Weekend De snelweg is helemaal open iflSTEM E3 Als de PvdA haar wonden likt, borrelen er mooie ge dachten op bij de sociaal democraten. Zo is Mauri ce de Hond bevreesd dat het 'grachtengordeldeel' de partij verlaat en zich aansluit bij D66. PvdA- ideoloog Paul Kalma tobt over de aansluiting tussen de achterblijvers in de sa menleving en de midden klasse. En Marcel van Dam vindt dat de partij niet haar idealen, maar wel de middelen om die te verwezenlijken heeft ver loren. In de samenleving voltrekken zich veranderingen die de partij amper nog bij kan benen INTERFACE In de PvdA kan een richtingenstrijd losbarsten tussen regelgevers en de marktdenkers ZATERDAG 22 APRIL 1995 ZATERDAG 22 APRIL 1995 I an te Ie stem achtige vloeistof die langzaam dampt. Het gas is vooral voo ogen en de ademhalingsweger vaarlijk. Wie een of twee gram' nenkrijgt, sterft. Het kan ook vi j)uij binnendringen. Vijf gram d huid is dodelijk. De Nederlandse berginsse Roel Donker heeft zich in de pr men met mosterdgas verdiept een granaat doorrot, gaat het terdgas in het water heel rustig zWe ven. Onder de 14 graden blifftK neutraal. Er vormt zich een soort korstje omheen, net zoiets als wm neer je een klompje vet een poos fl liggen." „Maar dan spoelt dat klompje Het zonnetje schijnt, het wM warm, het korstje smelt... Ik wil iet cynisch klinken, maar een uur l£ is dat strand leeg. En het duurt 3^ schrikkelijk lang voor de autoritei ten er achter komen wat er eigent aan de hand was. Want het gas ver dwijnt, het verprut als het ware, het lost langzaam op." Het eerder aangehaalde Belgi defensierapport vermeldt dat m_. neduikers in 1972 enkele gas-obB sen uit de Paardenmarkt boven X ter hebben gehaald. De grana' verkeerden in 'relatief goede sta Maar hoelang nog? L Senator Maertens haalt Deense rip- porten aan die suggereren datTde mantels van zulke granaten rond het jaar 2000 zouden kunnen gaan door roesten, maar niemand weet dat 8 ker. Weinigen voelen er voor de granaten te berj Prof. Heyndrickx: „Ali die obussen naar bel brengt, zullen er onvermijdelijk een aantal ontploffen. Je gaat hier dan grote miserie krijgen. Dat gevaar» zo groot dat het volgens mij niet op weegt tegen het risico van het te la ten liggen. De zandtoevoer van de Noordzee op die plaats is zodai dat we toch een zekere beschutti krijgen." Hij zegt enkele jaren geleden bena derd te zijn door het Nederlani bergingsbedrijf Smit Tak, dat inte resse had om de granaten te lichten. Maar Erik ter Haar Romeny van Smit Internationale (waar Smit Tak onder valt) zegt desgevraagd: „Het is levensgevaarlijk spul. We wille] het niet eens aanraken. Wat ons be treft: laat maar liggen." |ewor- En berger Roel Donker zegt: „Zo lang die granaten onder het zand beste blijven liggen rotten ze niet zo hai mis- Als er maar geen zuurstof bij komi door- Maar over paar jaar, of over tien Jtbelle- jaar, of twintig jaar is het toch zo- Icheen ver." lerhou- Senator Maertens zegt: „Het kan aak ik daar niet eeuwig blijven liggen. We moéten iets doen. En dat wordt zo duur, dat België die kosten niet al leen kan dragen. Ik vind het een zaak van Europees belang." Dat roept de vraag op wat buurlani Frankrijk eigenlijk heeft gedaai met het gifgas dat in het Franse dei van het Westelijk Front achterbleef Maertens wijst op de zeekaart. Vla i 'abso- buiten de haven van Duinkerken petrok- net op Frans gebied dus, liggen wel vier van die onheilspellende gebié den met stippellijntjes en doorge streepte visjes en ankers. „Maar di l«p Fransen zwijgen er nog dieper ovei dan de Belgen." Maertens heeft inmiddels wel eei ,ds idee hoe het gifgas kan worden op geruimd: hij wil de Paardenmark 16 inpolderen. „In het bos Houthulst bouwt he Belgische leger nu een fabriek om di gifgasgranaten