Lucas Reijnders van Natuur en Milieu ziet lichtpunten
XV
E STEM
Ecofestatie Utrecht:
'het gezondste
feest van Nederland'
Een volk van stoffers, soppers en schrobbers
Bewegen
y**e
Informatie
\si'
Verantwoord
Reislust
Culturele omslag
\G 17 MEI 19951 D2
Isinformatie. 8.55 Weerman. 9.07 Mi,**
I. 9.30 De scheurkalender. 10.07 Draaibank
lo De scheurkalender. 11.07 Van harte ronri
|0 De scheurkalender. 12.05 Actualiteit»
lice en agenda. 13.10 Radio Nieuwscentra^
|4 Actualiteiten en service voor de rem!'
|8 Muziektak. 15.08 Muziek. 17.05 AcS'
In. 17.50 De agenda. 18.11 Radio Nieuwe»
L 18.28-18.33 Samenvatting
- en Dan gelukkig getrouwd, tot
luikt. f°T0E0
ene rechter Castrup jegens
goudsmokkel veroordeeld, Ih)
besluit die rechter eens g°ea e
waarheid te zeggen. De rechte
is een aantrekkelijke vrouw,
die weigert Markus te woord te
staan. Daarom zit er voor Mar
kus niets anders op dan Cona~
ne Castrup naar Ibiza te lo
ken, waar hij in de zoffli
werkt. Die zomer moet hi] ook
voor zijn werkgever een ba
beroven. Na de vakantie o
vangt Corinne ineens alllrr
computerbanden waar0P ij
lei gegevens over zwart g
(Duitsland 1, 23.00-00.35)
To have and have not A men
kaanse speelfilm uit
(zwart-wit). Regie: Howard
Hawks. Hoofdrollen,
phrey Bogart, Walter Brennan
en Lauren Bacall.
Tijdens Wereldoorlog II hou
de Vichy-regering het eil
Martinique nauwlettend u
gaten om aanhangers van
neraal De Gaulle te kunnen
achtervolgen. Ook de
kaan Harry Morgan, d« J
vissersboot aan r9ke t0 erd.
verhuurt, wordt geobsf. eU_
Morgan is echter strlk
traal, tot hij ontdekt welk
thodes politiechef Renard
na houdt. „♦«trii-
Hij stemt erin de verzeg».1
der Paul de Bursac en
vrouw Helen naar Martiniq
te halen, maar dat is
vaarlijke onderneming-
(Duitsland 2, 00.55-02.
ne redactie van-Lijf leven is elke woens-
rj. en donderdagochtend van 10.00 tot
if00 uur bereikbaar voor nadere informa-
reacties en tips. Tel. 076-236537. Schrij-
maa ook: Dagblad De Stem, redactie
j,^jf leven, Postbus 3229, 4800 MB Breda.
leven
WOENSDAG 17 MEI 1995
DEEL E
ilMROEP ZEELAND
zie Radio 1.7.05 Omroep Zeeland och
Ideditie. 8.08 Radio Nieuwscentrale 832
Iroep Zeeland ochtendeditie. 9.05 Muziek
F de week. 10.05 Zeeuwse streken 1105
giek door de week. 12.05 Omroep Zeeland
fddageditie. 13.08-13.30 Radio Nieuwscentra
J 16.03 Het kanaal door Zeeland. 17.05 Om-
fep Zeeland avondeditie. 18.11-18.30 Radio
fcuwscentrale
■RADIO 1
1 heel uur en 7.30, 8.30,12.30,13.30,16.30
1.30, 18.30 en 06.30 Nieuws. VARA- 707
Ibensdageditie. AVRO: 12.07 Radiojournaal.
-RV: 17.07 Hier en Nu. 19.04 Hier en Nu/Praat-
dio. NOS: 20.04 Langs de lijn, sport en muziek
$.07 Met het oog op morgen. EO: 0.04 Voor
■e niet slapen kan. 1.02 Zingen in de nacht
J)2 Alle mensen. 3.02 EO's Country-uur. 402
iöspels van toen. 5.02-7.00 Wakker op weg
RADIO 2
heel uur Nieuws. VARA: 6.04 Ontbijtradio.
