ederland viert massaal bevrijding Gedachten bij een koninklijke toespraak Hendriks ontkent aantijgingen nazi-sympathie Mbo vecht geldboete van Ritzen aan bsmetisch IA STEM BINNENLAND nderdduizenden op straat als eerbetoon aan bevrijders, vrede en vrijheid Persprijs voor 'Taxi' BINNENLAND KORT Reclame-vliegtuig verongelukt Hellena Stollenwerk zaligverklaard Aanvaring tankers Amsterdam-Rijnkanaal Canada steunt idee over VN-brigade Banenplan Mellcert positief ontvangen Onderzoek naar rellen jongeren in Tiel Rechtbank tikt Sclnnitz op vingers «STEM HkM COMMENTAAR Akkoord over fonds voor natuurrampen VRIJDAG 6 MEI 1995 ]f Jeroen den Blijker Haag - „Ik word bele- jk draag smaad en laster 'mijn nek. En dat allemaal die uiterst belangrijke van de vierde en vijfde u van nazi-sympathieën be ëdigde Kamerlid Theo Hen- fjjs (66) uit Goirle kan er niet "nit. Want in de oorlogsjaren ;lde hij een duidelijke rol te- hetnazisme, vindt hij. „En ik een uiterst competent ka- Hiid. ïjndriks laat daarom juristen (Üjken of juridische stappen gelijk zijn tegen de bron van kwaad: het Algemeen Oude- ftrbond (AOV). En natuur de CP'86-er Daniël Herm- „Want ik ben Kamerlid, weet u. En Kamerleden hebben nogal veel contact met juristen. Dus maandag weten we of we de zaak onder de rechter zullen brengen. Nijmegenaar Hermsen, verklaard nationaal-socialist, tegenwoor dig lid van militante neo-nazisti- sche partij CP'86 en voorstander van het Groot-Germaanse rijk, presenteerde zich onlangs in het rechts-extremistische periodiek INF-'94 als fractie-medewerker van Hendriks. Het Kamerlid, dat vorig jaar na veel geruzie uit het Algemeen Ouderen Verbond (AOV) is gezet, slijt sindsdien zijn dagen als 'on afhankelijk' parlementariër; hij vormt de eenmansfractie Hen driks. „Hendriks doet zich ten opzichte van mij voor als natio naal-socialist en daarom probeer ik hem te helpen", aldus Herm sen in het artikel. Kamervoorzitter Deetman heeft het artikel aan justitie voorge legd. Justitie moet nu bekijken of een nader onderzoek naar Hen driks gewenst is. Hendriks ontkent ten stelligste dat Hermsen ooit officieel frac tiemedewerker van hem is ge weest. Maar hem onbekend, is de Nijmegenaar zeker niet. Wel, zo erkent Hendriks, maakte de Nijmeegse neo-nazi deel uit van een 'speciale denktank', een groepje van 'drie uiterst deskun dige' lieden die hem, het kamer lid, adviseerden op sociaal-eco nomisch gebied. Want een ka merlid als Hendriks kan natuur lijk nog wel eens een adviesje ge bruiken. Maar Hermsen heeft niet lang tot zijn getrouwen behoord, zegt het kamerlid vergoelijkend. „Herm sen is immers een politieke avon turier." April dit jaar liep de sa menwerking spaak. Reden: Hermsen had zich voor de pro vinciale verkiezingen op de Gel derse lijst van het rechts-extre mistische Nederlands Blok laten plaatsen. Hoe is Hendriks ooit met de neo nazi Hermsen in contact geko men, wiens ideeën in Nijmegen en omgeving toch al lange tijd bekend zijn? Misschien via Oscar Hendriks, zoon en tevens per soonlijk medewerker van het ka merlid? Zoonlief onderhoudt toch, zo beweert althans Herm sen, contacten met het Neder lands Blok? „Houd mijn zoon erbuiten!," bijt het Kamerlid fel van zich af. „Die jongen heeft hier helemaal, maar dan ook helemaal niets mee te maken." Om dan, na enig aan dringen, 'een betrouwvaar AOV- lid' te noemen als degene die hem Hermsen heeft aanbevolen. „Hermsen heeft ooit voor de VVD in Nijmegen een tegenbegroting gemaakt." Voor Hendriks was dat genoeg reden om de 'jongeman' in zijn 'denktank', op te nemen; van diens nazi-sympathiën zou hem toen niks gebleken