die daar liggen on schadelijk te maken. We kunnen na tuurlijk niet die dingen bij Knokk vorden uit zee halen en dan naar Houthuls fchuwen vervoeren. Dat is te gevaarlijk. Maa. kt. Hij als we de Paardenmarkt nu eens fcenma- droogleggen, er een eiland van ma- rongen, ken, zoals jullie in Nederland heb frheugd ben gedaan met Neeltje Jans? Dat krant kunnen we op dat eiland net zo'n fa- als de briek bouwen als in Houthulst, fgië iets Erik ter Haar Romeny van Smit In ternationale reageert: „Een briljan idee. Door Pieter Willemsen tkx, de 1 nu in bij de zor- ■osgeen lar het |t blijft werd gemaakt. Talloze van deze granaten I'S Het is wel jammer dat de PvdA tijdens het likken van de wonden erg veel met zichzelf en met par tijpolitieke verhoudin gen bezig is en iets te weinig met veranderingen in de sa menleving. Want in die samenleving voltrekken zich veranderingen die de discussies over het slaan van een brug tussen de bedreigde onderkant van de samenleving en de midden klasse overbodig maken. Veel sociaal-democraten schrijven de malaise in de partij toe aan het wegvallen van de oude idealen. De arbeider leeft niet meer in behoefti ge omstandigheden. Hij heeft een ei gen huis, een auto, zijn kinderen kunnen doorleren en hij kan elk jaar gewapend met zijn videocamera het vliegtuig naar de zon nemen. Neder land is misschien nog niet helemaal af, maar de laatste stukjes kunnen we zonder de PvdA ook wel op hun plaats krijgen. Sociaal-democraten die langs der gelijke lijnen denken, vergissen zich jammerlijk. Honderdduizenden mensen zijn blijvend afhankelijk van een minimumuitkering, het aantal zwervers en daklozen neemt toe. Optimisten denken dat het gaat om de laatste slachtoffers van een samenleving die te lang heeft ver zuimd mensen duidelijk te maken dat ze in beginsel voor zichzelf moe ten zorgen. Maar er klinken ook minder vrolijk stemmende geluiden over de toe komst van de Westerse landen. De Amerikaanse econoom Lester Thu- row stelde onlangs dat we zonder drastische aanpassing van ons eco nomisch en sociaal beleid in de Wes terse samenleving op weg zijn naar een economische oerknal die zijn weerga niet kent. Hij wijst in dat verband op het beschikbaar komen van goedkope arbeid en grondstof fen door de globalisering van de Het probleem van de PvdA Ex-communisten in Oost-Europa en onechte communisten in China zijn bereid voor een fractie van de Wes terse lonen 48 uur per week hun ca paciteiten in dienst te stellen van in ternationale ondernemingen. Eco nomische activiteiten verschuiven bovendien van het verwerken van. grondstoffen op een bepaalde, niet te veranderen, plaats naar de ken- nisindustrie die niet gebonden.is aan grenzen. Eerder heeft Riccardo Petrella's in ternationale groep van economen al gewezen op de nietsontziende inter nationale concurrentie. Terwijl gro te multinationale ondernemingen zich minder aan afzonderlijke sta ten gelegen laten liggen, dwingen ze nationale staten wel hun uitgaven te beperken om hun werknemers con currerend te houden met de colle ga's in de buurlanden. Ondernemin gen die nationale staten tegen el kaar uitspelen. Niet omdat ze dat leuk vinden, maar omdat de collega- bedrijven dat ook doen en er geen wet is die ze dat verbiedt. De eerste tekenen van die eco nomische aardverschuiving zijn al zichtbaar. Én niet al leen aan de onderkant van de arbeidsmarkt, waar de problemen onverkort groot zijn. In toenemende mate krijgen werknemers te maken met verkorting van de arbeidsduur om hun werk te behouden, met flexibele contracten, oproeparbeid. Ouderen zien dat de VUT wordt te ruggedrongen, de WAO verdwenen is en stellen vast dat er steeds vaker wordt gesproken over demotie; het lager betalen van ouderen omdat ze minder presteren. Alle