ederland viert massaal bevrijding
Gedachten bij een koninklijke toespraak
Hendriks ontkent aantijgingen nazi-sympathie
Mbo vecht geldboete van Ritzen aan
bsmetisch
IA STEM
BINNENLAND
nderdduizenden op straat als eerbetoon aan bevrijders, vrede en vrijheid
Persprijs
voor 'Taxi'
BINNENLAND KORT
Reclame-vliegtuig verongelukt
Hellena Stollenwerk zaligverklaard
Aanvaring tankers Amsterdam-Rijnkanaal
Canada steunt idee over VN-brigade
Banenplan Mellcert positief ontvangen
Onderzoek naar rellen jongeren in Tiel
Rechtbank tikt Sclnnitz op vingers
«STEM HkM COMMENTAAR
Akkoord over
fonds voor
natuurrampen
VRIJDAG 6 MEI 1995
]f Jeroen den Blijker
Haag - „Ik word bele-
jk draag smaad en laster
'mijn nek. En dat allemaal
die uiterst belangrijke
van de vierde en vijfde
u van nazi-sympathieën be
ëdigde Kamerlid Theo Hen-
fjjs (66) uit Goirle kan er niet
"nit. Want in de oorlogsjaren
;lde hij een duidelijke rol te-
hetnazisme, vindt hij. „En ik
een uiterst competent ka-
Hiid.
ïjndriks laat daarom juristen
(Üjken of juridische stappen
gelijk zijn tegen de bron van
kwaad: het Algemeen Oude-
ftrbond (AOV). En natuur
de CP'86-er Daniël Herm-
„Want ik ben Kamerlid, weet u.
En Kamerleden hebben nogal
veel contact met juristen. Dus
maandag weten we of we de zaak
onder de rechter zullen brengen.
Nijmegenaar Hermsen, verklaard
nationaal-socialist, tegenwoor
dig lid van militante neo-nazisti-
sche partij CP'86 en voorstander
van het Groot-Germaanse rijk,
presenteerde zich onlangs in het
rechts-extremistische periodiek
INF-'94 als fractie-medewerker
van Hendriks.
Het Kamerlid, dat vorig jaar na
veel geruzie uit het Algemeen
Ouderen Verbond (AOV) is gezet,
slijt sindsdien zijn dagen als 'on
afhankelijk' parlementariër; hij
vormt de eenmansfractie Hen
driks. „Hendriks doet zich ten
opzichte van mij voor als natio
naal-socialist en daarom probeer
ik hem te helpen", aldus Herm
sen in het artikel.
Kamervoorzitter Deetman heeft
het artikel aan justitie voorge
legd. Justitie moet nu bekijken of
een nader onderzoek naar Hen
driks gewenst is.
Hendriks ontkent ten stelligste
dat Hermsen ooit officieel frac
tiemedewerker van hem is ge
weest. Maar hem onbekend, is de
Nijmegenaar zeker niet.
Wel, zo erkent Hendriks, maakte
de Nijmeegse neo-nazi deel uit
van een 'speciale denktank', een
groepje van 'drie uiterst deskun
dige' lieden die hem, het kamer
lid, adviseerden op sociaal-eco
nomisch gebied. Want een ka
merlid als Hendriks kan natuur
lijk nog wel eens een adviesje ge
bruiken.
Maar Hermsen heeft niet lang tot
zijn getrouwen behoord, zegt het
kamerlid vergoelijkend. „Herm
sen is immers een politieke avon
turier." April dit jaar liep de sa
menwerking spaak. Reden:
Hermsen had zich voor de pro
vinciale verkiezingen op de Gel
derse lijst van het rechts-extre
mistische Nederlands Blok laten
plaatsen.
Hoe is Hendriks ooit met de neo
nazi Hermsen in contact geko
men, wiens ideeën in Nijmegen
en omgeving toch al lange tijd
bekend zijn? Misschien via Oscar
Hendriks, zoon en tevens per
soonlijk medewerker van het ka
merlid? Zoonlief onderhoudt
toch, zo beweert althans Herm
sen, contacten met het Neder
lands Blok?
„Houd mijn zoon erbuiten!," bijt
het Kamerlid fel van zich af. „Die
jongen heeft hier helemaal, maar
dan ook helemaal niets mee te
maken." Om dan, na enig aan
dringen, 'een betrouwvaar AOV-
lid' te noemen als degene die hem
Hermsen heeft aanbevolen.