zijn. Wie dat AOV-lid was? „Nee, ik noem geen namen. U hoort daar over niets meer van mij," roept het kamerlid beslist. „Maar het was een zeer betrouwbaar Gel ders bestuurder. Verder ga ik niet; daarmee breng ik mensen in opspraak. Dat doe ik dus niet." Dat Hendriks daarmee sugge reert dat het AOV hem, mogelijk bewust, een hak heeft willen zet ten, weerspreekt hij niet. Het AOV heeft in ieder geval een dui delijke hand in deze affaire, is Hendriks ten stelligste overtuigd. Immers, waren het niet zijn oude politieke vrienden, tegenwoordig gezworen vijanden, die Deetman de gewraakte informatie uit INF- '94 toespeelden? yerkne- zegen bfe laat- fiera ties stand zeker- \rspreid hoge Ihebben len wel- I nieuwe grotere indivi- vereni- beboden werden ame vre- Igrenzen le nu de Irlogsge- plistische binnen I/V? eigen ferdraag- tegen- fce/ vijan- Ivoe/ van kan geen Ir is onze sn de in- tarvan wij worstelt een multiculturele samenlt. ving met integratie en saamhorig, heid. Dat zijn de problemen waar wij nü voor staan. Ze raken aan de funda menten van de maatschappij, aan de draagkracht van de heipalen waarop in vijftig jaar vredestijd werd ge bouwd. Tegenover de verbondenheid van de periode van wederopbouw staat nu de dreiging van een maatschappij die in ontbinding raakt. Er zijn tekenen die wijzen op een reëel gevaar van langzaam afglijden naar een egocen trisch denken en handelen dat de vrij heid van medemensen aantast. We zien verschijnselen van onverdraai zaamheid en ontbrekend medeg] voel. Als dit gevaar niet wordt ondi kend, worden telkens - toegeeflijk en gemakzuchtig - de grenzen verlegd. Vrijheid mag niet verworden tot on verantwoordelijkheid. Wie verzuimt stelling te nemen laat de kans voorl gaan het proces te keren. Een bewi te keuze wordt gevraagd tegen alles wat onze democratie verzwakt en het gemeenschapsgevoel verschraalt. Normbesef en gemeenschapszin kui nen al naar gelang de persoonlijki overtuiging een verschillende inhoi hebben. Maar als de vrijheid van de één niet langer staat voor ruimhartig rekening houden met de vrijheid vah\ de ander, kan een samenleving nii vreedzaam voortbestaan. Resp- voor elkaar én voor onze leefomgi ving begint bij niet hinderen, niet krenken, niet vervuilen, niet verhit len. Verdraagzaamheid vraagt wel dat mensen zich gebonden weten aan normen. Tolerantie die wil dat allt kan, dat alles geoorloofd is, dat gei grenzen meer worden gesteld, leidt\ uiteindelijk tot intolerantie, tot on recht aan anderen, tot tirannie. Bij het vieren van de herwonnen vrij heid komt ook de vraag op of wij of voldoende inspannen voor het houd van de menselijkheid van on. gemeenschap. Heeft de bevrijding gt leid tot uitbanning van alles wat Ne derlanders toen deed zeggen: dit nooit meer? Tonen wij nog de waai zaamheid en brengen wij nog de moed op van hen die zich teweer stel den? Een antwoord op deze vragen begint bij bezinning op wat wél en wat niet is bereikt. Daarbij vormen de oorlogs ervaringen een aanknopingspunt Het overgrote deel van de Nederlanders heeft geen eigen herinnering aan dei oorlog. Maar het is niet nodig die zer te hebben meegemaakt, om te besef fen dat het leed van toen de funoc mentele waarden en de beginselei zichtbaar heeft gemaakt die nu <re| grondslag zijn van ons staatsbestel In mei 1940 stond de integriteit val het grondgebied voorop. Vandaar vijftig jaar na de bevrijding, is de inti griteit van de mens onze 9r00~,. zorg, de erkenning en waardering oi elk mens verdient. Elk mens is uniei anders in eigenheid, maar gehjkwaai dig aan anderen. Dit is nü het beg sel van het eerste artikel