signalen in de arbeidsverhou dingen wijzen in dezelfde richting: arbeid moet zo goedkoop mogelijk zijn. Veel werknemers hebben het onbehaaglijke gevoel dat ze als dank voor hun loonmatiging harder moe ten werken, ook op minder aangena me tijden aan de slag moeten en'dat hun toekomstperspectief onzeker is geworden. In de politiek is bewust gekozen voor meer markt, minder overheid. Ook de PvdA verdedigt dit uit gangspunt. Terwijl de sociale zeker heid afbrokkelt en het minimum loon in de praktijk dreigt te verdwij nen, houden de politieke partijen hardnekkig vast aan het uitgangs punt meer markt en minder over heid. Daarom moeten gedeeltelijk arbeidsongeschikten de arbeids markt op. Maar op die markt is het erg druk. En er is bovendien nie mand om ze de weg te wijzen op de arbeidsmarkt, want daarvoor heeft de overheid geen geld. Ook voor allochtonen is er niet veel te beleven op de arbeidsmarkt, ze ker niet als ze de Nederlandse taal niet spreken. Weliswaar zijn er ge noeg werklozen die taallessen zou den kunnen geven aan allochtonen, maar daarin is de markt niet geïnte- resseèrd. Vrouwen vinden op de arbeidsmarkt gelukkig wel af en toe iets van hun gading. Helemaal achter op de markt in een winderig hoekje wor den de restjes eenvoudige arbeid aangeboden. In dat hoekje is het wel oppassen geblazen, want er wordt nogal eens ondeugdelijke waar aan geboden en je krijgt er lang niet al tijd een bonnetje mee waar op staat wat je hebt gekocht. Natuurlijk is het traditionele rolpa troon van de 40 uur werkende man met thuis zijn zorgende vrouw aan het vervagen. Deeltijdwerk is de laatste jaren populair. Flexibele ar beid hoeft niet altijd in het nadeel van de werknemer te zijn. Maar niet elke vrouw die twee dagen per week eenvoudig werk verricht, doet dat omdat ze geëmancipeerd is. Als haar partner met goedkeuring van de overheid enkele jaren werkt voor minder dan het minimumloon, zou er wel eens iets anders achter kun nen steken. Om weer beweging in de arbeids markt te krijgen en bedrijven te sti muleren - goedkopere - arbeid in dienst te nemen, heeft het paarse kabinet besloten tot een groot scheeps lastenverlichting voor bur gers en bedrijven. Die operatie bete kent natuurlijk wel dat er minder geld is voor overheids- en sociale voorzieningen. Dat het niet door iedereen wordt ge waardeerd als de overheid zich te rugtrekt en erop vertrouwt dat de markt haar werk wel zal doen, is on langs in Frankrijk gebleken. De koude rillingen moeten voorstan ders in de PvdA van minder over heidszorg en meer markt over de rug lopen als ze kijken naar de taferelen in dat land: massale betogingen te gen de armoede, tegen de overheids steun aan het bedrijfsleven en vóór geld en huisvesting voor de mensen aan de onderkant van de samenle ving. Veel mensen - en niet alleen aan de ónderkant van de sa menleving - voelen zich onze ker. Jan Pronk merkt daar over op: „Ook de middenklasse is niet meer zeker van het bestaan. Dat werkt een grotere gerichtheid op het materiële eigenbelang in de hand. Ik weet niet eens of je dat nu rechts moet noemen. De onrust onder veel werknemers groeit naarmate meer grote bedrij ven stijgende winsten, dalende werkgelegenheid en verslechtering van de arbeidsvoorwaarden rappor teren. Toch gaat de lastenverlich ting voor het bedrijfsleven door; met de volmondige instemming van de PvdA. De omvang van de lastenverlichting staat in de politiek niet ter discussie, Ik geef niet zoveel om voetbal, en dat kwam woensdagavond goed uit. Ook al zullen de liefhebbers van dat geschop en gekop tegen een opgeblazen lap leer zich die avond waarschijnlijk blijven herinneren als de dag waarop een club uit Am sterdam na 22 jaar weer eens een echte finale bereikte. Het is hen gegund. Voor