'Massage
hoort bij
het leven'
Groente-groei-cd moet kinderen doen eten
TOYOTA
Vrachelse
Heide
De Bont Mode
Fysiotherapeut Van de Ven: 'Mensen leren om spanningen zelf de baas te kunnen'
Kinderen van nu zijn
te dik en onhandig
LIJF LEVEN
E3
IAARHEID. HEEL TOYOTA.
De Wildt Modehuis
Monique's Lingerie
Ballegooyen Modes
Onderzoek:
wijndrinkers
leven langer
Maandblad 'Natuur
en Techniek' geeft
aseumgids uit
2en van straat naar
formatie-avond
Jver allergie in
'urfschip Breda
p"ik,n
Troostend
Tastgevoel
Bedrijfsverenigingen
Linkse handen
Ontspannen sfeer
Kolenschoppen
Veldhovense componist Raimond Lap entertaint baby's met muziek
Dé hit
Sprookjes
Huilen
WOENSDAG 10 MEI 1995
rplichte keuringen in de vijf-
lan ook een weerslag van de
innaar Toyota. Die overigens
caanse en Engelse autotests
Toyota qua betrouwbaarheid
teggen dat onze Oosterburen in
van 11 jaar en ouder eindigen
tweede plaats. De troostprijs.
t of meer informatie belt u gratis: 06-0369.
Tel. 01640-41250 BREDA -
.00-14810 ROOSENDAAL -
Stationsstraat 25 - tel. 01612-
T - Lange Reksestraat 11 - tek
LBEDRIJF ALEX VD. VELDE
♦Off. Arc"! 36
Markt 21
Prinsenbeek
St. Janstraat 80
Sprundel
Steenakkerplein 22
Gilze
1000 m2 Modeplezier
Molenkade 25
Dussen
Londen (ap) - Gebruikers
,an alcohol zouden er
verstandig aan doen zich
te beperken tot het drin-
U) van Wijn en de jene-
0 te laten staan. Deze
conclusie kan worden ge-
jokken uit een groot
scheeps Deens onderzoek.
i' Mensen die drie tot vijf gla-
jen wijn per dag drinken le-
((n langer dan zij die dat
niet doen, zo blijkt uit het
onderzoek, waarvan de uit
visten staan gepubliceerd
inliet nieuwe nummer van
je British Medical Journal.
Hardnekkige drinkers van
jterke drank leven korter, zo
luidt een andere conclusie en
iet drinken van bier heeft
jeen invloed op de levens
duur.
De medicus Morten Gron-
teek van het Instituut van
preventieve Geneeskunde in
Kopenhagen, die het onder
dek leidde, zei geheelont-
houders niet te willen aan-
ievelen om te gaan drinken.
Maar het onderzoek geeft
iel aan dat je als je sterke
drank drinkt, zoals wodka of
jenever, misschien beter
kunt overstappen op wijn",
aldus Gronbaek.
In het Deense onderzoek
werd gekeken naar alle mo
gelijke doodsoorzaken, zoals
bijvoorbeeld kanker en on
gelukken, in plaats van, zo
als in de meeste andere on
derzoeken naar de gevolgen
van alcohol, alleen naar
hartkwalen. Bij het onder
dek waren 13.285 mannen
en vrouwen betrokken. Na
tien jaar bleken zij die dage
lijks drie tot vijf glazen wijn
dronken in vergelijking met
geheelonthouders een twee
keer zo kleine kans te heb
ben om te overlijden aan
welke oorzaak dan ook, in
clusief ongelukken.
Mensen die dagelijks drie tot
vijf glazen sterke drank
drinken, lopen dertig pro
cent meer risico om te over
lijden.
Evert van de Ven moest kiezen tussen de kleinkunsta
cademie en de fysiotherapie. Het werd de laatste. Met
de opleiding klassieke massage heeft hij een meng
vorm gevonden. Mensen lekker strijkwerk leren om
de spanningen kwijt te raken. Dat is pas kunst. De
cursisten staan in de rij. Ook bedrijven zien het al
zitten.
taiLaur Crouzen
Belangstelling voor otters?
Walvisvaarders? Tropische or
chideeën? Het leven in een
sloot? Nieuwsgierig
«aar hoe een embryo er twee
honderd jaar geleden uitzag?
Stoomgemalen, ouderwetse
strijkijzers? Oude stenen, mi-
ceraleti? Zijderupsen dan?