„Hermsen heeft ooit voor de VVD
in Nijmegen een tegenbegroting
gemaakt."
Voor Hendriks was dat genoeg
reden om de 'jongeman' in zijn
'denktank', op te nemen; van
diens nazi-sympathiën zou hem
toen niks gebleken zijn.
Wie dat AOV-lid was? „Nee, ik
noem geen namen. U hoort daar
over niets meer van mij," roept
het kamerlid beslist. „Maar het
was een zeer betrouwbaar Gel
ders bestuurder. Verder ga ik
niet; daarmee breng ik mensen in
opspraak. Dat doe ik dus niet."
Dat Hendriks daarmee sugge
reert dat het AOV hem, mogelijk
bewust, een hak heeft willen zet
ten, weerspreekt hij niet. Het
AOV heeft in ieder geval een dui
delijke hand in deze affaire, is
Hendriks ten stelligste overtuigd.
Immers, waren het niet zijn oude
politieke vrienden, tegenwoordig
gezworen vijanden, die Deetman
de gewraakte informatie uit INF-
'94 toespeelden?
yerkne-
zegen
bfe laat-
fiera ties
stand
zeker-
\rspreid
hoge
Ihebben
len wel-
I nieuwe
grotere
indivi-
vereni-
beboden
werden
ame vre-
Igrenzen
le nu de
Irlogsge-
plistische
binnen
I/V? eigen
ferdraag-
tegen-
fce/ vijan-
Ivoe/ van
kan geen
Ir is onze
sn de in-
tarvan wij
worstelt een multiculturele samenlt.
ving met integratie en saamhorig,
heid. Dat zijn de problemen waar wij
nü voor staan. Ze raken aan de funda
menten van de maatschappij, aan de
draagkracht van de heipalen waarop
in vijftig jaar vredestijd werd ge
bouwd.
Tegenover de verbondenheid van de
periode van wederopbouw staat nu
de dreiging van een maatschappij die
in ontbinding raakt. Er zijn tekenen
die wijzen op een reëel gevaar van
langzaam afglijden naar een egocen
trisch denken en handelen dat de vrij
heid van medemensen aantast. We
zien verschijnselen van onverdraai
zaamheid en ontbrekend medeg]
voel. Als dit gevaar niet wordt ondi
kend, worden telkens - toegeeflijk en
gemakzuchtig - de grenzen verlegd.
Vrijheid mag niet verworden tot on
verantwoordelijkheid. Wie verzuimt
stelling te nemen laat de kans voorl
gaan het proces te keren. Een bewi
te keuze wordt gevraagd tegen alles
wat onze democratie verzwakt en het
gemeenschapsgevoel verschraalt.
Normbesef en gemeenschapszin kui
nen al naar gelang de persoonlijki
overtuiging een verschillende inhoi
hebben. Maar als de vrijheid van de
één niet langer staat voor ruimhartig
rekening houden met de vrijheid vah\
de ander, kan een samenleving nii
vreedzaam voortbestaan. Resp-
voor elkaar én voor onze leefomgi
ving begint bij niet hinderen, niet
krenken, niet vervuilen, niet verhit
len.
Verdraagzaamheid vraagt wel dat
mensen zich gebonden weten aan
normen. Tolerantie die wil dat allt
kan, dat alles geoorloofd is, dat gei
grenzen meer worden gesteld, leidt\
uiteindelijk tot intolerantie, tot on
recht aan anderen, tot tirannie.
Bij het vieren van de herwonnen vrij
heid komt ook de vraag op of wij of
voldoende inspannen voor het
houd van de menselijkheid van on.
gemeenschap. Heeft de bevrijding gt
leid tot uitbanning van alles wat Ne
derlanders toen deed zeggen: dit
nooit meer? Tonen wij nog de waai
zaamheid en brengen wij nog de
moed op van hen die zich teweer stel
den?
