De tv biedt nog
maar weinig
echt amusement'
DE STEM
Stoeien met het enkelvoudig zit-element
Eurovisienacht met
de honderd leukste
Frank Masmeijer lonkt
na Duits avontuur
weer naar Nederland
Essaybundel over Hermans
binnenkort in de handel
Twirlen is een sport
Susie Klein
overleden
Australische
jeugdserie
op Vara-tv
Expositie over honderd jaar Nederlands stoel-design in De Beyerd in Breda
ZIE RAGAZZI OP ACHTERPAGINA - D4
Door Rein van Willigen
Je Bredase uitspanning aan
snelweg Novotel is de
plaats waar Frank Masmeijer
zich zal melden. Een lang ge-
paardestaart meisje beant
woordt de vraag of Frank
Masmeijer al gearriveerd is
met: „Nee, Frank Masmeijer
heb ik niet gezien. Ik weet ook
niet of ik hem zou herken
nen."
Even later verschijnt de ex-voet-
sr in de deuropening. Een
drietal serveersters begroet hij
met: „Alles goed?". „Ja hoor",
Brt het drietal in koor om al lo-
1 te vervolgen met: „Oeee,
Frank Masmeijer."
Op de Nederlandse buis schreef
Masmeijer historie met de Holi-
j Show, Goud en Nieuw en de
Frank Vrij Show. „Mijn werk
bij de NCRV is opgehouden",
zegt hij nuchter. „We hebben el-
r niet kunnen vinden om ver
der te gaan. Het waren goed be
en programma's, maar derge
lijke programma's maken ze niet
meer,. Maar met mijn 33 jaar heb
og een heel leven voor me; er
is nog zoveel te doen. De televisie
biedt nog maar weinig echt amu
sement. Hooguit, een snel kwisje.
Zonde. Dat hoor ik ook in het
land. Ik heb net een cd gemaakt
en naar aanleiding daarvan heeft
Radio Noordzee een tournee met
mij gepland; 50 keer het land in."
Duitsland
in België wonende Nederlan
der was ook nog even bij een
Duitse zender te zien. „Een pro-
duktiemaatschappij uit Keulen
benaderde mij hier vorig jaar
voor. Na een paar keer praten
hebben we voor de WDR vanaf
september vijf live-programma's
gemaakt. Een aardige ervaring.
i is er echter een nieuw opper
hoofd "gekomen - wisseling van
de wacht - en dat geeft proble
men. Ik zie wel wat het wordt.
Voorlopig concentreer ik me op
de Nederlandse televisie. We zijn
bezig een nieuw programrpa op te
zetten. Veel kan ik er nog niet
over vertellen, omdat het net zo
d af kan ketsen. Ik wil weer
graag op de Nederlandse televisie
verschijnen; dit is toch mijn
werkterrein. Duitsland is een an
der land. Je mist daar de mensen
met wie je hier gewerkt hebt.
Maar ik ben een avonturier, dat
wel."
Het gesprek komt op zijn kinde
ren. „Ben vader van twee kinde
ren. Snel gaat dat. Twee jaar te
rug had ik er nog niet één. Bij de
geboorte van mijn tweede doch
ter, 28 januari j.l., heb ik gehuild;
net als bij mijn eerste. De geboor
te van je eigen kind is een gevoel
wat je daarvoor niet kent, maar
wat wel het mooiste is dat je kunt
meemaken. Gigantisch emotio
neel. Het brengt je dichter bij el
kaar. Er wordt iets geboren van
jezelf. Vooral de eerste lijkt op
mij. Uiterlijk. Van het karakter
kun je nog niets zeggen. Kinderen
veranderen je leven. Je voelt meer
verantwoordelijkheid. Je kunt
vriend van mij geworden. Hij
heeft op zijn platen ook eens boe-
rekool gemaakt, met taugé. Het
fijne van Japans eten is, dat het
de hele avond duurt. Wat ik ook
lekker vind is een avond voor de
buis hangen; met voetbal op 'de
bank'. Of een filmpje kijken.
Naar de bioscoop ga ik minder.
De laatste die ik daar gezien is
Jurassic Park. De films van Dis
ney vind ik fantastisch. Pinokkio
bijvoorbeeld. Dan kijk ik met de
kleine mee. Het lijkt me een aar
dige ervaring om zo'n film in te
spreken. In Het Jungle Boek vond
ik Willem Duijn grandioos."
Voetballer
Zanger-entertainer Masmeijer
had ooit het plan zijn leven in de
voetballerij te slijten. Twee jaar
speelde Frank in het betaald
voetbal. „Ik droomde ervan prof
voetballer te worden. Toch de
niet meer drie keer in de week uit
eten gaan of op vakantie gaan
wanneer jij dat wilt. Kinderen
geven daarentegen een extra in
vulling in je leven."