van Grondwet. Zo hebben de ervaring* van de oorlog hierin hun neerslag 9 vonden. - Toch kan het perspectief van de mele gelijkheid voor de wet eerst zenlijk gestalte krijgen in wat bug voor elkaar betekenen. Vanuit di 9 lijkwaardigheid moeten mensen W over en weer verantwoordelijk vo op Haag (anp) - Onder een strakblauwe hemel heeft Neder- [gdgisteren massaal vijftig jaar vrijheid gevierd. De opkomst abelangstellenden was bij diverse evenementen enorm, me ifoor het mooie weer. jflgtepunten van deze bijzon- ia bevrijdingsdag waren de ptch van koningin Beatrix in i Ridderzaal en de herdenking 51 de capitulatie van nazi- ütsland in Wageningen. Hier ltd de rentree van prins Bern- aid,die erg ziek is geweest, een- tal. H Koningin herinnerde er in speech opnieuw aan dat iijniet alle Nederlanders in de i zulke helden waren. Wel ze uitvoerig het voormalig [inzet. De vorstin waarschuwde voor de gevaren van kiieuwe tijd, voor een samenle- ifdie in 'ontbinding' kan ra il voor nationalisme, racis- mverdraagzaamheid, haat- tlens, vijandigheid en een lïtlbrekend medegevoel'. 1 Wageningen waren zeker WOO mensen samengedromd ede nu 83-jarige prins Bem ind voor het eerst na zijn ziekte tan. Zij juichten en zongen de iiarddragende) prins hartstoch- Hijk toe. Miard was zichtbaar aangee- ha toen hij de vele veteranen m zich voorbij zagtrekken. Hij lakte ook grappen met andere aiwezigen op het erepodium, Canadese generaal Kit- 'èiiigdie destijds ook bij de capi- ie was. Bernhard heeft alles illes gezet om aanwezig te timen zijn. Iltuurlijk wilde ik erbij zijn, was het niet gelukt. Ik W erbij toen de overeenkomst werd, het is sindsdien iS waarvan ik het idee heb dat erbij hoor," zei hij in een uitzending van de Selders in het land was de op tast van belangstellenden, me ifoor het prachtige weer, vaak ten verwachting. Met name de pit- en luchtshow aan de kust Scheveningen was in trek. pus de Haagse politie kwa- Serwel 300.000 mensen op af. le Amsterdamse binnenstad over de gehele dag ge- een kleine 400.000 be ten bijeen voor de voertuigen, voor de en voor het bevrijding- ppfestival. De sfeer in de soms hoofdstad was perfect Ms criminaliteit laag. «otterdam viel de belangstel- Ivoor de evenementen wat te- ter werden 'slechts' 70.000 mensen geteld. Dat was zelfs minder dan in Leeuwarden, waar de bevrijding met veel verve werd gevierd. De politie schatte de opkomst bij de verschillende evenementen hier op een kleine 100.000. De grootste belangstelling was hier wel voor het popfestival, waarvan het Nationaal Comité 4 en 5 mei er dertien in het hele land houdt. Massa's Friezen za gen vrijdag ook een optocht van 300 historische automobielen aan zich voorbij trekken, naar ver luidt de grootste stoet in zijn soort in het land. Ook in Utrecht, waar de minder heden zeer nadrukkelijk bij de feestelijkheden waren betrokken, was het erg druk. De politie was echter niet in staat een schatting te geven. Op sommige plekken begonnen de feestelijkheden al vroeg. In Wageningen was men om mid dernacht zelfs al 'in the mood', om met de woorden van de deze dagen zoveel gespeelde Glenn Miller te spreken. Daar werd tra ditioneel het bevrijdingsvuur ontstoken en door duizenden hardlopers weggevoerd naar vele gemeenten. Ook in Rotterdam waren ze er al vroeg bij, met een bevrijdings wandeltocht en een bevrijdings- ontbijt. In Leiden lieten burgers en veteranen ook al bijtijds het Wilhelmus en 'We'll meet again' schallen. In Den Haag stond op station Holland Spoor toen nog de 'bevrijdingstrein' van het Na tionaal Comité 4 en 5 mei klaar, die de hele dag door het land