Philips was zegen voor Zeeuws-Vlaanderen
itschappelijk
m/v) full-time
pESTEM
ue uitzendburo
Komst lampenfabriek naar Terneuzen betekende stimulans voor economie
ZEELAND
leente gilze en rijen
X 80 I
ZATERDAG 29 APRIL 1995
in Rijen telt ruim 23.000
ten in het groene hart van
'ptelijke organisatie kent
tingen, waarbinnen 200
Iaam zijn. In verband met de
juidige functionaris elders in
net ingang van zo spoedig rno-
sociale dienstverlening van de
rgerzaken worden geplaatst
len reorganisatie voorbereid
i en burgerzaken. Naar
per 1 September a.s. gestalte
j waar het huidige bureau
ing zal worden ondergebracht,
ienstverlening, zal bestaan uit
I en scholing, zorgvoorzienin-
jjelijke participatie. Het is thans
linnen welke groep de nieuwe
I worden tewerkgesteld.
happelijk werk(st)er zal in
en belast met het verrichten
In in het kader van onderzoek,
[sering met betrekking tot aan-
ed van sociale zaken.
|iveau op het vakgebied
elijk werk, sociaal-juridische
latieve vaardigheden;
fiale verzekeringswetten;
elling;
|g strekt tot aanbeveling.
Jftijd en het voldoen aan de
t een salaris geboden tot
j bruto per maand (functionele
Irispeil 1 januari 1995).
itelijke overheid gebruikelijke
•lingen zijn van toepassing;
Van etnische minderheids-
sen die voldoen aan de eisen
|id Gehandicapten Werknemers
i nadrukkelijk uitgenodigd te
elijke geschiktheid genieten zij
keur;
nteert een positief beleid ten
Itijdarbeid, heeft variabele
^perkte mogelijkheden tot
de functie kan worden ver-
bofd van het bureau sociale
Hans van den Berg (toestel-
benoemde functie worden uit-
14 dagen na verschijning van dit
|ke sollicitatie te richten aan het
neester en wethouders van
ftbus 73, 5120 AB Rijen.
DEWERKSTER
osch. Taken: offertes en orderbevestigingen maken
en crediteuren nabellen, bestellingen verzorgen,
foon beantwoorden. Eisen: MBO niveau met enige
'aar Deze baan biedt uitzicht op een vast dienstver
re van Veen.
5, tal. 073-128888
JNMEDEWERKERS
egelmaat bij diverse relaties produktie/magazijn-
ndienst en voor langere tijd. Bent u enthousiasten
Jnel langs. Informatie: Saskia Arts.
11,04160-51530
la zoeken wij een secretaresse voor de periode van 1
jeheersing van de Engelse taal is perfect, zowel in
ent in staat zelfstandig de correspondentie te behtf-
i-spreadsheeten tekstverwerking overweg.
Volff.
instraat 10a, tel. 076-223611.
jhoven. Werkzaamheden: het knippen van plaaWtf*
ot 4 mm dikte volgens op werklijsten aan9e9®}J!!!
n van de voorraad plaatmateriaal volgens ISO 90W
3000 norm, hel kunnen bedienen van een quillotine-
kunnen lezen is een must Opleiding LTS(+J/M'
aar. Informatie: Caroline de Jong.
htdabc.tel. 040-455044.
RKERS
mrg zoeken wij handige kandidaten in bezit van een
raamheden bestaan o.a. uit het in elkaar zetten va
tekeningen. Informatie: Marion van der Heijden
straat 16. tel. 013-367950
g mogelijkheden bij diverse relaties in Tilburg
'business to business calls. Ervaring hierin is vereis
der Heijden.
straat 16, tel. 013-367950
De komst van Philips in
Terneuzen, evenals die
van de Amerikaanse
multinational Dow Che
mical, was een zegen
voor Zeeuws-Vlaande
ren. Van oudsher zat er
wat industrie in de Ka
naalzone en voor de rest
was het gebied voorna
melijk aangewezen op de
landbouw.
De landbouw zat midden
in de periode van de gro
te uitstoot van arbeids
krachten door de steeds
toenemende mechanisa
tie. Actieve Zeeuws-Vla
mingen zochten hun
werk elders en het gebied
leverde onder meer pen
delaars naar de Philips-
fabrieken in Roosendaal.
Zoveel dat besloten werd
een nieuwe vestiging in
Terneuzen te stichten. 33
jaar later staat het voort
bestaan hiervan op de
tocht.
Door Rein van der Helm
EEN intensieve pendeldienst
ging in de beginjaren zestig van
start. Het ging daarbij vooral om
mensen uit Oost-Zeeuws-Vlaan-
deren die hun emplooi in West-
Brabant zochten. Maar al spoe
dig krabde men zich in Eindho
ven achter de oren. Die pendel
dienst kostte nogal wat.
De 'gloeilampenfabriek in het
zuiden des lands' was al eerder
begonnen produktie-eenheden
van de Hoofdafdeling Licht over
het hele land te spreiden. Daar
aan zaten voor het bedrijf grote
voordelen. Zoals de toenmalige
grote baas Frits Philips zei tij
dens de opening van de nieuwe
vestiging in Terneuzen in sep
tember 1963: „Men brengt het
werk naar de mensen en boven
dien bewerkstelligt men eenhe
den die nog te overzien zijn. En
er ontstaat een beter contact
tussen werknemer en bedrijf."