Het is bijna onvoorstelbaar
«at er op het gebied van we
tenschap, natuur en technolo
ge allemaal in Nederland,
"'|ië, Luxemburg en aan-
grenzend Duitsland te zien is.
de redactie van het natuurwe
tenschappelijke maandblad Na
tuur en Techniek verzamelde
'oor het tweede achtereenvol-
Ne jaar alle grote en kleine
®ea en collecties in een bijna
a's tellende weten-
■■«"rrmjive museumgids 15,-
'henog vakantieplannen moet
aken en er een hekel aan heeft
«omen onledig op zandstran-
'""gen bakken of oude ker
sjouwen in Spaanse en
binnenlanden, kan met
eum der musea op papier
M de voeten.
Jug in de eerste uitgave de na-
r™ n°gal op reisverhalen over
„'woeste natuur van IJsland en
deels doordat het een ver
ras betrof van een intiatief van
Populaire Britse wetenschap-
«dNewScientist, in de uitgave
dit jaar gaat het vooral om
/!®schap-om-de-hoek, heel
fchtbij,
opzet van de gids kan de le-
provincie naar provincie
in een variatie, die nauwe-
samen te vatten.
°oze verslaggever
«J? ln bet Turfschip in Breda
licnJ maandag 15 mei een pa-
navond gehouden over al-
en overgevoeligheid,
jjeenkomst wordt georgani-
W ^het Nederlandse UCB
Allergyen staat °n-
biolnri 51 ap van de aëro-
lijks a F' SPieksma> die da-
zijn ra(ho te horen is met
iiw ,met!n8en van*iit het
it„ lsch Ziekenhuis in lei-
«ut f|!?komst begir>t om 19.30
nisch toegang is gratis. Telefo-
erenkan tijdens kan-
vta tel. 076-879222
Door Frits Stommels
In de loop van de jaren heeft fy
siotherapeut Evert van de Ven in
de gaten gekregen dat patiënten
steeds met dezelfde problemen
bij hem terug blijven komen. Hij
kon niet veel meer voor hen doen
dan de symptomen bestrijden en
dat vond hij te weinig. Van de
Ven zag het meer als zijn taak om
de mensen te leren hun eigen lijf
te kennen. Want als ze daar een
maal kaas van hebben gegeten,
moeten ze ook kunnen omgaan
met spanningen, zo was zijn ge
dachte. Nek- en schouderklach
ten - veel voorkomende kwalen -
blijken vaak een psychosomati
sche oorzaak te hebben.
Van de Ven zegt er niet bang voor
te zijn om zichzelf als fysiothera
peut overbodig te maken. „Er is
nog zoveel te doen, niet alleen
voor patiënten, maar vooral voor
fysiotherapeuten", zegt hij.
Hij is nu twaalf jaar fysiothera
peut, waarvan de meeste tijd in
het buitenland, vijf jaar in Enge
land en vijf jaar in Duitsland.
Het heeft zijn blik verruimd.
Iedereen heeft zich wel eens ge
stoten. Een spontane reactie is
dan het wrijven van de pijnlijke
plek. Voor iemand, die pijn of
verdriet heeft, kan een strelende
hand troostend werken. In feite
gaat het hier om basis-reacties
die bij klassieke massage tot
kunst zijn verheven.
Om zich die kunst eigen te maken
moet de cursist technieken leren
als strijken, kneden, schudden,
vibreren en frictioneren. Niet
voor de fysiotherapeutische
praktijk maar voor eigen gebruik
in de huiselijke kring. Moeders
met opgroeiende kinderen passen
zonder erbij stil te staan regel
matig klassieke massage toe.
„Vaak is een goed gesprek niet
meer mogelijk, maar door hen
aan te raken blijft er toch een
goede band bestaan", aldus Van
de Ven.
„De huid is ons grootste orgaan
en als je je tastgevoel leert ont
wikkelen, voel je dat je heel veel
van de huid kunt aflezen. Het
geeft je de mogelijkheid om via je
handen te communiceren met de
huid die je masseert. Klassieke
massage, zoals voet-, nek- en ge
zichtsmassage, kan heerlijk zijn
voor het verzorgen van je eigen
lichaam en dat van je partner."
Dit soort massage is, zo betoogt
hij, wezenlijk anders dan sport
massage, die te technisch is, of
massage in de beautyfarm. Daar
is het louter te doen om het ver
wennen van het lichaam. De on
derliggende spanningen verdwij
nen er niet door, zoals dat ook
niet het geval is bij fitness. Al dit
soort activiteiten heeft niet voor
komen dat nog altijd tweederde
van de klachten bij de fysiothera
peut in diepste grond van psychi
sche aard is.