Een antwoord op deze vragen begint
bij bezinning op wat wél en wat niet
is bereikt. Daarbij vormen de oorlogs
ervaringen een aanknopingspunt Het
overgrote deel van de Nederlanders
heeft geen eigen herinnering aan dei
oorlog. Maar het is niet nodig die zer
te hebben meegemaakt, om te besef
fen dat het leed van toen de funoc
mentele waarden en de beginselei
zichtbaar heeft gemaakt die nu <re|
grondslag zijn van ons staatsbestel
In mei 1940 stond de integriteit val
het grondgebied voorop. Vandaar
vijftig jaar na de bevrijding, is de inti
griteit van de mens onze 9r00~,.
zorg, de erkenning en waardering oi
elk mens verdient. Elk mens is uniei
anders in eigenheid, maar gehjkwaai
dig aan anderen. Dit is nü het beg
sel van het eerste artikel van
Grondwet. Zo hebben de ervaring*
van de oorlog hierin hun neerslag 9
vonden. -
Toch kan het perspectief van de
mele gelijkheid voor de wet eerst
zenlijk gestalte krijgen in wat bug
voor elkaar betekenen. Vanuit di 9
lijkwaardigheid moeten mensen W
over en weer verantwoordelijk vo
op
Haag (anp) - Onder een strakblauwe hemel heeft Neder-
[gdgisteren massaal vijftig jaar vrijheid gevierd. De opkomst
abelangstellenden was bij diverse evenementen enorm, me
ifoor het mooie weer.
jflgtepunten van deze bijzon-
ia bevrijdingsdag waren de
ptch van koningin Beatrix in
i Ridderzaal en de herdenking
51 de capitulatie van nazi-
ütsland in Wageningen. Hier
ltd de rentree van prins Bern-
aid,die erg ziek is geweest, een-
tal.
H Koningin herinnerde er in
speech opnieuw aan dat
iijniet alle Nederlanders in de
i zulke helden waren. Wel
ze uitvoerig het voormalig
[inzet. De vorstin waarschuwde
voor de gevaren van
kiieuwe tijd, voor een samenle-
ifdie in 'ontbinding' kan ra
il voor nationalisme, racis-
mverdraagzaamheid, haat-
tlens, vijandigheid en een
lïtlbrekend medegevoel'.
1 Wageningen waren zeker
WOO mensen samengedromd
ede nu 83-jarige prins Bem
ind voor het eerst na zijn ziekte
tan. Zij juichten en zongen de
iiarddragende) prins hartstoch-
Hijk toe.
Miard was zichtbaar aangee-
ha toen hij de vele veteranen
m zich voorbij zagtrekken. Hij
lakte ook grappen met andere
aiwezigen op het erepodium,
Canadese generaal Kit-
'èiiigdie destijds ook bij de capi-
ie was. Bernhard heeft alles
illes gezet om aanwezig te
timen zijn.
Iltuurlijk wilde ik erbij zijn,
was het niet gelukt. Ik
W erbij toen de overeenkomst
werd, het is sindsdien
iS waarvan ik het idee heb dat
erbij hoor," zei hij in een
uitzending van de
Selders in het land was de op
tast van belangstellenden, me
ifoor het prachtige weer, vaak
ten verwachting. Met name de
pit- en luchtshow aan de kust
Scheveningen was in trek.
pus de Haagse politie kwa-
Serwel 300.000 mensen op af.
le Amsterdamse binnenstad
over de gehele dag ge-
een kleine 400.000 be
ten bijeen voor de
voertuigen, voor de
en voor het bevrijding-
ppfestival. De sfeer in de soms
hoofdstad was perfect
Ms criminaliteit laag.
«otterdam viel de belangstel-
Ivoor de evenementen wat te-
ter werden 'slechts' 70.000
mensen geteld. Dat was zelfs
minder dan in Leeuwarden, waar
de bevrijding met veel verve
werd gevierd. De politie schatte
de opkomst bij de verschillende
evenementen hier op een kleine
100.000.
De grootste belangstelling was
hier wel voor het popfestival,
waarvan het Nationaal Comité 4
en 5 mei er dertien in het hele
land houdt. Massa's Friezen za
gen vrijdag ook een optocht van
300 historische automobielen aan
zich voorbij trekken, naar ver
luidt de grootste stoet in zijn
soort in het land.
Ook in Utrecht, waar de minder
heden zeer nadrukkelijk bij de
feestelijkheden waren betrokken,
was het erg druk. De politie was
echter niet in staat een schatting
te geven.
Op sommige plekken begonnen
de feestelijkheden al vroeg. In
Wageningen was men om mid
dernacht zelfs al 'in the mood',
om met de woorden van de deze
dagen zoveel gespeelde Glenn
Miller te spreken. Daar werd tra
ditioneel het bevrijdingsvuur
ontstoken en door duizenden
hardlopers weggevoerd naar vele
gemeenten.
