Olufsen
Een storm van melancholie
L
'Weer fout': jeugdervaringen met ex-SS'ers
BOEKENLEGGER
KINDERBOEKEN
kNDEREN TV
1
(ebutanten
feel zeevogels en een
moord op Newfoundland
Kapp(st)er
rs j&jrj
Ex Libris expositie
Alfonso Grosso overleden
Vakantie en overleven
cgTEM
GROTE GIDS
D2
U VOOR MOOIST
lissen
[rakers
k junkies
(st)er
drijf
ewerker
eden
luwers
gen Metselaars
Wonturiers
eisje 19-25jr.
Tomatenknipsters
gevraagd. 18-25 jaar. D^l
Er valt weinig meer te lachen in 'Het wonder' van Biesheuvel
■vPRIL 4995
X '57
VRIJDAG 14 APRIL 1995
3n Avant is geeri TV, het
der en het is ook geen
ieze nieuwe kreatie van
alles tegelijk.
[ize uit drie beeldformaten.
hifi-stereo videorecorder,
fekers voor een grandioos
eens simpel in te richten
oorkeur, met bijv. Dolby
lontvangst.
Jft gezien wil 'm hebben,
vij u graag uit voor een
Winnaar
;ign Award '95
Video Totaal
iestraat 12-14-16, Tel. 01640-37940
Tel. 076-215206
aat 32-36, Tel. 076-224500
ige Ham 170, Tel. 01623-12021
isingel 5, Tel. 040-462443
L, Langstraat 34, Tel. 040-862421
•920-22937
Arendshof 59, Tel. 01620-55292
>b, Tel. 04937-92706
197
15
Jtenmolenstraat 1-3, Tel. 04241-1525
2a-8a, Tel. 04160-34836
jjohan Diepstraten
lie groslijst voor de Gouden
de prijs voor de beste Ne-
istalige misdaadroman-
tjjjua veertig titels te vinden
fjlisin vroeger jaren wel eens
s geweest. Niet alleen het
jl js verheugend groot, ook
Ijtaliteit mag er zijn. Zelfs de-
siien krijgen het voor elkaar
Onmiddellijk met behoorlijk
jthun naam te vestigen.
Et aan het thrillerfront is
Apotheker (1956) die zich
jaren tachtig stortte in de
beweging en jarenlang ver
ser was bij de illegale Arn-
j stadsradio. Die ervaring
gj hem op het idee gebracht
{ie thriller De Vrije Singel.
jaakcafé De Moker verga-
rje de beweging overdag en
«zich 's avonds een stuk in
•jaag.' In één treffende zin
jlpotheker zijn wereld neer.
j zijn mooie figuren die de
aden aan de Singel van huisei-
Oai Pieter Hordijk hebben ge
uit, De hanekammen ontbre-
a maar verder lijken ze in veel
personages van A.F.Th, van
[Heijden.
intrige van De Vrije Singel is
Lig bedacht: als de ME het
Jiitsbolwerk ontruimt, vindt
lichter een keldermuurtje het
Ivan een onbekende man. In-
deur Kressen mag de ware
Iracht achterhalen en wordt
üij hinderlijk voor de voeten
open door een ex-bewoner van
Jfrije Singel, de kraker Dennis
istra. Hij heeft de kraakbe-
ging verlaten omdat de groep
j ontwikkelde van een poli-
i geïnspireerde actiegroep tot
belangenvereniging van
kpandbewoners. Dennis
i 'politiek fout', omdat het
wige gelijk van de beweging
ide keel uit ging hangen. Wat
Ijiiet weet, is dat iemand hem
3; loer wil draaien. Het lijk
bagt namelijk zijn jack dat hij
it is verloren.
Omdat Henk Apotheker heeft ge
kozen voor twee hoofdpersonen,
de ex-kraker en de rechercheur,
en omdat hij de krakerswereld
van binnen kent, is De Vrije Sin
gel een behoorijke thriller gewor
den. Aardige plot, aardige dialo
gen, geen echte hoogvlieger,
maar op zijn minst verdienstelijk
te noemen.
Datzelfde geldt voor Verkeerde
vrienden van debutant Bert
Muns die voor een soortgelijke
opzet heeft gekozen. Muns werkt
bij de Amsterdamse politie en
kent dus, net als Apotheker, de
wereld die hij neerzet. Ook in de
ze misdaadroman loopt iemand
de recherche behoorlijk voor de
voeten.