Onrustig
Over zijn eigen karakter laat de
33-jarige Frank niet al te veel los.
„Ik ben vrij onrustig. Altijd maar
weer dingen ondernemen", ver
telt Masmeijer in een speedy tem
po. „Die karaktertrek heb ik van
mijn moeder. Soms neem ik wel
eens te veel hooi op mijn vork. Ik
wil iedereen tevreden houden.
Dat stelt wel eens teleur, want
soms moet je iets afzeggen." -
Het onderwerp eten komt op ta
fel. „Ik ben een fan van lekker
eten. De Hollandse pot met brui
ne bonen en gehakt, maar ook Ja
pans eten. In Amsterdam ken ik
Hosokawa, een fenomenale kok
die alles uit vis weet te halen. En
hoe hij tonijn maakt... Hij is een
knoop doorgehakt om, toen ik
niet bereikte wat ik wilde, iets
anders te gaan doen. Ik volg het
nog steeds op de voet. Door mijn
huidige werk ben ik in een ande
re levensstijl terechtgekomen.
Het enige wat ik nu nog aan con
ditie doe is een beetje tennissen
en af en toe lopen. Niet meer de
beuk erin."
Frank heeft de sportperiode dui
delijk achter zich gelaten. „Ik
hecht niet aan het verleden", gaat
hij verder. „Dat sluit ik af. Ge
woon afscheid nemen en aan iets
nieuws beginnen. Ik weet niet of
dat knap is."
Mazzel
Ontevreden is Masmeijer allesbe
halve. „Ik voel me uitverkoren
dat ik in dit gedeelte van de we
reld mag leven. Mazzel." Aan
sluitend vervolgt de entertainer
met de keerzijde van zijn vak:
„Het is een egoïstisch vak. Vaak
Gids
Frank Masmeijer: „Ik wil iedereen tevreden houden."
sta je bloot aan kritiek. Maar je
kunt niet iedereen bedienen. Wel
vind ik het vreemd dat mensen
publiekelijk alles van je durven
te zeggen. Gelukkig heb ik een
'gestage carrière. Ik ben niet als
een bom gelanceerd; ik ben gelei
delijk gegroeid."
Reclamewerk wordt door
Masmeijer niet geschuwd. „Los
van mijn presentatie- en zang
werk heb ik wat reclameverbin
tenissen. Voor de Rietmarkt in
Gouda doe ik wat zaken. Net als
Holland Cruise Centre; deze heb
ik nog over gehouden uit de pe
riode van de Holiday Show. Ik
heb daar geen problemen mee.
Voor sigaretten-reclame zou ik
me niet zo gauw lenen. Behalve
dat er goede afspraken gemaakt
zouden moeten worden, ben ik
een anti-roker. Heineken, maar
ook whisky geeft mij geen pro
blemen. Dan gaat het om fijn-
proeversprodukten."
Playboy
Er zijn ook zaken die Masmeijer
niet opteert. „Ik heb niet de be
hoefte om in Playboy te staan. Ik
hoef mijn leuter niet aan heel Ne
derland te laten zien. Ik begrijp
de drijfveer ook niet van die men-
foto cor viveen
sen die er wel in staan. Ik ben niet
puriteins, maar ik heb er geen zin
in. Ik lees het blad ook niet; ook
al staan er goede interviews in. Ik
lees weinig. De krant en wat
strips."
Velen zien Masmeijer als de idea
le schoonzoon. Een lichte blos
doemt op: „Dat wordt veel ge
zegd; ik weet het niet. Ik heb een
hele gcieie relatie met mijn
schoonmoeder. Ik wil graag een
ideale zanger zijn, maar ook een
ideaal gezelschapmens met wie je
gezellig een avondje uit eten kunt
gaan om daarna effe mee te gaan
stappen."
ZATERDAG 29 APRIL 1995 DEEL
Van onze rtv-redactie
Welk Songfestivalliedje bij de luisteraars favoriet is, wil de
NCRV nog niet prijsgeven. Wie dat wil weten, dient naar de Eu
rovisie Top 100 te luisteren in de nacht van zondag op maandag
op Radio 1 en 2 vanaf 00.04 uur.
De speciale Eurovisienacht is ge
vuld met de honderd populairste
liedjes uit de afgelopen veertig
jaar Eurovisie Songfestival.
Luisteraars hebben hun keuze
daarvoor kenbaar gemaakt bij de
NCRV-radio. De uitzending
neemt na middernacht liefst zes
uur in beslag.