Juweeltje
De Terneuzense vestiging was in
zijn tijd een juweeltje. „Een zeer
gespecialiseerde fabriek met de
modernste snufjes op technisch
en organisatorisch gebied waar
in het hele produktieproces van
flits- en miniatuurlampjes
plaatsvindt," meldde hoofddi
recteur dr. D. Noordhof, bij die
zelfde gelegenheid.
Het ging in die eerste jaren in
Terneuzen crescendo. Zo werd in
1969 niet minder dan 15.000
vierkante meter grond aan de
Mr. Haarmanweg erbij gekocht
om nieuwe fabrieksgebouwen te
stichten. Een nieuwe impuls
voor de Zeeuws-Vlaamse werk
gelegenheid want Philips ver
wachtte 250-300 extra-banen te
scheppen. Het totaal kwam
daarmee op rond 900 waarmee
het bedrijf de derde werkgever
van Zeeuws-Vlaanderen werd.
En de vestiging bleef groeien.
Nieuwe mensen dienden aange
worven en daarvoor richtte het
bedrijf zijn oog op België. Die
aanwerving, nu nauwelijks voor
te stellen, lukte niet. En daarom
besloot men actief te werven in
steden als Rotterdam en Den
Kaag. Er moesten minstens hon
derd nieuwe werknemers bij en
die bleken in Zeeuws-Vlaande-
Het totale aantal werknemers kwam met de personeelsleden die in de nieuwe gebouwen aan de Mr. Haarmanweg werkten in 1971
de derde werkgever van Zeeuws-Vlaanderen werd.
ren niet te vinden. Lts-diploma
niet nodig, wel technisch inzicht,
zo stond in diverse advertenties
te lezen.
Top
Tussen oktober 1972 en oktober
1973 schiep Philips 300 extra
arbeidsplaatsen. In 1974 kende
Philips zijn top in werkgelegen
heid. Er werkten meer dan 1200
mensen, en de licht-gigant was
- na Dow Chemical - de grootste
werkgever in de regio.
Bij de werving van het personeel
was het oog vooral gericht op
mensen in de directe omgeving
die om welke reden dan ook hun
toenmalige beroep vaarwel wil
den zeggen. „Zo hebben we on
der meer kelners, zeelieden, bak
kers, slagers, kleine zelfstandi
gen en landbouwers gehad die
na een grondige opleiding hier
vaste voet aan de grond hebben
gekregen," meldde een tevreden
personeelschef J. de Regt in 1973
tijdens een interview.
Kans
Die vaste grond was voor de
kleine landbouwers nodig. „Phi
lips, dat betekende alles voor
mij," zegt de nu gepensioneerde
O. Onghenae (72) uit Sint-Kruis.
Als kleine landbouwer greep hij
in 1964 de kans om bij de multi
national te gaan werken met
beide handen aan. Niet alleen
verzekerde dat hem van een vast
en regelmatig inkomen. „Ik zat
in de drieploegendienst. Door
een beetje te schipperen met
mijn vrije tijd en daarbij de hulp.
De Philips-medewerkers in Terneuzen zagen produktielijnen van handmatig gemaakte lampen
naar het goedkopere Polen verhuizen. In het Poolse Pila worden de SL-lampen met de hand
gecontroleerd. foto rein van der helm
van een loonwerker in te roepen
kon ik ook mijn boerenbedrijfje
ook nog aan de gang houden. Zij
het dat ik natuurlijk niet zoveel
beesten meer hield."
eerst" 9r°0t moment voor Zeeuws-Vlaanderen: de toenmalige burgemeester Rijpstra steekt de
e spade voor de Philips-vestiging de grond in. foto archief de stem
Onghenae kijkt met plezier op
zijn 20-jarige loopbaan bij Phi
lips terug. „Het was - zeker in
die beginjaren - stikgezellig. Er
heerste een uitstekende sfeer en
er was een gevoel van saamho
righeid. Ik heb daar een hele
fijne tijd gehad, van mij zul je
geen kwaad woord horen over
Philips. Ik was elke dag blij dat
ik kon gaan werken. En dank zij
die baan kan ik nu nog elke dag
in mijn boerenbedrijf bezig zijn.
Zonder dat werk bij Philips had
dat niet gekund," zegt hij reso
luut.
Kentering
De ontwikkelingen stonden ech
ter niet stil. Flitslampjes werden
minder gevraagd. De automati
sche flits deed zijn intrede even
als gevoeliger fotofilms die min
der flitslicht nodig hadden. De
kentering kwam in 1975. Op 22
januari van dat jaar meldde Phi
lips te overwegen arbeidstijds
verkorting voor 600 van de toen
1150 werknemers aan te vragen.
Het ging daarbij om mensen in
de afdelingen fotoflux, speciale
miniaturen en neon-signaallam-
pen. In de jaren daarop werd
regelmatig arbeidstijds verkor
ting aangevraagd en verkregen.