Het is de 29-jarige straatagente
Francien die een vroegere school-
genoot morsdood aantreft in een
junkiehuis. Overdosis, voor haar
collega's van de recherche is het
een uitgemaakte zaak. Eigenzin
nig gaat Francien op onderzoek
uit en als ze een tweede klasge
noot dood aantreft, is voor haar
duidelijk dat de moordenaar iets
met haar vroegere middelbare
school te maken heeft. Ze weet
zeker dat ze op het goede spoor
is, als haar vroegere wiskundele
raar haar waarschuwt: 'Ik wil u
één ding aanraden. Met klem
aanraden. Ga niet graven. Zoek
niet verder. Het gevaar is te
groot.' Langzaam raakt ze ver
strikt in een chantagezaak waar
bij een homosexuele leraar be
trokken is.
De achterflap rept over 'een in
trigerende thriller die een haar
scherp beeld geeft van de Neder
landse politiewereld'. In gewone
mensentaal betekent dit: een aar
dige politieroman, alweer geen
echte hoogvlieger, maar net als
De Vrije Singel verdienstelijk.
Henk Apotheker; 'De Vrije Sin--
gel'. Uitg. Luitingh-Sijthoff, prijs
24,90.
Bert Muns: 'Verkeerde vrienden'.
Uitg. Luitingh-Sijthoff, prijs
24,90.
NWERING
azelaar
el. 01154-1447
:ulatieafdeling
en
n 13-17.00 uur)
uedrijfsadministra-
Bekendheid met
I tot 25 jaar.
ngenoemde funktie
lemen met
illicitaties voorzien
ing sturen naar:
4817 ZE Breda.
■710239.
Je huis
in de krant
brengt mensen
over de.vloer.
En de makelaar weet van
wanten en kranten.
FOTO LUITINGH-SIJTHOFF
voor 2 dagen p.w.
neken, 076-656072.
in G
Lieve OPPAS gevr. w
kind 16 mnd. 5 ochtend
tie zoekt
snd te werken,
gstelling tegemoet:
102 AA Dongen.
560 06-52627892.
bv Dongen.
p.wk, v.a. juni. ,7
Breda. 040-457097.
Huish. HULP 2x per mnd
uur per keer te Chaam.
leen tel.inl. op werk®9
onder tel.nr. 076-2235^
TUINHULP ca. 1x per mn
voor voork. tuinwerte-
Chaam. Alleen tel-inlin7
werkdagen onder nr.
223522. -
Nabij eer
en na 18.00 uur:
leer v.d. Weiden:
01608-16390
ht met spirit. Hoge
ste mog. Info tussen
ur tel. 01650-62053.
Gevraagd:
bewijs voor autover-
irbedrijf op Kreta,
e mei t/m sept. Brief
lasfoto. br.o.nr. 649.
j*" Dirk Vel lenga
noord op Botho August,
j """torenwachter van Witless
GEVRAAGD serieuze op[ °P Newfoundland, wordt in
8 eerste alinea aangekondigd,
a® pas op bladzijde 140 echt
steven. De vogelkunstenaar
Howard Norman kan be-
®wd worden als een kroniek
aangekondigde dood en
P uus een procédé dat lang
2uwis- Gelukkig blijft het
over een gemeenschap in
-o-legen deel van Canada tot
"atste pagina's boeien.
""■"■'torenwachter neemt eer
„irale, r°l in in die gemeen
nu» Witless Hay had de
torenwachter een heilige
woeste stormen, dichte
- Ult het niets opduikende
4 zelfs zigzaggende water-
Mi rlWer eeuwenIang
Wil t m'nnaars en vissers
tak verdrinken en dat dan
W )aar Harende talloze
JL 5? nachten op Witless Bay
tegen ^aar
van 7 00-12.00 uur. int
076-227126 16.00-18.™
Gevraagd gemotiveerde
Dames/Heren. Schrift.
reacties. Anton s H
studio. Wildbraak 5
4854-AN-Bavel
ELECTR. fornuis
H 7d5e!-,076-4§!g^
PELGRIM gasf°rn> 225,
oven/grill. kl. wlt-
oven/grui,
Tel. 076-812484
Elektr. KOOKPLAAT
nieuw, merk
ƒ200,
laakte p^emen- Voor mijn buren
'luie 2 beroep aan de kern
n.. even en dood: vissers op to-
ths 0t aars "Ne voor zonsop-
ten na.?onsotl|Tergang op zee
iterd-611, P 'n "te nacht terug-
je VjSfrels die op gul of lod-
Lf. an' kabeljauwvissers,
sen J, 'arigers - allemaal men
"re met oil
,met elkaar de grootva-
tlle'K7iars en zoons van bijna
„Jannen
teiden.'
