osni"
isbelt.
nderzoek naar politie uitgebreid
D66 steunt plan voor
'alternatief huwelijk'
Overvallers rammen bank met terreinwagen
Canadese premier Jean Chretien in Nederland
binnenland
a3
ijk onderzoek naar
nazi-ideeën' kamerlid
commentaar 'Zuidwesthoek' leerschool waarnemers VN
STEM
ave Srebreni(M^(jan pergatuan: 6Niet verantwoordelijk voor Molukse rellen'
[ocureurs-generaal verscherpen spitwerk naar opsporingsmethoden criminele inlichtingendienst
I Kan onze Haagse redactie
Ben Haag - Justitie moet
I bekijken of er reden is voor
ngerechterlijk onderzoek
naar de vermeende ex
treem-rechtse ideeën en
sympathieën van het ka
merlid Hendriks, die in zijn
eentje de fractie Hendriks
vormt.
BINNENLAND KORT
Burgemeester Zwolle wil verbod CP'86
Man eist schadevergoeding hotelbrand
Belasting ook voor gestolen auto
Edenaar bekent dertig brandstichtingen
Dode man (71)
lag zeven
weken in huis
In Angola moet je zelf een schaap kunnen slachten
VRIJDAG 5 MEI
oe
tHT
pk
_P4
li-
de
llf,
net
sop
■een
1. Je
reer
Ion-
Toch staat hij nog steeds vol
dig achter de aanwezigheid
Dutchbat in Bosnië. „Soms
ik wacht op de compound en
kwamen er mensen uit de orf
ving aan de poort hulp A
voor een zwangere vrouw
geeft je enorm veel voldoen
als je zo'n vrouw kunt toell
tot ons hospitaal, waar 2e|
goed geholpen werd."
„De medische dienst nam'
wel 'locals' op voor oper'
bijvoorbeeld bij blinde darm,
stekingen, gebroken benen
een kind met een klompvoet 1
geeft je echt een goed gevoel j
Als de brandstofvoorraad J
genoeg was, verstrekte Dutcl
de bewoners van de enclave d
sel voor de aandrijving vani
dorsmachines. Schouwstra' J
motto van het bataljon was.
ze maar zoveel mogelijk
voedsel produceren'. Ook
stukje eigenbelang natuurli
want bij voedseltekorten krij
al snel onrust in de enclave
Nederlandse militairen hiell
daarnaast ook met het herstel
van schoolgebouwen, het orgaj
seren van onderwijs en het ge
van voorlichting aan leerlinj
over het gevaar van mijnen.
De ex-Bosnië-ga,
Schouwstra is het dan ook e
met de uitlatingen van kro,
prins Willem Alexander,
verklaarde eerder dit jaar na L
bezoek aan het voormalige Ja
goslavië dat Nederland de inf
ners van de enclave Srebreri
niet in de steek mag laten. 1
nister van Defensie Voorho,
pleitte kort daarvoor juist va
een vertrek van de Nederlan(
blauwhelmen uit Srebrenica j
1 juli. Kunnen er geen and
VN-troepen gevonden wort
voor de vervanging van Duti
bat, dan moeten de Nederlandt
in de enclave blijven, vond]
kroonprins echter.
Zelf zal Schouwstra niet aam
len om weer terug te gaan nai
Bosnië, mochten zijn superia
ren dat willen. Niet alleen vai
wege het goede werk dat Dutd
bat daar verricht, maar ook w
om het avontuur, geeft hij toe. j
„Het is leuk om dat wat
tijdens je opleiding leert, ookl
de praktijk te kunnen toepassf
In Nederland rondjes rijden i
de kazerne gaat op een bepaL
moment ook vervelen. In Bosij
gaat het om het 'echie'."
Belangstellenden kunnen het bol
'DUTCHBAT on TOUR' telefonisj
bestellen bij serg.-maj. H. Smit,
085-532770. De prijs is 27,50?
7,95 verzendkosten.