mij was het ook feest, want tot mijn hemelse vreugde bleek de elektronische snelweg op die dag ineens wage- wijd opengegooid te zijn door Com puServe. Die mij, toen ik mijn da gelijks verbinding legde, met een nuchter one-linertje liet weten dat de volledige toegang tot Internet die er al een paar maanden aan zat te komen, een feit was. Er kon al idioot veel met die Ameri kaanse tolwachter van Internet, maar vanaf woensdag is ineens al les mogelijk wat je maar kan ver zinnen. Een maand geleden nam Compu Serve al een eerste smaakmakertje in het dienstenpakket op: File Transfer Protocol (FTP), een van de oudste manieren om een paar mil joen servers over de hele wereld te benaderen. Maar nu is CompuSer ve, zeker in Europa, de meest com plete dienst op de markt. Er kan nu ook op het World Wide Web (WWW) gesurft worden, en er kan directe toegang tot het Internet verkregen worden via het Point to Point Pro tocol (PPP). CompuServe is in één daverende klap volwassen geworden, en heeft zijn abonnees meteen voorzien van drie mooie software-pakketen. Die in de gecomprimeerde versie ruim 1.2 megabyte in beslag nemen en derhalve, op 14.400 baud, in minder dan een half uur gedownload kun nen worden. Na één simpel exe- command werden die drie pakket ten geïnstalleerd naast en samenge voegd met de bestaande WinCim Communication Manager. Dat ik een week eerder overigens al uitge breid had met een lidmaatschap van ZiffNet. Al was het maar omdat dat via CompuServe maar vijf dol lar per maand kost, en omdat daar hele mooie soft ware te vinden bleek. Meestal sha reware, die na drie of vier weken le lijk begint te donderjagen als de in gebouwde tijdbom zijn werk doet, omdat de licentie nog niet betaald is. Maar wat kan mij dat bommen? Ik uninstall het als het écht niet meer werkt en ik ga weer iets an ders ophalen. Nadat het nieuwe spul zichzelf uit gepakt had, bleken er drie nieuwe icoontjes in mijn communicatie pakket verschenen te zijn: SPRY Mosaic Browser, ImageView, en de InterNetDialer. De eindredacteur van deze pagina, die donderdag middag door QuarkXpress gehaald moet worden, wordt al 's morgens vroeg bleek om de neus bij de ge dachte aan de hoeveelheid tikfou ten die ik voor zijn neus pleeg te de poneren, en duldt geen uur respijt. Daarom heb nog niet genoeg tijd gehad om alles van begin tot eind door te vlooien. Automatische spellingcontrole? Dat kunt U toch niet menen? De laatste versie van de spell-checker van Word Perfect schijnt hetnardig te doen met Nederlandse teksten. Maar ik tel alleen hierboven al min- Door Léon Krijnen Reacties: E-mail: 100445.2062@compuserve.com stens vijfentwintig woorden die niet eens in de Dikke van Dale staan, dus dat wordt niks. Die eerste te korte kennismaking is me zeer goed bevallen. Omdat ik wist dat het webben via CompuSer ve eraan zat te komen, heb ik me de laatste maanden bewust niet bezig gehouden met uit proberen te voge len hoe ik op een andere manier het WWW op kon. Ik had genoeg ande re dingen te doen en ik ging er van uit dat het toch wel goed zou ko men. Dat vertrouwen is niet be schaamd. De browser of de diaier aanklikken en er werd foutloos aangekoppeld. Surfen maar. Eerst de home-page van de Rolling Stones opgehaald, en een portret van Charlie Watts bekeken, die zijn broek staat te strijken. Die trommelaar wordt er op zijn oude dag overigens niet knapper op, maar goed, dat geldt voor ons allemaal. Overgestapt naar Australië, waar ik wat nieuwe bush-walking routes gekopiëerd heb, leuk voor de ko mende winter. Naar Cambridge, want ik wilde nu eindelijk zelf wel eens die beroemde koffiepot in de Trojan Room van de universiteit zien. Dat lukte en het bleek hoog tijd om weer eens op te schenken. Leuk, maar moet ik er verder