zou rijden. Aan boord was onder anderen Soldaat van Oranje Erik Hazel- hoff Roelfzema, die pleitte voor één bevrijdingsdag voor heel Eu ropa, op een verschuivende da tum waaraan niemand zich kan storen. In Amsterdam onthaalden tien duizenden mensen reeds in de ochtenduren een stoet van Cana dese militairen. In heel Neder land wandelden vrijdag overi gens zo'n 12.000 vooral Canadese oudstrijders rond. Een van de blijvende herinnerin gen aan deze 5e mei is het bevrij- dingsbos in Groningen, dat de gemeente gisteren aanbood aan de Canadese bevrijders. Ook in Groningen waren wel 100.000 mensen op de been. over en weerveran opdat aan ieders kansen plooiing recht wordt gedaan e de eigen bestemming kan berei Respect voor anderen vraagt voo rende aandacht en ^spanning. vereist een doorbreken v?n a! schilligheid en het overvv/nne gevoelens van haat. Zoals volk moeten teweerstellen tegen van buitenaf, zo geldt voor mens dat echte vrijheid pas m g is na innerlijke bevrijding. Dan komt er ruimte voor verdrag zaamheid, voor toenadering andersdenkenden en tussen vijanden; dan kan een mens voelen omdat zijn kracht eigen hart komt. Bij die i vrijding kunnen wij nieuwe vinden in oude woorden, dracht van onze geschiedenis. 'De tirannie verdrijven die hert doorwondt'. Een Canadese veteraan maakt breed glimlachend het V-teken naar de masaal toegestroomde bevolking op de Dam in de hoofdstad. FOTO ANP Den Haag (anp) - Het leeuwe- deel van de boete van 46 mil joen gulden die minister Rit zen van Onderwijs mbo-scho- len heeft opgelegd wegens het overtreden van de wachtgeld regeling, is juridisch aan vechtbaar. Dat stelt het VWgO, het overkoe pelend orgaan van werkgevers in het middelbaar beroepsonder wijs. Ritzen kondigde vorige maand de maatregel aan. Hij baseert zich op accountantsonderzoek waar uit blijkt dat 124 van de 135 mbo-scholen in 1993 een groot deel van de wachtgeldkosten voor ontslagen personeel in strijd met de voorschriften declareer den bij het ministerie. Volgens coördinator L. Jacobs van het VWgO vergelijkt Ritzen echter bij de interpretatie van de regels appels met peren. De Pv- dA-bewindsman verwijt de mbo- scholen onder meer dat ze bij het opvullen van vacatures geen voorrang gaven aan 'eigen' wachtgelders. Dat zou volgens Jacobs in de praktijk echter betekenen dat een leraar verpleegkunde die ontslag kreeg wegens dalende leerlingenaantallen, weer in dienst moet worden genomen omdat de school een vacature voor elektrotechniek heeft. Wachtgeldkosten in het mbo ko men alleen voor rekening van het ministerie als er sprake is van te ruglopende leerlingenaantallen of van wijzigingen in de bereke ning van het aantal formatie plaatsen. Dat was volgens het ac countantsonderzoek in veel ge vallen niet aan de orde. Veel scholen ontsloegen leer krachten ondanks groei van het aantal leerlingen. Ook werd de hand gelicht met het voorschrift dat vacatures schriftelijk bij het arbeidsbureau moeten worden gemeld om dit de kans te geven te bemiddelen voor een wachtgel der. Hilversum (anp) - Het NCRV-programma Taxi heeft de internationale pers prijs gewonnen op het 35e Gouden Roos van Montreux Festival. Volgens de interna tionale pers viel Taxi op als een 'intelligente komedie die tegelijkertijd de tragiek van het menselijk leven prachtig in beelden vertaalt', aldus de NCRV. De voorzitter van de Internationale Vereniging van Televisie-Journalisten, Glacier, reikte de prijs uit. Hoogeveen - Bij Hoogeveen is gistermiddag een vliegtuigje ver ongelukt. Dat gebeurde kort nadat het was opgestegen voor een reclamevlucht met een sleep. Het toestel