Hooir
wordt
zelfsti
Indiase
leeft in
vrouw
een hel
Belgisch F
Geding losl
om margar
Reders blij
met steun
van kabinet
DE STEM
BUITENLAND
Phoolan Devi
heldin of
misdadigster
ZATERDAG 13 ME11995
Een van
wen van India is
lachs gedrongen vrouw»
van halverwege de dertii
dat van heel bescheiden
komaf is en kan lezen noch
schrijven.
In haar nette huis in Nm„
Delhi lijkt Phoolan Devi die
het vloeken heeft afgeleerd
de onschuld zelve. Maar de
schijn bedriegt. Ze heeft veel
bloed aan haar handen en
was' jarenlang de Bandieten-
koningin van India, een land
waar vrouwen gewoonlijk
voornamelijk op de achter-
grond blijven.
Voor sommigen is ze een hel-
din, voor anderen een gewe-
tenloze misdadigster. Wat er
zich precies in haar met veel
mythen omgeven leven heeft
afgespeeld blijft vooralsnog
in nevelen gehuld. Zelf ver
klaarde ze onlangs dat ze in
haar tijd als bendeleidster
'misschien wel de slechtste
vróuw ter wereld was'.
Aangenomen wordt dat
Phoolan, toen ze een jaar of
zestien was, werd ontvoerd
door dacoits, de Indiase uit-
gave van bandieten.
Een van de boeven, behorend
tot hogere Thakur-kaste,
wilde dat ze zijn minnares
werd. Daar voelde de eigen
zinnige Phoolan echter niets
voor, waarna ze niettemin
werd verkracht.
Phoolan zwoer wraak en
richtte haar eigen bende op,
die in februari 1981 in het
plaatsje Behmai aan de zuid
westrand van de deelstaat
Uttar Pradesh een gruwelijk
bloedbad aanrichtte onder
de Thakurs. Twintig van hen
werden gedood. De moord
partij trok sterk de aan- -I
dacht, omdat de lagere kas-
ten zelden het lef hadden om
zo respectloos om te springen
met een hogere kaste. Over I
de slachting circuleren de
wildste verhalen. Phoolan I
zou na afloop hoogst per- '1
soonlijk op de lijken hebben I
gedanst en het bloed van fl
haar slachtoffers op haar
voorhoofd hebben
Pas tegen
ze haar paard de
ben gegeven naar de onher
bergzame ravijnen waar ze
kwartier hield. Daarna volg
den jaren van roof en moord,
waarbij ze steeds op de hie-i
len werd gezeten door de po
litie.
In 1983 was ze haar vogel
vrije bestaan echter beu en
gaf zich, getooid met een
vuurrode haarband, over, zij
het nadat ze had weten te be
dingen dat zij en haar bende
leden niet ter dood zouden
worden gebracht. Met een
mengeling van bewondering
en woede keek het land toe.
Daarna volgde een anti-cli
max van elf jaar in de gevan
genis. Pas vorig jaar kwam
ze vrij, zonder dat het ooit
tot een proces was gekomen.
Sindsdien is ze onophoude
lijk in het nieuws geweest,
haar' fans beurtelings in ex
tase en tot wanhoop bren
gend. Al snel na haar vrijla
ting huwde ze, tot teleurstel
ling van sommigen, een man
die tot een hogere kaste be
hoorde.
In februari bekeerde Phool
an, zoals wel meer hindoes
van lagere kasten, in aanwe
zigheid van 50.000 toeschou
wers tot het boeddhisme, dat
geen kasten kent. Een maand
eerder had ze een stichting
voor de armen, in het bijzon
der vrouwen, in het leven ge
roepen.
Menige politicus zou Phool
an dolgraag bij zijn partij in
lijven als lokker voor de ar
men maar zelf voelt ze daar
niet voor. „Het zijn alk
honden, die mijn naam voor
zichzelf gebruiken," zei ze»
de gevangenis, in de dagen
dat ze nog wat ruwer in
mond was.
Niemand zal echter vei
opkijken wanneer de wisp»l
turige gewezen Bandiere'
koningin plotseling toch op
een prominente plaats in
politiek opduikt.