Ook in Rotterdam waren ze er al
vroeg bij, met een bevrijdings
wandeltocht en een bevrijdings-
ontbijt. In Leiden lieten burgers
en veteranen ook al bijtijds het
Wilhelmus en 'We'll meet again'
schallen. In Den Haag stond op
station Holland Spoor toen nog
de 'bevrijdingstrein' van het Na
tionaal Comité 4 en 5 mei klaar,
die de hele dag door het land zou
rijden.
Aan boord was onder anderen
Soldaat van Oranje Erik Hazel-
hoff Roelfzema, die pleitte voor
één bevrijdingsdag voor heel Eu
ropa, op een verschuivende da
tum waaraan niemand zich kan
storen.
In Amsterdam onthaalden tien
duizenden mensen reeds in de
ochtenduren een stoet van Cana
dese militairen. In heel Neder
land wandelden vrijdag overi
gens zo'n 12.000 vooral Canadese
oudstrijders rond.
Een van de blijvende herinnerin
gen aan deze 5e mei is het bevrij-
dingsbos in Groningen, dat de
gemeente gisteren aanbood aan
de Canadese bevrijders. Ook in
Groningen waren wel 100.000
mensen op de been.
over en weerveran
opdat aan ieders kansen
plooiing recht wordt gedaan e
de eigen bestemming kan berei
Respect voor anderen vraagt voo
rende aandacht en ^spanning.
vereist een doorbreken v?n a!
schilligheid en het overvv/nne
gevoelens van haat. Zoals volk
moeten teweerstellen tegen
van buitenaf, zo geldt voor
mens dat echte vrijheid pas m g
is na innerlijke bevrijding.
Dan komt er ruimte voor verdrag
zaamheid, voor toenadering
andersdenkenden en tussen
vijanden; dan kan een mens
voelen omdat zijn kracht
eigen hart komt. Bij die i
vrijding kunnen wij nieuwe
vinden in oude woorden,
dracht van onze geschiedenis.
'De tirannie verdrijven die
hert doorwondt'.
Een Canadese veteraan maakt breed glimlachend het V-teken naar de masaal toegestroomde bevolking op de Dam in de hoofdstad.
FOTO ANP
Den Haag (anp) - Het leeuwe-
deel van de boete van 46 mil
joen gulden die minister Rit
zen van Onderwijs mbo-scho-
len heeft opgelegd wegens het
overtreden van de wachtgeld
regeling, is juridisch aan
vechtbaar.
Dat stelt het VWgO, het overkoe
pelend orgaan van werkgevers in
het middelbaar beroepsonder
wijs.
Ritzen kondigde vorige maand de
maatregel aan. Hij baseert zich
op accountantsonderzoek waar
uit blijkt dat 124 van de 135
mbo-scholen in 1993 een groot
deel van de wachtgeldkosten
voor ontslagen personeel in strijd
met de voorschriften declareer
den bij het ministerie.
Volgens coördinator L. Jacobs
van het VWgO vergelijkt Ritzen
echter bij de interpretatie van de
regels appels met peren. De Pv-
dA-bewindsman verwijt de mbo-
scholen onder meer dat ze bij het
opvullen van vacatures geen
voorrang gaven aan 'eigen'
wachtgelders.
Dat zou volgens Jacobs in de
praktijk echter betekenen dat
een leraar verpleegkunde die
ontslag kreeg wegens dalende
leerlingenaantallen, weer in
dienst moet worden genomen
omdat de school een vacature
voor elektrotechniek heeft.
Wachtgeldkosten in het mbo ko
men alleen voor rekening van het
ministerie als er sprake is van te
ruglopende leerlingenaantallen
of van wijzigingen in de bereke
ning van het aantal formatie
plaatsen. Dat was volgens het ac
countantsonderzoek in veel ge
vallen niet aan de orde.
Veel scholen ontsloegen leer
krachten ondanks groei van het
aantal leerlingen. Ook werd de
hand gelicht met het voorschrift
dat vacatures schriftelijk bij het
arbeidsbureau moeten worden
gemeld om dit de kans te geven te
bemiddelen voor een wachtgel
der.
Hilversum (anp) - Het
NCRV-programma Taxi
heeft de internationale pers
prijs gewonnen op het 35e
Gouden Roos van Montreux
Festival. Volgens de interna
tionale pers viel Taxi op als
een 'intelligente komedie die
tegelijkertijd de tragiek van
het menselijk leven prachtig
in beelden vertaalt', aldus de
NCRV. De voorzitter van de
Internationale Vereniging
van Televisie-Journalisten,
Glacier, reikte de prijs uit.