Bosch
1 toe-
I her-
phie-
|k na
tniet
lamse
'45
Iritei-
|noti-
de
lamen
|en er
i'. De
veest
Het
ge-
zet-
gsver-
St.
zeer
[ntste-
1 ver-
ISmbte-
iussen-
Tter het
pefden
ponks-
jimen,
Ibevol-
]et van
Ijkbaar
pe roes
(edam-
okto-
neisjes
louwde
niedam
Isschen
It en in
seeheid. Zeventien meisjes zij|
uit het Brabantsche land
men om onze gezinnen door dl
moeilijksten tijd heen te help
Nu zij op het punt staan wegl
gaan, is er niet een, maar
ook niet één Schiedams meis
dat deze nog lang niet beëindi
de taak kan overnemen."
Toch bewaart Jannie Krijg|
voornamelijk goede herinneri
gen aan die tijd. En nog steel
wordt ze in Schiedam op straj
herkend als 'de leidster van
Julianakolonne'. Haar groots
wens is die kolonne nog een ke^
bij elkaar te zien. „Nee,
echte reünie hebben we
nooit gehouden. Onderling zijl
er wel wat contacten geblever
maar de meesten zijn getrouw
en wonen niet meer
Raamsdonskveer."
„Van twee weet ik dat ze iniwfl
dels zijn overleden, Co Lankhaaj
en Dini van Ommeren. Van vil
heb ik het adres, Corrij val
Bracht, Mar van Harberden, Gi|
Simons, Adrie van der Sluijs e
Adrie van Woerden. Maar
negen anderen, namelijk Truj
Buiks, Rie Fens, Nellie Leijter
Loes de Ronde, Mini Simon®
Jopie Sperber, Adrie Stoop. M
van Waalwijk en Luus van
Westen moet ik nog zien te ac
terhalen."
Jannie Krijger hoopt hen Ml
voor 21 juni te achterhalen
Want 'de autoriteiten' van nu l
Schiedam zijn de Julianakolonnl
niet vergeten', er bestaan pialj
nen om de 'meisjes' die
precies vijftig jaar nadat ze J
engelenwerk in die stad
nen, alsnog te huldigen.
g (anp) - De Badan Persa-
de grootste Molukse organisa-
Nederland, neemt geen enkele
woordelijkheid voor de rellen
Ijj april in Den Haag.
(demonstratie ter gelegenheid van
Ij-jarige bestaan van de onafhanke-
Jniaar door Indonesië niet erkende
{bliek der Zuid-Molukken, de RMS,
ig fors uit de hand. Een groep
toppers richtte vernielingen aan.
Jjlitie arresteerde twaalf van hen.
Kier nu nog vast.
Wan Persatuan organiseerde de de
monstratie en de aansluitende plechtig
heid in de Haagse HoutrustSport, maar
distantiëert zich volledig van de ongere
geldheden. De organisatie voelt zich
zelfs niet geroepen om een gebaar naar
de getroffenen in de Haagse wijk Duin
oord te maken. De Badan Pesatuan wil
er gewoon niets mee te maken hebben.
„In tegenstelling tot de bezetting van de
Indonesische ambassade op 31 augustus
1970, de zogenoemde 'Actie Wassenaar'
die een politieke daadstelling was, heb
ben de rellen en ongeregeldheden van 25
april niets te maken met het ideaal van
de RMS.
Deze ongeregeldheden betreuren wij ten
zeerste. Daar bestaat geen twijfel over.
Maar daarmee is de kous af, althans de
ze kous...," aldus vice-voorzitter Muhal
van de Badan Persatuan gisteren in Den
Haag. De organisatie wil met Nederland
nog steeds een dialoog aangaan over de
onafhankelijkheid van de Molukken van
Indonesië. „Het zou wijs zijn van Neder
land dat te doen."
De Badan Persatuan wilde niet beweren
dat er anders harde acties zouden ko
men. „Die willen we in elk geval niet."
Verder zou koningin Beatrix, als ze in
augustus een staatsbezoek brengt aan
Indonesië, aandacht moeten vragen voor
het zelfbeschikkingsrecht van de Moluk-
kers.