kwam in de directe na bijheid van het vliegveld in een stuk bouwland terecht. De piloot is licht gewond in een ziekenhuis opgenomen. Het toe stel, een eenmotorige Cessna voor vier personen, is volledig ver woest. Behalve de piloot waren geen inzittenden aan boord. De Rijks Luchtvaartdienst stelt een onderzoek in naar de oorzaak van het ongeluk. Roermond - Paus Johannes Paulus II verklaart morgen Helena Stollenwerk zalig. Deze missiezuster, geboren in Duitsland, was in 1889 medestichteres van de congregatie Dienaressen van de Heilige Geest in het Limburgse Steyl. Stollenwerk wordt zaligverklaard op grond van een genezing in het jaar 1962. Missiezusters uit Steyl hadden in een Japans zie kenhuis, onder aanroeping van de naam van hun stichteres, voor een ernstig zieke patiënt gebeden. Het Vatciaan heeft de genezing van die vrouw als wonder erkend. Utrecht - Twee tankers zijn gisteren met elkaar in botsing geko men op het Amsterdam-Rijnkanaal ten noorden van Nigtevecht. Door de aanvaring ontstond een scheur van anderhalve meter in een van de schepen. De lekkende tanker is geladen met 2672 ton gasolie. Ongeveer driehonderd kubieke meter gasolie is in het ka naal terechtgekomen. Er drijft een dikke laag gasolie op het wateroppervlak. Het lek is provisorisch gedicht en er stroomt bijna geen gasolie meer uit. Er is een oliescherm aangebracht dwars over het Amsterdam-Rijn kanaal. Hierdoor was tijdelijk geen scheepvaart mogelijk. Den Haag - Nederland en Canada zitten op dezelfde lijn als het gaat om de oprichting van van een snel inzetbare VN-brigade. Premier Kok en zijn Canadese collega Chretien zeiden dit giste ren na afloop van hun gesprek op het Catshuis. Het idee voor een VN-brigade die rechtstreeks onder de Veilig heidsraad valt, is enige tijd geleden gelanceerd door minister Van Mierlo (Buitenlandse Zaken). Internationaal en in eigen land zijn er nogal wat praktische bezwaren aangevoerd tegen het plan. Ca nada en Nederland zeggen verder uiterst doeltreffend samen te werken tijdens vredesmissies. Den Haag - De gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht hebben positief gereageerd op het besluit van minister Melkert (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) 7000 werklozen aan de slag te helpen met behulp van uitkeringsgeld. Ze spreken van een doorbraak. Wel gaan ze ervan uit dat als de proef een succes blijkt meer werklozen op deze manier een baan kunnen krijgen. Door het besluit van Melkert komen uiterlijk in 1996 in Rotter dam 2500 banen beschikaar, in Amsterdam 2000, in Den Haag 1500 en in Utrecht 1000. Het experiment is bestemd voor mensen die langer dan een jaar in de bijstand zitten. Ze zullen gemiddeld 32 uur per week werken en ontvangen daarvoor maximaal 120 procent van het minimum loon. Het gaat vooral om banen in de marktsector. Het Rijk legt per arbeidsplaats 18.000 per jaar bij, ongeveer de helft van de loonkosten. Tiel - De politie in Tiel is een nader onderzoek begonnen naar twee vechtpartijen donderdag tussen groepen Molukkers, Marok kanen en Nederlanders. Bij de conflicten raakte een 31-jarige man gewond en werd zijn auto vermeld. Verder ontstond voor tienduizend gulden schade aan een koffieshop. Er zijn nog geen aanhoudingen verricht. Dat heeft een politiewoordvoerder vrij dag bekendgemaakt. De politie vermoedt dat spanning tussen etnische jongeren heeft geleid tot de ongeregeldheden. Vooral de laatste drie maanden zijn er aanwijzingen voor vijandigheid tussen jongeren van Mo lukse afkomst enerzijds en Marokkaanse jongeren anderzijds, terwijl zijdelings Turken en Nederlanders