In de studio zijn live-optredens
van artiesten die met hun num
mer in de Top 100 zijn terechtge
komen: onder hen Maribelle
(1984) en Justine Pelmelay
(1989). Aan het woord komen de
oud-deelnemers Barbara (Bel
gië), Mary Spiteri (Malta), de
winnaar van vorig jaar Paul Har-
Amsterdam (anp) - In Corpus
Cristie in de Amerikaanse taat
Texas is op 84-jarige leeftijd de
vroegere actrice Susie Klein
overleden. In 1934 speelde zij de
rol van Blonde Greet in De Jan
tjes, de eerste gesproken film in
Nederland.
Kort daarna huwde zij een wel
varende Amsterdamse zakenman
en vestigde zich met hem in de
Verenigde Staten. De in 1911 ge
boren Klein startte haar loop
baan als zangeres in cabarets in
een aantal Europese landen. Zij
was de dochter van Albert Klein,
een operazanger. Zij had al ja
renlang kanker.
rington (Ierland), plus de festi
valfan die een museum wil op
richten. Uiteraard wordt er voor
uitgekeken naar het volgende
Songfestival, dat plaatsgrijpt op
13 mei in Dublin.
De Eurovisienacht is samenge
steld en wordt 'gepresenteerd
door Liz de Kort, Harjo Thijs en
Hijlco Span.
Van onze rtv-redactie
Wanneer de vader van X voor de
27e keer de Staatsloterij wint,
krijgen de autoriteiten van de
planeet Zyrgon argwaan. X, nog
maar twaalf jaar oud, besluit
haar familie te redden door een
vluchtpoging te organiseren.
Zo begint de 28-delige nieuwe
Australische jeugdserie Halfway
across the galaxy, waarmee de
Vara vandaag van start gaat. De
serie is gebaseerd op het gelijk
namige jeugdboek van de Au
stralische schrijver Robin Klein,
die science-fiction, actie en hu
mor handig heeft gecombineerd.
De knappe, maar niet al te slim
me ruimtevaartpiloot Lox geeft
X een tip waar de familie zich het
best kan verstoppen: halverwege
de Melkweg linksaf, bij het
pompstation.
Nederland 3,17.40 uur
Amsterdam (anp) - Afgezien van het aangekondigde Ruisend
Gruis heeft uitgeverij De Bezige Bij geen nieuw werk van de
donderdag overleden schrijver W.F. Hermans. Over twee weken
verschijnt bij de uitgeverij wel een bundel essays over Hermans
en de moderne tijd. De literaire magneet luidt de titel. Het boek
staat onder redactie van Frans Ruiter en Wilbert Smulders.
Ruisend Gruis is volgens een me
dedeling van de uitgeverij bijna
at. In overleg met de familie be
sluit de uitgeverij of zij het boek
uitbrengen. De Bezige Bij heeft
het voor september aangekon
digd als een klein roman.
Ruisend Gruis gaat over een man
in Paterswolde die een gat in de
muur van de vestibule van zijn
nieuwe huis boort. Uit dat gat
stroomt gruis, een dunne krachti
ge straal wit poeder. Zoveel dat
het huis er onder verdwijnt.
De eerste zinnen van Ruisend
Gruis: „Het verzinnen van stunts
vormde allerminst Fahrenkrog's
voornaamste bezigheid. Hij was
professor in de mineralogie, maar
hield er naast zijn beroep nog en
kele liefhebberijen op na. Tot zijn
ongeluk, mogen we wel zeggen:
hij was er niet in geslaagd ze ge
heim te houden."
Door John Jas
SOBER en degelijk, zonder
veel franje, maar solide van
vorm en bovendien comforta
bel. Zo kunnen de eerste Ne
derlandse stoelontwerpen
worden getypeerd. Op het eer
ste gezicht geen verassingen,
wel vakbekwaamheid en
functionaliteit. De 'ingeto
genheid' straalt er van af en
toch is het allerminst saai.
Naar buitenlands voorbeeld
maakten bekende Nederlandse
architecten als Berlage honderd
jaar geleden een begin met het se
rieuze ontwerp van de stoel. Tot
die tijd was een stoel nog bijna
uitsluitend een aangelegenheid
voor de timmerman. Daar kwam
verandering in toen ontwerpers
van naam zich steeds vaker gin
gen storten op gebruiksvoorwer
pen die je 'alledaags' kunt noe
men. Berlage zag de stoel als een
klein bouwwerk. In zijn kielzog
maakten bouwkundigen als Du-
dok, Stam en Oud hun ontwerpen
van de ideale stoel.