Phoolan Devi oS
fOTO UITGEVER" DECE0>
de beroemdste vrou. 1
T~J1~ een goed- I
Londen (anp) - De verzelfsta
bakkerijgroep Hooimeijer (me
Kucphen) gaat niet door. Eigen,-
verkoop van zijn bakkerijdivi
Hooimeijer het grootste onderd
Het Britse concern vindt een .uit
gebracht bod te laag, heeft het
gisteren laten weten. Het was de
bedoeling dat Hooimeijer, produ
cent van onder meer Haust-toast
en Bussink-koek, in handen zou
komen van participatiemaat
schappij CVC (onderdeel van Ci
ticorp) en het management. De
beoogde nieuwe eigenaars sloten
een beursgang niet uit.
Bij Hooimeijer wilde gisteren
niemand reageren op de stap van
Allied Domecq. Pas maandag
doet het bedrijf nadere medede
lingen. Allied Domecq zegt dat
het huidige management van de
bakkerijgroep aanblijft.
Bestuurder J. Derijck van de
Voedingsbond FNV is verrast
over het afketsen van de transac
tie. De bonden hadden al met de
overname ingestemd. „In het be
gin waren er wel geruchten dat
CVC zou afhaken, maar het ma
nagement zei dat er voldoende
Van onze rechtbankverslaggever
Breda - Het conflict tussen Arcc
S.A. Meat Trading uit het Belgi
gedingvonnis van mr. J. Leijten|
niet uit de wereld. De bodemrj
stantie om te beslissen over de
kaar in rekening brengen.
Arco vervoerde voor Meat Tra
ding een partij margarine naar
Rusland. Pas na veel vijfen en
zessen werd die daar toegelaten.
Intussen was het contract voor
het vervoer van een tweede partij
Den Haag (anp) - De Neder
landse koopvaardij is blij met
de steun die het kabinet wil
geven om haar concurrentie
positie te versterken.
Dat zegt een woordvoerder van
de redersvereniging KVNR in een
reactie op de Nota Zeescheep-
vaartbeleid van minister Jorrits-
ma van Verkeer en staatssecreta
ris Vermeend van Financiën.
Het kabinet wil volgend jaar 117
miljoen gulden extra uittrekken
ent de positie van de Nederlandse
Koopvaardij te versterken. De
aan de koopvaardij loopt
ot 1999 op naar in totaal 124
iljoen gulden per jaar. De mi
nisterraad overlegt volgende
week vrijdag over de nota.
Bedrijf opent nieuwe ve|
w n °"ze verslaggever
Moerdijk-Het Belgische Fa-
oncom Installatie Techniek
n n dan toch gisteren de
Poorten openen in Moerdijk.
oma laar ^er dan bedoeld,
,at een gas-explosie op 18
i'. wee weken voor de op-
v erinS' bet nieuwe kantoor
dj! negentig procent vemiel-
b® tegenslag verhinderde het be
de rm °m ondertussen gewoon
mark?mars °D de Nederlandse
opvaii V j°rt te zetten. En dat is
nis rLi ?mdat er slechts wei-
Kef nvoj concerns echt ac-
de Ne/ 1 ganzen zijn, terwijl
dtiivel anders regelmatig be-
kopInvo°ral Vlaanderen op-
beurs^111 ,.'S een divisie van het
Menen 6rde Belgische mil-
houdSu™ Totebel en
nine Lt l?ezig met dienstverle-
c4nd,,I? VerinS aan de (pro-
nietdertS' De dlvisie
in tweeh nduizend medewerkers
Pijen een werkmaatschap-
Sen omzet van 2,4 müjard.
de bruidsschat. Wanneer ze bo
vendien nog een of meer zoons
heeft gebaard, is haar positie
doorgaans redelijk. Wel moet er
hard worden gewerkt. Bovendien
liggen er dikwijls conflicten op
de loer met de schoonmoeder, die
zelf eindelijk iemand binnens
huis heeft gevonden die minder
waard is dan zij zelf.