Bay
II ld"
076-659964
ESPRESSO
4-koppen
au
rrierk
Krup!
tn Witless
U ■■wii.
van deze Botho
verhaoi p u8 VerteHer van het
tekenaar anVas, een fanatiek
ar van vogels. Hij wil ont
snappen aan de kale leegheid van
het landschap en de stilte in zijn
ouderlijk huis en daarom tekent
hij stormvogels, alken, papegaai
duikers, drieteenmeewen, ibis
sen, grote zeeëenden en (het
moeilijkste!) de zomertaling. De
vogels van Witless Bay vormen
het hoogste doel in zijn leven.
Fabian Vas wordt uit zijn vogel-
dromen gehaald door zijn ouders
die hem willen laten trouwen met
het achternichtje Cora Holly,
maar vooral door Margaret
Handle, een vroegrijp meisje dat
druk in de weer is met whisky en
revolvers. Fabian voelt het mees
te voor Margaret, maar beseft dat
hij Cora niet mag afwijzen. Het
probleem wordt onbeheersbaar
als blijkt dat zijn moeder open
lijk een verhouding begint met
vuurtorenwachter Botho, die op
zijn beurt ook weer iets heeft met
Margaret.
Howard Norman geeft de drama
tische gebeurtenissen een bijna
onopvallende plaats in het ruige,
harde landschap. De emoties
blijven klein, kleiner vaak dan de
vogels die Fabian met zoveel
vuur tekent. De vogelkunstenaar
is getekend in dunne lijntjes,
zonder franje en zonder felle
kleuren. De moord en de nasleep
vormen het minste deel van het
boek, maar aan het slot blijkt dat
Howard Norman wel degelijk een
vaste hand en een goed overzicht
heeft. Zonder de lezer echt te
treffen heeft hij een knap en af
gerond portret afgeleverd.
Howard Norman: 'De vogelkun
stenaar'. Uitg. Nijgh Van Dit-
mar, prijs 39,90
Door Johan Diepstraten
Hij heeft het allemaal meege
maakt: met zijn hoofd tegen de
muur slaan, met het schuim op
de lippen in bed 'liggen hakken',
ijsberen, piekeren, langdurig so
ber staren, en opname in de psy
chiatrische kliniek Endegeest,
omdat hij zes maanden lang
dacht dat hij God was.
„De meeste mensen kunnen zich
niet voorstellen hoe erg die
krankzinnigheid is," zei Maar
ten Biesheuvel vele jaren gele
den. „Het komt voort uit een
mengeling van melancholie, ma
nische depressiviteit, somber
heid, impulsiviteit, woede en te
hoog gestemde levensverwach
tingen." Hij heeft die stemmin
gen uitentreure beschreven in
vele verhalenbundels. „Dat het
steeds moeilijker gaat, kun je
aan mijn boeken zien. Ze wor
den steeds kleiner en dunner."
Klein en dun is inderdaad zijn
nieuwe verhalenbundel Het
wonder dat door het minimieme
fomaat toch altijd nog 140 pagi
na's telt. De acht verhalen zijn
onmiskenbaar echte Bies-ver-
tellingen. Biesheuvel heeft zich
nooit werkelijk bekommert om
een coherente structuur, maar
daar lijkt verandering in te zijn
gekomen. De verhalen in Het
wonder zijn vormvaster dan in
zijn vroegere werk, dat vooral
gekenmerkt wordt door de veel
heid aan bizarre uitweidingen.
Opvallend aan Het wonder is de
sfeer. De meeste verhalen stra
len de huiselijkheid van de Dou-
we Egberts-reclame uit. 'Zo
hoort hij het snorren van de
poes, het getik van breipennen,
de knallen van het zwarte hier,
roodgloeiende hout daar in de
kachel. In de verte blaft een
hond, knarsend gaat een
schuurdeur dicht, het hengsel
van een ijzeren emmer valt om,
het weerhaantje piept op de to
ren, het is gaan waaien, de ka
chel trekt te hard.'
