Weekend
DESTEM
E4
TLIFE
jgiROATTF
OLEN
LOVENIE
E/SLOWAKUE
Bij lokale
verkiezingen
mogen ook
niet-partijleden
zich kandidaat
stellen
Ook geheim
stemmen mag.
Kiezers hoeven hun
naam niet meer in
te vullen
x 62
Limburg, De Lim bur,
ZATERDAG 29 APRIL 1995
iedt in
.a.: 12-
i langs
me
ome
xcursie
achtige
etië
cilië
vlieg-
-.Schlt-
is naar
e v.a.
sgoids?
0 (24 u.
202121
camp./
169,-.
142599
'RREIS
us v.a.
kt o.a.
"enetië,
goede
I. Vertr.
23 juni.
SGR)
t even
nders.
el voor
beste
oor
1414.
Camp.
Swing-
0024
CALABRIË t.h. villa 6 oer*
1500,-p.wkmei/juni/seo,'
nog vrij. 076-229634.
EXCURSIEREIZEN ~~Z
Strandvakanties. 10 do juni
v.a. ƒ349,-; juli/aug.9lv™
ƒ399,-; sept/okt. va'
329,-. SwingTime Travel
080-780024 61
T.h. a.h. GARDAMEER voll
inger. bung.tenten. Cam
ping direct a.h. meer met
eigen zwemb. en eigen
strand. Tilwess Kampier.
vakanties. Tijdens kant.uren
020-5652331 buiten
uren 03408-85003.
JONGERENREIZEN
camping/hotel incl. bus v a
225,-. Bel GOGO TOUR9
010-4142599 (ANVR/SGR)
Hotel HUBERTY, Kauten.
bach, gemoedelijk familii
hotel. Bosrijke omgeving
Groot wandelgebied. p|r
trein bereikbaar. Gerenom
meerd restaurant. Gastro
nomische weekenden en
speciale arrangementen
Info tel.; 00-352.95855l'
fax: 00-352959224.
China experimenteert met democratie,
[n de noordelijke provincie Liaoning
j werden de afgelopen maand verkiezin-
gen gehouden in boerendorpen. In een
i van die dorpen, Baimiaozi, streed de
kandidaat van de Communistische
Partij tegen een niet-partij-kandi
daat... met verrassend resultaat. Staat
China op het punt van een democrati
sche revolutie?
Een vleugje democratie in China
VAK.WON. in het noorden
van Luxemburg 2-3 pers
Zeer mooie ligging. Tel
00-35292751
UK
a VAK.
boerd.
ter. Ook
0-18619
R (Salz-
rijk). Ons
svriende-
"n in een
hap, op
ittoreske
gebouw-
wembad.
rote ka-
comfort
voorzien,
delmoge-
ktiviteits-
inderkor-
Ifpension
HOTEL
ofer 250
43-6588-
88-389-9.
2138.
0-514022.
STENRIJK
gids!
(Karnten),
"tsgebied.
pensions.
REIZEN,
n. 599,-
ies, vertr.
HANN I.P
inkl. ex-
5 en 12/6.
n, 08880-
izen naar
565,- incl.
excursies,
in juli en
nt Reizen
0.
T.h. voll.inger. CARAVAN
Karinthië, alles nog vri
350,- p.w. 05913-14297
fSIOST-EUROPA
Cult, busreizen 16 dagen
Estl./Letl./Litouwen, Roem.
Bulgarije. Ook info-avonden
GEOscope 030-883963.
8- en 10 dgs. reis al v.a
365,- incl. bus/hotel/HP
en excursies. Bel voor gratis
folder EURO-90 077-
548884 lid SGR.
AUTOVAKANTIES. Vak
Woningen, hotels, pension
en rondreizen. Vele aanbie
dingen. Brochure: NOWE-
travel, 073-137274. SGR
NOVASOL 040-514022
900 huizen in POLEN
Bel nu voor gratis gids!
