inoni
Het spel met de stalen kogel wordt steeds duurder en moeilijker
Veel meer
sport.
I plus:
Video-games
Dwang
Melkkoe
Internet
Programma's
x S3
als achterin alle
stuurbekrachtiging,
AL EEN LANTRA V. A. F 359,.
NANCIERING. GEBASEERD OP DE
tl LANTRA |.Si GL VAN F 27.950,.
GEDAAN I.S.M. HYUNDAI
[lERING (ABFIN BV TE SASSEN-
IE EFFECTIEVE JAARRENTE IS 14,1*.
AANBETALING/INRUIL VAN
IS DE KREDIETSOM F 18.000
SLOTTERMIJN VAN F 11.000...
|D 36 MND. FIN. VERG. F 5.898.08.
lij VERKOOP OP AFBETALING
.08. ELKE KREDIETAANVRAAG
GETOETST BIJ HET BKR TE T1EL
lie achterportieren,
nt-injectiemotor die
let.
ed om te weten dat,
ok de Lantra 3 jaar
carrosserie garan-
Lantra l.5i GL met
leen complete Lantra
«en behoort ook een
regeling, waarbij u al
|nd* van een Lantra
de dichtstbijzijnde
les vertellen, maar
p aansnijdt, raden we
op uw gemak een
lEN MEERPRIJS. PRIJZEN INCL.
JlIJKLAAR MAKEN EN VERWIJDE-
TiS EEN PRODUKT VAN HYUNDAI
ERELDMERK
Door Lout Donders
De een leest een boek. De ander wijkt uit naar yoga of
sport. Weer anderen gaan de rustig de paden op of de lanen
in. Winston Churchill had tijdens de oorlog een flipperkast
in zijn werkkamer staan om zich te ontspannen. Maar hét
nieuwe middel tegen stress is, zo zeggen de kenners, de
'kunst van het loslaten', ofwel jongleren.
De flipperkast
is terug
ou OuHda 'Tank
I mag niet weg bij Ajax'
I Pag. 10
I Com do Boor 'Ronald en
I Frank hadden alles gepland'
I Pag, 18
Dick Sllooy
'Sonny dopt zijn eigen
boontjes' Pal 10
I Leo Rouser
I 'En toen viel Martijn in.
I Oei!' Pag. 1*
Cornell* Doe kW
'Winston koos zijn
moeders naam' Pag> 4
EIMI Woo<«
t 'IK ben
Nordins
moeder
fên vader'
i
- FOTO'S DE STEM DICK DE BOER
Langzaam maar zeker
worden de gokkasten in
cafés en cafetaria's onder
druk van gemeentelijke
verordeningen aan ban
den gelegd. Behendig
heidsautomaten nemen
de plaats in van vele gok
kasten.
De flipperkast is terug.
Door Leon van Eijndhoven
De flipperkast is dood, leve de
flipperkast. Tien jaar geleden
leek de ondergang van de flipper-
industrie nabij; fabrikanten on
dernamen krampachtige pogin
gen een faillissement af te wen
den. Nu beleeft de 'flipper' weer
hoogtijdagen. De stalen kogel
rolt, botst en klutst als nooit te
voren.
In flipper-idioom dat niet zo heel
lang geleden wat meewarig aan
deed, verkondigen de displays op
de nieuwste machines thans het
herwonnen zelfvertrouwen: „It's
the biggest game ever!" Meer dan
een oppervlakkige wervingstekst
die moet verleiden tot een spelle
tje pinball, verwoordt die bood
schap de morele overwinning die
is behaald op de high-tech-com-
puterspelletjes. De simpele
zwaartekracht waaraan het flip-
perspel in wezen zijn bestaan
ontleent, blijkt niet stuk te krij
gen.
Het is niettemin nog maar een
dikke tien jaar geleden dat in
Chicago, het Mekka van flipper-
land, het tiltmechanisme toesloeg
en de creatieve breinen achter het
flipperspel confuus achterliet.
