\G: 'Toenemende criminaliteit in verzekeringen'
)ollar dwingt Dasa tot herstructureren
Dollar verpest feestje van Schrempp
CNV-bond wil experiment
met ziektewetverzekering
Zoektocht naar de beste boerenkaas
■■■H ECONOMIE KORT
AigTEM
ECONOMIE
A7
lUarkoers drukt Fokker ook in 1996 in rode cijfers
Te koop gevraagd
ebruikte meubelen-antiek en inboedels.
Gebruikte meubelen bankstellen
Kleintje
TORVOERTUIGEN
Mdoosheid al
pie kwartalen
tl rond
pSO.OOO mensen
Zwarte doos voor
mosselvissers
Winstprognose
Elsevier mag
niet exact zijn
Winstgroei voor McDonnell Douglas
Prins Groep terug naar oude eigenaren
Handelstekort VS flink afgenomen
Volvo verkoopt 14 procent meer auto's
Air France dringt verlies terug
Melkquotum Italië definitief omhoog
Hoogovens versterkt vermogen
DONDERDAG 20 APRIL 1995
DONDERDAG 20 APRIL
1235,00 A
53,00 A
60,50 A
15,50 A
53,50 A
67,80 d
11,60 A
:0 Inc.S
m
48,70 A
27,00 A
54,00 A
43,00 e
82,50 A
38,00 b
51,40 A
p,orp.
felesis
40,50 A 40,00 A
22,80 A 22,80 A
30,00 A 30,00 A
4,70 A 4,70 A
40,50 A 41,00
0,55
66,90 67,00
34,60 A 33,80
I tewerkt 19,150-19,750
121,350 laten
tiebeurs
Zilver
Zilver onbewerkt 255-325
bewerkt 370 laten
CBS koersindex
Wall Street
allied signal
amer.brands
amer.tel.tel
amoco corp
asarco ine.
bethl. steel
boeing co
can.pacific
chevron
chiquita
Chrysler
citicorp
cons.edison
digit.equipm.
dupont nemours
eastman kodak
exxon corp
ford motor
gen. electric
gen. motors
goodyear
hewlett-pack.
int. bus.mach.
int. tel.tel.
kim airlines
mcdonnell
merek co.
mobil oil
omega financ.
philips
royal dutch
sears roebuck
sfe-south.pac.
texaco inc.
travelers
united techn.
westinghouse
whitman corp
woolworth
18/04 19W
272,00 2)|
2'0.00 26350
258.50 25650
286,60 20050
217,20 21150
353,90 353J0
(PZe redactie economie
jfrdam - Fraude, brandstich-
andere vormen van verzeke-
Timinaliteit nemen sterk in
lg toe. Tot die conclusie komt
Verzekeraar ING Groep in het
m gepresenteerde jaarverslag
1894. Met name op het gebied
autodiefstal, waaronder ook de
lal van vrachtwagens, rukt vol-
[NG-bestuurder mr. E. Kist de
iniseerde misdaad op.
ste cijfers kon hij evenwel niet ge-
olgens hem wil ING vooral een
signaleren. Met name wat auto-
betreft is'het afgelopen jaar 'heel
^worden, aldus Kist. Reeds eerder
27V4 27»
54 54»
43 44
37» 371
64 63
86» 07||
103» 103
30» 30»
56» 50
43 42»
90» 80
26 25»
35 351
121 I2(
51» 52»
23» 23»
66»
40» 301
69 70
15» 15!
18» 18».
15» 151
hebben verzekeraars op de toenemende
schade-uitkeringen in deze sector gerea
geerd door bijvoorbeeld een alarminstal
latie verplicht te stellen voor duurdere
wagens.
Het aantal moedwillig veroorzaakte be-
drijfsbranden - met als doel de verzeke
ringspenningen te innen - neemt volgens
Kist af. Dat houdt verband met het aan
trekken van de economie. Hij sloot niet
uit dat de concurrentie vervolgens zijn
werk zal doen en de premies gaan dalen.
ING Groep brengt in het jaarverslag na
drukkelijk het groeiende gevaar van on
verzekerbare risico's onder de aandacht.
Het probleem wordt gevormd door-de
onmogelijkheid de risico's te calculeren.