PRACHTIGE RONDREIS
POLEN! 10 dgn. 1e klas Ito.
tels, va. 950,-HP. Vertr
o.a. 20/6 en 11/7,
Winnemuller reizen, 08880'
68655.
ORTUGAL
Voorjaar/zomer/najaar
Algarve wekelijks prim:
verz. vliegreizen naar hote
of app.Bel nu voor de gratis
broch. PRIMAVERA Reizen
(ANVR/SGR) 079-426350
KRANJSKA GORA 10 dg.
busr. met exc. v.a. 598,-
VP. Ook luxe appart. t.h.
Vraag folder TEO reizen
043-638080
v.a. 25
app. 580
76-201928
's, Chalets
gebieden***
zomergids
09 (SGR)
reis al v.a.
us/hotel/HP
voor gratis
90 077-
specialiteit.
/6/7/10 dgn
hotel, reis
rek iedere
gehele jaar
og. 3,6,10,
mei. Ook
vië. Voor
eren wij op
reisgids bij
Continental
143-258484
;htig in het
agse bus-
r 299,-. Ver-
(Hemelvaart)
(Pinksteren),
en (SGR)
pensions
aag/T sjechie
CZECH
1005.
SRC biedt wekelijks ver
schillende PRAAGREIZEN
o.a. 4-dgse vliegreis v.*
625,-.7-dgse busreis riaa
***SRC-hotel Carol v.a
749,-! 8-dgse excursierei
Praag omgeving v.a
698,-! Ook combinatierei
zen Praag/Reuzengebergte
Praag/Moravië 12 dgnv."
998,-! Gratis reisgids? Bi
SRC 050-120100 (24 nu
per dag) of 020-6202121
anvr/sgr
PRAAG: Wekelijks de voor
deligste manier om naai
PRAAG te reizen met 6- en
7-dgse nachtbusreizen v.a.
279,- incl. busreis en ho
tel! Gratis reisgids? °ei
SRC 050-120100 (24 uur
per dag) of 020- 6202121
anvr/sgr
NOVASOL 040-514022.
1.500 huizen in TSJECHIt-
Bel nu voor gratis gids!
Volop keus v. pracht. gese"
lecteerde vak.bung. aan
water en bos in de mc
gebieden. JUBO Re|Ze
015-618313 lid SGR.
PRAAG: 5 dgn, 24 rn»
1 en 21 juni 299,-
bus, hotel in centr., L4J
div.exc. Inl. Reisorg. AU"
tel. 08340-63162 (SGR)-
3HTEN naar
0,-. Autover-
p.d. Jeugd-
leengaanden
STUR (SGR)
>3.
ANBIEDING
rum 8 en 15
rtrek in mei
am en Eind-
L/O en app.
p.p. HTC
040-436600
if inf. bij uw
NG Alanya
Ike zaterdag
dgn. div.htls
v.a. 559,-
uper Reizen
1NVR/SGR) of
'R reisburo.
mei-aanbie-
tsen met zon-
app. of htl l/o
598,-. Verl.
Profiteer
vel - SGR
strandhuis
max. 5 pers.
mei/juni 15
incl. vlucht.
1040-115945
Een week GRATIS strand-
vakantie bij boeking v°
Moonlightcruise vaT.
Marmaris of de rondreiz
Cappadocie en West-A11
tolie vertrek in mei. Al
1099,- p.p. Bel snel
profiteer. HTC Super 8
zen 040-436600 of ml.
uw ANVR reisburo
MEI STUNT!!! lentereiW"
voor zonnige prijzen: W»
bul 4 dg. htl 379,- HU?
strand 8 dg/LO
Antalya ***htl,8 dg/LO -
Ozdere "**htl. 8 dg/LO --,,,
SPECIAL!!! Kusadasi
hotel 8 dg H.P. 749,- 5
vlucht v.v. IMPEKSW
(SGR) 075-162753 (5JOU
LENTE-SPECIAL vertr.
mei, Kusadasi,
Marmaris,8 dgn.v.a.//y.T
4 dgn. Istanbul v.a.
incl. vlucht, trf., en
campingvlucht v.a.