betrokken zijn. Den Haag - De arrondissementsrechtbank in Den Haag heeft staatssecretaris Schmitz van Justitie tot de orde geroepen omdat zij een vluchteling ten onrechte naar zijn land wilde terugsturen. Het gaat om de 31-jarige Surinaamse militair J. Fransman, op wie in 1992 door Bouterses aanhang een mislukte moordaanslag is gepleegd. Ruim een maand geleden oordeelde de rechtbank al dat Justitie Fransman niet mocht uitzetten. Hij wacht nog op de uitslag van zijn bezwaarschrift tegen de afwijzing van zijn asielaanvraag. Uit de schriftelijke motivering van het vonnis blijkt nu dat de staatssecretaris het verhaal van de asielzoeker niet heeft laten natrekken. Fransman kreeg ongebruikelijk snel na indiening van zijn aanvraag te horen dat hij Nederland onmiddellijk moest ver laten. t^otzuffZl KABINET KOK koos bij zijn aantreden voor 'werk, werk en nog •"swerk'. Van dat streven is tot op heden bitter weinig terechtge- c, J- Vorig jaar groeide het aantal werklozen met 70.000 naar 500.000 en dat aantal is dit jaar stabiel gebleven. een daling is geen sprake, iedere maand komen er nog 4000 jwe werklozen bij. Het aantal vacatures is iets gestegen, maar /met 43.000 veel te laag. Deze cijfers rechtvaardigen hooguit Arbeid'6 d(f er sprake ls van een vederlichte verbetering van S'hpt 10t doet ondertussen alsof het schip van staat op koers ligt wslechts een kwestie van tijd is voordat de werkgelegenheid aan zal trekken. Maar onduidelijk blijft waarop dat optimisme De maatregelen van het kabinet wijzen op het tegen- ,e °9en wel aardig, maar zijn vooral kosmetisch. zogenaamde 'Melkertbanen' in de zorgsector, de grote 1 en het bedrijfsleven. Simpele, onder het minimumloon be tonen voor langdurig werklozen. Maar in aantal en kwaliteit ze weinig om het lijf. jtvji .dat werk moet scheppen voor velen heeft het in ieder (Wemigte maken. Het kabinet vertrouwt tot nu toe te veel op Wi? w?rl<in9 van de arbeidsmarkt. "i't om' 20 b'd'd- De grote bedrijven zetten hun hoge winsten m in werk, het midden- en kleinbedrijf blijkt volgens recent leCfOok niet de banenmotor die het claimt te zijn en alleen felisb Ptor doet het goed. talis end'en de vraag of die arbeidsmarkt voldoende toegan- itaw00r de zwakkeren in de samenleving, waarop het kabinet lunchten. nspiTat,eI Hu zouden immers geholpen moeten worden via de ar- Sim?, 'ing- De arbeidsbureaus dus. En juist dat belangrijke Izo i Voor ^et sturen van de arbeidsmarkt fungeert belab- I de commissie Van Dijk in maart van dit jaar in een rap- ,u "«'stelde. Pjssen van dit soort knelpunten zal bepalend zijn voor het ltLa.n het kabinetsbeleid. Blijft het bij kosmetische franje dan e,eid in schoonheid sterven. DIT WEEKEINDE zal het dui delijk worden wie het in de ko mende jaren in Frankrijk voor het zeggen krijgt. De socialist Jospin of de neo-Gaullist Chir ac. Zal het veel verschil uitmaken? Misschien in de houding tegen over extreem-rechts in Franrijk, dat in de eerste rond tezamen zo'n twintig procent van de stemmen vergaarde. Daar moet niet te licht over worden ge dacht. Het Front National van Le Pen vormt een steeds vrucht baarder voedingsbodem voor het gif van nationalisme dat ge paard gaat met racisme en vreemdelingenhaat. Het is wel degelijk van belang hoe de nieu we president daarmee omgaat. Ik moest aan Frankrijk denken toen ik gisteren de bevrijdings toespraak van koningin Beatrix in de Ridderzaal aanhoorde. Ik moest aan Frankrijk denken toen ze sprak: „Ook binnen de Europese Unie - en zelfs in eigen land - is weer sprake van onver draagzaamheid en haatgevoe lens." Dat tussenzinnetje bracht me via België met het Vlaams Blok, weer met beide benen op eigen vaderlandse grond. 