Volgens Muhal leeft het ideaal van de
RMS nog wel degelijk onder veel jonge
Molukkers in Nederland. Ze gaan op fa
miliebezoek naar de Molukken en zien
hoe Indonesië hun volk onderdrukt. Dat
vinden ze heel moeilijk te verwerken.
Daarbij komt dat de Nederlandse rege
ring de Molukse kwestie gemakshalve
negeert.
Een woordvoerder van het comité van
getroffen buurtbewoners zei de reactie
van de Badan Pesatuan te begrijpen. „De
lokale autoriteiten waren ingelicht. De
gemeente heeft gefaald, denken wij."
Het comité beraadt zich nog op de te ne
men stappen. Het wil de vergadering van
gemeentelijke politiecommissie op 11
mei afwachten. „Als daar te weinig uit
komt, dan zullen we bekijken of we de
gemeente aansprakelijk stellen." Het co
mité heeft inmiddels 40 reacties van
buurtbewoners gehad. Die melden een
gezamenlijke schade van 75.000 gulden.
j (anp) - Het rijksrecherche-onderzoek naar 'ontoe-
Ibare opsporingsmethoden' door de regionale criminele in-
Ïïngendienst (CID) in Haarlem wordt nog zwaarder opge-
Het college van procureurs-generaal heeft besloten het
jpronkelijke team uit te breiden met rechercheurs en func-
arissen uit andere disciplines.
(spitwerk van het breed sa-
sgestelde speurteam blijft
gericht op de werkwijze
Le Haarlemse CID en het toe-
El van Justitie daarop. Maar
fsjksrecherche heeft ontdekt
'de zaak ook vertakkingen
naar andere delen van het
B de Rotterdamse politie
ij een rol speelt, was al eer
lekend. De procureurs-gene-
Eiweigeren nadere mededelin-
tledoen.
fleiding van het Openbaar Mi
ne (OM) heeft uit de eerste
_e van de rijksrecherche
sóncludeerd dat er landelijke
Kten aan de zaak kleven die
(liet eerder kon onderkennen'.
Haarlemse rechercheurs
p al enige tijd geschorst. Zij
in een miljoenenhandel in
jirettensmokkel hebben opge-
kOok doen verhalen de ronde
over ontoelaatbare opsporings
methoden.
Tegen de Haarlemse politiemen
sen worden nog geen gerechtelij
ke stappen ondernomen omdat
de rijksrecherche nog niet klaar
is met haar onderzoek.
De pg's hebben advocaat-gene
raal bij het gerechtshof in Arn
hem mr. P. Cremers toegevoegd
aan de dagelijkse leiding. Die be
stond tot nu toe alleen uit zijn
collega mr. S. Zwerwer van het
gerechtshof in Leeuwarden. Pro
cureur-generaal Gonsalves (Den
Bosch) draagt de eindverant
woordelijkheid.
Hij is de pg die in het vijfhoofdi-
ge college speciaal is belast met
de bestrijding van de zware cri
minaliteit.
Het college kon gisteren nog niet
zeggen hoelang het vervolgon
derzoek gaat duren.
Kamervoorzitter Deetman
heeft daartoe de Haagse hoof d-
officier van justitie Blok, 'ter
informatie', een knipsel ge
stuurd, waarin Hendriks van
extreem-rechtse sympathieën
wordt beschuldigd.
Het knipsel, uit het extreem
rechtse blad INF'94, bestaat
uiteen interview met Nijmege-
naar Daniël Hermsen. Herm-
sen noemt zich daarin een
overtuigd nationaal-socialist,
zegt een hekel te hebben aan
nazi-jager Simon Wiesenthal
voor een Groot-Germaans
hjk te zijn.
Hij was tijdens de laatste sta
tenverkiezingen nog nummer
toe op de Gelderse lijst van
ie extreem-rechtse partij Ne
derlands Blok. Hij is tegen
woordig actief voor CP'86.