ROS: 9.04 Gouden uren. KRO: 12.Q4 Tijd voor
Lee VOO: 14.04 Nederland muziekland-
VRO: 17.04 Van Staa tot zeven. AVRO: 18.04
jan Staa tot zeven, vervolg. EO: 19.04 De gou-
jen greep. 20.04 Nederland zingt: Samen zin-
jen in. 20.30 Gospelpodium. TROS: 22.04-24.00
Plusic all in
RADIO 3 U
fik heel uur Nieuws. KRO: 6.04 Breakfast-Club.
|VRO: 9.04 Arbeidsvitaminen. VARA: 12,04
'enk aan Henk. 14.04 Tussengas. NCRV: 15.04
'he magic friends. VOO: 17.04 Rinkeldekinkel.
IPS: 18.04 Kort en Klijn. EO: 19.04 Spoor 7.
ICRV: 20.04 Paperclip magazine. VPRO: 21.04 j
iilla 65. TROS: 0.02 Nachtwacht. VARA: 2.02 On-
|ij. AKN: 4.02-6.00 Pyjama FM
RADIO 4
bm 7.00, 8.00, 9.00, 13.00, 18.00 en 20.00
Nieuws. NCRV: 7.02 Preludium. 8.04 Musica sa- j
:ra. 9.04 Muziek voor miljoenen. 11.00 Och- j
(endconcert. EO: 13.04 Lunchconcert. 14.00 Het
Middagconcert. 16.00 De Nederlanden. 17.00
Örgelbespeling. 17.30 Het Duitse oratorium. I
|aVRO: 18.04 Jacco's keus. RADIO VIER: 19.00
Vlahlerjournaal. 20.02 Mahlerfeest 1995. Ko
ninklijk Concertgebouworkest. AVRO: 23.00 j
iazzspectrum. NP5: 0.00-1.00 Vincent na mid-
Tdernacht
RADIO 5
|Elk heel uur t/m 18.00 Nieuws. NOS: 6.45-6.50
(Mededelingenrubriek met uitgebreid weerbe-
Iricht en scheepvaartberichten, 7.02 NOS Spor- j
Itief. 07.30 Nieuws. NPS: 7.32 Vroeg op 5. NOS:
18.55 Waterstanden. KRO: 9.02 Dingen die ge
beuren (MA/). RVU: 13.08 Gebeurtenissen. 14,02
De schatkamer. KRO: 15.02 Montaigne. NPS:
117.08 Radio UIT. PP: 17.50 Groen Links.]
KRO/RKK: 18.02 Op verhaal komen. NPS: 19.00
Nieuws en actualiteiten in het Turks. 19.451
I Nieuws en actualiteiten in het Marokkaans en
Berbers. 20.30 Nieuws en actualiteiten in het I
Chinees. TELEAC: 21.00 Pronto. 21.30 Overge
wicht te lijf. VPRO: 22.00 De avonden, met om
ca. 23.00 Archief Ischa. NOS; 23.55-24.00 ANWB-
bericht
'Milieu lééft in huishoudens'
Eco-eten, eco-auto's, eco-kleding, eco-koffie, er
i wordt wat af geëcood. En dat terwijl trenddeskundi-
zeggen dat eco en milieu uit zijn, dat mensen 'mi
lieu-moe' lijken. Tegen die stroom in wordt van 19 tot
'imei in Utrecht de Ecofestatie gehouden. Een beurs
waar alles wat maar iets met eco te maken heeft te
zien is. Lucas Reijnders van Natuur en Milieu over
zin en onzin van eco.
moet. Bewegen is
•je. Zeker als je aan
,...t bent. Het is vaak
me gezegd en lang-
iaara maar zeker begin ik
liet nog te geloven ook.
Sportief kun je mij niet noe
men. Op drie jaar badminton
wat goedbedoelde volley-
ial-pogingen na heb ik me
I nooit overmatig ingespan
ten. Ik was wel een jaar of
vijf lid van een ballonteam.
