Weekend
ts Breda
erkers(sters)
IR-MONTEUR
De allochtonen
per bedrijfstak
E ZEVENBERGEN
E2
TRAFARM
IFONIST(E)
ERLAND B.V.
ZORGSECTOR
SCHOONMAAK
HORECA
METAAL
glas-tuinbouw
Dat de migranten
er niet goed voor
staan, betekent niet
dat ze een last voor
de economie zijn
De problemen van de
ruim een miljoen alloch
tonen in Nederland wor
den met grote regelmaat
breed uitgemeten in de
media. De werkloosheid
onder hen is hoog. Ze zijn
niet of slechts laag ge
schoold, wonen in de
goedkoopste en daarmee
slechtste woningen, enzo
voort, enzovoort.
Onderzoek leert dat
minderheden de af
gelopen decennia
ongeveer 28 miljard
hebben opgeleverd
ZATERDAG 15 APRIL 1995
r'en internationaal concern actief on a
ioudt zij zich primair bezig met de mnl
verkoop van farmaceutische produktZ
de reputatie opgebouwd in Nederland
timent generieke geneesmiddelen en h
isvormen. Daarnaast is Centrafarm nrl
I geïmporteerde specialités.
'erkoop zoeken wij een
ende en uitgaande telefoongesprekken
Lkoopgesprekken
ping
branche strekt tot aanbeveling
ppen
Tt u inwinnen bij mevr. R. Jongenelen
ienst, telefoon 01608-81000.
i functie kunt u voor 28 april a.s. richten
selaar" is voor het seizoen 1995 nog een
siaste
mheden (uitgifte
;n van toezicht tijdens het recreatief zwem-
in van activiteiten;
czaamheden en eventuele andere voorko-
in die richting worden vereist, is het bezit
swaardig (zie taak b). Ervaring in een van
ct tot aanbeveling.
van 1 mei tot 2 september 1995. De be-
i wisselrooster met het overige zwembad-
overleg worden samengesteld.
in opleiding, leeftijd en ervaring maximaal
isis van een 38 urige werkweek), excl. 8%
if-badmeester van "de Bosselaar", de heer
of 01680-25181 (privé),
srschijning van dit blad in te zenden aan
'ethouders van Zevenbergen, Postbus 4,
drijf op het gebied van produktie-installatjs
weeginstallaties voor de agrarische en in
treding een enthousiaste
jpleiding en ervaring;
DE en diploma CCV-B
met automatisering in de landbouw
ïeeft de voorkeur;
ictuele eigenschappen;
a. 25 jaar.
e, interessante job;
bekwaamheid en leeftijd;
geheel Nederland.
Iers - graafmachines
ipleiding en ervaring
lydroliek en dieselmotoren
ictuele eigenschappen
D) E
a. 25 jaar
werksfeer en interessante job;
«rde opleiding
bekwaamheid en leeftijd
jfote steden van de Randstad zijn de zieken-
lizen en andere zorginstellingen al voor 40 tot
(procent afhankelijk van allochtoon perso-
I je ziet die mensen binnenkomen via de
tógst'é functies," zegt Franc Janssen. Hij werkt
lij de stichting Arbeidsmarkt Werkgelegen-
Jjjs- en Opleidingsfonds Ziekenhuiswezen
affOZ). „Nu zijn er al veel allochtone zieken-
erzorgers. In de toekomst zul je ze ook steeds
Jjer tegenkomen onder de verplegers en ver-
Iflsters."
[pziekenhuizen, verpleeghuizen en de instellin-
m voor gehandicapten en psychiatrische in-
nchtingen liggen goed op schema om de zoge-
iaamde STAR-norm te halen. Dat is de afspraak
..gen werknemers- en werkgeversorganisaties
„ervoor te zorgen dat allochtonen over enige
tijd evenredig vertegenwoordigd zijn in alle sec-
uren van de arbeidsmarkt.
Janssen: „Bij 42 procent van de ongeveer 750 in-
itellingen werden in 1993, 738 allochtonen aan
meld in de intramurale gezondheidszorg. De
•antallen stijgen ieder jaar opnieuw." In de
zorgsector bestaan er tal van projecten om al-
jichtonen zodanig bij te scholen dat ze er aan
iet werk kunnen. De werknemers uit de minder-
leidsgroepen zijn niet alleen gewoon nodig om-
ijat er anders tekorten ontstaan. Er zijn ook nog
jadere redenen. In de ziekenhuizen en andere
zorginstellingen zullen steeds meer mensen uit
ie bevolkingsgroep als patiënt terechtkomen,
jlleen al daarom is het nodig onder het perso
nal allochtonen op te nemen.