'En zelfs in eigen land'. Laten we maar niet vervallen in de fout waarin we in decennia lang volhardden en die eigenlijk pas nu, vijftig jaar na dato, wordt verwoord. Door de koningin in haar kersttoespra'ak, haar rede in het Israëlische parlement en in haar Ridderzaal-rede, voorop. De fout dat we denken dat we toen beter waren en nu zijn. Beseffen dat er, zoals de konin gin zei 'naast moedig optreden ook passief gedrag en actieve steun aan de bezetter zijn voor gekomen' en erkennen dat 'een diep gevoel van schaamte' over de 'gruwelijkste volkerenmoord in de geschiedenis' op zijn plaats is en er 'voor deze schandvlek op onze beschaafde wereld geen verontschuldioging is', kan ma nen tot bescheidenheid over on ze houding nu. De parallellen zijn er als we ze maar willen zien. 'En zelfs in ei gen land.' Niet omdat de konin gin het zei, maar omdat ze zo verdomd gelijk heeft, moeten haar woorden ter harte worden genomen: „Er zijn tekenen die wijze op een reeël gevaar van langzaam afglijden naar een egocentrisch denken en hande len dat de vrijheid van mede mensen aantast. We zien verschijnselen van onm- verdraagzaamheid en ontbre kend medegevoel. Als dit gevaar niet wordt onderkend, worden telkens - toegeeflijk en gemak zuchtig- de grenzen verlegd. Wie verzuimt stelling te nemen laat de kans voorbij gaan het proces te keren." Stelling nemen nu is oneindig veel gemakkelijker dan in de oorlogsjaren. We leven immers in vrijheid en onverbrekelijk is daarmee verbonden de vrijheid van meningsuiting, klassiek grondrecht dat voor iedereen geldt. Er is dus 'behoudens ie ders verantwoordelijkheid voor de wet' (de grondwettelijke be paling die laster en smaad in be ginsel strafbaar stelt) geen enke le beperking aan het aan de kaak stellen van racisme, vreemdelingenhaat, discrimina tie. Al enige jaren heeft het rechts extremisme in ons land zich po litiek georganiseerd. Als we kij ken naar de reactie van politici en media op de georganiseerde Janmaats onder ons, dan zit daar een ontwikkeling in. Eerst werd het afgedaan als een te verwaarlozen verschijnsel, een houding die je nu nog wel aan treft. Immers: Janmaat is geen licht en dus ongevaarlijk. En: wat mo gen we blij zijn dat het racisme in dit land niet verwoord wordt door intelligente, keurig uitzien de figuren als Le Pen in Frank rijk of Dewinter in Vlaanderen. Dat is een uiterst gevaarlijke re denering. Gif blijft gif, ook al wordt het onbeholpen toege diend. Thans worden de Janmaats niet meer genegeerd. In de Kamer krijgt hij, te weinig nog maar niettenin, weerwoord. Media verzwijgen hem niet meer, al blijft het moeilijk hem zonder kritische - en meer: van afschuw vervulde - tussenkomst aan het woord te laten, zoals het journa listieke streven naar zo groot mogelijke objectviteit gebiedt. Het gaat me echter om andere reacties op het verschijnsel rechts-extremisme, racisme en vreemdelingenhaat. Ik kan het niet helpen, maar toen ik de koningin gisteren hoorde spreken over het 'reële gevaar van langzaam afglijden naar een egocentrisch denken en handelen dat de vrijheid van medemensen aantast' trof mijn oog vanaf het balkon als in een reflex het achterhoofd van VVD-leider Bolkestein. Nog steeds vind ik het onzin om Bolkestein te vereenzelvigen met racisten als Janmaat of De- winter. En ook betwijfel ik of de WD-leider 'racistisch getinte uitspraken' doet, zoals oud-mi- nister D'Ancona heeft beweerd en die daarom een onderzoek wil naar het morele gehalte van de VVD. Maar ik ben het wel met minis ter Van Mierlo