Menige gehuwde vrouw wordt
geterroriseerd door haar schoon
moeder. In een familie die ik goed
ken, haalt de schoonmoeder de
goede gordijnen weg en stopt de
mooie borden achter slot en gren
del wanneer ze een tijdje op reis
gaat en de dochter blijft gewoon
thuis. Dit niettegenstaande het
feit dat ze al meer dan tien jaar in
hetzelfde huis wonen.
Tijdens hun huwelijk worden
vrouwen geacht hun man onvoor
waardelijk te gehoorzamen. Veel
mannen zetten hun gezag kracht
bij door hun echtgenotes van tijd
tot tijd een forse aframmeling te
geven.
De Amerikaanse publiciste Elisa
beth Bumiller verhaalt hoe ze
eens aan een vrouw in een Indi
aas dorp vroeg of ze van haar
man hield: „Ja," luidde het ant
woord, „want als ik niet van hem
houd, slaat hij me." 1
Een ander risico dat vrouwen lo
pen is de ontijdige dood van hun
echtgenoot. Terwijl mannen na
een periode van rouw zonder pro
blemen kunnen hertrouwen, ligt
dat voor weduwes niet zo gemak
kelijk, zelfs niet als ze nog jong
zijn. De schoonfamilie, met wie
de betrekkingen dikwijls toch al
gespannen waren, verstoot niet
zelden de overlevende echtgeno
te, vooral als die geen zonen heeft
voortgebracht.
Veel weduwes, die eigenlijk recht
hebben op een deel van de erfe
nis, krijgen dat niet. Miljoenen
vrouwen kwijnen zo weg. De koe
le cijfers spreken opnieuw voor
zichzelf.
Weduwes sterven bijna twee keer
zo snel als hun nog gehuwde leef
tijdgenotes. Als er wel zonen zijn,
is de situatie meestal minder kri
tiek, want de band tussen moeder
en zoon is in India van oudsher
hecht.
Niet alle 430 miljoen Indiase
vrouwen zijn er uiteraard even
beroerd aan toe. Onder de stede
lijke middenklasse worden de
meisjes vaak net zo behandeld als
de jongens. Steeds meer vrouwen
werken buitenshuis en ontlenen
daaraan zelfvertrouwen en vol
doening.
De meeste jonge vrouwen in de
steden zijn beter opgeleid dan
hun moeders waren. Ook de tele
visie, vol Westerse soap-opera's
en zelfbewuste vrouwen, draagt
bij tot een verandering in menta
liteit.
Zelfs op het conservatieve platte
land zijn er hier en daar licht
punten. Zo hebben dorpsvrou
wen op verschillende plaatsen,
onder andere in de zuidelijke
deelstaat Andhra Pradesh, met
succes actie gevoerd tegen de
veelvuldige dronkenschap van
hun mannen. De politici in de
deelstaat, vrijwel allen mannen,
hebben inmiddels de verkoop van
alcoholische versnaperingen ge
heel verboden. Ook zijn er voor
beelden van plattelandsvrouwen
die zich met succes verzetten te
gen het kappen van bossen bij
hun in de buurt, waar zij zelf het
brandhout vandaan haalden.
Maar van dramatische verbete
ringen is geen sprake. Volgens
sommige onderzoekers bleek dat
tijdens de recessie in India van
een paar jaar geleden de vrouwen
het ergst te lijden hadden onder
de armoede. Ze spraken over een
feminisering van de armoede. In
middels lijkt echter ook het plat
teland uit het dal van die recessie
omhoog te klimmen.
„Het geweld tegen vrouwen
neemt nog duidelijk toe," consta
teert Kumud Sharma, directrice
van het Centre for Women's De
velopment Studies. Ze verwijst
daarbij naar het nog steeds stij
gende aantal gedode vrouwen als
gevolg van bruidsschatruzies en
de groeiende aantallen onderbre
kingen van zwangerschappen bij
vrouwen die in verwachting van
een meisje zijn."
Aan de horizon ziet ze bovendien
een andere alarmerende ontwik
keling: „De conservatieven hier
hebben de laatste jaren hun
krachten gebundeld om de vrouw
weer terug te dringen in haar tra
ditionele ondergeschikte posi
tie." Zo ploetert de overgrote
meerderheid van de Indiase vrou
wen tegen het einde van de twin
tigste eeuw voort, zonder direct
uitzicht op een verbetering in
hun lot.