Pasa Tours lid SGri
260044,040-442027.
MEI-STUNT Alanya, >Tj
lya 8 dgn. v.a. 479,- js
vlucht htl, trf 1 dag Sc,
excursie. Vraag gratis
zomer-brochure.Pasa L,i
lid SGR 043-
040-442027.
De dorpsverkiezingen vormen
onderdeel van een enorm, lande
lijk experiment met democratie
op basisniveau, een poging van de
Communistische Partij om de
greep op het volk te verstevigen.
FOTO EPA
Door Jan van der Made
De enorme blikken luid
sprekers die zijn beves
tigd op het dak van het
schoolgebouw, schetteren
een vervormde disco-ver
sie van Mao Zedong, De
Rode Zon Die In Onze Harten
Schijnt. De wind rukt aan de banie
ren die rimpelen rond de toegangs
poort. Drie rijen kleumende boeren
staan midden op het plein opge
steld. Onwennig gestoken in hun
zondagse pak, zenuwachtig la
chend. Een klein meisje dat even uit
de rij springt, wordt teruggewezen
en krijgt een waarschuwing.
De minuten slepen zich voort en de
boeren houden zich warm door met
de voeten te schuifelen over de aan
gestampte aarde van het school
plein. Plotseling wordt de muziek
doorsneden door oorverdovend
gekraak. „Het is een bijzondere dag
voor ons dorp," brult de luidspre
ker. „Vandaag zal iedere dorpeling
in staat worden gesteld zijn grond
recht als Staatsburger van de
Volksrepubliek China ten volle te
genieten: het recht om te kiezen."
Dan delen twee helpers razendsnel
felrode stembiljetten uit en de boe
ren, die allemaal een insigne met
het woord kiezer op hun jas geprikt
hebben, worden in zes klaslokalen
gedreven om hun keuze te maken.
Vandaag zal, na een maandenlange
voorbereiding het dorpscomité
worden gekozen. Het comité, of
dorpsraad, vormt het laagste be
stuurlijke orgaan in de Volksrepu
bliek en bestaat uit vijf personen:
een voorzitter, twee vice-voorzit-
ters en twee leden. En er zijn, en dat
is uniek in China, meerdere kandi
daten voor die posten. Twee man
nen strijden voor de positie van co
mité-voorzitter, een post die gelijk
is aan die van burgemeester.
Burgemeesterskandidaat Ma En-
dong (44), die deze post al eerder
bekleedde, is geen partijlid. Ge
kleed in een bruin pak met een fel
groen strikje staat hij zelfbewust op
het schoolterrein en slaat de kiezers
gade die in de klaslokalen hun
stembiljetten bestuderen. „Het be
langrijkste is dat het dorp rijk
wordt. Er zijn hier een hoop econo
mische problemen. De prijzen van
kunstmest gaan omhoog. Wij als co
mité moeten zien dat we de boeren
subsidiëren.
Ma's rivaal, Wang Xiangming (38),
is wel lid van de partij. Hij bekleed
de de post van vice-burgemeester
en is nu van plan burgemeester te
worden. Voor de zekerheid heeft hij
zich ook kandidaat gesteld voor de
posten van vice-burgemeester en
van gewoon comitélid.
Ook Wang heeft 'economische bloei'
hoog op de agenda staan. Wat vindt
hij van de enorme vervuiling die
rond het dorpje zichtbaar is? In de
sloten tussen de akkers staat dik
kig, felgroen water met een metaal-
blauwe glans. Veel stukken land
zijn bedolven onder ontelbare plas
tic zakken, piepschuim, roestige
stukken blik en kapote flessen.
„Daaraan kun je zien dat onze eco
nomie vooruitgaat," aldus Wang.
