ÜP^jfomaat nog lang
iet uit de puree
Erasmusbrug moet Rotterdam identiteit geven
>n Günther
overledenl
T
Telers 'stropen de
mouwen op voor
Duitsland' maar
export blijft dalen
STEM
ECONOMIE
A5
ENLAND
ZÜRICH?
EINDHOVEN AIRPORT!
Thuisbankiers weten waar ze aan toe zijn.
WOENSDAG 12 APRIL 1995
t voor Rusland
al Monetair Fonds heeft din—
Nn krediet van bijna 107 mS
Ivan het fonds is het sluitstuk
kandehngen die feitelijk al
and. Het IMF heeft harde vdL
e kredietsteun die is bedoeld!
ervormingspolitiek van pres&i
r ,°^m baarde f
he leiding heeft het IMF kun
)rnemens om structurele herv-
>u wil het begrotingstekort tl
eken tot 1 procent op maandbad
nomie meer ruimte geven Z?
i de handel en de verwaarlool
eft collaboratie toe
Iholieke Kerk in Argentinië he
Iplichtigheid aan de 'vuile oorl
In de periode 1976-1983 De ki
[oedvergieten en schendingen
aldus een door vijf bisschop]
dat de gepensioneerde marine-i
|almoezeniers ervan had besch
bij het dumpen van politie]
die in de Atlantische Ocea
in is bekend dat ze tijdens
vijl 10.000 personen zijn verdw
te invasie
g heeft gisteren de bewaking vai
|t om de toestroom van vluchtelp
Ie afgelopen dagen zijn honderd
Ide ex-Joegoslavische republiek
len.
[taliaanse ministerie van Binnen
politieofficieren naar de zuidelijH
Lecce en diverse andere kus
I politie daar te versterken. VolgeL
■zich onder de vluchtelingen ooi
Ihten tussen het Turkse leger en f
JKK in het zuidoosten van Turkijt
zuilen naar verwachting Italii
>e tot Schengen
op 28 april formeel aansluiten bij
hkomst van ministers uit de neg$
■genwoordigers van Wenen de toe-
Belgische minister van Europese 1
.eren bekendgemaakt. Net als de
ijk, Spanje en Portugal al op 26
>k Oostenrijk een einde maken aif
grenzen.
f aan alles op alles gezet om te
ijk Schengen-pasje zou komen. Er
en ronduit sabotage. Deze stelling
-staatssecretaris van Europese za-
sprek deze week met het weekbla
toe falende pasjessysteem voor vi
etrokken lidstaten van de Europe!
VdA-Europarlementariër geenszin
)it aan Schengen gewild."
ïrland met veel geld
de Europese Commissie, Jacques
itse en Ierse regeringen opgeroepen
volgen en Noord-Ierland financieel^
tijdens een bezoek aan Belfast een
:ie aan ter hoogte van 700 miljoen
^Chrisvan Alem
[termeer - 'Wasserbom-
zo werden ze twee
[geleden vol afgrijzen
Lene zijde van de grens
Lmd. Waterbommen.
fakeloze vruchten, die
Jjjog eens werden ge
il - een glazen fabriek,
r in de volle grond,
l[r op substraat, een
[art steenwol; spul waar
den normaal mens z'n
Uuwmuur isoleert.
zouden ook nog worden
itraald. De tomaat zat diep
h puree. Anno 1995 is het
van de tomaat weer opge-
Maar de export naar
island nog lang niet. 'Het ein-
mndè tomaat is nabij'. De op-
j lezer 'van de fraaie
jmenposter kon wellicht den-
hier de treurzang over
ooit zo succesvol exportpro-
wordt aangeheven,
it. Dé tomaat is op sterven na
De waterbom van weleer,
fteiharde groenrode kogel is
wrede dood gestorven. Door
padige Duitse kritiek terug
stoten, rechtstreeks in het
itvande Nederlandse teler,
üde nieuwe tomaat, jubelt de
ster: 'die Rote feste', 'Garten-
de 'Strauchtomaten',
verschillende soorten,
ieubewust geteeld. Niet in een
tak' door anonieme telers,
hollandische Familien-
jebe', „die niks te verbergen
tien," zegt ir. Dick Hylkema,
Isctear marketingzaken van
i Centraal Bureau voor Tuin
bouwveilingen (CBT) in Zoeter-
meer.