"e tijd zijn er heel wat
tdruppeltjes gevloeid.
onder hoogspanning
tortetijd lichamelijk preste
ren kun je niet echt sporten
noemen. En het varen, dat
leed die ballon.
i moet. Mijn condi-
i op zeker moment zo
minimaal dat ik er niet lan-
omheen kon. De hoop
lat de kilo's door dat bewe
en wat sneller zouden ver-
ook dat zeggen
immers -gaf
g. Ik heb rra aan
meld bij een sportcen
trum.
Daarbij ben ik niet over een
nacht ijs gegaan. Zo'n fit
ness-hal vol bodybuilders is
niets voor mij. En goede be-
geleiding leek me ook wel
verstandig, in mijn geval,
«zoektocht leidde naar een
waar medische
u -6 hoog in het
vaandel staat. De eerste keer
®t ik er binnenstapte,
Mest ik een huizenhoge
«tempel over. Het zweet
stond in mijn handen, zo ze
nuwachtig was ik.
«ar het viel allemaal best
Achter de balie zat een
iTiendelijke dame, die me
'Wees naar een al net zo
vnendelijke collega die de
Wers in de gaten hield. Ik
vertelde hem wat ik wilde.
-■• vooral wat ik niet wilde,
«greep direct wat ik be-
Mae. Een afspraak voor
medische test was snel
5 maakt. Apetrots op mezelf
ond ik na een kwartiertje
"Riten. Het begin was
est een paar dagen later
®tigde wat ik natuurlijk
aNg wist. Een conditie
1 nul komma nul'. Plus
gewicht 'dat best wat
kan'. De motivatie
toen de eerste les. Volop
over alle fitness-appa-
J® waarvan ik nooit had
i* °ejJ dat ik ze nog eens
gebruiken. Ik liep zes
«en een helling op,
fc!Zes minuten, 'stepte'
a. "N'NRten en fietste nog
zes minuten. Vervol
moesten diverse spie-
*ist!r?7an ik al niet meer
ï'stotik ze had, stevig aan
let J2e il£ na een uur
11 ,l ers dan constateren
ld- me aoS nooit zo goed
Ik vond het bij-
Pr
0(dt vervolgd)
sdactie:
W,!an der Velden
Door Nico Koolsbergeri
In de ozonlaag zitten gaten.
Woestijnen rukken op. Oceanen
sterven uit.
Wat doen we eraan? We brengen
de lege whisky-fles naar de glas
container, deponeren de aardap
pelschillen braaf in de groene
bak, zetten de thermostaat een
graadje lager, kopen een cfk-vrije
koelkast en laten de hond in de
goot poepen. We bestrijden het
broeikaseffect door oplaadbare
batterijen te gebruiken of schar
releieren te eten. Redden het re
genwoud door lid te worden van
Greenpeace. Steunen de vissen in
de Noordzee door navulpakken
wasmiddel te kopen. Allemaal
om het milieu te redden en de on
dergang te voorkomen.
Niemand denkt er nog echt bij
na. „Het milieu is uit," zegt drs
Ruurd Hielkema van het toon
aangevende trendonderzoeksbu
reau Trendbox. „Tenminste," zo
corrigeert hij direct: „er is geen
sprake meer van dat de belang
stelling voor het onderwerp nog
toeneemt."
Rekening houden met het milieu
is vanzelfsprekend geworden.
Natuurlijk is elke verpakking ge
maakt van gerecycled materiaal,
daar hoef je geen actie meer voor
te voeren. En dat je bij de kassa
niet langer een plastic tasje
krijgt, is volstrekt normaal.
Helpt het ook? De apocalyps te
lijf gaan door eco-kleren te kopen
en loodvrij te tanken? „Alles
helpt," zegt Lucas Reijnders. Ook
de scharreleieren en' het hor-
moonvrije kalfsvlees. „Als het
milieu er niet mee gediend is dan
toch zeker het welzijn van de die
ren". Met de mentaliteit zit het
volgens hem wel goed. „Het mi
lieu lééft in de huishoudens. Al
die dingen bij elkaar leveren een
substantiële bijdrage aan een be
ter milieu."
Lucas Reijnders is het geweten
van milieuvervuilend Nederland.