Janssen vreest dat er over enkele jaren een te-
iortaan personeel ontstaat van ongeveer 8.000 a
10.000 personen per jaar. Om de tekorten tegen
ie tijd te voorkomem of weg te werken, zullen
ralgens hem ook allochtonen hard nodig zijn.
Een sector waar de allochtonen al lange tijd
jerk vertegenwoordigd zijn, is die van de
schoonmaak. „Al naar gelang wie je tot de min-
lerheden rekent, is het aandeel 15 tot 20 pro
tent," zegt algemeen secretaris Davelaar van de
Ondernemersorganisatie Schoonmaak- en Be-
irijfsdiensten (OSB).
.Wij kunnen al heel lang niet meer zonder de al
lochtonen. En we zijn extra blij met de tweede
generatie allochtonen die in de hogere functies
Itrechtkomen, zoals die van voorlieden of ob-
jectleiders.
Inde Randstad is het aandeel werknemers uit de
minderheden soms al hoger dan 50 procent. Da-
velaar verwacht dat als de economie blijft groei-
tn de schoonmaakbranche met tekorten aan
werknemers te maken krijgt. „Dan komen we in
1117 al in de problemen."
De horeca leent zich bij uitstek om werk te ge
ven aan-allochtonen, zegt Landelijk voorzitter
Tan der Veen van de Koninklijke Horeca Neder
land. „Gevoelsmatig denk ik dat toch zeker 20
procent van het personeel in de horeca van al
lochtone herkomst is. Je komt ze tegen in de be-
diening, de schoonmaak, in de keuken, maar de
laatste tijd ook steeds meer in de hogere func
ties."
Volgens Van der Veen was de horeca een van de
eerste branches die gastarbeiders nodig had om
le nijpende tekorten aan personeel op te lossen.
De meeste werkgevers in de horeca zijn uiterst
tevreden over het allochtone personeel. Alloch-
tonen zijn ijverig, In sommige functies heb je
veelmeer aan allochtonen dan aan autochtonen,
Autochtonen zijn wat meer verwend. Bij werk
nemers uit minderheidsgroepen is ook de moti
vatie veel hoger."
Op dit moment zijn er geen grote knelpunten.
Ms er al een probleem is, dan is het dat de men
sen niet genoeg opgeleid zijn. „We geven veel
geld uit aan cursussen die speciaal gericht zijn
ep allochtonen. Dat geld zouden we natuurlijk
«et uitgeven als we die mensen niet nodig had-
den."
'an oudsher zijn er veel allochtonen in dienst in
«e metaal-industrie. „Wij hebben in de jaren
®tig al arbeiders uit Zuid-Europa naar Neder-
™d gehaald," zegt het hoofd van de afdeling
arbeidsmarkt van de werkgeversorganisatie
Heij. „We doen er ook alles aan om alloch
tonen te laten instromen op onze bedrijfsscho-
Allerlei projecten in onze branches zijn al
«it jaar, vooral op die groep gericht." In 1992
Ms 8,3 procent van de arbeiders in de metaal
van allochtone herkomst. Dat grote aandeel van
Jtotderheden in metaalbedrijven wordt volgens
®ij niet veroorzaakt door tekorten op de ar-
"fidsmarkt. „De laatste tijd loopt het totaal
aantal werknemers in de metaal zelfs terug. Dat
veel mensen uit minderheidsgroepen in onze
'"rijven werken, komt doordat metaalwerkge-
•crs hun personeel op de lokale arbeidsmarkt
dl n Z'e' ^an 00'c ^at reë'0's waar veel
Mitonen wonen, veel allochtone werknemers
®ibaan vinden in de metaal. Er is geen sprake
an discriminatie tussen autochtonen en alloch
tonen."
ve?'as,;,rinbouw kan niet zonder allochtone ar-
Pltf5 ^00ra' het vele ongeschoolde werk, het
lo b n Van vruchten> nemen vooral de al-
iar 1nen V00r ^un re^eninS- „Vaak werken ze
lenlang in de glastuinbouw en doen ze eigen-
H geschoold werk. Toch worden ze betaald als
zegt Lilian Schone. Zij is be
er van de Voedingsbond FNV.