eens, die deze week in een interview met NRC Handelsblad zei: „Ik vind wel dat Bolkestein met zijn uitspra ken over het vreemdelingenbe leid zodanig op de rand loopt, dat dit soort verdenkingen, reacties zoals van D'Ancona, mogelijk worden. Bolkestein brengt de punten in deze discus sie zo provocerend dat hij het ri sico loopt dat zijn uitlatingen de duiding krijgen die D'Ancona eraan geeft. Bolkestein is zelf verantwoorde lijk voor het oproepen van dit soort reacties, wat weer niet wil zeggen dat die reacties een pas sende bescrhrijving zijn van dat wat hij gezegd heeft. Want ik weet zeker dat Bolkestein geen racist is. Hij speelt alleen met vuur." Daar draait het nu precies om. De VVD heeft fors gewonnen bij de Kamerverkiezingen van nu een jaar geleden. Die winst werd nog vergroot bij de Statenver kiezingen van dit jaar maart. En recente opiniepeilingen geven aan dat de groei doorzet. Het is meer dan een veronder stelling dat een deel van die winst is geboekt door de stand punten die Bolkestein over het vreemdelingenvraagstuk heeft ingenomen en de wijze waarop hij dat doet. Hij heeft stellingen verkondigd, waarmee extreem-rechts geen enkele moeite heeft. En hoewel de WD-leider zich na de Statenverkiezingen in een kamerdebat gedwongen voelde zich neer te leggen bij het kabi netsbeleid op dit punt, is het nog maar de vraag of zijn achterban dat ook doet. Wat hij gezaaid heeft, lijkt door te groeien. Te kenend is in dit verband dat het vertrouwen dat het kabinet in de kringen van de VVD-kiezers ge niet, is gedaald onder het gemid delde vertrouwen van alle kie zers. Dat maakt de verleiding voor de VVD-top groot om de door te gaan op de ingeslagen weg van regeringspartij die oppositie voert. Die houding heeft, vooral op het stuk van de vreemdelin genproblematiek, de WD tot nu toe alleen maar voordeel ge bracht. Dat zou de WD een punt van zorg in plaats van vreugde moeten zijn. En dat is het een aantal WD'ers ook, maar ze zeggen dat niet publie kelijk. Electorale winst behalen over de ruggen van vreemdelingen heen, dat hoort niet bij een partij van vrijheid en democratie. De ko ningin sprak over stelling nemen tegen egocentrisch denken en handelen, tegen onverdraag zaamheid. Ze had het niet over stellingen overnemen. Den Haag (anp) - Er komt een fonds waaruit de schade van overstromingen van rivieren, en van aardbevingen wordt vergoed. De ministerraad heeft daarover een akkoord bereikt met het Verbond van Verzekeraars. Uit het fonds zal jaarlijks voor maximaal 500 miljoen gulden kunnen worden vergoed. Het wordt gevuld door wettelijke bijdragen die worden geheven op elke opstal- en inboedel/inventa risverzekeringen in Nederland. De brandverzekeraars zullen sa men de eerste 100 miljoen gulden aan schade voor hun rekening nemen. Volgens voorlopige berekeningen zal de wettelijke bijdrage jaar lijks 15 tot 20 gulden per opstal- of inboedel/inventarispolis be dragen. Voor een gecombineerde polis bedraagt de wettelijke bij drage het dubbele. Voor bedrij ven komt er een nog nader te be palen bijdrage. Houders van opstal- en inboe del/inventarispolissen krijgen een vergoeding tot een bepaald maximum. Bij inboedel/inventarisschade is dat 250.000 gulden voor particu lieren en 500.000 gulden voor be drijven. Voor schade aan opstallen gelden de dubbele bedragen. Het eigen risicio voor particulie ren is vijf procent van de schade met een minimum van 3000 gul den voor opstalschade en 2000 gulden voor schade aan de inboe del. De eigen risico's voor bedrijven moeten nog worden vastgesteld.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 3