Wat levensverzekeringen betreft, wees
Kist op de toenemende kennis omtrent
genetisch bepaalde aandoeningen.
Bij wijze van 'schot voor de boeg voor de
lange termijn' stelde hij dat ING welis
waar alles wil verzekeren maar dan wel
even volledig geïnformeerd wil zijn als
de cliënt als het gaat om verborgen ziek
ten die door genetisch onderzoek aange
toond kunnen worden. „We willen graag
om het risico heen kunnen lopen. We
willen weten of we een brandend huis
verzekeren."
Het groeiende probleem van de onverze-
kerbaarheid betrekt hij ook op mensen
met vanuit een oogpunt van aansprake
lijkheid risicovolle beroepen als artsen,
accountants en advocaten. Er wordt im
mers vaker en meer geclaimd, aldus Kist.
Met een oog op de vaak duizelingwek
kende schadevergoedingen die Ameri
kaanse rechters toekennen zei hij dat 'de
grenzen ook open gaan voor aansprake
lijkheid'.
ING ziet vooralsnog af van de schepping
van een tweede thuismarkt die bij wijze
van risicospreiding tegenwicht moet bie
den voor de grote bijdrage aan het resul
taat van de Nederlandse activiteiten.
Volgens bestuursvoorzitter A. Jacobs
zijn over te nemen banken dun gezaaid
of te duur 'of er is iets mis mee'. Staan
volgens het jaarverslag de ambities
slechts op een laag pitje, in zijn toelich
ting zei Jacobs dat ING zijn geld 'mis
schien op een andere manier beter ren
dabel kan maken'.
Over de recentelijk overgenomen Britse
bank Barings was volgens Jacobs eigen
lijk niets nieuws meer te vertellen. Boos
dat het onderzoek van de Britse centrale
bank naar de deconfiture van Barings zo
lang duurt is hij niet, wel een 'beetje te
leurgesteld'. Jacobs zei zich niet te kun
nen voorstellen dat het onderzoeksrap
port nog een maand op zich zal laten
wachten.
Barings struikelde over de handel in zo
geheten derivaten - afgeleide financiële
produkten als opties, futures en swaps.
Voor het eerst heeft ING, conform een
nieuwe richtlijn, in het jaarverslag staan
hoe groot haar positie is: ƒ382 miljard.
Het feitelijke risico bedraagt 9 miljard,
bijna 4 procent van het balanstotaal.
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
gedaan/laten
bieden en ex dividend
i laten en dividend
gedaan en laten ex dividoA*
gedaan en bieden ex dividend
(Willem Reijn
jen - Daimler-Benz Aerospace zal zowel in Duitsland als
Nederlandse dochter Fokker een vergaande herstructu-
idoorvoeren om aan de wurgende dollarkoers te ontsnap-
De dollarkoers heeft de Dasa-top in volstrekte verwarring
acht. Bij een 'normale' koers van DM 1,60 maakt Dasa
l.bij de laatste koers van DM 1,35 blijft het concern diep
rode cijfers.
jote lijnen van het meerja-
in zullen in oktober bekend
H zijn. De gevolgen voor
iiblijven tot die tijd ondui-
t maar lijken zich vooral
ïdienen voor de interne toe-
agsbedrijven die bij de
ie reorganisatie zijn geclus-
si Fokker Aerostructures.
werken tweeduizend men-
1,00
4,50
410,00
4,50
3,00
1,50
13.00
18,00
23.00
2,40
«dr. M. Bischoff, de f man
man van de raad van be-
van Dasa die op 24 mei
:dt als opvolger van voor-
J. Schrempp, kan Fokker
Huidige koers ook in 1996
winst maken, ondanks de
sanering die aan 1760
:n hun baan gaat kosten,
itr-topman B. van Schaik
nder zijn lot verbonden aan
Éerstel in 1996. Maar Bi
ll zal hem daar niet aan hou-
1 zegt dat Dasa minister
van Economische Zaken
een rechtstreekse kapi-
ijectie zal vragen om de fi-
öe positie van het armlasti-
ittter te verbeteren. „Dat is
r, want de Nederland
sheid zal volgens plan in
iuittreden als aandeelhouder
Wij verwachten van
Werlandse overheid wel dat
Wokker mogelijk maakt om
iezelfde voorwaarden te kun-
nerken als de concurrentie."