stuurdi
i'iik iven an de tuinbouw komen gemakke-
(Laan a!'ochtonen voor dit werk omdat die in
tv k"106'"'16 positie verkeren. Die willen graag
Von01 ensteMen geen eisen. Ze kennen de regel
voor
binbi
l°u tien anderen'. Hoewel de CAO voor de
'°uw de toets van de kritiek best kan door
staan a 1
Haar Mot-staan, beroepen de mensen er zich
ten ze'oen op. In veel bedrijven, de goede niet
Hete ®esPr°ken, horen de werknemers dat ze er
Zetten"UltV''e®en a's ze met k°men aan"
%k'3U'!en S'astuinbouw vinden allochtonen
S'izoèn k en baaaaabouw. Meestal gaat het om
%k nSa^f en *n teder geval om ongeschoold
De werkplaats van de NS in Haarlem met daarop Abdul Amansor uit Marokko en Franklin van den Berg uit Suriname (met lang haar).
Allochtonen, we kunnen
niet meer zonder hen
Dat er wat de allochtonen
betreft ook een andere
kant is, dringt nauwelijks
door. Allochtonen kosten
niet alleen veel geld, ze le
veren ook veel geld op en
zorgen voor vele tienduizenden ex
tra banen.
In de huidige situatie, met hoge
werkloosheidscijfers, beseffen maar
weinigen dat de relatief jonge al
lochtone bevolkingsgroep over tien
of vijftien jaar hard nodig is om de
arbeidsplaatsen op te vullen die vrij
vallen als de autochtone bevolking
vergrijst. Maar ook nu al zijn alloch
tonen in allerlei sectoren van de ar
beidsmarkt onmisbaar.
Prinses Irene drukte het enkele we
ken geleden treffend uit toen ze voor
het oog van de televisiecamera ver
klaarde: „Stel dat morgen alle bui
tenlanders die nu in Nederland zijn
ineens zouden verdwijnen, dan zou
heel Nederland in elkaar storten.
Dat zou erger zijn dan een natuur
ramp. Het voetbal zou al geen kwa
liteit meer hebben, de schoonmaak
zou waarschijnlijk niet meer worden
gedaan, we zouden teruggaan naar
de hutspot."
De prinses staat niet alleen met haar
opmerking. Bij anderen, bijvoor
beeld in politiek of bedrijfsleven,
hoor je soortgelijke geluiden.
Staatssecretaris Kohnstamm van
Binnenlandse Zaken wees er kort
geleden op toen hij zei: „Het simpele
feit dat 78 procent van de minderhe
den in Nederland betaalde arbeid
verricht, is iets dat over het alge
meen niet zo gemakkelijk over het
voetlicht komt. De mensen hebben
de neiging om dat een beetje weg te
stoppen."
Of een voorbeeld uit het bedrijfsle
ven: Wijffels, de voorzitter van de
hoofddirectie van Rabobank Neder
land, die sprekend over de toekomst
van de Nederlandse economie laat
weten: „Ik denk dat er voldoende vi
taliteit zit in de jonge generatie en
tot op zekere hoogte verwacht ik in
dat opzicht eigenlijk vrij veel van de
immigranten. Ik zie daar een catego
rie mensen die als het ware nog een
weg te gaan hebben, die wij in Ne
derland al voor een deel hebben af
gelegd. Ik denk dat allochtoon on
dernemerschap een van de bronnen
is."
Dat de migranten in Nederland er
niet goed voorstaan, betekent niet
dat ze dus een last voor de economie
zijn. Andere landen deden al onder
zoeken naar de betekenis van de im
migranten voor hun economie. Con
clusie, steeds opnieuw: Immigranten
dragen juist op allerlei manieren bij
aan de economie. Dat was de uit
komst in Duitsland, in de Verenigde
Staten en ook in België.
Uit die onderzoeken blijkt dat im
migranten meer opleveren dan ze
kosten. Dat komt bijvoorbeeld om
dat ze aanzienlijk minder gebruik
maken van oudedagsvoorzieningen
dan de autochtone bevolking. Mi
granten zijn meestal jonge mensen.
Toch betalen ze jarenlang mee aan
oudedagsvoorzieningen. Van de au
tochtone Nederlanders ontvangt
ruim 20 procent een ouderdomsuit-
kering. Van de allochtonen in Ne
derland is dat ongever 5 procent.
Van andere voorzieningen maken
allochtonen juist weer (relatief)
méér gebruik. Voorbeelden daarvan
zijn de bijstand of de kinderbijslag.