„Strikt genomen weet een fysio
therapeut daar nauwelijks weg
mee. In de opleiding heeft hij
nauwelijks een les praktische
psychologie gehad." Jammer,
vindt Van de Ven. Want juist in
deze tijd krijgt de fysiotherapeut
steeds meer te maken met span
ningsklachten bij patiënten. Drie
op de vier heeft last van hoofd
pijn. „Mensen krijgen te maken
met een steeds efficiënter in el
kaar zittend bedrijfsleven en dat
roept bij velen blijkbaar span
ning op. Dat is met name het ge
val in het nek- en schouderge-
bied."
Van de Ven heeft het er niet bij
laten zitten en heeft contact ge
zocht met bedrijfsverenigingen.
Die bellen hem nu op met de
vraag om binnen het bedrijf een
cursus klassieke massage te ko
men geven. „De besprekingen
met bedrijfsartsen daarover zijn
al rond", zegt hij. Waar mensen
behoefte aan hebben is niet het
ontzettend actief zijn, zoals jog
gen of fitnessen. „Dat verandert
namelijk niets aan de spannin
gen, waarmee ze rondlopen. Ze
worden er hooguit even door ver
geten."
Samen met bedrijfsartsen heeft
Van de Ven een plan in de maak
voor de mensen op de werkvloer.
„Uit onderzoek is gebleken dat
zieke mensen doorgaans na drie
weken aan zichzelf beginnen te
twijfelen. Ze gaan zich dan bij
voorbeeld afvragen of ze hun
werk nog wel echt zien zitten.
Zowel bedrijfsverenigingen als
Fysiotherapeut Evert van de Ven geeft cursussen klassieke massage: 'Wat is er gek aan om eens de
voeten van je vrouw of dochter te masseren of het gezicht van je man?' foto jet budelman
werkgevers zijn ernaar op zoek
om zo'n negatieve instelling in
een positieve te doen verkeren."
Dat mag dan ook wel als het
waar is dat maar vijf op de hon
derd mensen het op hun werk
echt naar de zin hebben.
VoorVandeVenisergeentwijfel
mogelijk. Zijn cursus werkt en
dat niet alleen bij mensen uit de
gezondheidszorg als artsen en
verpleegkundigen, maar ook bij
mensen uit de techniek. Ook
huisvrouwen komen bij hem op
cursus.
„Aan het begin van de cursus zijn
het allemaal eilandjes, maar na
twee of drie avonden is de span
ning gebroken en beginnen ze al
lerlei verhalen tegen elkaar op te
hangen. Na nog weer een avond
zie je ze echt gemotiveerd worden
om zoveel mogelijk van de cursus
op te steken", aldus Van de Ven.
Het mag opvallend heten dat nog
nooit iemand is afgehaakt, ook al
heeft niet iedereen het in de vin
gers om goed klassieke massage
te leren. „In een groep van twin
tig cursisten - opererend in
groepjes van twee - hebben er
drie talent, krijgen veertien het
redelijk onder de knie, en hebben
er drie twee linkse handen."
Van de Ven: „Ik zeg altijd 'pro
beer te ervaren wat je lichaam
aangeeft en probeer ernaar te
luisteren.' Na zo'n opmerking
krijg je mededelingen als: 'ik heb
al vier dagen diarree' of 'ik heb al
vijf dagen koude voeten'. Waarop
ik zeg 'doe er wat aan'. Het is
toch niet normaal. Ik kom er
steeds meer achter dat het voor
een heleboel mensen een giganti
sche klus blijkt te zijn om iets
voor zichzelf te doen.
„In zekere zin moet jij als buiten
staander mensen belangstelling
voor hun eigen lichaam bijbren
gen. 'Wat is er gek aan om eens de
voeten van je vrouw of dochter te
masseren of het gezicht van je
man?', is mijn vraag aan hen. Ik
weet dat het thuis niet wordt ge
daan en daarom daag ik hen uit
het op de cursus te doen. Daar zie
je dan de ene man de andere een
massage geven. En het werkt. Ze
komen er zo achter dat het niet
gek maar lekker is."