1,00
3,00
iboedeltje, Teteringsedijk 84, Breda tel. 076-148-
Geopend 10 tot 18 uur, do. 21.00 uur.
>or in- en verkoop J.J. de Bom de Meubelvrienc
:e Meustr. 32, Breda 076-141601. open van-I0-iro
Een
plaatsen:
resultaten boeken.
I'iipenseren
denkt daarbij aan exportfa-
Btfcn en een verhoging van de
pvoor de technologische ont-
j. Volgens Bischoff be-
('0 de Nederlandse en de
Se overheden nog steeds niet
"ifflte van vijf procent subsi-
Wr de omzet, die de Gatt-
Jrden nationale overheden
»t. Minister Wijers is al be-
»m via een zogeheten mat-
}-jund oneerlijke concurren-
b compenseren.
Tjfakvan de dollar op Dasa is
_JOog wit om de neus van de
gemelde dollarkoers van DM
op de beus van Tokyo sprak
'°P 'an Dasa gisteren bij de
"statie van de jaarcijfers in
gevr. i.z.g.st. verk.
FIETS, frame mt. 54,
640-47383.
p donderdag 4 mei 1995 v.m. 10.00 uur in het
lenault, Mercedes, Jaguar), gereedschap,
keukenuitrusting, meubilair, audio/video- j
ijen, manschapskisten, partij computers,
torfietsen, fietsen, boeken, buitenboord-
egio-eenheid Domeinen Herkenbosch,
i, schrijfmachines, orgel, hometrainer,
lio-eenheid Domeinen, Nijverheidslaan
2a, Rlen'
ien, keukenapparatuur, winkelinventan
iinigers, verrijdbare
/rachtauto Mercedes, enz.
te Brunssum, Kranenpool
ndicat BL (1P65). Betonnen
ug met toebehoren, lengte
thokje, dubbele slagboom
Douane-emplacement
en verko0wpJ
voorwaaraej
zijn tij
bezichtigmai
te verkrijgen»
bij voorroep
verkoop-
terreinen-
worden ge
l^vellijs'01 P
posttoege-j
«■■III l
iag (anp) - De werk-
1 in ons land ligt, ge-
■rd voor seizoensin-
volgens het CBS al
"t maanden vrijwel sta-
'®d de 480.000 personen.
Werkloosheid bedroeg in het
kwartaal 497.000, 17.000
'31 in het slotkwartaal van
Gecorrigeerd voor sei-
®vloeden ligt het jongste
op 481.000.
Weken met een jaar eerder
werkloosheid nu 25.000
-Ditkomt doordat de werk-
i'P tussen het eerste en
6 kwartaal van 1994 fors
Daarna trad negen
den stabilisatie op.
eantal werkloosheidsuitke-
roe8 in februari
Daarvan zijn er 31.000
ijj^oensinvloeden toe te
Im ^Sezien van seizoens-
eu nam het aantal werk-
uitkeringen sinds april
ai/931 toe met 4000 per
kjlpt'!en met een jaar eerder
,.aania' werkloosheidsuit-
m februari 47.000 ho-
t5lnÜnuar' was dat verschil
l «0 en een half jaar gele-
•u'm 100.000. Het verschil
jaar geleden is dus ge-
LS* ^eerdat de maandelijk-
j j^gin vorig jaar veel
ui, as ban de toename met
tof april vorig jaar.
München van een levensbedrei
gende dollarkoers, die het voor
bestaan van de hoogwaardige, in
novatieve lucht- en ruimtevaart
branche in Duitsland bedreigt.
„Wij kunnen dit niet alleen aan,"
zei bestuursvoorzitter Schrempp.
„Deze ontwikkeling bedreigt de
hele Duitse economie." Bij de
huidige koers zal Dasa opnieuw
vele honderden miljoenen mar
ken verliezen, ondanks de sane
ringen, die de laatste drie jaar
twintigduizend banen kostte. In
oktober moet het anti-dollar
plan rond zijn. Gevreesd wordt
dat Dasa tien- tot twintigduizend
van de zeventigduizend banen
moet schrappen, als de koers tus
sen de DM 1,30 en DM 1,40 blijft.