Hermsen zegt in het knipsel
iathij werkzaam is als fractie
medewerker van het onfhanke-
lijke Tweede Kamerlid Hen
driks (66), de man die in no
vember vorig jaar door fractie
leidster Jet Nijpels werd ver
wijderd uit de kamerfractie
van het Algemeen Ouderenver-
bond, en sindsdien als 'onaf
hankelijke eenmansfractie' in
de Kamer zit.
Hermsen zegt letterlijk: „Hen
driks doet zich ten opzichte
van mij voor als Nationaal-So-
cialist en daarmee probeer ik
hem te helpen. Van hem heb ik
een gesigneerde foto gekregen
waarop Hendriks te zien is bij
een hakenkruisvlag waar hij de
Hitler-groet brengt, een echte
strijder."
Volgens een woordvoerster van
de Kamervoorzitter is een on
derzoek naar de politieke rela
ties van Hendriks wenselijk
omdat dan 'voor de kiezer dui
delijk wordt waar Hendriks
voor staat'. „Overigens is het
natuurlijk wel aan justitie om
tot zo'n onderzoek te beslui
ten."
Hendriks ontkent ten stelligste
sympathie te koesteren voor
extreem-rechts. Wel heeft hij
tegenover Deetman verklaard
in het verleden enkele keren
met Hermsen gesproken te
hebben.
Het contact zou echter al lange
tijd zijn verbroken. Maar
Hermsen is nooit medewerker
van hem geweest, aldus Hend
riks.
Zwolle - Burgemeester Franssen van Zwolle heeft gisteren brief
aan de Tweede Kamer en minister Dijkstal (Binnenlandse Zaken)
aangedrongen op een onderzoek naar de mogelijkheden om de
partij CP'86 wettelijk te verbieden. Tevens wil hij laten nagaan of
bestuursleden van die partij het kiesrecht is te ontnemen. In dat
geval kunnen zij niet voldoen aan de eisen die de wet aan raads
leden stelt.
Aanleiding voor de brief is de uitspraak van de Amsterdamse
rechtbank dat de Vereniging CP'86, nu Eigen Volk Eerst, samen
met hun bestuurders een criminele organisatie vormen.
Brussel - Een van de Nederlandse slachtoffers van de hotelbrand
op oudejaarsavond in Antwerpen heeft een kort geding aange
spannen tegen het Switel-hotel en de verzekeringsmaatschappij
Sun Alliance. De Rotterdammer Hans van Oudenaarden eist sa
men met zijn familie een voorlopige schadevergoeding van bijna
4 miljoen Belgische frank (200.000 gulden).
Van Oudenaarden verloor in de brand zijn vrouw en liep zelf
zware brandwonden op. De verzekeringsmaatschappij heeft hem
tot nu toe alleen een voorschot van 150.000 frank toegezegd. De
Nederlander neemt daarmee geen genoegen.
Den Haag - Mensen die jaren geleden hun motorvoertuig door
diefstal zijn kwijtgeraakt, kunnen alsnog een rekening krijgen
voor houderschapsbelasting. Dat komt omdat in die gevallen het
kenteken niet is afgemeld bij de Rijksdienst voor het wegverkeer
(RDW). De RDW houdt het kentekenregister bij. Op basis van dit
register wordt sinds 1 april houderschapsbelasting geheven.
Een woordvoerster van het Centraal bureau motorrijtuigenbelas
ting (CBM) erkent dat die rekeningen betrokkenen rauw op hun
dak kunnen vallen. „Voor mensen die dit overkomt is het wel ver
velend. Maar dit soort problemen horen bij de overgang van het
ene systeem naar het andere. Sinds 1 april moeten wij ons base
ren op het kentekenregister van de RDW. Als mensen hun gesto
len auto's destijds niet hebben opgegeven, dan komt dat nu boven
water."
Ede - Een 21-jarige Edenaar heeft bekend dat hij dertig branden
in de regio heeft aangestoken. Het speciale brandenteam van de
politie in Ede hield de man 25 april aan. Zijn 34-jarige broer en
twee kennissen van 25 en 29 jaar, die inmiddels ook zijn aange
houden, jutten hem op de branden te stichten.