De geboorte van een
meisje wordt in India
met droefenis begroet.
Veel ouders laten het zo
ver niet komen: al tij
dens de zwangerschap
wordt de foetus geabor
teerd. Consequent wor
den meisjes en vrouwen
achtergesteld bij jongens
en mannen. Voor miljoe
nen Indiase vrouwen is
het leven nog altijd een
lijdensweg. Slechts ter
gend langzaam komt er
verbetering in hun lot.
Door Floris van Straaten
New Delhi - Het jaar Onzes
Here 1994 was een een bij
zonder jaar in de verder zo
sombere geschiedenis van
de Indiase vrouw. Niet al
leen werd een Indiase scho
ne als Miss Universe uit
verkoren, enkele maanden
later kreeg een andere dui
zelingwekkende jonge In
diase de kroon van Miss
World op het hoofd ge
plant. Eindelijk erkenning
voor India, juichten de me
dia.
In eigen land werden Sushmita
Sen en Aishwarya Ray als konin
ginnen binnengehaald, maar
naast trots leefde er in de harten
van veel Indiërs ook twijfel. De
winnaressen waren immers naar
Indiase maatstaven wel erg
slank, wat niet strookte met het
oude Indiase schoonheidsideaal.
Bovendien, ze straalden wel erg
veel zelfvertouwen uit. Druiste
dat niet in tegen de traditionele
norm, die vrouwen een terugge
trokken, om niet te zeggen onder
geschikte rol in de samenleving
toekende?
De jongere generatie in de steden
kende zulke aarzelingen niet. Er
deed zich in het voetspoor van de
twee super-missen een explosie
van verkiezingen voor: een einde
loze stoet van aspirant-missen
begon op allerlei meisjesscholen
met steeds meer zelfvertrouwen
over het podium paraderen.
Hoewel doorgewinterde feminis
tes het circus van de miss-verkie-
zingen met gemengde gevoelens
gadeslaan (het accent ligt immers
op de fysieke eigenschappen van
de vrouw), staat buiten kijf dat
Sushmita Sen en Aishwarya Ray
op hun manier hebben bijgedra
gen tot de emancipatie van de In
diase vrouw.
Dat aan dat laatste bijzonder
veel schort, blijkt nergens beter
uit dan uit enkele droevige statis
tieken. Terwijl aan het begin van
de eeuw op elke duizend mannen
nog 972 vrouwen voorkwamen, is
dat aantal inmiddels gedaald tot
927.
In sommige deelstaten is het ge
middelde zelfs nog maar 865. In
vrijwel alle andere landen ter
wereld worden vrouwen, door
natuurlijke oorzaken, gemiddeld
enkele jaren ouder dan mannen.
Zo niet in India, waar de levens
verwachting van de man één jaar
langer is dan die voor de vrouw.
In het overgrote deel van het land
worden meisjes tot last be
schouwd, waarvan men liever
verschoond blijft. „Moge je de
moeder worden van honderd zo
nen," luidt een oude wens voor
een pasgehuwde bruid. „Alstu
blieft een zoon voor ons en een
dochter voor anderen," bidden de
ouders.
Om er zeker van te zijn dat de go
den hen niet voor de gek houden,
laten miljoenen zwangere vrou
wen zich door artsen testen om
tijdig het geslacht van hun baby
te bepalen. Formeel zijn zulke
onderzoekjes inmiddels in veel
deelstaten verboden, maar in de
praktijk komt het zowel in de
steden als op het platteland nog
op zeer grote schaal voor. Blijkt
het onverhoopt een meisje te
worden, dan volgt er maar al te
vaak een abortus. Vooral als ze al
eerder dochters hebben gehad,
besparen de ouders zich liever
die schande en de niet geringe fi
nanciële consequenties.
Een dergelijke houding komt be
paald niet alleen voor in ongelet
terde milieus. „Het geeft niet
hoor, volgende keer beter," kreeg
een hoog opgeleide jonge vrouw
tot haar schrik te horen van fa-
dels overgeslagen van de hin-
doe's, die de overgrote meerder
heid vormen in het land, naar de
moslims en de christenen.