Het lukt Van de Ven om een ont
spannen sfeer te scheppen, waar
tussen de bedrijven door heel wat
wordt gelachen. „Het lijkt wel of
ze het jammer vinden als de cur
sus is afgelopen. Je ziet ze zo'n
laatste avond met z'n allen het
café in duiken en voor een later
stadium organiseren ze een reü
nie." Ook uit de toeloop van cur
sisten - de helft vrouwen, de helft
mannen - blijkt dat hij op de goe
de golflengte zit. Begonnen met
twintig zit hij nu tegen de hon
derd. Hij is er zelf het meest ver
baasd over.
Misschien is het zijn enthousias
me. Massage is 'een bezigheid die
net als eten en drinken bij het le
ven hoort', zoals hij het uitdrukt.
Dat draagt hij over.
Voor hem zijn heel veel mensen
'in' om het te leren. „Het is echter
niet iedereen gegeven, want het is
een kunst om technieken via een
bepaalde methode te leren be
heersen. Niet iedereen heeft het
zomaar in de vingers. Je moet er
aan denken volgens een bepaald
schema te masseren. Zo is het be
langrijk om van een groot opper
vlak naar een klein oppervlak te
werken. Om geen ongelukken te
maken moet je weten waar spie
ren en botten in het lichaam zit
ten."
Van de Ven: „Op de eerste cursus
hadden we een boom van een ke
rel. Hij was twee meter bij een
meter en had kolenschoppen van
handen. En die man kon masse
ren. Geweldig. Zoiets is toch
schitterend."
Secretariaat Opleiding Klassieke
Massage: tel. 080-601688.
Door Hennie Jeuken
Veldhoven - Van de door hem
gecomponeerde baby-cd zijn
er inmiddels 10.000 over de
toonbank gegaan. Plus nog
eens 3000 cassettebandjes.
Sinds vorige week ligt zijn cd
'Ik groei van groente' in de
platenzaak. En deze maand
komt de baby-cd deel twee op
de markt.
0De Veldhovense componist Rai
mond Lap (35) moet er om glim
lachen. Dat zijn produkt zo goed
aanslaat, had hij nooit durven
bevroeden.
„Ik heb zelf vier kinderen. De
jongste is zeven maanden, de
oudste net vijf jaar. Een tijd lang
heb ik gezocht naar muziek voor
baby's. Maar ik vond niets, alleen
cd'tjes van Sesamstraat en daar
zijn baby's veel te jong voor."
Dus ging de componist zelf aan
de slag. Hij produceerde een cas
settebandje met baby-muziek,
waarvan er verschillende in de
regio werden verspreid. Een pla
tenmaatschappij kreeg daar
lucht van, zag er brood in, sloot
met de Veldhovenaar een con
tract af en bracht de compositie
op de markt.
„Ik heb het niet gemaakt voor de
verkoop. Ik kan immers goed le
ven van mijn vaste opdrachten",
vertelt Lap in zijn tot studio om
gebouwde garage. „Ik heb jaren
met een band geprobeerd dé hit
te scoren. Dat is nooit gelukt. Ik
ben er inmiddels achter dat als je
doet wat je hart je ingeeft en als
Raimond Lap: 'Zelf merk ik dat mijn kinderen beter groente zijn gaan eten.' foto van de meulenhof
je niet geforceerd hoeft te wer
ken, dat het dan wel lukt. Ik ben
er gewoon mee begonnen vanwe
ge mijn kinderen. De compositie
voor de groente-groei-cd bijvoor
beeld heeft driekwart jaar in de
kast gelegen."
Die compositie heeft hij er kort
geleden in opdracht van zijn pla
tenmaatschappij uit gehaald. Na
het succes van de baby-cd denkt
de maatschappij ook met dit zil
veren schijfje te scoren. Belang
stelling van de media is er in ie
der geval genoeg want de tele
foon van de Veldhovenaar staat
roodgloeiend.
Of hij kond wil doen van zijn ver
haal bij ontbijt-tv, bij Radio
Rijnmond en bij John de Mol pro-
dukties.
Het idee voor de groente-groei-
cd kreeg hij vorig jaar zomer.
„Thuis werd ik er weer mee ge
confronteerd dat mijn kinderen
geen groente wilden eten. Ik
zocht naar een manier om de
groente aantrekkelijker te maken
voor kinderen. Ik heb zeven
sprookjes bedacht, sprookjes
waarin de groente tot leven komt.
Bijna twee weken heb ik er dag
en nacht aan gewerkt. Toen het ei
eenmaal gelegd was, verdween
het in de kast. Gewoon omdat ik
het te druk kreeg met mijn vaste
opdrachten."