Hoogeveen - Bij Hoogeveen is gistermiddag een vliegtuigje ver
ongelukt. Dat gebeurde kort nadat het was opgestegen voor een
reclamevlucht met een sleep. Het toestel kwam in de directe na
bijheid van het vliegveld in een stuk bouwland terecht.
De piloot is licht gewond in een ziekenhuis opgenomen. Het toe
stel, een eenmotorige Cessna voor vier personen, is volledig ver
woest. Behalve de piloot waren geen inzittenden aan boord. De
Rijks Luchtvaartdienst stelt een onderzoek in naar de oorzaak
van het ongeluk.
Roermond - Paus Johannes Paulus II verklaart morgen Helena
Stollenwerk zalig. Deze missiezuster, geboren in Duitsland, was
in 1889 medestichteres van de congregatie Dienaressen van de
Heilige Geest in het Limburgse Steyl.
Stollenwerk wordt zaligverklaard op grond van een genezing in
het jaar 1962. Missiezusters uit Steyl hadden in een Japans zie
kenhuis, onder aanroeping van de naam van hun stichteres, voor
een ernstig zieke patiënt gebeden. Het Vatciaan heeft de genezing
van die vrouw als wonder erkend.
Utrecht - Twee tankers zijn gisteren met elkaar in botsing geko
men op het Amsterdam-Rijnkanaal ten noorden van Nigtevecht.
Door de aanvaring ontstond een scheur van anderhalve meter in
een van de schepen. De lekkende tanker is geladen met 2672 ton
gasolie. Ongeveer driehonderd kubieke meter gasolie is in het ka
naal terechtgekomen.
Er drijft een dikke laag gasolie op het wateroppervlak. Het lek is
provisorisch gedicht en er stroomt bijna geen gasolie meer uit. Er
is een oliescherm aangebracht dwars over het Amsterdam-Rijn
kanaal. Hierdoor was tijdelijk geen scheepvaart mogelijk.
Den Haag - Nederland en Canada zitten op dezelfde lijn als het
gaat om de oprichting van van een snel inzetbare VN-brigade.
Premier Kok en zijn Canadese collega Chretien zeiden dit giste
ren na afloop van hun gesprek op het Catshuis.
Het idee voor een VN-brigade die rechtstreeks onder de Veilig
heidsraad valt, is enige tijd geleden gelanceerd door minister Van
Mierlo (Buitenlandse Zaken). Internationaal en in eigen land zijn
er nogal wat praktische bezwaren aangevoerd tegen het plan. Ca
nada en Nederland zeggen verder uiterst doeltreffend samen te
werken tijdens vredesmissies.
Den Haag - De gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en
Utrecht hebben positief gereageerd op het besluit van minister
Melkert (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) 7000 werklozen aan
de slag te helpen met behulp van uitkeringsgeld.
Ze spreken van een doorbraak. Wel gaan ze ervan uit dat als de
proef een succes blijkt meer werklozen op deze manier een baan
kunnen krijgen.
Door het besluit van Melkert komen uiterlijk in 1996 in Rotter
dam 2500 banen beschikaar, in Amsterdam 2000, in Den Haag
1500 en in Utrecht 1000.
Het experiment is bestemd voor mensen die langer dan een jaar in
de bijstand zitten. Ze zullen gemiddeld 32 uur per week werken
en ontvangen daarvoor maximaal 120 procent van het minimum
loon. Het gaat vooral om banen in de marktsector. Het Rijk legt
per arbeidsplaats 18.000 per jaar bij, ongeveer de helft van de
loonkosten.
Tiel - De politie in Tiel is een nader onderzoek begonnen naar
twee vechtpartijen donderdag tussen groepen Molukkers, Marok
kanen en Nederlanders. Bij de conflicten raakte een 31-jarige
man gewond en werd zijn auto vermeld. Verder ontstond voor
tienduizend gulden schade aan een koffieshop. Er zijn nog geen
aanhoudingen verricht. Dat heeft een politiewoordvoerder vrij
dag bekendgemaakt.