Hij is directeur van de stichting
Natuur en Milieu in Utrecht. En
gezaghebbend hoogleraar milieu
kunde in Amsterdam. Hij pendelt
heen en weer tussen beide werk
plekken. Per trein natuurlijk.
De milieu-activisten van voor
heen zijn gerespecteerde advi
seurs geworden. Soms bezetten
ze nog een stuk natuur of een fa
brieksschoorsteen, planten her en
der wat boompjes of dienen op
het Binnenhof een petitie in. De
Lucas Reijnders, het geweten van milieuvervuilend Nederland, houdt niet van auto's: 'Ook milieubewuste mensen sparen Air Miles.'
foto marc bolsius
tijd dat de rest van het land wat
lacherig of geïrriteerd over zulke
zaken deed, is echter voorbij.
„Zorg voor het milieu is rand
voorwaarde geworden," zegt
Hielkema van Trendbox. „Ze is
geïntegreerd in de samenleving."
Hoe 'gewoon' het onderwerp is,
blijkt ook uit het verschijnsel
Ecofestatie. In de Jaarbeurs in
Utrecht wordt van 19 tot en met
21 mei 'het gezondste feest van
Nederland' gehouden. De eerste
beurs die, volgens de organisato
ren, uitsluitend nieuwe, ecolo
gisch en milieutechnisch verant
woorde produkten presenteert.
Op gebieden als wonen, gezond
heid, bouwen, cosmetica, mode,
eten en drinken.
Ook de organisatoren van de
Ecofestatie prijzen het milieuge
drag van de huishoudens.
„Steeds meer mensen proberen
los van verplichtingen een bij
drage te leveren aan een beter
milieu," melden ze.
En uiteraard gaan de bezoekers
van de beurs per trein naar
Utrecht. Met een alles-in-één-
kaart die 25 procent korting op
levert op zowel vervoers- als en-
treekosten.
Op alle terreinen van het leven
speelt zorg voor het milieu een
rol. In de huishoudens dan, over
het bedrijfsleven is Lucas Reijn
ders niet zo enthousiast. „Dat be
taalt meestal al minder voor
energie. De financiële prikkels
om iets voor het milieu te doen,
zijn gering." In Nederland nemen
de bedrijven ongeveer tweederde
van de milieubelasting voor hun
rekening, in andere westerse lan
den is dat ongeveer vijftig pro
cent.
Leve de huishoudens dus? Nee,
zegt Lucas Reijnders ernstig.
Want alle winst voor het milieu
gaat verloren door de sterk geste
gen reislust. Voor alles gebruiken
we de auto en onze vakanties
gaan steeds verder. „Een keer
naar Athene heen en weer met
een vliegtuig kost per persoon
even veel energie als de verwar
ming van een goed geïsoleerd
huis gedurende een heel jaar."
Onze cultuur stelt mobiliteit ge
lijk aan vrijheid. „Daarom wer
ken kwartjes van Kok niet," zegt
Reijnders. Daarom sparen ook
milieubewuste mensen Air Miles.
Zetten ze de thermostaat lager
maar kopen ook een vliegticket.
De techniek heeft auto's opval
lend schoner en zuiniger weten te
maken. „Maar we zijn grotere au
to's gaan kopen en meer gaan rij
den." Tien procent van de totale
milieubelasting in Nederland
komt voor rekening van het per
sonenvervoer voor recreatieve
doeleinden. Van kilometers voor
de lol.
„Ik heb nooit een auto gehad,"
zegt Lucas Reijnders. „Niet zo
zeer om het milieu als vanwege
het risico. Ik ben erg verstrooid.
Op de fiets kan ik denken en is
het niet zo erg als ik tegen een
paaltje rijd.
Voor de toekomst van de aarde is
een culturele omslag op het ge
bied van reizen en transport ver-
Van 19 tot en met 21 mei wordt in de Utrechtse Jaarbeurs de 'Eco
festatie' gehouden. Dat is een beurs waar milieuvriendelijke pro
dukten uit binnen- en buitenland worden gepresenteerd. Behalve
bedrijven die hun ecologisch verantwoorde produkten laten zien,
zijn ook verschillende milieu-organisaties present.