Dikwijls komen de ouders van de
zoon en hijzelf na de bruiloft met
aanvullende eisen. Wanneer die
niet worden ingewilligd of wan
neer de schoonfamilie de aange
gane verplichtingen niet snel ge
noeg nakomt, reageren de zoon
en zijn ouders (meestal verhuist
de bruid naar het huis van haar
man en diens ouders) hun woede
af op de arme jonge vrouw. Zo
ontstaat de beruchte 'keukenon
gelukjes', waarbij toevallig een
lean kerosine wordt omgestoten
en de echtgenote in brand raakt.
Elke week staan er wel een paar
in de krant. Anderen slaan de
weerloze vrouw eenvoudig bont
en blauw.
„Het is wel het absolute diepte
punt, wanneer je je vrouw in
brand steekt voor een scooter,"
vindt Yamin Hazarika van de po
litie van New Delhi. Toch bezwij
ken er gemiddeld elke dag zeven
tien vrouwen aan zulke inciden
ten.
En dat is maar het topje van de
ijsberg, want de meeste mensen
slagen er, al dan niet met samen
werking van de corrupte politie,
in om de affaire snel in de doof
pot te stoppen. Als de vrouw het
'ongeluk' overleeft, wordt zware
druk op haar uitgeoefend om
geen aangifte te doen bij de poli
tie. Sterft ze, dan kan de man al
tijd opnieuw pogen te trouwen en
een bruidsschat te krijgen. Vrij
wel nooit wordt een man veroor
deeld wegens zijn rol bij de dood
van zijn echtgenote.
De bruidsschatsperikelen zijn
niet het enige tijdstip waarop
meisjes en vrouwen worden ge
confronteerd met hun minder
waardige status. Als kind al
wordt hun ingepeperd dat ze niet
welkom zijn. Soms zelfs via een
naam als Bhateri (TeVeel). Hun
verjaardagen worden niet ge
vierd, die van hun broertjes wel.
Wordt een meisje ziek, dan zijn
de ouders veel minder snel ge
neigd haar naar het ziekenhuis te
brengen dan wanneer hun zoon
tje niet in orde is. Als er behoefte
is aan bloed, dan staat de familie
in de rij als het om een jongetje
gaat, maar voor een vrouwelijke
bloedverwant offeren ze zich
minder gauw op. Veel kinderen
zijn in India ondervoed, maar het
percentage ondervoede meisjes
ligt beduidend hoger dan dat van
de jongens. Terwijl de jongens
dikwijls juist het beste krijgen,
moeten de meisjes genoegen ne
men met de restjes. De sterfte on
der meisjes is dan ook twee keer
zo hoog als onder jongens, al zijn
meisjes op jonge leeftijd van na
ture sterker dan jongens. Een
kwart van de Indiase meisjes
haalt hun zestiende verjaardag
niet.
Ook op onderwijsgebied, het ver
haal dreigt eentonig te worden,
trekken meisjes aan het kortste
eind. Dikwijls moeten de meisjes
thuis op de kleinste kinderen
passen, terwijl hun broers naar
school gaan. Ouders liggen dik-
milieleden en vrienden, toen ze
enkele jaren geleden een dochter
tje ter wereld bracht. „Die reac
ties bezorgden me gewoon een
minderwaardigheidscomplex,
herinnert ze zich.
Het ondergaan van de geslachts
test kost omgerekend vele tien
tallen guldens en dat is voor ve
len in het straatarme India te
veel. Ze wachten daarom bezorgd
af tot de dag van de geboorte, wat
het lot met hen voorheeft. Als het
een meisje is, zien ze soms geen
andere uitweg dan het zo snel
mogelijk te doden, in de weten
schap dat ze haar bitter weinig
hebben te bieden in het leven.
Vooral uit de zuidelijke deelstaat
Tamil Nadu is deze praktijk van
de moord op babymeisjes bekend,
maar ook in de westelijke woes-
tijnstaat Rajathan en delen van
het dichtbevolkte Uttar Pradesh
in het noorden komt die voor.