Met verhaaltjes als 'het geheim
van het broccolibos' en 'de list
van Dolf de maïskolf' probeert
Lap de interesse van het kind
voor de groente te wekken. Of dat
nu werkelijk lukt? „Dit is na
tuurlijk geen wondermiddel. Er
ligt ook geen wetenschappelijk
onderzoek onder. Voordat deze
cd uitkwam, heb ik hem wel in
verschillende gezinnen getest. En
zelf merk ik dat mijn kinderen
beter groente zijn gaan eten. Als
er een spruitje op hun bord ligt,
weten ze welk sprookje erbij
hoort. Maar het lukt ook niet al
tijd hoor."
Zijn eerste succes is de baby-cd,
die sinds half december vorig
jaar verkrijgbaar is. Daarvoor
nam hij geluiden van baby's en
babyspeeïgoed op en zette er mu
ziek onder.
Dertig moeders benaderde hij om
een vijftigtal muziekschetsen te
testen. Gevraagd werd hoe hun
baby's er op reageerden. Als ze er
van gingen huilen, was het niet
goed. Uiteindelijk schrapte hij
het gros van de schetsen en
maakte een compositie met elf
nummers.
Hij laat een deel van de cd horen.
Als hem gezegd wordt dat het wel
heel erg saai is, klapt hij in zijn
handen. „Prima. Deze muziek is
afgestemd op de belevingswereld
van die kleintjes. Er zitten wel
echo's en toonhoogteverschillen
in, maar dat alles met mate. Het
is inderdaad saai voor volwasse
nen. Maar dit is dan ook enter
tainment voor baby's."
Door Frank Lambregts
De Vrachelse Heide is geen heide. Je ontdekt er
geen heideplant en zeker geen schapen. Het heeft
meer van een bos, want het sterft er van de bo
men. Stervende bomen, want met name de den
nen zien er hier beroerd uit. De den is per defini
tie al de sufst denkbare boom: een metershoge
paal met een verzameling dooie takken en een
kwastje van dennenaalden bovenin. Vroeger ui
termate geschikt om masten van te maken, maar
nu vooral een verzameling luciferdoosjes. Pro
beer eens in de schaduw van een denneboom te
gaan zitten. Nee, de den is niet meer wat ie ge
weest is. De zure regen heeft er hier flink inge/
hakt.
En de droogte! Want waar de Vrachelse Heide
nog het meest van weg heeft is een woestijn. De
vlakten van oogverblindend wit zand zijn wel
niet oneindig, want altijd wel omzoomd door
groepjes samenzwerende bomen, maar ze zijn
droger dan een Maria-koekje.
Een woestijn is niet bij uitstek de plek om lange
wandelingen te maken. Stel je hier maar eens
oudere dames op oudere-damesschoenen, wa
dend door het stuifzand, voor. Ondanks de aan
wezigheid van drie oases, waar de ontwerper van
het parcours ons met enige nadruk langs voert -
in 't Brabants Bontje kunt u eventueel een con
sumptie nuttigen - zouden ze het niet overleven.
Wij laten ons evenwel twaalf kilometer lang mid
dels een VW-folder door het gebied leiden. De
start is bij het Brabants Museum in Oosterhout.
Een van de weinige plekken in Brabant waar je
het Brabant van vroeger op je in kunt laten stra
len. De oudere dames kunnen hier beter op het
terras van het Koffiehuys blijven zitten. Voor een
eventuele consumptie.
De dennen groeiden hier het eerst. Ze maakten de
grond rijp voor berk, beuk, eik en lijsterbes. Ge
lukkig maar, want daar wordt het bos mooi van.
Soms zelfs van arcadische schoonheid. Door het
bos heeft iemand duizenden kronkelpaden be
dacht. Ze voeren langs prachtige stuifzand-land
schappen, met hier en daar een verdwaalde
boom. Zometeen komen Armando en Cherry
Duijns aangewandeld om een oude aflevering
van Herenleed op te voeren: 'Wat zegt, wat doet?'.
Op de kruising van twee paden heeft de natuur
voor een zitbank zorg gedragen. Hier kun je zit
ten, moet de schepper van het bos bedacht heb
ben. Waanzin! Je kunt hier tegen elke boom zit
ten en dat is nog eens avontuurlijker ook. Net zo
als pissen tegen een boom. Er is hier toch al te
weinig avontuur. 'Bij het gele paaltje linksaf!' In
een bos horen geen gele paaltjes.