Omdat onder de allochtonen de jon
geren sterker vertegenwoordigd
zijn, dragen allochtonen verhou
dingsgewijs meer bij aan de sociale
zekerheidsafdrachten.
In Nederland is tot nu toe, op een
enkele uitzondering na, geen onder
zoek gedaan naar de kosten en baten
van de immigranten. Er lijkt een ta
boe op te rusten. Het Ministerie van
Financiën probeerde in 1988 uit te
rekenen wat migranten kosten aan
sociale zekerheid en wat ze eraan
bijdragen. Die poging leidde niet tot
een uitkomst, omdat de onderzoe
kers zeiden over te weinig gegevens
te beschikken.
In datzelfde jaar heeft het Sociaal
en Cultureel Planbureau (SCP)
in opdracht van de minister van
Welzijn, Volksgezondgheid en
Cultuur ook zitten rekenen. De re
sultaten van dat, overigens zeer be
perkt onderzoek, zijn nooit open
baar gemaakt. Wat er uit rolde, was
dat minderheden in de periode 1987
tot en met 2000 gemiddeld bijna vier
miljard gulden per jaar kosten.
Daarbij is uitgegaan van een werk
loosheid onder de allochtonen van
gemiddeld 50 procent. De werkelij
ke werkloosheid onder allochtonen
is op dit moment 22 procent. Bij die
studie van het SCP is vooral geke
ken naar wat de allochtonen kosten
en veel minder naar wat ze opleve
ren. Dat gebeurde wel bij een onder
zoek van het Amsterdamse bureau
Delphiconsult uit 1993.
Onderzoeker Nazmi Türkkol van
Delphiconsult kwam tot de conclu
sie dat de minderheden de afgelopen
decennia Nederland ongeveer 28
miljard gulden hebben opgeleverd.
Vooral in de twee helft van de jaren
zestig en de eerste helft van de jaren
zeventig heeft Nederland jaarlijks
miljarden verdiend aan zijn gastar
beiders, zoals de immigranten toen
nog heetten.
Na 1980 leverden ze minder op om
dat toen ook hun familieleden, vrou
wen en kinderen, naar Nederland
kwamen. Het saldo bleef volgens
Türkkol echter positief tot ongeveer
rond het jaar 1990. In dat jaar zijn
de kosten en baten ongeveer even
groot.
Na 1990 stoppen de berekeningen
van Türkkol. Op het moment van
zijn onderzoek waren er niet vol
doende cijfers over de jaren na 1990.
Hoe de uitkomst anno 1995 kan zijn,
weet niemand. Duidelijk is echter
dat Nederland dertig jaar lang, tot
ongeveer 1990, in ruime mate gepro
fiteerd heeft van de immigranten.
De berekeningen over wat immi
granten opleveren en kosten zijn
moeilijk en ook altijd voor discussie
vatbaar. Wat reken je wel mee en
wat niet. De kosten van en de bij
dragen in de sociale zekerheid zijn
nog wel te overzien en in cijfers uit
te drukken. Er spelen echter veel
meer zaken.
Veel allochtonen beginnen een eigen
bedrijf en zorgen op die manier voor
de groei van de Nederlandse econo
mie. Ongeveer 20.000 allochtone on
dernemers hebben op dit moment
Door Harry Coerver
Verpleegkundige Truus Casiana uit de Antillen werkzaam in het Westeinde ziekenhuis te Den Haag.
FOTO'S WIEBE KIESTRA
ongeveer 50.000 werknemers in
dienst. Wat dat betekent voor de
economie is meestal niet in bereke
ningen terug te vinden.
Door de aanwezigheid van minder
heden wordt de handelsrelatie tus
sen Nederland en de herkomstlan
den versterkt. De export naar die
landen is de laatste jaren toegeno
men. Ook dat droeg bij aan de groei
van de economie.
De Nederlandse economie is sterk
internationaal gericht. Daarbij is
het een voordeel als de werknemers
een internationale achtergrond heb-
ben.
De allochtonen geven, zoals ieder
een, het geld dat ze verdienen ook
weer uit en zorgen daarmee voor
koopkracht en dus voor extra werk
gelegenheid. Die koopkracht is goed
voor ongeveer 70.000 extra arbeids
plaatsen.
Werknemers uit minderheidsgroe
pen leveren vooral voordeel op voor
bedrijfstakken met veel laagge
schoold werk die in tijden van krap
te op de arbeidsmarkt niet aan vol
doende personeel kunnen komen.