De verhoudingen in de amuse
mentsindustrie leken voorgoed
gewijzigd. Video-games hadden
de heerschappij overgenomen,
natuurwetten waren in de wereld
van de illusie allang spottend ter
zijde geschoven toen de micro
chip zijn intrede deed.
Een reflectie van het 'gewone' le
ven, zo hadden de ontwerpers
van computerspelletjes al in een
vroeg stadium ontdekt, was niet
voldoende.
Het in 1978 verschenen Space In
vaders (onlangs uit meer dan nos
talgische overwegingen weer op
de markt gebracht) sublimeerde
dit in al zijn eenvoud en het suc
ces was overweldigend. Dat het
nog jaren zou duren voordat Su
per Mario krachtpaddestoelen
kon plukken om missies op hoger
niveau te kunnen volbrengen,
was letterlijk niet meer dan een
kwestie van tijd.
Vreemd genoeg was het de flip
perkast die aanvankelijk als ui
termate geschikt werd bevonden
om de nieuwe microchip-techno
logie op toe te passen. Het was fa
brikant Chicago Coins die in
1975 met de Super Flipper voor
een curiosum zorgde. Het betrof
een geheel digitale flipperkast (A
computergame disguised as a
flipper) waarbij net als op een
conventionele kast een elektroni
sche bal moest worden wegge
schoten waarna zich op het speel
veld een 'video-flipperspel'
ontrolde. Super Flipper was vlees
noch vis en stierf een stille dood.
De Spirit of '76 van Micro Games
introduceerde als eerste digitale
- .stores. Het spel veranderde hier
door ingrijpend want het was
plots mogelijk meerdere targets
in een kast aan te brengen, waar
voorheen de cijfertrommels maar
een beperkt aantal doelen toelie
ten. De ontwikkelingen voltrok
ken zich door de toepassing van
dd micro-chip vervolgens in een
razend tempo. Williams, een van
de marktleiders, kwam in decem
ber 1979 met de eerste sprekende
machine: Gorgar. Het monster
daagde de speler uit met de woor
den Me Gorgar, beat me om bij
oplopende scores te grommen:
You hurt Gorgar.
Drop targets, magna-saves, mul-
tiball, het was
allemaal niet vol
doende om de ta
nende populariteit te
keren. In de jaren tachtig
legden verschillende fabrikan
ten het loodje. Toonaangevende
producenten als Bally, Gottlieb
en Data East werden overgeno
men. Tegenwoordig regeren Wil
liams, Premier en Sega. Nieuwe
lingen, zoals het Amerikaanse
Alvin G. Co dat vorig jaar ten
onder ging, worden weggecon
curreerd.
De Grote Drie hebben de magere
jaren overleefd en zijn nu verant
woordelijk voor de hoogste pro-
duktiecijfers ooit. Op het Internet
verscheen onlangs een ranglijst
van populairste flippers. Op
nummer één staat The Addams
Family, geboortejaar 1991, waar
van 22.000 exemplaren zijn ver
vaardigd, een aantal dat nooit is
overtroffen. T.A.F. ontleende zijn
succes aan de gelijknamige film
en een uitgekiend spel waarin
talloze nieuwe onderdelen waren
opgenomen.
De invoering van elementen uit
de computerspelletjes heeft de
flipper zijn populariteit terugge
bracht. Zo heeft de DOT-matrix
het scorebord inmiddels een mul
tifunctionele status gegeven (er
kunnen ook videogames op wor
den gespeeld) en is het spel snel
ler en avontuurlijker geworden,
waardoor ook de whiz-kids eer
der geneigd zijn hun solitaire be
staan achter de spelcomputer ge
deeltelijk op te geven.
Maar is meer. Onder druk van de
(gemeentelijke) overheid worden
horecagelegenheden in Neder
land steeds vaker gedwongen het
aantal gokkasten te beperken.