mee? Een ander adres ingetikt, foto's bekeken van Play boy-modellen die nooit in dat blad terecht gekomen zijn en ik snap écht niet waarom niet. Verder. Een paginaatje met wegwijzers naar schilderijen van wijlen Keith Ha ring, een pagina MTV, tientallen pagina's over alles wat met Star Trek te maken heeft, alles webt, al les werkt. Wat het allemaal kost? Dat weet ik pas over een maand of twee als eerst de rekening van de KPN als een baksteen op de mat gevallen is en er vervolgens weer een bedrag van hopelijk slechts twee cijfers voor de komma van een credit-card nummer afgeschreven is. Volgens de verkooppraatjes van CompuServe valt het allemaal nog al mee, maar die kennen we. Ik sta er niet van te kijken als het Consul tatie Bureau voor Alcohol en Drugs straks in het verlengde van de pro blemen met de gokkasten nog een andere activiteit aan het program ma toe kan gaan voegen. Ik voor spel dat er straks verhalen in de krant verschijnen over huishoudens die in de nesten zijn gekomen van wege de computer-activiteiten van pa, ma, zoon of dochter. Al met al heeft de firma Microsoft het voor de zoveelste maal niet ge troffen met timen. Woensdagmid dag werd een mooie doos bezorgd op de krant: de officiële preview van Windows'95, vergezeld van een paar handleidingen. 'Zou ik toch nog maar even?' treuzelde ik, met afgrijzen terugdenkend aan de pro blemen die de Beta-3 versie van dat programma me anderhalve maand geleden bezorgd heeft. Vervolgens koppelde ik eerst nog even aan bij CompuServe, met bo venvermeld gevolg, en wat was een van de eerste dingen waar de laat ste release-note van die mooie nieuwe programmatuur mij voor waarschuwde? Juist. 'CompuServe garandeert op geen enkele wijze succes als SPRY Mosaic Browser en InterNetDialer onder Windows'9,5 gedraaid worden'. Misschien probeer ik het toch nog een keertje omdat ik nu twee hard disks op mijn computer heb en der halve in principe vanaf de ene DOS 6.2 en Windows 3.11 kan draaien en vanaf de andere Windows'95. Ja, waarom eigenlijk niet? Als U on verhoopt volgende week mijn bij drage mist, dan weet U waar het aan ligt. ondanks opmerkingen als die van topman Jonkhart van de Nationale Investeringsbank die in het blad van het VNO geringschattend spreekt van 'die grijpstuiver lastenverlich ting'. En toch gaat het in deze re geerperiode van vier jaar om het niet al te kleine bedrag van negen miljard gulden. Hoeveel lompe op merkingen over grijpstuivers accep teert een samenleving, die enkele honderdduizenden huishoudens telt waarin elk dubbeltje twee keer moet worden omgedraaid voordat zich Franse taferelen gaan afspelen? Toch zal de PvdA zich om twee re denen voorlopig moeten blijven scharen achter het adagium meer markt minder overheid. In de eerste plaats omdat dit uitgangspunt ook in de ons omringende landen opgeld doet. Wie niet meedoet met de las tenverlichting, prijst zijn land uit de internationale markt. En verder om dat lastenverlichting kan rekenen op een brede politieke meerderheid, ook in de coalitie van PvdA, VVD en D66. Het grote probleem waarvoor de Pv dA zich gesteld ziet, is dat de markt de samenleving niet in kan richten. Bovendien, zo merkt ook Petrella op, kent de markt geen lange-ter- mijndoelstellingen. De overheid moet die wel hebben. Voor de markt zijn mensen werknemers die worden betaald naar rato van het aantal ste nen dat ze op een dag kunnen vers jouwen. Op die markt mogen oude ren, zieken en arbeidsongeschikten zich niet eens vertonen. Toch proberen afzonderlijke Ka merleden van de PvdA soms dapper een dam op te werpen tegen al te uitbundige uitingen van liberalisme en marktdenken en zich op te stellen als beschermers van de zwakken. Saskia Noorman-Den Uyl heeft in een vraaggesprek gepleit voor een