Doemscenario's
Schrempp en Bischoff wilden
enerzijds de doemscenario's wel
schilderen om te laten zien hoe
ver de huidige dollarkoers in
grijpt in Dasa, maar probeerden
de zwartgalligheid te temperen
door te wijzen op de volstrekt on
voorspelbare koersontwikkeling.
Een leidende bank houdt het op
een dollarkoers van DM 1,80 aan
het eind van het jaar, de andere
voorspelt een koers van DM 1,20.
Het verschil tussen hemel en hel
voor Dasa.
Dasa verloor vorig jaar netto DM
438 miljoen bij een zeven procent
lagere omzet van DM 17,4 mil
jard. In 1993 boekte Dasa nog een
verlies van DM 694 miljoen. Re
den voor Schrempp te stellen dat
de ontwikkeling van Dasa op zich
goed is.
Het verlies is grotendeels veroor
zaakt door Fokker, goed voor een
verlies van DM 400 miljoen, de
militaire luchtvaart en aanloop
kosten bij Dornier.
Texel - Nederlandse mosselvis
sers krijgen nog dit jaar een zoge
noemde black box aan boord. Dit
instrument geeft aan wanneer,
hoe lang en waar er is gevist. Met
de gegevens kan de overheid re
gistreren of de vissers zich hou
den aan de regels die gelden voor
de kokkel- en mosselzaadvisserij.
Voor delen van de Waddenzee en
de Oosterschelde geldt een vis
verbod.
Van onze Haagse redactie
Nieuwegein - Vakbondsle
den zijn straks beter en
goedkoper verzekerd tegen
ziekte en arbeidsongeschikt
heid dan niet vakbondsle
den. Dat kan het gevolg zijn
van een plan van de Indus
trie- en Voedingsbond CNV.
Die bond wil aanvullingen op
ziekte- en arbeidsongeschikt
heidsuitkeringen apart gaan
verzekeren voor de eigen leden.
Nu gebeurt dat nog via cao-af
spraken. Door cao-afspraken
profiteren ook niet-vakbonds-
leden van de resultaten die de
bonden bereiken.
Als het plan van de CNV-bond
doorgaat, zal dat voor veel
werknemers die nu nog geen lid
zijn van een bond een goede re
den kunnen zijn om zich alsnog
aan te melden als lid. De verze
keringen voor aanvullingen op
de werknemersuitkeringen
staan ook open voor niet-leden.
Die betalen echter een premie
die zeker twee keer zo hoog is
als de kosten voor het lidmaat
schap van de bond.
Bij allerlei werknemersverze
keringen wordt de uitkering die
de overheid garandeert de laat
ste jaren steeds lager en of
duurt minder lang. Vakbonden
proberen tijdens cao-onderhan
delingen de gaten die vallen, op
te vullen. Een voorbeeld daar
van is het wao-gat. De financië
le verslechtering van de wao-
uitkeringen, door maatregelen
van de overheid, werden binnen
de kortste keren weer goed ge
maakt door cao-afspraken.
De vakbeweging die dit soort
verbeteringen tijdens cao-on
derhandelingen bereikt, wordt
echter door een steeds kleiner
deel van de werknemers onder
steund. In 1963 was nog veertig
procent van de beroepsbevol
king lid van een bond. Op dit
moment is dat nog maar 27 pro
cent. Bestuurder Swart van de
Industrie- en Voedingsbond
CNV denkt dat hij veel leden
kan winnen door de nieuwe
verzekering. Een 'calculerende
burger' die nog geen vakbonds
lid is, kan geld verdienen door
lid te worden.
Werknemers kunnen de premie
voor de aanvullende verzeke
ringen betalen met extra loons
verhogingen die de bonden bij
de werkgevers afdwingen. Van
de werkgevers worden immers
geen aanvullingen op de uitke
ringen meer gevraagd, waar
door geld voor hogere lonen
overblijft.
De Industrie- en Voedingsbond
CNV is niet de enige vakbond
die aan voorstellen voor aparte
verzekeringen werkt. Eerder al
lanceerde de Industriebond
FNV een plan voor zijn leden
aanvullende verzekeringen te
sluiten.
*ln Giessenburg bogen zich
gisteren keurmeesters over 84
boerenkazen. Welke kaas wordt
uitverkoren als 'Beste boeren
kaas 1995'was gisteravond nog
onbekend. foto anp
Amsterdam (anp) - Elsevier geeft
geen gedetailleerde uitspraken
meer over de winstverwachting.