In 1978 stopte de produktie van
Fotoflux en werd voor het eerst
overwogen Terneuzen te sluiten.
(De tweede keer dat dit is over
wogen was in 1988 toen de SL-
lamp geen succes bleek).
Bonden
Inmiddels begonnen de bonden
ongerust te worden. Begin jaren
tachtig drongen die bij Philips
aan op het ontwikkelen van
nieuwe produkten want de flits
lampjes hadden hun tijd wel ge
had. Volgens de bonden maakte
het bedrijf een oneigenlijk ge
bruik van de mogelijkheid ar
beidstijd te verkorten. Die dien
de, volgens districtsbestuurder
Waumans, alleen om overpro-
duktie en te hoge voorraden weg
te werken.
Dat idee had op een gegeven
moment ook de Arbeidsinspectie
die vervolgens een aanvraag
weigerde. lUs Philips de mensen
minder wilde laten werken
moest het bedrijf de kosten
daarvoor maar voor eigen reke
ning nemen en niet afwentelen
op de sociale voorzieningen.
Politiek
Ook politiek Zeeuws-Vlaanderen
werd wakker en de PSP uitte
zijn bezorgdheid over reorgani
saties die Philips elders in het
land al had doorgevoerd. Maar
ook Terneuzen kwam aan de
beurt. Februari 1981 werd be
kend dat de vestiging een ingrij
pende reorganisatie stond te
wachten.
De nieuwe produkten kwamen
er inmiddels wel. De spaarlamp
werd beneden de Westerschelde
ontwikkeld en in produktie ge
bracht. Nadat van 1977 tot 1982
zo'n 250 mensen bij het bedrijf
waren vertrokken, kwam er een
opleving. Philips had twintig
nieuwe mensen nodig wegens het
succes van de SL-lamp. „Door
op rond 900, waarmee het bedrijf
foto archief de stem
de komst van de revolutionaire
SL-lamp hoeft er geen twijfel te
bestaan over afname van werk
gelegenheid bij het 800 werkne
mers tellende bedrijf," zei toen-
malig directeur Van de Vlies, bij
de introductie van de lamp.
„Philips loopt voqrop, zelfs in
Amerika heblpen ze die niet."
Het pakte echter anders uit. In
1984 moesten veertig mensen
weg op de afdeling energiezuini
ge lamp. „De energieboodschap
slaat niet meer zo aan," verdui
delijkte een woordvoerder van
het bedrijf. Bovendien hadden
zich wereldwijd meer bedrijven
zich op de produktie van dit
soort lampen gestort. En dat liet
littekens na.
Primeur
Toch bleef men innoveren om de
vestiging levensvatbaar te hou
den. Zo mocht burgemeester C.
Ockeloen in 1986 een wereldpri
meur in handen nemen: de eerste
PL-lamp. Eind 1988, Philips
Terneuzen herdacht zijn 25-jarig
bestaan, werkten er nog 760
mensen. Om gezond te blijven
moest het aantal banen echter
met 82 terug. De spaarlamp
werd beschouwd ais de redding
van de Terneuzense vestiging.
Niettemin moest het personeels
bestand in 1988 toch terug naar
660. „Een ware dijkval in Ter
neuzen," zei districtsbestuurder
R. Jacobs van de Unie BLHP.
De saneringen bleven echter
voortduren. Kostenbeheersing
Ook nieuwe produkten werden beneden de Westerschelde
ontwikkeld, zoals de spaarlampen. Nadat van 1977 tot 1982 zo'n
250 mensen bij het bedrijf waren vertrokken, kwam er een
opleving. Philips had twintig nieuwe mensen nodig wegens het
succes van de SL-lamp. foto archief de stem
dwongen de multinational pro-
dukties te verplaatsen naar lan
den met lagere lonen. En zo
zagen de Philips-medewerkers in
Terneuzen produktielijnen van
handmatig gemaakte lampen
naar het goedkopere Polen ver
huizen.
Maatregelen
Het leed is nog niet geleden. De
sterke positie die Philips heeft
op het gebied van SL- en PL-
lampen - hart van de Terneuzen
se vestiging - wordt op termijn
bedreigd, concludeerde Philips-
leiding. Om de positie op de
wereldmarkt veilig te stellen
moeten er maatregelen genomen
worden. Goedkoper produceren
en kostenbesparing, dat zijn de
opgaven voor komende jaren. En
daarom gaat de produktie van
deze lampen naar goedkopere
landen en wil men de ontwikke-
lings- en bedrijfsmechanische
activiteiten - nu op de locaties
Terneuzen en Roosendaal - con
centreren in Roosendaal. Waar
mee een cirkel gesloten wordt,
want in die Westbrabantse ge
meente begon het allemaal 32
jaar geleden.
Het ging in de eerste jaren in Terneuzen crescendo. In 1970 werden nieuwe fabrieksgebouwen
gezet aan ae Mr. Haarmanweg. Het totale aantal werknemers kwam daarmee op rond 900 waarmee
het bedrijf de derde werkgever van Zeeuws- Vlaanderen werd. foto archief de stem