De politie vermoedt dat spanning tussen etnische jongeren heeft
geleid tot de ongeregeldheden. Vooral de laatste drie maanden
zijn er aanwijzingen voor vijandigheid tussen jongeren van Mo
lukse afkomst enerzijds en Marokkaanse jongeren anderzijds,
terwijl zijdelings Turken en Nederlanders betrokken zijn.
Den Haag - De arrondissementsrechtbank in Den Haag heeft
staatssecretaris Schmitz van Justitie tot de orde geroepen omdat
zij een vluchteling ten onrechte naar zijn land wilde terugsturen.
Het gaat om de 31-jarige Surinaamse militair J. Fransman, op
wie in 1992 door Bouterses aanhang een mislukte moordaanslag
is gepleegd.
Ruim een maand geleden oordeelde de rechtbank al dat Justitie
Fransman niet mocht uitzetten. Hij wacht nog op de uitslag van
zijn bezwaarschrift tegen de afwijzing van zijn asielaanvraag.
Uit de schriftelijke motivering van het vonnis blijkt nu dat de
staatssecretaris het verhaal van de asielzoeker niet heeft laten
natrekken. Fransman kreeg ongebruikelijk snel na indiening van
zijn aanvraag te horen dat hij Nederland onmiddellijk moest ver
laten.
t^otzuffZl
KABINET KOK koos bij zijn aantreden voor 'werk, werk en nog
•"swerk'. Van dat streven is tot op heden bitter weinig terechtge-
c, J- Vorig jaar groeide het aantal werklozen met 70.000 naar
500.000 en dat aantal is dit jaar stabiel gebleven.
een daling is geen sprake, iedere maand komen er nog 4000
jwe werklozen bij. Het aantal vacatures is iets gestegen, maar
/met 43.000 veel te laag. Deze cijfers rechtvaardigen hooguit
Arbeid'6 d(f er sprake ls van een vederlichte verbetering van
S'hpt 10t doet ondertussen alsof het schip van staat op koers ligt
wslechts een kwestie van tijd is voordat de werkgelegenheid
aan zal trekken. Maar onduidelijk blijft waarop dat optimisme
De maatregelen van het kabinet wijzen op het tegen-
,e °9en wel aardig, maar zijn vooral kosmetisch.
zogenaamde 'Melkertbanen' in de zorgsector, de grote
1 en het bedrijfsleven. Simpele, onder het minimumloon be
tonen voor langdurig werklozen. Maar in aantal en kwaliteit
ze weinig om het lijf.
jtvji .dat werk moet scheppen voor velen heeft het in ieder
(Wemigte maken. Het kabinet vertrouwt tot nu toe te veel op
Wi? w?rl<in9 van de arbeidsmarkt.
"i't om' 20 b'd'd- De grote bedrijven zetten hun hoge winsten
m in werk, het midden- en kleinbedrijf blijkt volgens recent
leCfOok niet de banenmotor die het claimt te zijn en alleen
felisb Ptor doet het goed.
talis end'en de vraag of die arbeidsmarkt voldoende toegan-
itaw00r de zwakkeren in de samenleving, waarop het kabinet
lunchten.
nspiTat,eI Hu zouden immers geholpen moeten worden via de ar-
Sim?, 'ing- De arbeidsbureaus dus. En juist dat belangrijke
Izo i Voor ^et sturen van de arbeidsmarkt fungeert belab-
I de commissie Van Dijk in maart van dit jaar in een rap-
,u "«'stelde.
Pjssen van dit soort knelpunten zal bepalend zijn voor het
ltLa.n het kabinetsbeleid. Blijft het bij kosmetische franje dan
e,eid in schoonheid sterven.
DIT WEEKEINDE zal het dui
delijk worden wie het in de ko
mende jaren in Frankrijk voor
het zeggen krijgt. De socialist
Jospin of de neo-Gaullist Chir
ac.
Zal het veel verschil uitmaken?
Misschien in de houding tegen
over extreem-rechts in Franrijk,
dat in de eerste rond tezamen
zo'n twintig procent van de
stemmen vergaarde. Daar moet
niet te licht over worden ge
dacht. Het Front National van
Le Pen vormt een steeds vrucht
baarder voedingsbodem voor
het gif van nationalisme dat ge
paard gaat met racisme en
vreemdelingenhaat. Het is wel
degelijk van belang hoe de nieu
we president daarmee omgaat.