Be reputatie die de Nederlanders
opbouwden was niet direct op
vallend, net zo min als de stoelen
spectaculair waren. De Schot
Charles Rennie Mackintosh ont
wierp rond de eeuwwisseling pu-
're kunst op dit gebied. Stoelen
met smalle zittingen en torenho-
fe rugleuningen met een opval-
®d raamwerk of iets dat sterk
•reek op een ladder. Zo in het oog
hepen de Nederlandse produkten
nog niet.
Krachtig
Op een uitzondering na (bijvoor
beeld de rood-blauwe stoel van
i rrit Rietveld) waren de Neder
landse stoelen vooral een combi
natie van zitcomfort en sterke,
krachtige lijnen. Deze combina
tie bracht dus wel met zich mee
dat, gelet op de techniek van die
hjd, er niet veel eyecatchers wer-
aen gemaakt. De 'sier' bestond
voornamelijk uit het degelijke,
soms superieure materiaal. Zo
werd voor zitting en rugleuning
egelmatig een duurzame, inten
sief bewerkte stof gekozen. Dat
completeerde in ons land een
sterk vormgegeven stoel.
De laatste dertig jaar is het roer
beslist om bij de Nederlandse
meubelontwerper. Voorbij is de
tijd dat met name architecten
hun stempel drukten op het de
sign van stoelen. Jan des Bouvrie,
Gerard van den Berg, Gijs Bak
ker, Gerrit Schilder, Ellen Jan-
sen... Zo heten de huidige ont
werpers en hun produkten zijn
niet meer gemaakt met zoveel na
druk op de eeuwigheid.
Opvallen
De stoel heeft zich nu ook in Ne
derland meer ontwikkeld tot een
voorwerp dat mag opvallen, dat
steeds vaker zelfs moet opvallen.
Het maken van een degelijk
bouwwerk is passé. Ontwerpers
zijn overgestapt op modellen met
een hoger gehalte aan kunstzin
nigheid. Is het niet in de bonte
stoffering, dan is het in de combi
natie van materialen en vormen
die eerder nooit in combinatie
met elkaar gebruikt werden. De
'halve' Nederlander Borek Sipek
maakt stoelen zoals hij zijn be
roemd glaswerk maakt: gedraai
de poten, felle kleuren, grootse
verhoudingen. Het is weieens
aangeduid als rococo in een mo
dern jasje.
De makers van stoelen werken de
laatste decennia graag mee aan
het benadrukken van het unieke
karakter van hun ontwerpen.
Werden stoelen in het verleden
slechts voorzien van de naam van
de ontwerper of een nummer, te
genwoordig heeft een beetje stoel
een naam. Sedni, Dolores, Silla,
Welcome. De verwachting is dat,
gelijk de kunst in musea, het niet
lang meer duurt voordat meubels
titels krijgen. 'Water bij nacht' of
'Peinzen in vergetelheid'.
Tegenover deze ontwikkeling
staat het feit dat een verplette
herkent het publiek lijnen die
vandaag de dag nog onnoemelijk
vaak gebruikt worden bij het
ontwerp van meubels.
Afgemeten
Wat bij de meubelboer te koop is,
is dus beslist niet nieuw onder de
zon. Bij de in Breda tentoonge
stelde stoelen staat op het kaartje
steeds de leeftijd. De bezoeker
ziet zelf hoe buitengewoon knap
en degelijk de Nederlandse vorm
gevers al lang geleden het con
cept van het 'enkelvoudig zit-ele
ment' benaderden.
Kunsthistoricus Rob Perrée hielp
de Bredase expositie samenstel
len. Voor hem geven de stoelen
een uitstekend beeld van honderd
jaar Nederland. „Ik haal uit die
150 stukken onze geschiedenis
van de laatste eeuw, en onze
volksaard. Je herkent kunststro
mingen en bouwstijlen als de
Amsterdamse school. Je ziet en
voelt dat de Nederlander niet uit
bundig was. Het doet allemaal
wat zuinig aan, een beetje afge
meten. Ook het gebrek aan geld
bij de bevolking valt op en de ma
laise van direct na de oorlog. De
stoelen zijn dan een tijd lang be
duidend eenvoudiger dan er-
Stoel van H.P. Berlage (1900-1902)
foto stedelijk museum Fauteuil 6020 F van Jan des Bouvrie (1995) foto jan des bouvrie Elitair
rende meerderheid in Nederland
nog altijd meubels koopt bij de
meubelboulevards, waar stoelen
van onbekende makers de laatste
jaren ook zijn voorzien van een
naam, maar waar de kunstzin
nigheid eigenlijk geen rol speelt.