Een paar krenten uit de pap: de Nederlandse boerenmarkten pre
senteren zich. Verschillende mode-ontwerpers en kledingmerken
tonen hun eco-mode-collecties. Bouwbedrijven wijzen de weg bij
het zoeken naar milieuvriendelijke materialen. Er zijn kookde
monstraties, natuurlijke cosmetica en haarverzorging. Het Kushi
Instituut laat bezoekers biologisch dynamisch voedsel proeven.
De Ecofestatie, volgens de organisatie 'het gezondste feest van
Nederland' is op vrijdag 19 mei van 14.00 tot 22.00 uur geopend,
zaterdag 20 en zondag 21 mei van 10.00 tot 17.00 uur. Entree: tien
gulden. Bij de NS-stations zijn gecombineerde trein/toegangsbil
jetten te koop.
eist. Binnen tien jaar, zegt Lucas
Reijnders. Anders is het echt te
iaat. Bestaat daarop ook maar
enige kans? De Wanderlust van
de westerse mens lijkt immers
niet te stillen. Wie smeedt geen
plannen voor een keertje Ameri
ka of het Verre Oosten?
Lucas Reijnders ziet echter licht
punten. Kleine auto's zijn nu
trendy. „Dat is winst. Misschien
wordt het wel chic om in een klei
ne auto te rijden. Opvattingen
kunnen veranderen. Kijk naar
het roken, toen ik klein was, deed
iedereen dat. En na Alaska en
Brazilië te hebben bezocht, is het
juist modieus om te gaan fietsen
in Drenthe. Van die dingen moet
het milieu het hebben."
De techniek kan helpen om tijd te
winnen. „De energie-efficiency
kan nog sterk worden opgevoerd.
Een auto kan misschien wel tach
tig kilometer rijden op een liter
benzine. We kunnen meer met
zonnecellen. Zet ze in de Sahara
met een pijp hier naar toe en we
komen aan energie. Ook bij vlieg
tuigen is nog te winnen," aldus
Reijnders. „Maar beter is het als
we minder gaan vliegen."
Misschien komt de zeppelin wel
terug, filosofeert hij. „Cruisen op
een schip is tenslotte ook een
trend, je met heel weinig snelheid
verplaatsen. Misschien wordt
traag transport wel chic. Stel je
voor! In sommige kringen zit al
een behoorlijke zwaai. Of dat
doordringt tot andere bevolking
sgroepen weet ik natuurlijk
niet."
Nog zo'n lichtpunt: „Ik heb een
zoon van achttien. Die hoeft niet
zo nodig te reizen. Hij gaat via
zijn PC de wereld over. Je hoeft
niet meer op stap om mensen in
andere landen te ontmoeten."
Gaat het Internet de wereld red
den?
'Mensen die veel en vaak chl
oor gebruiken om de boel
thuis schoon te houden, moe
ten er niet gek van opkijken
als ze hun chloorlust met ast
matische kinderen moeten
bekopen.' Aldus milieupro
fessor Lucas Reijnders in zijn
onlangs verschenen gids over
schoonmaakmiddelen en mi
lieu. Schone schijn.
Door Wlick Salet
Spat er spinazie op je blouse? Even in
wrijven met rauwe aardappel en dan
wassen in een warm zeepsopje. Weg
vlek. Kleeft er kauwgom aan je broek?
Een uur in 't vriesvak leggen en dan af
borstelen. Broek schoon.
Het zijn niet de nieuwste kneepjes van
Klazien uit Zalk, maar tips van Lucas
Reijnders. Hij heeft net een praktische
gids geschreven over schoonmaakmid
delen.
„In de Gouden Eeuw was Nederland
wereldkampioen schoonmaken. Bui
tenlanders keken hun ogen uit als ze
zagen hoé er hier werd geschrobd, ge
sopt, gestoft en geboend. Dat schoon
maken heeft ons niet meer losgelaten.
Toiletten worden met chemisch geweld
gereinigd. Autoshampoos gaan als
warme broodjes over de toonbank. Ne
derlanders zijn nog altijd fanatieke
schoonmakers. Waarbij het waar
schijnlijk niet om het schoonmaken
zelf gaat. Als het maar fris ruikt."