Van onze Haagse redactie
Den Haag - De fractie van D66 staat achter de plannen van de
PvdA om homostellen en samenwonenden via 'een alternatief
huwelijk' meer rechten te geven bij ouderschap en erfzaken.
De totaal verwoeste achtergevel van de ABN/Amro-bank in Oosterbeek. Een politie-agent zoekt in het puin naar mogelijke sporen.
FOTO ANP
Van onze verslaggeefster
Oosterbeek - Van de twee da
ders van de brutale overval op
een bankfiliaal van de
ABN/Amro gistermorgen in
Oosterbeek ontbreekt nog
steeds elk spoor. Bij de over
val werd de achtergevel van
het bankgebouw met een ter
reinwagen geramd. Daardoor
kwam de kasruimte van de
bank open te liggen.
Daarbij raakte een 25-jarige me
dewerker van de bank lichtge
wond. De overval gebeurde onder
het oog van tientallen mensen die
op dat moment de nabijgelegen
markt bezochten.
Hoe groot de buit van de overval
is, kon de politie gisteren even
min zeggen. Wel is volgens haar
duidelijk dat de overval tot in de
tail is voorbereid. Toevallige bij
komstigheid is dat de overval bij
na vijf jaar na de brute moord op
twee medewerkers van het hon
derd meter verderop gelegen AH-
filiaal plaatshad.
De twee nog voortvluchtige over
vallers ramden om kwart voor
tien de achtergevel van het bank
gebouw met een terreinwagen.
Op die manier kwamen ze uit in
de kluisruimte, waar zich op dat
moment de 25-jarige medewer
ker en zijn 38-jarige vrouwelijke
collega bevonden. De 25-jarige
man raakte bekneld onder zijn
bureau.
De gebruikte wagen, een labora
torium op wielen, is een van de
weinige voertuigen dat op heu
velachtig terrein uit de voeten
kan. En dat laatste was een voor
waarde om de overval op deze
manier te kunnen plegen.
De terreinwagen, op 21 april ge
stolen in Gorinchem, ramde het
filiaal aan de achterkant nadat
de bestuurder eerst een gemeen
telijk en sterk hellend plantsoen
overgestoken was. Toen de muur
van de bank eenmaal naar bene
den was gehaald, kwam de twee
de overvaller erbij.
Het duo griste links en rechts wat
bankbiljetten weg en ging er ver
volgens op een motor vandoor.
Dat voertuig werd op de Sta
tionsstraat - vijfhonderd meter
verderop - teruggevonden. Vanaf
dat punt ontbreekt elk spoor,
meldt de politie. 14
Of bij de overval ook wapens zijn
gebruikt, is volgens een woord
voerder van de politie 'nog niet
vastgesteld'.
Den Haag (anp) - De Canadese premier
Jean Chrétien is gisteravond op het mari
nevliegkamp Valkenburg aangekomen
voor een tweedaags bezoek aan Neder
land.
Het is voor het eerst sinds 1983 dat een Cana
dese premier Nederland aandoet. Chrétien is
in ons land ter herdenking van het einde van
de Tweede Wereldoorlog. Bij de bevrijding
van Nederland verloren meer dan 7000 Cana
dezen het leven.
Chrétien woont vandaag in Amsterdam een
cultureel herdenkingsprogramma bij. Voor
afgaand luncht hij met premier Kok en minis
ter van buitenlandse zaken Van Mierlo in het
Catshuis in Den Haag.
Een van de gesprekspunten is mogelijk de op
richting van een speciale VN-brigade. Van
Mierlo lanceerde vorig najaar het idee voor
een snel inzetbare VN-eenheid voor noodsi
tuaties.
Morgen staat voor Chrétien een bezoek aan
koningin Beatrix in Huis ten Bosch op de
agenda, waarna de Canadese bewindsman
plechtigheden bijwoont op de Canadese mili
taire erebegraafplaats bij Groesbeek.
D66 wil daarnaast net als de Pv
dA wettelijk regelen dat kinde
ren bij de geboorte automatisch
de achternaam van de moeder
krijgen, als ouders zelf geen keus
kunnen maken.