Snelbinder
In het verlengde hiervan ligt het
titelverhaal over een dagje uit
van de familie in 1953. Met de
piek up en de radio onder de
arm gaan de Biesheuvels op va
kantie naar Opperwihr, maar de
chauffeur van de plezierbus
waarschuwt hen dat er geen
elektriciteit in de barakken is.
Ze binden de radio en pick up
onder de snelbinder met een
briefje erbij dat iedereen de
spullen mag lenen, als ze uiter
lijk 16 augustus weer op de fiet
sen zitten. En ja hoor, bij terug
komst blijkt iemand de platen
speler gebruikt te hebben en het
naaldje vervangen. 'Nu heb ik
misschien de mooiste vakantie
van mijn leven gehad,' bedenkt
de kleine Maarten.
Altijd weer die knoerterige ge-
Maarten Biesheuvel
zedigheid en personages die zo
uit de hemel lijken te zijn neder
gedaald. De lezer accepteert dit
alleen van Biesheuvel omdat de
ze gebeurtenissen zo haaks
staan op zijn werkelijke leven
vol 'schuld, schaamte, soberheid
en angst' zoals hij het menig
maal noemt.
Grijs uur
Of het nu een oom is in een psy
chiatrische inrichting, een oude
man van 80 jaar die manisch de
pressief is of Biesheuvel zelf: de
personages in de nieuwe verha
lenbundel leven alsof ze opge
sloten zitten in een lange zwarte
gang met aan het einde een her
metisch afgesloten deur. 'Er is
geen in- of uitgang te bekennen,
grijs uur na grijs uur verstrijkt
en de stille wanhoop grijpt me
naar de keel.' De verhalen zijn
doortrokken van 'een storm van
melancholie' en de personages
zijn 'de vleesgeworden droevig
heid'.
In eerder werk wist Biesheuvel
zich te verschuilen achter
kwinkslagen en vrolijke fanta
sieën, langzaam maar zeker
dreigt de zwaarmoedigheid toch
de overhand te krijgen. De toon
is lang niet meer zo opgeruimd
als vroeger, er valt weinig meer
te lachen, ook omdat er een ze
ker cynisme in de verhalen is ge
slopen. Als de ik-figuur deze
keer eens op bezoek is in een in
richting, klinkt het weinig op
beurend: 'De hele dag bleef ik
vriendelijk en lacherig tegen het
lopende vlees dat door familie
omstandigheden mijn oom moet
heten.' De oom is hier een zwet
ser geworden. Een aantal jaren
geleden had Biesheuvel van hem
ongetwijfeld een hilarisch type
gemaakt dat met veel mededo
gen was beschreven.
Op hol
De beste verhalen in Het wonder
zijn die -waarin Biesheuvel voor
vallen vertelt die absoluut niet
waar kunnen zijn. Verhalen
waarin de verbeelding als het
ware op hol slaat. Het fantasie
rijke Hoe mijn psychiater aan
zijn kleine wonderbibliotheek is
gekomen bestaat uit een aan
eenschakeling van onwerkelijk
heden: een oude indiaan krijgt
de opdracht een versnellingsbak
van een Mercedes Benz (bouw
jaar 1948) te repareren. Hij heeft
geen idee hoe het mechanisme
werkt en staart dagen en dagen
naar de bak.
'Gedreven door fantasie, be
langstelling, bescheidenheid,
FOTO DIJKSTRA
zin voor harmonie, een goed ka
rakter en inlevingsvermogen
werd hij bevangen door een
scheppingsdrang als van God
zelf.' De indiaan krijgt het voor
elkaar een versnellingsbak te
construeren die de echte over
treft. Het octrooi verkoopt hij
aan de Mercedes Benz fabriek
en wordt steenrijk. 'Met niet
meer dan vuur, aambeeld, ha
mer en tang ging hij de demonen
van onze tijd te lijf,' klinkt het
aan het einde en de lezer heeft
een vaag vermoeden van de
boodschap van Biesheuvel.
Het wonder is opgedragen aan
Huib Drion bij wie Biesheuvel
in een ver verleden een examen
in het Nederlands burgerlijk
recht ging afleggen, zoals hij
heeft beschreven in Het nut van
de wereld (1975). Deze bundel
heeft Biesheuvel uit de handel
laten nemen, omdat hij twijfelde
aan de kwaliteit van een aantal
verhalen.