„Ik weet nu al precies met hoe
veel procent onze winst in 1995
zal stijgen, maar ik mag dit vol
gens de Engelse wet niet bekend
maken," Dit zei bestuursvoorzit
ter Pierre Vinken gisteren in de
aandeelhoudersvergadering van
de Nederlandse tak van het uit
geversconcern Reed Elsevier. De
prognose die Elsevier vroeger
gaf, kwam immer uit of werd
soms nog overtroffen. In Groot-
Brittannië mogen dergelijke uit
spraken alleen worden gedaan
wanneer de accountant er een
onderzoek naar heeft verricht.
Vinken verwacht dat 'het resul
taat in 1995 verbetert'. Vorig jaar
werd 650 miljoen verdiend.
Reed Elsevier haalde een netto
winst van 1,26 miljard.
St Louis - De Amerikaanse vliegtuigbouwer McDonnell Douglas,
fabrikant van de door Nederland gekozen Apache-helikopter,
heeft in het eerste kwartaal van dit jaar een belangrijke winst
groei doorgemaakt.
Het nettoresultaat kwam uit op 159 miljoen dollar. In dezelfde
periode van vorig jaar boekte het concern een nettowinst van 134
miljoen dollar. De groei komt hoofdzakelijk uit de verkoop van
militaire vliegtuigen.
Yerseke - De oude eigenaren van de schelpdierverwerkende Prins
Groep, de gebroeders J. en K. Prins, kopen hun bedrijven terug
van het Franse concern Euronature. Over de overnamesom wor
den geen mededelingen gedaan.
De overname zal geen gevolgen hebben voor de 120 werknemers
in Nederland. De gebroeders verkochten hun drie bedrijven in
Zeeland, de Engelse acquisitie Oceancrest Foods en het Deense
Andreasen Aps vijf jaar geleden aan de voedingsmiddelengroep
Euronature.
„In de visserijwereld ben je erg afhankelijk van de natuur. Daar
om heb je hele korte beslissingstermijnen nodig. Dat is moeilijk te
verwezenlijken binnen een groter concern," volgens een woord
voerder van de Prins Groep.
De groep had vorig jaar een omzet van f 85 miljoen. Winstcijfers
maakt de groep niet bekend.
Washington - Het handelstekort van de Verenigde Staten is in fe
bruari vergeleken met januari met bijna een kwart afgenomen tot
9 miljard dollar.
Dat kwam hoofdzakelijk door een verdubbeling van de verkoop
van vliegtuigen aan Zuidoostaziatische landen, heeft het Ameri
kaanse ministerie van Handel gisteren bekendgemaakt. De VS
exporteerden voor totaal 62,4 miljard aan goederen en diensten,
terwijl zij voor 71,4 miljard dollar invoerden.
Het tekort in de handel met Japan, waarover Tokyo en Washing
ton al geruime tijd met elkaar overhoop liggen, daalde van 4,9
miljard tot 4,7 miljard dollar. Dat kwam door de groei van de
Amerikaanse uitvoer naar Japan van 4,4 miljard tot 5,0 miljard
dollar. Japan heeft gisteren gedreigd de onderhandelingen met de
VS over een verruiming van zijn markt voor Amerikaanse auto's
en auto-onderdelen af te breken als de VS daadwerkelijk straf
maatregelen treffen zoals zij dreigen te doen. Japan legt de zaak
dan voor aan de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in Genève.
Göteborg - Volvo heeft in de eerste drie maanden van dit jaar 14
procent meer personenauto's verkocht in vergelijking met vorig
jaar. De afzet van vrachtwagens steeg met 21 procent. President
directeur Soeren Gyll legde de cijfers gisteren voor tijdens de
jaarlijkse aandeelhoudersvergadering.
Na twee jaar van desinvesteren is het bedrijf met 75.000 werkne
mers weer op de goede weg, zei Gyll. In 1994 werd een bruto
winst gehaald van 3,3 miljard gulden, een jaar eerder was het ver
lies nog 545 miljoen. In het eerste kwartaal van 1995 werden er
107.600 personenauto's verkocht, vergeleken met 94.500 in de
zelfde periode vorig jaar. Het aantal verkochte vrachtwagens liep
op van 16.100 tot 19.500.