Behendigheidsautomaten, onder
andere flipperkasten dus, moeten
de misgelopen opbrengsten
enigszins compenseren en duiken
steeds vaker op in café en cafeta
ria. Pierre de Jonge, exploitant
van
speelau
tomaten
en secretaris
van de VAN
(speelautomaten
branche-organisatie) signaleert
een 'beduidende toename van het
aantal flipperkasten. In cijfers
valt dat moeilijk uit te drukken
omdat er continu machines wor
den ingewisseld.'
De flipper als melkkoe voor het
bier tappende en friet bakkende
deel van de beroepsbevolking
brengt het spelletje nog navran
ter in het spanningsveld waar het
- tot ongenoegen van de ware
liefhebber - altijd al in verke.erd
heeft, namelijk dat van de kans
spelen en gokkasten. Artikel 30
van de Wet op de Kansspelen
rangschikt flipperen nog altijd
onder die categorie omdat tijdens
het spel 'het recht om gratis ver
der te spelen' kan worden bedon
gen. Het is Guus Arens, voorzit
ter van de Nederlandse Flipper
Vereniging - 'een clubje van pret
tig gestoorde liefhebbers' - een
doorn in het oog. Het spel wordt
volgens hem, misbruikt door ex
ploitanten: „Het is niet anders, er
moet aan verdiend worden". De
speeltijd is rigoureus bekort-, me
de omdat er nog maar drie ballen
per spel worden verstrekt, en in
het speelveld steeds meer 'valkui
len' worden ingesteld.
Maar de flipperindustrie dient,
zo zegt Arens, ook de hand in ei
gen boezem te steken. De voort
schrijdende technologie heeft het
spel een moeilijkheidsgraad ge
geven die de balans tussen renta
biliteit en speelplezier dreigt te
verstoren. Waarmee de produ
centen zich voor een nieuwe uit
daging zien geplaatst, willen ze
hun herwonnen krediet niet al te
snel verspelen. De slogan van de
kast 'Dr. Dude' (Bally, 1990),
„Get Hip! Earn Respect!," zou
als leidraad kunnen fungeren.
In de Verenigde Staten is het
een ware rage en in Engeland
waren jongleerballen vorig jaar
het best verkochte speelgoed
rond de kerstdagen. Wellicht
raakt ook Nederland behept
met het virus. Een steuntje in
de rug geeft misschien het boek
'Jongleren' van Dave Finnigan,
dat onlangs verscheen.
„Sommige sporten leiden tot
ongedurigheid, een gevoel van
frustratie en een soort negatie
ve competitie waardoor de
helft van de deelnemers tot de
verliezers behoort," meent Fin
nigan. Bij jongleren is dat vol
gens hem niet het geval: „Er
zijn geen verliezers, je strijdt
alleen tegen jezelf." Jongleren,
zo meent hij, helpt mensen bij
het ontwikkelen van geduld,
zelfvertrouwen en samenwer
king.
Finnigan - hij noemt zichzelf
Professor Confidence - leerde
in 1976 jongleren. Hij'joeg toen
nog op een carrière op het ge
bied van bevolkings- en ont
wikkelingsplanning. Maar toen
hij eenmaal kennis had ge
maakt met jongleren, was hij
een jaar later full time jongleur
en jongleerdocent. In duizen
den workshops, over de hele
wereld, heeft hij al meer dan
een half miljoen mensen de
principes van het jongleren bij
gebracht.
Finnigan: „Bijna iedereen kan
het. Het is niet alleen voorbe
houden aan circusartiesten.
Het is een manier om lichame
lijk en geestelijk te ontspan
nen, die je kan helpen bij het
ontdekken en stimuleren van je
aangeboren coördinatievermo
gen. Het is net als bij zwem
men: als je het eenmaal hebt
geleerd, vergeet je 't nooit
meer."
In alle landen van de wereld
wordt gejongleerd, zo blijkt bij
een rondgang over het Internet.