Een fonds ter milieubescherming is
nog niet opgericht, „maar er wordt
aan gewerkt."
Wat vinden de kiezers van de twee
kandidaten? „Ma Endong heeft on
ze weg laten repareren," aldus een
van de kiezers, de 69-jarige boer
Wang Fengshan. „Hij heeft geld ge
stoken in een nieuw schoolgebouw.
Wang Xiangming is te jong. Hij mag
dan partijlid zijn, maar hij heeft
nauwelijks bestuurlijke ervaring."
„Voor mij zijn ze allebei even
goed," mompelt een andere kiezer,
een jonge man die voor het eerst
met verkiezingen wordt geconfron
teerd. „Ik begrijp eigenlijk niet
goed waarom we zo nodig moeten
kiezen."
De dorpsverkiezingen in Baimiaozi
vormen onderdeel van een enorm,
landelijk experiment met democra
tie op basisniveau, een poging van
de Communistische Partij om de
De Chinese plattelandsbevolking kan voortaan bij verkiezingen een keus maken uit meerdere kandidaten
stemmen mag.
greep op het volk te verstevigen.
„Na de Culturele Revolutie van
Mao Zedong bleken de meeste dor
pen in China onbestuurbaar," aldus
Lauraine Spiess van het Ameri
kaanse International Republican
Institute (IRI), dat door de Chinese
overheid werd verzocht om advie
zen te geven bij de verkiezingen. „In
sommige forpen staken de boeren
de koppen bij elkaar en vormden
dorpscomités om orde op zaken te
stellen."
Beleidsmakers in Beijing be
sloten om deze dorpscomités
te sanctioneren en in 1987
kwam de 'Organieke Wet in
zake Zelfbestuur in Boerendorpen'
ter tafel, een ontwerpwet, die dor
pelingen het recht gaf hun leiders
zelf aan te wijzen. Aanvankelijk
werden 59 'modeldorpen' aangewe
zen als experimenteercentra; op dit
moment doen vrijwel alle provin
cies mee aan de verkiezingen die el
ke drie jaar gehouden worden, het
geen, in de woorden van Spiess, een
verpletterende organisatie met zich
meebrengt: er zijn een miljoen dor
pen, dus elk jaar moeten'er meer
dan 300.000 verkiezingen worden
georganiseerd.
Geheim stemmen is daarbij een
nieuwtje. Kiezers hoeven hun naam
niet in te vullen en in Baimiaozi is
er zelfs een ruimte met Geheim
Stemlokaal op de
deur geschreven.
Maar daar zit nie
mand. De boeren
klitten samen in
andere lokalen de
bestuderen eikaars
stembiljetten. „Ge
heim stemmen is
niet echt nodig,"
zegt een van de
kiezers. „Zo kan ik
mijn vrouw helpen,
die niet kan lezen."
Een andere boer
die twijfelt tussen
burgemeesterskan
didaten Wang en
Ma, luistert inge
spannen naar op
merkingen van zijn
buurman die al
langer in het dorp
woont. „Ik heb Ma
nog als baby ge
zien. Hij werd hier
geboren. Stem
maar op hem." En
de boer zet een
streepje onder Ma.
Het ministerie van
burgerzaken,
waarvan het expe
riment uitgaat, is
er niet gelukkig
mee. „In sommige
dorpen durven de
boeren gewoon
niet geheim te
stemmen," aldus
Wang Zhenyao,
voorzitter van het
Comité voor Plat-
telandswerk van
het ministerie. „In
andere dorpen
en ook geheim
FOTO AP
steekt de clan-geest de kop op. Als
een clan een dorp financieel domi
neert, maakt een kandidaat van een
andere clan geen kans door al het
lobbyen tijdens de verkiezingen."
Daarom is in sommige provincies
geheim stemmen verplicht, zoals in
Jilin, de noordelijke provincie waar
afgelopen maand verkiezingen wer
den gehouden.