Mijn eerste konijn ontmoet ik op het eind van de
tocht. Verder is het rustig in het bos. De enige
dieren op mijn pad zijn merels, maar die zitten
ook in mijn tuin. En houtduiven. Maar dat zijn
lelijke, neurotische vogels die ineens met veel la
waai tussen de bomen door schieten en de pein
zende wandelaar aan het schrikken maken.
De start van drie wandelroutes (6, 12 en 16 kilome
ter) is bij Het Brabants Museum aan de Bredaseweg
te Oosterhout. Routebeschrijvingen zijn te koop bij
de VW aan het Bouwlingplein in Oosterhout.
Kinderen hangen te veel voor de tv.
foto ton van de meulenhof
Harde conclusies van onderzoekers:
Door Hans Rube
Kinderen van nu zijn vaak
te dik en ze spelen te weinig
waardoor ze motorisch ge
stoord raken. Harde conclu
sies van onderzoekers in de
Verenigde Staten en Duits
land en de Wereldgezond
heidsorganisatie WHO.
Om met het eerste te beginnen:
kinderen van nu zijn aanzien
lijk dikker dan hun ouders in
hun jeugd. En niet omdat ze nu
zoveel hamburgers en friet
eten. Of omdat ze teveel snoe
pen en teveel zoete frisdranken
nuttigen. Dat doen ze wel,
maar de voornaamste reden is
dat ze veel en veel te weinig be
wegen.
Onze kinderen gebruiken ge
middeld ongeveer 25 procent
minder energie dan ze zouden
moeten, volgens een bereke
ning van de WHO. Gelukkig
eten diezelfde kinderen minder
dan hun leeftijdgenootjes uit
de jaren zestig. Eenvijfde min
der zelfs. Toch worden ze dik.
De reden? Ze hangen teveel
voor de tv of verdoen hun tijd
achter computerspelletjes.
Kinderen zitten ook vaker dan
goed voor hen is bij pa en ma in
de auto, fietsen of wandelen
nog nauwelijks, en ze mogen
van hun ongeruste ouders - be
ducht als die zijn voor de geva
ren op straat - niet meer ver
van huis hutten bouwen in een
weiland.
Kinderen verbranden dus veel
minder calorieën dan in de ja
ren zestig. En hoe banaal, ook
onze moderne huizen en andere
welvaartsprodukten dragen bij
aan hun chronische dikte. War
me kleding en centrale verwar
ming zorgen ervoor dat we
twee tot drie procent minder
voedsel tot ons zouden hoeven
nemen om het lichaam op tem
peratuur te houden.
Als alle kinderen hetzelfde
zouden eten, dan nog zouden er
dikke en dunne kinderen zijn,
concluderen de wetenschap
pers. Dunne kinderen zijn nu
eenmaal over het algemeen
vaak van hun geboorte af geze
gend met een snellere stofwis
seling. Dikke kinderen ver
branden overdag meer, omdat
ze meer mee te torsen hebben,
dunne kinderen verbranden
ook in hun slaap veel calorieën.
Toch blijft na een groot school
onderzoek in de VS één opmer
kelijk verschil overeind tussen
dikke en dunne kinderen. Dik-
kertjes eten meestal minder
hoogwaardige voedingsstoffen,
maar veel meer vette snacks,
chips, koekjes en snoep. In ki
lo's gerekend aten deze dikker-
tjes echter minder dan hun
'dunne' leeftijdgenootjes.
Het gebrek aan beweging heeft
behalve vetzucht een tweede
hinderlijke bijwerking op de
jeugd. Dertig procent van alle
kinderen onder de negen jaar
heeft tegenwoordig last van
waarnemingsstoornissen, is
onhandig en ondervindt pro
blemen met het spreken.
Ook hier, volgens een Duits on
derzoek, is de oorzaak 'te wei
nig speelruimte'. Kinderen die
te weinig buiten komen, op
flats opgroeien of in de drukke
stad, moeten hun drang tot be
wegen onderdrukken. Ze wor
den opgesloten in kleine hui
zen, achter de tv of de spelcom
puter. Daardoor worden ze ge
remd in hun natuurlijke ont
wikkeling, met de kwalijke ne
veneffecten als gevolg.
Conclusie? Kinderen hebben
ruimte nodig, om slank te blij
ven en om zich normaal te kun
nen ontwikkelen.