De sociaal-democraten willen
het personen- en familierecht
vergaand veranderen. PvdA-Ka-
merlid Van der Burg wil naast
het traditionele huwelijk 'part-
nercontracten' invoeren, die juri
disch vrijwel gelijkstaan aan het
huwelijk.
Vooral lesbische en homostellen
zouden van die contracten profi
teren, omdat ze dan meer rechten
krijgen bij vererving en ouder
schap. Van der Burg wil dat het
'alternatieve huwelijk' wel ge
makkelijker ontbonden kan wor
den dan het klassieke.
D66 steunt de plannen. D66-Ka-
merlid Dittrich wil 'homo's en
lesbiennes principieel gelijke
rechten geven'. Daarom wil hij de
huidige samenlevingscontracten
juridisch gelijktrekken met het
huwelijk. Verder wil ook hij het
huidige systeem dat kinderen in
het huwelijk automatisch de ach
ternaam van de vader krijgen
doorbreken.
In het wetsvoorstel van het vori
ge kabinet konden ouders ook de
achternaam van het kind kiezen,
maar moest bij twijfel de ambte
naar van de burgerlijke stand via
loting de doorslag geven. Het ka
binet-Kok trok de plannen van
het vorige kabinet in.
D66 presenteert half mei een ei
gen nota over het familierecht.
Coalitiepartner WD had giste
ren geen standpunt over de Pv-
dA-plannen. De CDA-fractiespe-
cialist was niet bereikbaar.
Staatssecretaris Schmitz (PvdA,
Justitie) komt voor de zomer met
een eigen notitie.
Schmitz overweegt om de part
ner-registraties (de zogenaamde
homo-huwelijken) open te stellen
voor heterostellen en ze juridisch
vrijwel gelijk te stellen aan het
huwelijk.
Van onze verslaggever
Eindhoven - De Eindho-
vense politie heeft gisteroch
tend om kwart over tien het
dode lichaam van de 71-jari-
ge Frans Franssen gevonden
in diens woning aan de Ka
belstraat. Aan de hand van
de in het huis gevonden ge
gevens is vastgesteld, dat de
man ongeveer zeven weken
geleden overleden moet zijn.
De politie kreeg gisteren de
melding van een bewoner
van de Kabelstraat, dat hij
de man al enkele weken niet
had gezien. Agenten hebben
vervolgens een ruit van de
voordeur ingeslagen. Ze
vonden het lijk van de man
in de keuken. Het water
stroomde nog uit de kraan
en ook het gas stond nog
aan.
De man is een natuurlijke
dood gestorven.
NDANKS DE rigoureuze vernieuwing die de meeste politieke par-
611111 de bezetting van de Tweede Kamer hebben doorgevoerd,
1" er altijd nog voldoende kamerleden over die traumatische er-
JJWgen hebben overgehouden aan de discussies rond de studie-
pciering in 1987.
goedwillende en steeds beterschap belovende toenmalige mi-
dat r[Van ®.nc'erw'is Deetman moest in het finaledebat erkennen
regeling studiefinanciering volledig uit de hand was gelo-
6» ^et debat over de door minister van Onderwijs Jo Ritzen
»teerde plannen voor de prestatiebeurs waarde de geest
dat k t c'oor ^et 'nm'ddels vernieuwde kamergebouw. De angst
sthp met ^eze re9el'n9 ook f°ut zou lopen klonk door in de kriti-
Dej ^P^kingen van de fractiespecialisten.