Parijs - Air France klimt langzaam uit het dal. De Franse staats
luchtvaartmaatschappij, die al jaren in de rode cijfers zit, zag
haar nettoverlies in 1994 afnemen tot ruim 1,2 miljard frank (bij
na 400 miljoen). In 1993 kwam het verlies nog uit op 7,8 miljard
frank (ruim 2,4 miljard).
De omzet groeide met 2,8 procent van bijna 38,7 miljard tot 39,8
miljard frank 13 miljard). Volgens de maatschappij is dat te
danken aan de groei van de activiteiten. Air France zag het aan
tal passagierskilometers met 15,6 procent stijgen. In 1993 vielen
die tegen door stakingen waarmee het personeel tegen een dras
tisch reorganisatieplan protesteeerde.
Brussel - De Europese Commissie zal de landbouwministers
voorstellen de melkquota van Italië en Griekenland definitief te
verhogen met respectievelijk 900.000 ton en 100.000 ton. Dat ge
beurt op advies van landbouwcommissaris Franz Fischler na een
stringente inspectie in de betrokken landen of ze de Europese re
gels op dit gebied naleefden.
Volgens Fischler hebben beide landen aangetoond serieus werk te
maken van de uitvoering van de Europese wetgeving, de controle
daarop en het innen van de superheffingen.
De verhoging van het melkquotum voor Italië veroorzaakte vorig
jaar in Nederland een golf van protest.
Politici en boeren vonden dat de Italianen daarmee werden be
loond voor slecht gedrag omdat ze nooit werk hadden gemaakt
van de vermindering van de melkproduktie en nooit supperhef-
fingen hadden betaald.
IJmuiden - Hoogovens wil zijn eigen vermogen verhogen tot veer
tig procent van het balanstotaal. Het concern streefde eerder naar
een solvabiliteit van 35 procent. Dat heeft bestuursvoorzitter M.
van Veen woensdag bekendgemaakt. „We moeten ons klaarma
ken voor de volgende conjuncturele meergang," aldus Van Veen.
Hoogovens wil het eigen vermogen vooral versterken door een te
rughoudende investeringspolitiek en een verdere verbetering van
de winst.
Eind 1994 noteerde het concern een eigen vermogen van 29,3 pro
cent, ofwel 2,3 miljard op een belanstotaal van 7,8 miljard.
Om op de veertig procent te komen, moet het eigen vermogen met
ongeveer f900 miljoen worden aangevuld. De operatie wordt over
enkele jaren uitgesmeerd.
Door Willem Reijn
München De val van de
dollar begint absurde trekken
te krijgen. De volstrekt on
voorspelbare koers woedt als
een kanker door de oplevende
economie. En met voorspel
lingen van vooraanstaande
deskundigen van betrouwba
re banken, mag een bedrijf
rekenen met zowel een dollar
van DM 1,35 als met een
koers van DM 1,80.
De chaos is compleet. Jürgen
Schrempp had gisteren glansrijk
afscheid willen nemen van zijn
creatie Daimler-Benz Aerospa
ce. Op 24 mei krijgt hij de belo
ning voor zijn onvermoeibare in
zet Duitsland weer terug op de
wereldkaart van de luchtvaart
industrie te zetten: hij wordt de
eerste man van Daimler-Benz,
het grootste en machtigste be
drijf van Duitsland.
In zes jaar voegde de onstuitba
re, blufferige,'kampferische'
maar open en zelfs met gevoel
voor humor begiftigde Dasa-
baas alle Duitse bedrijven op het
gebied van lucht- en ruimtevaart
samen tot een concern, dat zich
tot de vier grootsten ter wereld
mag rekenen.
Daarbij mocht Nederland
Schrempp leren kennen als de
man die harde gevechten voerde
met de nestor van het kabinet
Lubbers III, minister Koos
Andriessen van Economische
Zaken. Schrempp was de man
die de nationale vliegtuigbouwer
Fokker met hulp van topman
Erik Jan Nederkoorn aan de
Duitse zegekar bond.