„Sommige waren het reinste ge
raaskal, daar heb ik nu nog spijt
van," onthulde hij in de PZC.
Net als Het nut van de wereld
bevat Het wonder verhalen die
onder geraaskal vallen, maar
onderhoudend zijn ze wel.
J.M.A. Biesheuvel: 'Het wonder'.
Uitg. Meulenhoff, prijs 19,90.
Door Ton Verbeeten
Het meest pijnlijke van de roman Weer jout
is het ontbreken van enige motivatie van
betekenis voor het maken van toch niet on
belangrijke keuzen. De kersverse dienst
plichtige tweede luitenants De Geer en Fer
dinand Sala, beiden 21 jaar, voelen zich in
het jaar 1952 aangetrokken tot mensen die
in de Tweede Wereldoorlog buitengewoon
fout waren en dat nadien gebleven zijn.
En waarom? 'Het is de manier om tegen de
kleinburgerlijke dufheid in het geweer te
komen', zegt de een. 'Ons wordt de moge
lijkheid tot avontuur ontnomen, na het ver
lies van onze grootste kolonie. Dus helpen
wij onszelf', is het politieke argument van
de ander.
Deze hooggestemde conversatie speelt zich
af in een Amsterdams café, waar de dichter
Hendrik de Hollander zich aan de bar door
twee goed geklede heren van drank laat
voorzien. Couleur locale, gebaseerd op een
historisch gegeven. Getuige het citaat 'Ik,
kleine slaaf van poëzie en taal,/ mij was ter
borst de eerste melk al schraal' hebben we
hier van doen met Gerard den Brabander.
De regels komen uit de bundel De holle man
uit 1945. En ja, de dichter zat veel in Am
sterdamse cafés.
Feit en verbeelding gaan hier een doorzich
tige verbintenis aan. Dat gebeurt in deze ro
man wel vaker. Honderddertig pagina's
verderop citeert de kwade genius Klein Ob-
bink de dichter J.C. BLoem en noemt hem
en passant 'een ouwe vrind van mij'.
Dat van verzet tegen kleinburgerlijke duf
heid, kwam ik eerder tegen in Fout van
Boudewijn van Houten (Manteau, 1987).
Als een boek de titel 'Weer fout' draagt, kijk
je daar even naar. Het is ook een argument
dat voortdurend opduikt in Het leven van
Jan Montijn van Dirk Ayelt Kooiman (De
Harmonie, 1982).
Zwak
En het is een verdomd zwak argument om
kritiekloos en onder het genot van de 'goed
vaderlandse drank' jenever naar ronkende
redevoeringen over Avondlandse cultuur te
gaan zitten luisteren. Al gauw geloof je even
kritiekloos in 'de hetze' tegen de SS'ers, die
zo vroeg al het gevaar van het communisme
hadden onderkend, en beschouw je 'de gru
welverhalen over de vergassing van miljoe
nen joden' als een 'fable convenue' (een
'verzinsel op afspraak').
Zo gebeurt het de twee jonge luitenants. En
ze laten zich meeslepen in een actie van
oud-Waffen SS'ers, gesteund door kamera
den uit West-Duitsland, ter bevrijding van
zeven tot levenslang veroordeelde oorlogs
misdadigers uit de koepel van Breda. Die
historische gebeurtenis, waarvan de schrij
ver het op pagina 131 als krantebericht ge
presenteerde verslag letterlijk, zij het inge
kort, heeft ontleend aan Keesings Histo
risch Archief, bepaalt de handeling van de
roman.
Aan de verbeelding schort het verder zeer.
De schrijver voegt aan de historische ge
beurtenis wat moorden toe - waar de beide
jonge luitenants ook al niet van wakker lig
gen schetst de sfeer van samenzwering
bij herhaling met behulp van beschrijvin
gen waarin steevast voorkomen: veel drank,
de zure lucht van zweet, de muffe geur van
natte kleren, de bedompte atmosfeer in
oververhitte kamers en de te snijden walm
van sigarette- en sigarerook.
Het blijft bij dit soort afgekloven gemeen
plaatsen, aangevuld met stijve conversaties,
veelal in het Duits, en citaten, ook in het
Duits.