Over naar de alledaagse praktijk. Hoe
wast een milieubewust mens zich 's
morgens?
„Ik was me 's morgens met koud water.
Vooral om wakker te worden. Boven
dien bespaar je brandstof door je niet
met warm water te wassen. Ik was me
met gewone zeep. Het is misschien niet
echt nódig om zeep te gebruiken, maar
ik doe het automatisch. Dat is er inge
sleten. Ook al wéét ik dat het vaak vol
doende is om je alleen met water te
wassen.
„Ik gebruik eenvoudige en goedkope
zeep. Zonder frutsels. Dat is het best
voor je huid, voor je portemonnee èn
voor het milieu. Er komt steeds meer
keus. Er is gewone zeep, geurende zeep
en desinfecterende zeep. Er is schuim
en gel en crème. In totaal zijn er meer
dan vierduizend schoonmaakmiddelen
voor de huid in de handel. Maar gewo
ne zeep blijft onovertroffen. Veel van
die toevoegingen zetten geen zoden
aan de dijk. Kleuren en geuren verbe
teren de waswerking van zeep niet.
Wel kunnen ze de kans op allergische
reacties vergroten èn zijn..ze belastend
voor het milieu.
„Dat geldt ook voor desinfecterende
zeep. In een ziekenhuis is het niet zo
gek om desinfecterende zeep te gebrui
ken. Maar thuis is het niet nodig. Daar
kleven er zelfs nadelen aan. Want wat
gebeurt er? De huid zit vól goedaardige
bacteriën. Daar kunnen ziekmakende
bacteriën gewoon niet bij. Töt je je met
desinfecterende zeep gaat wassen. Die
houdt dan drastisch huis onder de
goedaardige bacteriën, waardoor er
plaats vrij komt voor ziekmakende
bacteriën; Het resultaat is dus dat je
niet minder kans hebt op infecties,
maar juist méér.
„Nog iets. Al die schoonmaakmiddelen
voor de huid worden steeds intensiever
gebruikt. Het gevolg is dat veel mensen
last krijgen van een geïrriteerde, een
schrale en schilferige huid. Het
schoonmaken van de huid heeft een
nuttige functie. Maar het lijkt een
beetje dóór te slaan. Door te intensief
gebruik van huidschoonmaakmidde
len krijgen steeds meer mensen last
van huidaandoeningen. Het neemt bij
na epidemische vormen aan."
Let een milieubewust mens op het
merk tandpasta?
„De meeste tandpasta's doen niet veel
voor elkaar onder. Ook niet wat sa
menstelling betreft. Het is wèl beter
voor het milieu èn voor de mond om je
tanden met een gewone tandenborstel
te poesten. Met de hand. Niet elek
trisch. Die elektrische tandenborstels
belasten het milieu zwaarder, door
stroomverbruik en door materiaalver-
bruik, terwijl ze het gebit over het al
gemeen slechter schoonmaken dan ge
wone tandenborstels. Bovendien be-»
staat er door de intensieve poetsbewe
gingen van de elektrische borstels kans
op beschadiging van het glazuur."
Dan de was. Doet hij die thuis of
brengt hij de was naar een wasserij of
een wasserette?
„Ik heb dat laatste vrij lang gedaan.
Tot de kinderen kwamen. Toen hebben
we een wasmachine gekocht. Voor de
luiers. Een luierservice bestond er in
die tijd niet. Collectief wassen heeft
natuurlijk voordelen. Wasserijen en
wasserettes kunnen efficiënter gebruik
maken van apparatuur, water, was
middelen en energie. Daardoor belas
ten ze het milieu minder zwaar. Maar
een deel van dat voordeel verdwijnt
door het gebruik van energieslurpende
droogapparatuur. Thuis hangen veel
mensen de was nog gewoon aan de
waslijn. Maar moderne wasserijen en
wasserettes zijn zeker in het voordeel
als je ze vergelijkt met huishoudens
waar de was in de wasmachine gewas
sen wordt en daarna in de droogtrom-
mel gedroogd.