periodieke extra uitkering voor mensen die langdurig, vrijwel uit zichtloos, in de bijstand zitten. Maar tot ergernis van de linkse oppositie partijen herhaalde zij haar kloeke uitspraken in de Tweede Kamer niet. Ook Jan van Zijl, de inkomensspe cialist van de fractie, heeft een po ging gewaagd de PvdA te profileren als de partij die op de bres staat voor de zwakkeren. Hij pleitte voor her stel van de koppeling. Tot nu toe vergeefs. Van Zijl stemde overigens wel in met een sterke afkalving van de kinderbijslag waardoor de ko mende jaren een grote groep mensen in de problemen komt. Er is in de Tweede Kamer een ruime meerderheid die het minimumloon beschouwt als een obstakel voor het functioneren van de arbeidsmarkt en er wel vanaf wil. CDA, VVD en D66 willen werknemers die moeilijk aan de slag komen vier tot zes jaar genoegen laten nemen met betaling onder het minimumloon. Bovendien mogen werkgevers niet worden ver plicht die mensen daarna een dienstverband tegen tenminste het minimumloon aan te bieden. PvdA- minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Melkert wil niet verder gaan dan ten hoogste twee jaar werken onder het minimum loon. Daarna moet de werknemer een vast dienstverband kunnen krij gen tegen tenminste het minimum loon. Als de meerderheid van CDA, WD en D66 haar zin doorzet, is het minimumloon feitelijk verdwenen. Alsof dat allemaal nog niet erg ge noeg is voor de PvdA, zit het CDA inmiddels in een stil hoekje van de Tweede Kamer zijn wonden te lik ken. Daardoor krijgt VVD-leider Bolkestein alle ruimte om zich op te stellen als de oppositieleider tegen zijn eigen kabinet. Bolkestein vernauwt en versimpelt het probleem tot de vraag hoe we onze open grenzen zo dicht mogelijk kunnen houden. De vraag wat open grenzen betekenen voor de Neder landse economie, voor welvaart en werkgelegenheid, stelt ook hij he laas niet aan de orde. De PvdA heeft er de afgelopen jaren zelf aan meegewerkt dat in het ka der van de slogan meer markt, min der overheid de invloed van 'Den Haag' aan betekenis heeft ingeboet. Marcel van Dam zegt daarover: „De enige hoop op redding van de so ciaal-democratie is cjat zij een ma nier weet te vinden om met 'markt'- instrumenten de idealen te verwe zenlijken. Dat klinkt als vloeken in de kerk, maar dat is het niet." Van Dam vreest dat er in de PvdA een richtingenstrijd losbarst tussen de traditionele regelgevers en de marktdenkers. De vraag naar markt of overheid komt binnenkort op de politieke agenda als de veranderingen in het stelsel van de sociale zekerheid wor den besproken. WD en D66 willen de rol van de overheid op dit terrein ver terugdringen. Mensen die zich tegen risico's van ziekte en arbeids ongeschiktheid willen indekken, moeten zich wat deze partijen be treft maar wenden tot de particulie re verzekeraars. De sociale zekerheid is bij uit stek een onderwerp waar de keuze tussen markt en over heid geprononceerd aan de orde komt. De recente verslechte ringen in de sociale zekerheid, voor al bij de WAO, hebben de PvdA duchtig geschaad. Nu voelen vooral ouderen en arbeidsongeschikten zich in de steek gelaten. Als daar straks nog andere groepen bijko men, kan de PvdA haar toekomst als politieke beweging van betekenis wel vergeten. De PvdA zou zich tot taak moeten stellen in de komende discussie over de uitkeringen haar 'sociale gezicht' te herwinnen. Dat kan ze alleen maar door bij de sociale zekerheid te kiezen voor een belangrijke rol van de overheid in plaats van een alles overheersende plaats voor de markt, de verzekeraars. Maar dat is zowel met deze coalitie als onder druk van de huidige internationale economi sche omstandigheden een vrijwel onmogelijke taak.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 35