Jongleurs hebben eigen tijds
schriften, conferenties en vere
nigingen. En weten precies in
welke winkels je- het best je
ballen - props in het Engels -
kunt kopen. Conferenties zijn
er ook om de haverklap. On
langs de London Unicycle
Grand Prix. Ja, we kennen ons
Engels, unicycles zijn eenwieli-
ge fietsen. Maar ook de jong
leurs waren van de partij bij dit
evenement Vori'g weekeinde
kwamen acrobaten en jong
leurs samen in het Duitse Frei
burg voor een Acrobatie Con
vention. Binnenkort is er een
bijeenkomst in het nabijgele
gen Freudenstadt. Aanmerke
lijk groter van omvang is het
Third Annual Continental Con
gress of Jugglers dit weekeinde
in Washington DC. Nederland
blaast zijn partijtje mee met
het vijfde Nederlandse Jong
leurs Festival van 19 tot 21 mei
in Nijmegen.
Een beetje ballengooier wil na
tuurlijk op de hoogte blijven
van de laatste ontwikkelingen
in zijn sport. Tijdschriften te
over. Wereldwijd is Juggler's
World het toonaangevende
blad. Nieuw-Zeeland leest The
Flying Kiwi. Duitstalig is Kas-
kade dat ook buiten de Bonds
republiek veel abonnees heeft.
Een paar enthousiaste jong
leurs hebben een (grote) verza
meling aangelegd van alle films
waarin gejongleerd wordt.
Zelfs als het om maar één se
conde gaat of wanneer slechts
op de achtergrond wat gebeurt.
Ooit gemerkt dat aan het begin
van Casablanca op een bazaar
iemand met drie ballen bezig
is? Of dat er zulke kunsten
worden uitgehaald in the A'd-
dams Family, Octopussy, Back
to the Future III of Batman re
turn? Dat zal enthousiaste
jongleurs niet ontgaan. Hun fa
voriete film is natuurlijk The
Juggler uit 1955, met Kirk
Douglas.
Videofragmenten van jong
leurs? Ze zijn te zien op of bin
nen te halen vanaf het Internet.
Gewoon mooie foto's? Ze zijn
er te kust en te keur. Op de
elektronische snelweg zijn de
jongleurs ruim vertegenwoor
digd in de groep rec.juggling.
En hoe merkwaardig: er be
staan ook computerprogram
ma's om jongleren te leren of te
bestuderen. Je kunt bijvoor
beeld kiezen hoeveel ballen in
welk tempo in welk patroon
door hoeveel handen moeten
gaan, en het beeldscherm toont
alle details. De buitenstaander
zit stomverbaasd te kijken:
waar heb dat nou voor nodig?
De jongleur buigt zich vooro
ver naar het scherm om geen
detail te missen. Als hij dit in
de vingers zou kunnen krij
gen...
Dave Finnigan: „Jongleren
heeft een heel ritmisch, bijna
muzikaal karakter. Het kan de
zelfde invloed hebben op je
geest als bijvoorbeeld het luis
teren naar goede muziek. Voor
velen is jongleren een vorm van
meditatie, waarbij geest en li
chaam één geheel gaan vor
men."
Het is dan ook niet verwonder
lijk dat jongleren steeds vaker
op de agenda staat van mana-
gementscursussen. Trouwens
ook op de sjieke universiteit
van Oxford waart het virus
rond. Daar is de Oxford Uni
versity Varsity Juggling Club
actief.
En waarin jongleren zich van
vele andere sporten onder
scheidt, is de 'draagbaarheid'.
In elke rugzak of diplomaten-
koffer is wel plaats voor een
paar ballen.
Dave Finnigan - Jongleren, uit
geverij Gaaae Uitgevers, prijs
30,- (inclusief drie jongleerbal
len). Wie op de electronisch snel
weg op zoek gaat, moet kijken
bij: http://www.hal.com:80/servi-
ces/juggle/
Jongleren, zo meent Dave Finnigan, helpt mensen bij het
ontwikkelen van geduld, zelfvertrouwen en samenwerking.
FOTO MARC BOLSIUS