wil pu'n eerste ambtstermijn nogal eens wankelmoedige Ritzen
IIBGih f v?n 9een wijken weten. De Informatie Beheer groep
lino m R'tzen ernstig gewaarschuwd voor een te snelle invoe-
Onrto r ?°k die raad is niet aan Ritzen besteed. De minister van
itenïi 's van oordeel dat de problemen grotendeels zijn opge-
i ingevoerd^ prestat'ebeurs derhalve per 1 september kan worden
Anti toeze99in9' maar de garantie van Ritzen dat hij zich per-
'|K verantwoordelijk stelt voor een goede gang van zaken,
kken8n meerclerheic) van de Tweede Kamer over de streep ge-
I dient?1 Waarmee R'tzen z'in eigen beleidsplannen verdedigt, ver-
kop inespect- Niemand beter dan Ritzen beseft echter dat hij zijn
zen v ean Politieke strop heeft gestoken. Het vertrouwen dat Rit-
Dewon h ^arner heeft losgepeuterd, is niet meer dan voorlopig.
n„5;y°erders van de diverse fracties hebben dat heel duide-
'Julianakolonne' na hun terugkeC
I Wart
litiej,ee.er ij'ben straks zijn beloften niet waar kan maken, is zijn po-
naarderi'0rnst geen cent meer waafd- De Kamer zal verwijzen
zen. De uss'evan mei 1995 en de persoonlijke garantie van Rit-
"loed die Ritzen nu etaleert, kan hem straks opbreken.
Door Jan Jansen
Hoogerheide - Gistermorgen
waren ze in de leer bij slager
Kats in Lepelstraat: hoe
slacht ik een schaap? Want als
de Verenigde Naties je als mi
litair waarnemer uitzenden
naar Angola, is dat misschien
wel een levensreddende we
tenschap.
„De voedselsituatie is daar pre
cair. Die mannen moeten zelf
naar de markt om aan eten te ge
raken. Maar als je een schaap
meekrijgt aan een touwtje, moet
je vervolgens wel weten hoe je het
beest klaarmaakt," zegt kapitein
R. de Jong van het opleidingscen
trum van de vliegbasis Woensd-
recht.
28 mannen in tropen-uitrusting
leren sinds maandag in Brabants
Zuidwesthoek waar ze op voor
bereid moeten zijn als in juli hun
VN-missie in Angola begint. De
opleiding is een samenwerkings
verband van land- en lucht
macht, wat in het militair
spraakgebruik 'interservice' heet
en waar ze in deze tijd van doel
matigheidsoperaties bij Defensie
graag alle nadruk op leggen.
Ossendrecht had natuurlijk al
zijn CW (Centrum voor Vredes
operaties), waar officieren wer
den klaargestoomd om buiten
landse slagvelden te observeren.
En de luchtmachtjongens van
Woensdrecht deden al eerder een
specialistische duit in dat zakje,
maar in de deze week gestarte
'pilot-opleiding' doen Ossen
drecht en Woensdrecht het offici
eel allemaal samen. Da's andere
koek, herhalen ze graag een paar
keer, dan de vermeende concur
rentie tussen de twee kazerne
plaatsen.
De nieuwe opleiding is het resul
taat van een leerproces van drie
jaar. „De eerste waarnemers die
in 1992 en '93 naar voormalig
Joegoslavië werden gestuurd,
kregen bij wijze van spreken op
zondagmorgen een telefoontje en
op maandag de nodige prikken,
om op dinsdag te vertrekken. Die
waren volledig afhankelijk van
de VN-opleiding ter plaatse. Nu
zijn we zover dat ze die ook nog
wel krijgen, maar 'm eigenlijk
niet meer nodig hebben," zegt De
Jong, die zelf in 1994 waarnemer
was in Bosnië.
De waarnemers die nog min of
meer op de bonnefooi aan de slag
gingen, kwamen natuurlijk wel
met een schat aan ervaringen te
rug. En die konden ze kwijt in
een werkgroep van land- en
luchtmacht, waarvan het eind
rapport eind vorig jaar ver
scheen. Korte inhoud: de eisen
waaraan de opleiding in Neder
land zou moeten voldoen. Het
eerste concrete gevolg is de nu
gestarte pilot-opleiding van drie
weken.
Die is trouwens maar een onder
deel van een twee maanden du
rende training. De 28 cursisten -
helft landmacht, helft mare
chaussee - verblijven ook twee
weken op het Instituut Clingen-
dael om achtergrond en geschie
denis van hun werkgebied te le
ren kennen. Even lang duurt de
cursus Portugees, die ze met het
oog op Angola krijgen en ze vol
gen een opleiding Spoedeisende
Geneeskunde van een week.