Ook campagne-voeren gaat nog niet
echt lekker. „Chinezen zijn niet ge
wend zichzelf op de borst te klop
pen," zegt mevrouw Meng Yain van
het minsiterie. „Als ze slogans heb
ben in de trant van 'jullie moeten
mij kiezen, omdat...', zullen veel
kiezers denken 'wat een opschep
per'. Het is eerder de taak van fami
lie of vrienden om de sterke kanten
van een kandidaat uit hun midden
aan te prijzen."
Ma Endong noch Wang Xiangming,
de twee burgemeesterskandidaten
in Baimiaozi hadden campagne ge
voerd. „Ze kennen ons wel zo'n
beetje. Het is niet echt nodig om
campagne te voeren," aldus Ma En
dong. „Ik ben helemaal niet zo ge
weldig, wat moet ik ze vertellen,"
mompelt Wang wat verlegen. Maar
later gaf hij toch toe dat hij aan de
vooravond van de verkiezingen bij
een aantal mensen was langs ge
weest om 'eens even te praten. Het
is goed om de meningen van de
massa's te horen als je een bestuur
lijke functie gaat bekleden.'
Het tellen van de stemmen begint.
Eerst wordt de stembus als een Ark
des Verbonds opgetild en eerbiedig
naar een leeg klaskokaal getorst.
Dar worden de biljetten op de
grond uitgespreid onder het toe
ziend oog van Mao Zendong, Lenin
en Albert Einstein die op felge
kleurde posters aande muren prij
ken. De biljetten worden netjes
rechtgestreken en op stapeltjes op
een houten bureautje gelegd.
Een vrouw leest de namen voor van
de kandidaten die werden aange
streept, en twee andere kijken over
haar schouder mee of ze dat wel
goed doet. Een andere turft streep
jes op een krijtbord. Als ze vijf
streepjes heeft gezet, vormen ze het
karakter zheng. En als er tien ka
rakters zheng onder een naam
staan, worden die zorgvuldig uitge
wist en vervangen door een '50', an
ders wordt het krijtbord te vol.
Het omslachtige proces neemt uren
in beslag en het gaat steeds moeiza
mer doordat alle dorpelingen tege
lijkertijd het krappe lokaal probe
ren binnen te dringen om een idee te
krijgen van de tussenstand. Sommi
gen hebben zich in de vensterban
ken genesteld en omhullen zich met
rook van Rode Pagodaberg-sigaret
ten, leveren commentaar op de met
namaakzilver afgezette hakken van
een van de stemmentelsters of ru-
zieën met de chef van het verkie
zingscomité die ze ervan verdenken
dat hij een stapel verkiezingsbiljet
ten over het hoofd zag. Na een uur
tellen liggen Ma Endong en Wang
Xiangming precies gelijk.
Wang, verbluft door deze onver
wacht levendige strijd: „Volgens
mij hoeft het helemaal geen halve
eeuw te duren voordat we ook di
recte landelijke verkiezingen heb
ben met meerdere kandidaten,"
zegt hij, „hooguit drie, vier jaar. De
wetten verbeteren elke dag." En
wat zou Mao Zedong daarvan ge
vonden hebben? „Mao zou dat
ogenblikkelijk goedkeuren," aldus
rivaal Ma Endong, die mee had
staan luisteren.
Ma: „Mao heeft een hoop wetten en
ideeën verzonnen die nu in Wester
se landen heel normaal zijn. Alge-
hele democratie, directe verkiezin
gen."
Maar Mao Zedongs ideeën van de
mocratie kwamen neer op een mas
sale anarchie die hij richten tegen
zijn politieke vijanden.. Iedereen
mocht tegengesproken en aange
klaagd worden behalve Mao zelf.
Zijn 'Culturele Revolutie' ontaard
de in een chaos die China op de
rand van een bloedige burgeroorlog
bracht.