Gisteren mocht Schrempp die
aankoop nog eens verdedigen,
want de Nederlanders dragen nu
al twee jaar een slordige vier
honderd miljoen mark aan ver
lies bij in de Duitse cijfers. „Het
blijft een goede strategische
zet," stelde Schrempp.
Schrempp was echter meer dan
een voeger. Schrempp had een
visie, die nog steeds staat als een
huis. De vliegtuigbouw zal wor
den bepaald door een paar grote
bedrijven. Europa kan alleen een
rol spelen als de bedrijven sa
menwerken. De onderlinge con
currentie verzwakt de kracht
van Europa en zorgt ervoor dat
de wereldmarkt wordt beheerst
door de Amerikanen.
Airbus maakt al de grotere toe
stellen, voor de regio-vliegtuigen
moet een nieuwe structuur wor
den gevonden. In eerste instantie
dacht Schrempp nog aan samen
werking van bedrijven als Bri
tish Aerospace, het Italiaanse
Alenia en het Franse Aerospa
tiale rond het leidende Fokker
op het gebied van regio-jets. De
koop van Fokker paste in die vi
sie. Het turboprop-toestel Fok
ker 50 zou later als wisselgeld
kunnen dienen om in dat markt
segment rond de Frans-Italiaan
se combinatie ATR een Paneuro-
pese combinatie te vormen.
Inmiddels is de markt alweer
veranderd. Deskundigen vragen
zich af of er wel zoiets bestaat
als een regionaal straalverkeers-
vliegtuig. De grote fabrikanten
gooien zich op deze markt,
Boeing kocht de miljardenorder
van de Scandinavische lucht
vaartmaatschappij SAS, waar
door Fokker met lege handen
bleef staan. Ook Airbus mengde
zich in de strijd. Met de Airbus
319, bij Dasa-dochter Deutsche
Airbus in Hamburg geassem
bleerd, zit het bedrijf al in het
plafond van het Fokker-seg
ment.
Nu heeft Airbus openlijk aange
kondigd een honderdzitter te
willen ontwikkelen. Dat raakt
Fokker recht in het hart. „Het is
echter logisch dat de Airbus
partners eerst komen praten met
het bedrijf dat vijftig procent
van de markt beheerst, Dasa-
dochter Fokker, en met het be
drijf dat 38 procent van de Air-
bus-aandelen bezit," zei
Schrempp gisteren.
Waar Dasa en Fokker op uit zul
len komen is een vergaande
vorm van samenwerking, waar
bij Fokker in toenemende mate
Airbus-techniek zal gebruiken.
Fokker-voorzitter Ben van
Schaik zei het eerder al in deze
krant. Schrempp waakt daarbij
te onderstrepen dat Fokker de
leidende rol op het gebied van
het ontwikkelen, bouwen en ver
kopen van regio-jets zal behou
den. De besprekingen tussen
Airbus, Dasa en Fokker zijn in
vole gang en de resultaten zullen
pas zichtbaar zijn in het Fokker
FA-X-toestel dat begin volgende
eeuw op de markt moet komen.
Schrempp hoopt dan de andere
Europeanen, evenals de Korea-
nen en de Chinezen, als partners
van Fokker aan zich te hebben
gebonden. Aan die Fokker zal
nog minder Nederlands zijn dan
aan het huidige programma.
Maar dat is de wetmatigheid van
de 'globalizing economy'.
Het is een cynische speling van
het lot dat op het moment dat hij
afscheid neemt, het levenswerk
van Schrempp wordt verziekt
door juist de Amerikaanse munt.
De Amerikaanse concurrentie
kan hij nog wel aan. Maar de
dollarkoers kunnen wij niet be
strijden, boog Schrempp giste
ren het hoofd. „Moeten wij voor
elke vijf pfennig die de dollar
Dasa-voorzitter Jürgen Schrempp.
zakt onze werknemers een nieu
we sanering voorhouden?" ver
zuchtte zijn opvolger Manfred
Bischoff moedeloos.
En de Dasa-top riep op tot een
nationale discussie, die tot in
Nederland en vooral Den Haag
hoorbaar moet zijn. Maar de plot
kan net zq verrassend zijn: als de
koers door een soort Dollar Ex
Machina weer gewoon DM 1,60
noteert, is noch Standort Deut-
schland noch vestigingsplaats
Nederland op enigerlei wijze in
gevaar.
V