Dat geheel vat hij in een raamvertelling, zo
dat de zelfmoord van een van de twee luite
nants, bijna veertig jaar later, nog als apo
logie kan gelden. Maar dan op ongeveer
hetzelfde niveau als het verontschuldigende
'een jongensboek' waarmee het verhaal ge
presenteerd wordt.
Dat Weer fout in de taaie taal van een oude
zeur geschreven is, valt in het niet bij het
onbehaaglijk gevoel dat ik een heel vies
boek gelezen heb.
Jan Ipema: 'Weer fout'. Uitg. De Arbeiders
pers, prijs 29,90.
'Uit de boeken van Eugène
Strens - Een nieuwe exlibris-
verzameling in het Museum van
het Boek' is de titel van een ten
toonstelling in het Museum van
het Boek, Museum Meermanno-
Westranianum, Prinsessegracht
30 in Den Haag. Deze tentoon
stelling is verlengd tot en met 24
juni.Bij de tentoonstelling is on
der dezelfde titel een fraai geïl
lustreerd (twee pagina's in kleur)
boek verschenen.
Aanleiding daarvoor was onge
twijfeld de verwerving van de
collectie Strens door het museum
in 1994.
In het boek behandelt R.E.O. Ek-
kart in kort bestek de geschiede
nis van de Nederlandse verzame
laars van ex libris, waarvan
Eugène Strens (1899-1980) de
meest vooraanstaande was.
Zijn zoon, Pascal Strens, wijdde
een hoofdstuk aan het leven van
zijn vader en conservator
H.J.P.C. van Buul beschrijft de
collectie. Een must voor de lief
hebbers.
H.J.P.C. van Buul e.a.: 'Uit de boe
ken van Eugène Strens'. Uitg.
Walburg Pers, prijs 37,50.
De Spaanse auteur Alfonso Gros
so, eens schrijver van sociaal-kri
tische romans en actief tegen
stander van dictator Franco, is
deze week in een dorp bij Sevilla
overleden aan een hartinfarct.
Hij was ambtenaar en leraar
handelsrecht toen hij in 1956 zijn
eerste werk Germinal uitbracht.
Hij kreeg daarvoor de Spaanse
prijs voor korte verhalen. Zijn
verzet tegen generaal Franco en
het lidmaatschap van de comu-
nistische partij leverde hem in
1961 een verbanning naar Barce
lona op. Na 1962 leefde Alfonso
Grosso in verscheidene Europese
landen, waar hij als journalist,
auteur van draaiboeken en als
chauffeur van lijkwagens de kost
verdiende. Aan de universiteit
van Stockholm doceerde hij
Spaans. In 1967 keerde hij naar
Madrid terug. Zijn laatste boek
verscheen in 1985. Grosso schreef
naast zijn boeken ook gedichten
en essays. In 1985 distantieerde
hij zich van de communistische
partij. De laatste jaren van zijn
leven moest hij regelmatig in
psychiatrische klinieken behan
deld worden.
Door Muriel Boll
Een glooiend Frans landschap
dat er loom en zomers bij ligt. In
de verte gescharrel op een boe
renerf, verder niets dan stilte. In
deze omgeving beleeft Peter
Castle, een Engelse jongen van
een jaar of dertien, het avontuur
van zijn leven. Door een akelig
misverstand is hij alleen achter
gebleven op de plek waar hij met
zijn ouders en zusje, en een be
vriend gezin heeft gepicknickt. In
twee auto's zijn ze daarna ver
trokken op weg naar Calais. Over
en weer dachten ze dat Peter wel
in de andere auto zou zitten.
Na de eerste paniek probeert Pe
ter er het beste van te maken. In
de natuur overleven, als Robin
son Crusoe, heeft hem altijd al
gefascineerd. Voor zijn verjaar
dag heeft hij zelfs een overle-
vingsboek gekregen. De aanwij
zingen daaruit en zijn Zwitserse
zakmes maken dat het avontuur
goed afloopt.
De schrijfster, Elizabeth Laird,
heeft haar verhaal mooi opge
bouwd. Peter is de centrale fi
guur. In het eerste deel verwijde
ren zijn ouders zich van hem, in
het tweede komen ze juist naar
hem toe. Uiteindelijk vinden ze
elkaar terug bij de grot waarin
Peter twee nachten heeft gesla
pen. Behalve Peters ouders speelt
ook Stéphane een belangrijke rol
in het verhaal. Deze Franse jon
gen kampeert met zijn ouders op
het naburige kampeerterrein.