Ik moest aan Frankrijk denken
toen ik gisteren de bevrijdings
toespraak van koningin Beatrix
in de Ridderzaal aanhoorde. Ik
moest aan Frankrijk denken
toen ze sprak: „Ook binnen de
Europese Unie - en zelfs in eigen
land - is weer sprake van onver
draagzaamheid en haatgevoe
lens." Dat tussenzinnetje bracht
me via België met het Vlaams
Blok, weer met beide benen op
eigen vaderlandse grond.
'En zelfs in eigen land'. Laten
we maar niet vervallen in de
fout waarin we in decennia lang
volhardden en die eigenlijk pas
nu, vijftig jaar na dato, wordt
verwoord. Door de koningin in
haar kersttoespra'ak, haar rede
in het Israëlische parlement en
in haar Ridderzaal-rede, voorop.
De fout dat we denken dat we
toen beter waren en nu zijn.
Beseffen dat er, zoals de konin
gin zei 'naast moedig optreden
ook passief gedrag en actieve
steun aan de bezetter zijn voor
gekomen' en erkennen dat 'een
diep gevoel van schaamte' over
de 'gruwelijkste volkerenmoord
in de geschiedenis' op zijn plaats
is en er 'voor deze schandvlek op
onze beschaafde wereld geen
verontschuldioging is', kan ma
nen tot bescheidenheid over on
ze houding nu.
De parallellen zijn er als we ze
maar willen zien. 'En zelfs in ei
gen land.' Niet omdat de konin
gin het zei, maar omdat ze zo
verdomd gelijk heeft, moeten
haar woorden ter harte worden
genomen: „Er zijn tekenen die
wijze op een reeël gevaar van
langzaam afglijden naar een
egocentrisch denken en hande
len dat de vrijheid van mede
mensen aantast.
We zien verschijnselen van onm-
verdraagzaamheid en ontbre
kend medegevoel. Als dit gevaar
niet wordt onderkend, worden
telkens - toegeeflijk en gemak
zuchtig- de grenzen verlegd.
Wie verzuimt stelling te nemen
laat de kans voorbij gaan het
proces te keren."
Stelling nemen nu is oneindig
veel gemakkelijker dan in de
oorlogsjaren. We leven immers
in vrijheid en onverbrekelijk is
daarmee verbonden de vrijheid
van meningsuiting, klassiek
grondrecht dat voor iedereen
geldt. Er is dus 'behoudens ie
ders verantwoordelijkheid voor
de wet' (de grondwettelijke be
paling die laster en smaad in be
ginsel strafbaar stelt) geen enke
le beperking aan het aan de
kaak stellen van racisme,
vreemdelingenhaat, discrimina
tie.
Al enige jaren heeft het rechts
extremisme in ons land zich po
litiek georganiseerd. Als we kij
ken naar de reactie van politici
en media op de georganiseerde
Janmaats onder ons, dan zit
daar een ontwikkeling in. Eerst
werd het afgedaan als een te
verwaarlozen verschijnsel, een
houding die je nu nog wel aan
treft.
Immers: Janmaat is geen licht en
dus ongevaarlijk. En: wat mo
gen we blij zijn dat het racisme
in dit land niet verwoord wordt
door intelligente, keurig uitzien
de figuren als Le Pen in Frank
rijk of Dewinter in Vlaanderen.
Dat is een uiterst gevaarlijke re
denering. Gif blijft gif, ook al
wordt het onbeholpen toege
diend.
Thans worden de Janmaats niet
meer genegeerd. In de Kamer
krijgt hij, te weinig nog maar
niettenin, weerwoord. Media
verzwijgen hem niet meer, al
blijft het moeilijk hem zonder
kritische - en meer: van afschuw
vervulde - tussenkomst aan het
woord te laten, zoals het journa
listieke streven naar zo groot
mogelijke objectviteit gebiedt.
Het gaat me echter om andere
reacties op het verschijnsel
rechts-extremisme, racisme en
vreemdelingenhaat.
Ik kan het niet helpen, maar
toen ik de koningin gisteren
hoorde spreken over het 'reële
gevaar van langzaam afglijden
naar een egocentrisch denken en
handelen dat de vrijheid van
medemensen aantast' trof mijn
oog vanaf het balkon als in een
reflex het achterhoofd van
VVD-leider Bolkestein.
Nog steeds vind ik het onzin om
Bolkestein te vereenzelvigen
met racisten als Janmaat of De-
winter. En ook betwijfel ik of de
WD-leider 'racistisch getinte
uitspraken' doet, zoals oud-mi-
nister D'Ancona heeft beweerd
en die daarom een onderzoek wil
naar het morele gehalte van de
VVD.