Die bedrijven zouden op zo'n mo
ment zonder allochtonen niet kun
nen groeien, zouden hogere lonen
moeten betalen of zouden hun poor
ten helemaal moeten sluiten. Dat ge
beurt nu niet. Ook dat voordeel is
moeilijk in berekeningen op te ne-
In de toekomst wordt de deelna
me van minderheden op de ar
beidsmarkt van steeds groter be
lang, zeker als de economie blijft
groeien. De autochtone bevolking
vergrijst immers. Een onderzoek van
het Bureau voor Economische Argu
mentatie (BEA), in opdracht van de
minister van Binnenlandse Zaken
van november vorig jaar, wijst daar
nadrukkelijk op. 'In de toekomst
wordt de participatie van minderhe
den op de arbeidsmarkt van steeds
groter belang in verband met de te
ruglopende omvang van het au
tochtone arbeidsaanbod. Zonder een
actieve deelname van minderheden
aan het arbeidsproces is het ar
beidsaanbod in 2015 kleiner dan de
vraag. Dit geldt onder het optimis
tisch scenario van het Centraal
Planbureau, maar zelfs ook onder
het pessimistisch scenario.'
Volgens de onderzoekers van BEA
zullen er tegen het jaar 2015 tussen
de 500.000 en een miljoen arbeids
plaatsen niet opgevuld zijn als de al
lochtonen niet ingeschakeld wor
den.
Inmiddels zijn de allochtonen in al
lerlei sectoren van de arbeidsmarkt
duidelijk aanwezig. De zorgsector
zal tegen de achtergrond van de
sterke veroudering van de bevolking
steeds meer aangewezen zijn op al
lochtonen. Verder heeft de bouwnij
verheid de komende jaren behoefte
aan lager geschoolde jonge werkne
mers ter vervanging van uitstromen
de oudere bouwvakkers. Minderhe
den zijn het sterkst vertegenwoor
digd in industriële sectoren. De voe
dingsmiddelensector en de metaal
industrie bijvoorbeeld.
Enkele jaren geleden nog kamp
ten allerlei sectoren met een
aanzienlijk aandeel moeilijk
vervulbare vacatures. De in
stroom van minderheden heeft toen
met name in de metaal, de horeca en
de gezondheidszorg geleid tot een
verlichting van de vacatureproble-
matiek.
De migranten helpen dus mee knel
punten op de arbeidsmarkt te voor
komen in tijden dat de economie
aantrekt. En sinds kort trekt de eco
nomie weer aan.
Het aantal schoolverlaters loopt
sterk terug. Het aandeel van de min
derheden in de instroom op de ar
beidsmarkt zal stijgen. In 1991 be
stond al 16 procent van de nieuwko
mers op de arbeidsmarkt uit min
derheden. Een groot probleem kan
de onvoldoende scholing van de mi
granten zijn. Participatie van min
derheden op de arbeidsmarkt van
2015 zal volgens de huidige ver
wachtingen moeilijk verlopen als
het gemiddelde opleidingsniveau
van minderheden aanzienlijk ach
terblijft bij het gemiddelde oplei
dingsniveau van de autochtonen.
Voorspellingen duiden erop dat in
ieder geval het opleidingsniveau van
minderheden ook in 2015 nog lager
zal zijn dan dat van de autochtone
bevolking. Hoeveel lager, dat is de
vraag.
Het opleidingsniveau van de min
derheden ontwikkelt zich de laatste
jaren gunstig, doordat jongeren uit
minderheidsgroepen steeds hogere
opleidingen in het reguliere onder
wijs volgen en zodoende hun achter
standspositie op autochtonen lang
zaam inlopen. Vooral onder Turken
en Marokkanen is het aandeel lager
geschoolden sterk teruggelopen en
het aandeel middelbaar en hoger op
geleiden relatief sterk toegenomen.
De kosten en baten van minderheid
sgroepen onderzoeken is slechts één
van de vele manieren, waarop je te
gen allochtonen aan kunt kijken. Ze
dragen echter op vele andere manie
ren bij aan het (kleur)rijker maken
van de Nederlandse samenleving,
zonder dat dit in guldens en kwart
jes is uit te drukken, bijvoorbeeld
als politieagent, restauranthouder,
verpleegster, gemeenteraadslid,
treinconducteur, voetbal-interna
tional, journaliste, soldaat, boks
kampioen, kamerlid, timmerman,
buurman, brandweerman en wat
niet allemaal meer.