Soms kunnen de ouders zich er
zelf niet toe brengen het kind in
een handdoek of wat droge rijst
korrels te laten slikken dan wel
sap van giftige bessen toe te die
nen en laten ze het karwei over
aan familieleden of vrouwen in
het dorp, die al meer ervaring
hebben met deze vorm van post
natale abortus.
Het tragische is dat de houding
van de ouders, vanuit hun per
spectief bezien, enigszins begrij
pelijk is. Een echtpaar dat bij
voorbeeld al drie dochters heeft
gehad en wederom wordt verrast
met een vrouwelijke nakomeling,
weet dat dit betekent dat het ge
zin in de toekomst min of meer
tot de bedelstaf zal zijn veroor
deeld. Dit heeft te maken met een
andere Indiase traditie, die lang
zamerhand het karakter aan
heeft genomen van een verschrik
kelijke vloek voor het land: de
bruidsschat.
Was het vroeger voldoende in
dien de ouders van de bruid wat
meubelen en juwelen aan de
bruidegom en diens familie
schonken, tegenwoordig moeten
ze zeer diep in de buidel tasten
om het de aanstaande schoonfa
milie naar de zin te maken. De
prijs kan bij elkaar oplopen tot
enkele jaarslarissen.
Zonder blikken of blozen verlan
gen de ouders van de bruidegom
een video-recorder, een scooter,
een auto, kostbare juwelen of ge
woon een grote som baar geld.
Zelfs in sloppenwijken eisen ar
me sloebers met een zoon mini
maal een fiets. Uiteraard moeten
de ouders van de bruid ook het
eveneens kostbare huwelijksfeest
betalen.
India moet nog
alles over
emancipatie leren
Op steeds schaamtelozer wijze
proberen de gelukkige bezitters
van een zoon de goedgeefsheid
van de goden van een paar decen
nia daarvoor te gelde te maken
over de rug van hun schoonfami
lie. De gewoonte, die officieel
sinds 1961 is verboden, is inmid-
Vrouwen in India zijn niet veel meer dan paria's.
Vrouw volstrekt
ondergeschikt en
minderwaardig
aan de investeringen in je dochter
niets meer.
Ook over hun huwelijk hebben
veel meisjes weinig te zeggen. Het
leeuwedeel van de huwelijken
wordt door de ouders van beide
partijen bedisseld, op het platte
land soms zelfs al voordat de kin
deren goed en wel ter wereld zijn
gekomen. In de kolommen voor
huwelijksadvertenties van de
zondagskranten worden er vaak
geen doekjes om gewonden.
„Verbintenis gevraagd van de
kant van de ouders van nette,
goed opgeleide Brahmaanse
meisjes voor knappe Brahmaanse
jongen van 28," luidt een type
rende tekst. Niet de toekomstige
bruid maar haar ouders worden
geacht te reageren. Wel moet
hierbij vermeld worden dat de
moeder een voorname rol vervult
bij het kiezen van de partner.
Ook in beter opgeleide kringen is
het gebruik diep geworteld. Een
mij bekend meisje uit Kashmir,
dat studeert aan de universiteit
van New Delhi, krijgt steeds va
ker van haar moeder en groot
moeder te horen: „Het wordt tijd
voor je om te trouwen. Laat het
maar aan ons over. Wij hadden
onze echtgenoot ook nog nooit
ontmoet voor we trouwden, en
kijk een hoe gelukkig we zijn!"
Slechts met de grootste moeite
heeft ze hen tot nu toe van hun
goed bedoelde bemiddeling we
ten te weerhouden en toestem
ming gekregen om in elk geval
eerst haar studie af te maken.
De gelukkigste jaren voor de
vrouw zijn vermoedelijk, wan
neer ze eenmaal goed en wel in
haar nieuwe omgeving zit zonder
verdere meningsverschillen over
mi
1 Een einde van de lijdensweg van de vrouwen is nog niet in zicht.
FOTO RVU
wijls krom om hun zoon naar een
goede school te sturen, maar voor
een meisje zouden ze dat niet
gauw doen.
Zoals een spreekwoord uit Tamil
Nadu zegt: waarom zou je water
geven aan een plant in de tuin
van je buurman? Het meisje ver
laat later, anders dan de zoons,
het ouderlijk huis en dan heb je