Maar ik ben het wel met minis
ter Van Mierlo eens, die deze
week in een interview met NRC
Handelsblad zei: „Ik vind wel
dat Bolkestein met zijn uitspra
ken over het vreemdelingenbe
leid zodanig op de rand loopt,
dat dit soort verdenkingen,
reacties zoals van D'Ancona,
mogelijk worden. Bolkestein
brengt de punten in deze discus
sie zo provocerend dat hij het ri
sico loopt dat zijn uitlatingen de
duiding krijgen die D'Ancona
eraan geeft.
Bolkestein is zelf verantwoorde
lijk voor het oproepen van dit
soort reacties, wat weer niet wil
zeggen dat die reacties een pas
sende bescrhrijving zijn van dat
wat hij gezegd heeft. Want ik
weet zeker dat Bolkestein geen
racist is. Hij speelt alleen met
vuur."
Daar draait het nu precies om.
De VVD heeft fors gewonnen bij
de Kamerverkiezingen van nu
een jaar geleden. Die winst werd
nog vergroot bij de Statenver
kiezingen van dit jaar maart. En
recente opiniepeilingen geven
aan dat de groei doorzet.
Het is meer dan een veronder
stelling dat een deel van die
winst is geboekt door de stand
punten die Bolkestein over het
vreemdelingenvraagstuk heeft
ingenomen en de wijze waarop
hij dat doet.
Hij heeft stellingen verkondigd,
waarmee extreem-rechts geen
enkele moeite heeft.
En hoewel de WD-leider zich
na de Statenverkiezingen in een
kamerdebat gedwongen voelde
zich neer te leggen bij het kabi
netsbeleid op dit punt, is het nog
maar de vraag of zijn achterban
dat ook doet. Wat hij gezaaid
heeft, lijkt door te groeien. Te
kenend is in dit verband dat het
vertrouwen dat het kabinet in de
kringen van de VVD-kiezers ge
niet, is gedaald onder het gemid
delde vertrouwen van alle kie
zers.
Dat maakt de verleiding voor de
VVD-top groot om de door te
gaan op de ingeslagen weg van
regeringspartij die oppositie
voert. Die houding heeft, vooral
op het stuk van de vreemdelin
genproblematiek, de WD tot nu
toe alleen maar voordeel ge
bracht. Dat zou de WD een
punt van zorg in plaats van
vreugde moeten zijn. En dat is
het een aantal WD'ers ook,
maar ze zeggen dat niet publie
kelijk.
Electorale winst behalen over de
ruggen van vreemdelingen heen,
dat hoort niet bij een partij van
vrijheid en democratie. De ko
ningin sprak over stelling nemen
tegen egocentrisch denken en
handelen, tegen onverdraag
zaamheid. Ze had het niet over
stellingen overnemen.
Den Haag (anp) - Er komt een
fonds waaruit de schade van
overstromingen van rivieren,
en van aardbevingen wordt
vergoed. De ministerraad
heeft daarover een akkoord
bereikt met het Verbond van
Verzekeraars.
Uit het fonds zal jaarlijks voor
maximaal 500 miljoen gulden
kunnen worden vergoed.
Het wordt gevuld door wettelijke
bijdragen die worden geheven op
elke opstal- en inboedel/inventa
risverzekeringen in Nederland.
De brandverzekeraars zullen sa
men de eerste 100 miljoen gulden
aan schade voor hun rekening
nemen.
Volgens voorlopige berekeningen
zal de wettelijke bijdrage jaar
lijks 15 tot 20 gulden per opstal-
of inboedel/inventarispolis be
dragen. Voor een gecombineerde
polis bedraagt de wettelijke bij
drage het dubbele. Voor bedrij
ven komt er een nog nader te be
palen bijdrage.
Houders van opstal- en inboe
del/inventarispolissen krijgen
een vergoeding tot een bepaald
maximum.
Bij inboedel/inventarisschade is
dat 250.000 gulden voor particu
lieren en 500.000 gulden voor be
drijven.
Voor schade aan opstallen gelden
de dubbele bedragen.
Het eigen risicio voor particulie
ren is vijf procent van de schade
met een minimum van 3000 gul
den voor opstalschade en 2000
gulden voor schade aan de inboe
del.
De eigen risico's voor bedrijven
moeten nog worden vastgesteld.