„Nederland is zo'n goed georga
niseerde samenleving," verklaart
De Jong de noodzaak van dit cur
susonderdeel. „Overal zit je bin
nen een half uur van een zieken
huis. Maar in Angola kan het we
ken duren voor je een arts tegen
komt, dus moet je jezelf in voor
komende gevallen toch enigszins
kunnen redden."
De drie weken in de Zuidwest
hoek, waarmee de opleiding
wordt afgesloten, staan in het te
ken van militaire vaardigheden,
maar dan wel in de ruimste zin
van het woord. Het is meer dan
wapens herkennen, of je gasmas
ker goed gebruiken. Hoe bedien
ik in de Angolese rimboe een ag
gregaat, staat ook op het lesroos
ter; want heb niet de illusie dat je
daar water en stroom bij de hand
hebt.
Onderhandelen met plaatselijke
war-lords, met of zonder tolk, le
ren ze ook. Wie naar Bosnië gaat,
moet bijvoorbeeld het belang
kennen van een Servisch och
tendritueel.
„Drink 's morgens om half acht
drie glaasjes rakia met die man
nen, en je wint een stuk vertrou
wen," weet De Jong uit eigen er
varing. Hij schrijft communicatie
in hoofdletters.
Verder staat 'persoonlijke veilig
heid en bescherming' hoog geno
teerd.
„Als ineens bij een roadblock een
jongen van 13 je een Kalashnikov
in je buik duwt, moet je weten
hoe je moet deëscaleren. Dan
bied je zo'n jongen een sigaret
aan, daar zijn ze tuk op, dus dat
ontspant."
Consequent wordt in de oplei
ding Engels als voertaal gehan
teerd. Het is ook de voertaal van
de VN, en je kunt er je voordeel
mee doen als je je wilt opwerpen
als internationaal opleidingscen
trum. Zoals het CVV doet.
Dit jaar staan drie 'pilots' met
Nederlandse cursisten op het
programmma. „Aan het eind van
het jaar zijn we klaar voor de in
ternationale opleiding," zegt De
Jong.
Zelf ondervond hij dat militaire
waarnemers moeilijk, vaak onop
vallend en soms gevaarlijk werk
wacht. Eén keer zag hij in Bosnië
veertig meter voor zijn auto een
155 millimeter granaat ontplof-
Op de vliegbasis Woensdrecht oefenen cursisten met een aggre
gaat, want in Angola heb je vaak geen stroom bij de hand.
FOTO RUBEN SCHIPPER
fen. „Je hebt geluk dat je daar
ongeschonden doorkomt. En toch
wil ik terug," Want het is ook
dankbaar werk. Niet voor niets
was het gros van de vrijwilligers
voor de cursus al eens eerder
waarnemer.
„Maak je geen illusies over spec
taculaire resultaten, een vredes
regeling van de ene dag op de an
dere. Maar lokaal kun je bijzon
der veel goed doen. Levens red
den met een wapenstilstand van
een kwartier tussen plaatselijke
groepen. Dat is de bevrediging
van dit werk. Daarom wil ook
nog eens terug."
En dat nog altijd ongewapend.
„Want dat is je kracht. Dat je on
gewapend en neutraal bent. En
ook dat je heel snel, uitgebreid en
nauwkeurig rapporteert. Zono
dig kan je rapport in vijf minuten
bij de Veiligheidsraad in New
York zijn."
Zegt de dag van vandaag hem
iets? Nee, ligt 'm voor in de mond,
de kapitein heeft meer met de do
denherdenking.
Maar als de vraag een paar minu
ten bezonken is, komt het toch
nog: „Bevrijdingsdag heeft een
andere inhoud gekregen na dat
jaar in Bosnië. Nu weet ik het
verdomd goed te waarderen: wat
hebben we het toch goed hier, dat
we al vijftig jaar geen oorlog heb
ben."