„Een andere mogelijkheid is om samen
een wasmachine te gebruiken. In ande
re landen zie je dat ook wel. Daar heb
je flats met wasmachines voor gemeen
schappelijk gebruik. Maar in Neder
land slaat dan niet zo aan. De vorige
minister van milieubeheer, Hans Al
ders, heeft het idee eens geopperd. De
Telegraaf zond meteen een verslagge
ver naar de buren van de minister. Die
vonden het niet zo'n goed idee. Ze "wil
den zijn vuile sokken niet in hün was
machine. Ik denk dat meer mensen er
zo over denken.
„Wie thuis wast, kan wel proberen het
milieu zo min mogelijk te belasten. Er
zijn vijf gouden regels om dat te doen.
„Eén. Was met een volle trommel. Laat
de wasmachine niet draaien voor een
paar onderbroeken.
„Twee. Sla in de regel de voorwas over.
Extreem vuil wasgoed kan vaak beter
worden voorgeweekt
in soda.
„Drie. Was bij
voorkeur niet bo
ven de zestig gra
den celsius. De
was wordt niet
noemens
waard
scho
ner als
veel meer energie kost.
„Vier. Doseer het wasmiddel zuinig. In
het algemeen wordt de was goed
schoon met minder wasmiddel dan de
fabrikant op de verpakking aangeeft.
„Vijf. Kies een milieusparend wasmid
del. Vloeibare wasmiddelen zijn over
het algemeen meer milieubelastend
dan waspoeders. En totaalwasmidde
len zijn meer milieubelastend dan fijn
wasmiddelen."
En de afwas? Kun je milieubewust zijn
en toch een afwasmachine hebben?
„Ik doe de afwas zelf. En graag. Om
m'n hoofd even bij iets anders te heb
ben. Ik was met een half-syntetisch
wasmiddel. In een hervulbare fles.
Zachte zeep zou nog beter zijn voor het
milieu. Ik heb het wel eens geprobeerd,
met zo'n klopper, maar dat sprak me
toch niet erg aan. In ge
bieden met hard water,
de Achterhoek en de
len van Zuid-Lim
burg, blijft er
daarna ook aan
slag op de vaat
zitten.
Daar
om kan
ik me
goed
voorstel
len dat
men
sen
niet veel zin hebben om de afwas met
groene zeep te doen.
„Maar een afwasmachine? Iets minder
dan twintig procent van de huishou
dens heeft er een. De nieuwste machi
nes doen het ook niet meer zo slecht als
een jaar of tien geleden. Er is veel ver
beterd aan het energieverbuik. Een
goede afwasmachine is nu zelfs minder
belastend voor het milieu dan een
slechte afwasser, die voor een heel
klein beetje vaat heel veel warm water
gebruikt."
Tot slot het toilet. Hoe houdt hij de wc
schoon?
„Gewoon met groene zeep en azijn.
Zolang er geen pest heerst, is er geen
enkele reden om de wc met chloor of
andere desinfecterende middelen
schoon te maken. Het is trouwens ook
raar om de toiletpot zo schoon te ma
ken. Het ligt meer in de lijn om de wc-
bril, het touwtje van de trekker of de
knop van de spoeling schoon te hou
den. Daar zit je met je vingers aan,
„Het desinfecteren van het toilet is
niet rationeel. Het lijkt een obsessie
voor veel mensen. Er worden grote
hoeveelheden chloor gebruikt om het
kleinste kamertje schoon te houden.
Tachtig procent van de huishoudens
zet chloor in en ongeveer de helft heeft
een wc-eend. Dat is belastend voor het
milieu en ook helemaal niet nodig.
Groene zeep en azijn zijn voldoende.
Azijn tegen de kalkaanslag en groene
zeep voor de rest. Waarom zou je des
infecteren? De huishoudbacteriën zijn
over het algemeen goedaardig. Die
hoef je niet te bestrijden met een des-
infectiemiddel. Zolang er geen pest,
tyfus of een andere besmettelijke ziek
te heerst, zijn groene zeep en azijn af
doende."
'Schone schijn' van Lucas Reijnders
- uitgeverij Babylon-De Geus en stich
ting Natuur en Milieu - 19,90.
f-A -