Verder werken de boer en de boe
rin, de burgemeester en de gen
darme mee om Peter terug te vin
den.
Dat hij zomaar is achtergelaten,
dat ze niet eens goed gekeken
hebben of hij wel in de auto zat,
maakt Peter eerst heel bang,
daarna ontzettend kwaad. Hij zal
zijn ouders een lesje leren en la
ten zien dat hij wel zonder hen
kan. 'En dan voelen ze zich echt
heel schuldig als ze me vinden.
Als ze me tenminste nog ooit vin
den.' Deze wraakgevoelens ko
men bij Peter op omdat hij vindt
dat zijn vakantie verpest is. Hij
had we! door dat zijn vader voor
al erg vrolijk was in het gezel
schap van Billie, de moeder van
het andere gezin. Hij besluit een
fuik te maken en een strop te zet
ten om eten te vangen; uit zijn
overlevingsboek weet hij hoe dat
moet. Hij vangt twee dikke forel
len, maar het konijn in de strop
laat hij gaan omdat het teveel
lijkt op het konijn in een blauw
jasje dat op zijn melkbeker van
vroeger stond afgebeeld.
Overdag voelt Peter zich heel
wat, maar 's nachts hoort hij een
hartverscheurende kreet. Hij ver
stijft van schrik. Zijn angst krijgt
hij er uiteindelijk onder door aan
zijn opa te denken, en aan een
oud gebedje over vier engelen
aan zijn bed. Hij gelooft niet in
God, maar daarover denken
maakt hem rustig, zo kan hij zijn
angst onschadelijk maken. Die
angst is een soort loutering, daar
na ziet hij vier engelen in de dan
sende vlammen. Dat laatste gaat
me te ver; gelukkig is het niet
meer dan een flikkering.
De fuik wordt kapot gemaakt
door een boze boer, en om toch
aan eten te komen, pikt Peter een
geitekaasje en tomaten op de
boerderij. Daardoor voelt hij zich
een dief en durft hij niet te laten
weten wie hij is. Aan de andere
kant vindt hij dat ook niet zo no
dig, hij is ervan overtuigd dat hij
kan overleven. Bovendien wil hij
zijn ouders niet meer, in gedach
ten ziet hij ze al gescheiden. Het
zijn dus niet alleen de omstan
digheden, ook zijn eigen gedach
ten maken dat hij alleen blijft.
Heel mooi vind ik de episoden
waarin Peter en Stéphane om el
kaar heen cirkelen, onzichtbaar
voor elkaar. Toch weet de een dat
de ander er is. Stéphane is een
observerende jongen, die pas be
sluit om Peter te helpen als hij
zijn eerlijke gezicht heeft gezien
wanneer op de televisie wordt
omgeroepen dat Peter wordt ver
mist.
Dan legt hij snoepjes en lucifers
in de grot. Op zijn beurt laat Pe
ter aan het eind zijn zakmes voor
de jongen liggen. De hele ge
schiedenis loopt goed af. Als ze
elkaar weervinden, wordt het Pe
ter duidelijk dat hij is achterge
bleven door een misverstand, en
zijn vader schaamt zich een beet-
je'voor zijn gedrag. Achteraf kan
Peter daar ook wel een beetje be
grip voor opbrengen.
Laird schrijft ingetogen en beel
dend. De beschrijvingen van het
landschap bieden onderdak aan
de gebeurtenissen en rijgen ze
aan elkaar. Je kunt je niet aan het
verhaal onttrekken, eigen over
peinzingen zijn ook niet nodig
omdat alles aannemelijk wordt
gemaakt. De eenzaamheid van
Stéphane is te wijten aan zijn
agressieve vader en zijn onnozele
moeder. Ook het gedrag van de
volwassenen maakt een heel na
tuurlijke indruk. Peter wordt in
korte tijd een heel stuk wijzer; hij
begrijpt zijn ouders beter en
zichzelf ook. In die zin is Alleen
maar een mes een initiatiever-
haal; het klinkt wat zwaar, maar
dat is het beslist niet. Integen
deel, je leest het met plezier om
dat het vóór alles een boeiende
robinsonade is.
Elizabeth Laird: 'Alleen maar een
mes'. Uitg. Querido, prijs 29,50
De voorkant van 'Alleen maar een mes'
25,- 076-716566
