caribische regio af
komstig is.
De koffie is hier gelukkig sterk
en geurig. Echt koffie dus. Zoals
bekend betekent 'koffie' in de
Verenigde Staten een bak heet
water met een flauwe herinne
ring aan koffiegeur en een totale
afwezigheid van enige smaak.
Koffie verkeerd dus. Maar in
New Orleans ben je niet in de VS,
je bent in Zuid-Europa, dat bete
kent dus goeie koffie.
De geschiedenis van New Or
leans is internationaal. In 1762
gaf de Franse koning Lodewijk
de Zestiende de oerwoudstad en
het hele gebied Louisiana (dat
reikte van de Golf van Mexico tot
Canada) cadeau aan de zijn neef
je, de koning van Spanje. Nueva
Orleans duurde 41 jaar. In 1803
werd Louisiana weer overgedra
gen aan Frankrijk, afgedwongen
door consul Napoleon Bonapar
te. Die verkocht hetzelfde jaar
nog de hele zaak aan de VS voor
80 miljoen francs (15 miljoen
dollar).
Vanaf 20 december 1803 wappert
de Star Spangled Banner in New
Orleans en stromen Amerikanen
uit andere staten en emigranten
uit Europa naar de havenstad
aan de mond van de Mississippi.
Om het Vieux Carré heen verre
zen nieuwe wijken. En na 1865
stroomden de vrijgeworden
zwarten van het platteland naar
de stad.
Rond 1900 heerste er een
bloeiende muziekcultuur, die al
leen kon ontstaan in dit conglo
meraat van Noord- en Zuideuro-
pese, Afrikaanse en Caribische
cultuur.
Het heeft in ieder geval geleid tot
mensen die aan New Orleans
verslingerd zijn. Je komt ze te
gen, bijvoorbeeld die bejaarde
man uit Florida, die in het Palm
Court Jazz Café aan Decatur
Street aan de bar zit. Minstens
een keer per jaar rijdt hij hier
heen, alleen om naar 'zijn' jazz te
kunnen luisteren in de omgeving
waar ze thuishoort.
En dan die Londense dame in het
Landmark Hotel aan North
Rampart Street. Ieder jaar komt
zij twee weken naar New Or
leans, alleen maar om in dit hotel
aan de bar te staan. De stad hoeft
zij niet in te gaan. Ze is al geluk
kig als ze lekker met het bar-per-
soneel kan kletsen. „Waar ter
wereld vind je deze sfeer, deze
warme menselijkheid? They love
me here. I'm welcome, it's always
a feast to be here."
Maar zij zijn beschaafde uitzon
deringen. Want waar komt dat
massale toerisme op af? Op de
vrijheid (of 'vrijheid') die de rest
van Amerika mist. In New Or
leans mag namelijk alles, althans
dat denken al die toeristen die
om die reden hier komen. Zui
pen, vreten, naar blote vrouwen
en mannen kijken, de hele nacht
opblijven, lawaai maken: alles
wat in middle America niet is
toegestaan, dat mag in New Or
leans.
Meer over New Orleans
Vrijwilligers maken het
Festival al 25 jaar
Het keiharde bestaan
van de klassieke
jazz-musicus
Het volledige programma
van vier dagen
Jazz Festival Breda
Karakteristieke straatbeeld in New Orleans. Het French Quarter bestaat uit 105 van dergelijke
kruisingen van straten. r foto hans rooseboom
.greda doet het Jazz Festival dit jaar voor
25e keer zijn best om gedurende vier da-
,jde sfeer te scheppen van de stad New
{■Jeans. Daar werd immers honderd jaar
de jazz geboren. Het zilveren jubi-
n het Bredase Jazz Festival was
Stem aanleiding om eens rond te
in de stad waar het allemaal begon,
stad ter wereld
zo veel bijna-
Sin City, Cres-
City, The City
Million Dre-
The City that
Forgot,
Big Easy. En
ook nog, echt
aar, De Parel
an het Zuiden,
;fials Breda...
WOENSDAG 24 MEM995 DEEL D