Waarom durft de Communistische
Partij van Deng Xiaoping het nu
aan om opnieuw met een vorm van
democratie te experimenteren?
Laurain Spiess van de IRI: „Er is de
laatste tijd veel onrust geweest op
het platteland. Boeren zijn ontevre
den over dorpschefs die door de
partij werden aangewezen. Velen
maken misbruik van hun positie en
leggen de boeren exorbitante belas
tingen op," waardoor de partij ern
stig aan populariteit inboette.
Ook maken boeren zich zorgen over
de stijgende misdaad: uit een blik-
semonderzoek dat afgelopen maand
werd gehouden door het ministerie
van Burgerzaken bleek dat maar
liefst 86 procent van de onder
vraagde boeren zich 'zorgen maakt
over de veiligheid op straat'. „Vroe
ger hoefden we onze deuren niet op
slot te doen," klaagt een van de kie
zers in Baimiaozi.
De reden voor die toenemende mis
daad wordt toegeschreven aan het
onvermogen van dorpsleiders om
een efficiente politiemachmt op de
been te houden. „Ze hebben het veel
te druk met hun eigen bankreke
ning," schreef het Chinese Wetsdag-
blad onlangs in een verrassend open
artikel. Volgens Spiess kunnen de
lokale verkiezingen verandering
brengen in deze situatie: „In een
dorp in Fujian (de zuidelijke kust
provincie) had de burgemeester
vijfduizend gulden aan publieke
gelden achterovergedrukt. Toen hij
zich tijdens de verkiezingen voor de
dorpsraden weer kandidaat stelde,
zei de andere kandidaat 'hoe kun je
je weer verkiesbaar stellen als je het
geld van de gemeenschap achter-
overdrukt?' De burgemeester gaf
binnen drie dagen het geld terug en
werd herkozen."
Het zal echter nog lang duren voor
dat Chinese burgers ook direct hun
landelijke leiders zullen kunnen
kiezen. Op dit moment worden re
geringen van provincies en afge
vaardigden van het Chinese parle
ment, het Nationaal Volkscongres,
nog aangewezen of indirect gekozen
via stemmingen die door de Com
munistische Partij worden geredi
geerd.
Dissidenten die het niet eens zijn
met de politieke lijn worden nog
steeds keihard aangepakt; topdissi-
dent Wei Jingsheng, ooit de auteur
van het roemruchte pamflet China's
Vijfde Modernisatie waarin werd
opgeroepen tot verregaande demo
cratisering, wordt nog steeds als
'misdadiger' beschouwd door de re
gering eri op dit moment bevindt hij
zich voor het zeventiende jaar in ge
vangenschap.
Maar de verkiezingen op basisni
veau vormen misschien een aanzet
tot meer politieke pluriformiteit.
Neem bijvoorbeeld de verkiezings
uitslag in Baimiaozi. Na drie uur
tellen worden de boeren bij elkaar
geroepen op het schoolplein. Vol
gens de leider van het verkiezings
comité was er een opkomstpercen
tage van 94 procent. En de uitslag
loog er niet om: Ma Endong, het niet
partijlid, won met 1223 stemmen;
de teleurgestelde Wang Xiangming
('ik zal nu een goed burger worden')
kreeg er maar 707.
In de provincie Fujian, waar vorig
jaar verkiezingen werden gehouden
bleek 60 procent van de direct ge
kozen burgemeesters geen partijlid
te zijn. In sommige dorpen slaagt de
lokale dorpsraad er zelfs in beslis
singen van de partijcel te blokke
ren.
Maar snijdt de Partij zichzelf daar
niet mee in de vingers? Wang Zhe
nyao van burgerzaken: „Als er een
niet-partijlid wordt gekozen, krijgt
hij een lidmaatschap aangeboden.
In de meeste gevallen nemen ze dat
aan. Op die manier snijdt het mes
aan twee kanten: de partij heeft er
een nieuw lid bij, en dat lid wordt
nog gesteund door het volk ook."