Hier regeert nog de degelijkheid,
het absolute comfort.
Wel is het budget dat besteed
wordt aan deze stoelen fors om
hoog gegaan. Van gebruiksvoor
werp is de stoel ook hier een inte
ressanter object geworden. De
trends hebben steeds meer vat op
het meubel dat eigenlijk maar
één echte functie heeft: zitten.
De aartsvader van de Nederland
se ontwerpers, Gerrit Rietveld,
zag het 'onheil' tientallen jaren
geleden al. „Hoe zoü het komen
dat een eenvoudige constructie
als de stoel nog steeds niet zo af
doende werd opgelost als bij
voorbeeld een rijwiel of eenvou
diger nog, een lepel. De stoel is
bekend doch weinig begrepen...",
verzuchtte ooit de architect.
Tentoonstelling
Wat Rietveld er zelf van maakte
is in De Beyerd, het Bredase cen
trum voor beeldende kunst, te
zien vanaf morgen (30 april). Hij
is met vier stoelen vertegenwoor
digd op een expositie van 150
stoelen die vanaf 1895 in Neder
land zijn ontworpen. De samen
stellers van de grootste tentoon
stelling tot nu toe met het Neder
landse stoelontwerp als thema,
hebben bewust gekozen voor ge-
J
renommeerde namen om het pu
bliek op meer dan ééen manier te
kunnen verrassen.
De behandeling als museum-stuk
vestigt al de aandacht op de stoel
als een meer dan alledaags voor
werp. En dat is niet ten onrechte,
gezien de energie die erin wordt
gestoken en de nog steeds
groeiende aandacht voor het
meubel. Daarnaast wordt ge
toond hoe een sterk ontwerp de
tand des tijds met gemak weer
staat. In de 150 originele stoelen
Perrée wil ten koste van alles ver
mijden dat de expositie een eli
taire indruk wekt. „Het zijn in
derdaad stoelen die door een
kleine groep mensen werden ge
kocht. Daar heb je gelijk in. Het
waren mensen die graag vernieu
wend waren en die geld hadden,
zeker. De naamloze stoelen staan
er niet tussen, terwijl die veel tal
rijker waren. Het verschil is ech
ter, dat de bekende ontwerpers
heel bewust kozen voor vormen
die bepaalde ontwikkelingen in
de maatschappij weergaven. Zij
dachten na over hun tijd, ge
bruikten direct nieuwe materia
len en hadden de bouwkunst als
voorbeeld. Van beroemde bou
wers is ook veel gebouwd voor
mensen die minder te besteden
hadden."
De Beyerd heeft gekozen voor een
tentoonstelling over de Neder
landse stoel, mede omdat het past
in het beleid om ogenschijnlijk
alledaagse voorwerpen in de
schijnwerper te plaatsen. De be
doeling is te onderstrepen hoe
ook bij het maken van een stoel
de kunst een plaats heeft.
Invloed
Daarenboven is het meubel zo'n
belangrijke plaats gaan innemen
in ons leven, zegt stafmedewerk
ster Sonja Herst, dat het nu heel
normaal moet zijn om de ontwik
keling daarvan te kunnen weer
geven. „Stees meer geld wordt
aan stoelen uitgegeven. Aan al
het meubilair. Het is een middel
dat veel mensen gebruiken om
iets over zichzelf te zeggen. Een
-duur of goed gekozen interieur
zegt iets over je persoon, zo vindt
men dan, over waar je graag mee
geassocieerd "wordt. Ik zie zo
vaak in mijn omgeving dat de
keuze van een interieur invloed
heeft op hoe mensen over elkaar
denken, hoe ze met elkaar om
gaan. Gek misschien, maar het is
zo. Jë kunt het oppervlakkig noe
men, maar als je bij iemamd thuis
bent geweest met gele vloeren en
paarse gordijnen, lokt dat een
reactie uit. Je vindt het afzichte
lijk of je waardeert zo iemand
voor zijn moed, voor de brutali
teit. Dat zegt dan ook weer iets
over jezelf."
Expositie 'Honderd jaar Neder
lands stoelontwerp' in De Beyerd,
Boschstraat 22 in Breda, van 30
april tot en met 18 juni. Open:
dinsdag tot en met vrijdag 10-17
uur; zaterdag, zondag en feestda
gen 13-17 uur. De tentoonstelling
wordt vanmiddag om 16 uur ge
opend door de publicist H.J.A.
Hofland
Tegelijkertijd toont De Beyerd 'Sy
nagogen in de wereld' met foto's
die de Amerikaan Neil Folberg de
afgelopen drie jaar maakte.