De nieuwe tomaat kent vele ge
daanten, rond en rood, zoet of
kruidig, stevig. Los leverbaar, in
trosvorm of als cherry-tomaat. In
Super I en Klasse I. De kritiek in
Duitsland ebt langzamerhand
weg. „De toon is in ieder geval
een stuk vriendelijker," zegt Har
ry Schrijver, teler van trostoma
ten in Huissen.
„We staan nog maar aan het be
gin," waarschuwt Jos Houwen
blik op de exportcijfers van het
CBT had wellicht tot wat minder
uitbundigheid geleid.
In het 'rampjaar' 1993 gingen er
243 miljoen kilo tomaten de
Duitse grens over, veertig miljoen
ton minder dan in 1992. Vorig
jaar viel de export verder terug,
naar 213 miljoen kilo. De betere
prijzen, die dertig procent hoger
lagen, hielden de Nederlandse te
lers - meer dan 10 procent sneu
velde in de tomatenmisère - over
eind.
uit het Noordlimburgse Melder-
so, voorzitter van de 72 leden tel
lende vereniging die 'Garten-
frisch-tomaten' teelt. „We moe
ten er als telers voor zorgen dat
we de zaken echt tweehonderd
procent voor elkaar hebben."
Evenals vorig jaar stopt het CBT
dit jaar weer drie miljoen gulden
in het imago van de Hollandse to
maat. „Vooral om uit de verdedi
ging te komen," licht Hylkema
toe.
Het optimisme groeit. „Hollandse
tomaat smaakt Duitsers weer
naar meer," kopte het ministerie
van Economische Zaken vorige
week in haar magazine. Maar een
Het marktaandeel van de Neder
landse tomaat in Duitsland loopt
sind 1991 terug: van 60 procent
naar 46 procent in 1994, volgens
voorlopige schattingen van het
CBT.
Tomaten uit Spanje, de Canari-
sche Eilanden en Marokko vullen
het gat dat Nederland laat vallen.
Het Produktschap voor Groenten
en Fruit is pessimistischer dan
het CBT en becijfert dat de Ne
derlandse tomatenexport naar
Duitsland vorig jaar met twaalf
procent is teruggevallen. Spanje
versloeg Nederland in het laatste
kwartaal van 1994 als voornaam
ste groenteleverancier op de
Harry Schrijver temidden van
vriendelijker geworden.
Duitse markt.
Ofschoon iedereen verschillende
cijfers hanteert, blijft één conclu
sie onbetwist: het Nederlands
marktaandeel in Duitsland daalt.
„Als dat zo doorgaat kun je onge
veer de dag uitrekenen dat je de
deur op slot moet doen," zegt
Wim Baljeu in De Lier, 'Frucht-
kontorleiter', oftewel inkoopdi
recteur verse groenten van super
marktgigant Edeka. Met ruim
dertig miljoen kilo Nederlandse
tomaten behoort Edeka tot een
van de grootste afnemers.
zijn tomaten. Volgens hem is de toon in Duitsland over Nederlandse tomaten in ieder geval een stuk
FOTO JORIS KLINKENBIJL
grote sommen in de ruim anderhalf
ovincie om de vrede en verzoening
25 jaar durende guerrilla-oorlog
I'sen om het leven kwamen.
nse industrie
Je Nederlandse regering gaat de
pmse economie financieel ondersteu
van Buitenlandse Zaken besloo
|gte was gesteld van een compromii
de Surinaamse regeringscoalitii
naribo gaat het om zeventig miljoer
bjecten. De Surinaamse leiders be
Imming over de rol die het Interna-
het economische herstructurering*
i gaan spelen.
Itduitse spion Günter Guillaume J
nlosmakelijk verbonden met
itse kanselier Willy Brandt.
Boor Sander Kuypers (anp)
Rotterdam - De Erasmus-
tag krijgt als nieuwste trots
[Rotterdam morgen dui-
ijk vorm. Die dag wordt
139 meter hoge pyloon
ir de brug in aanbouw ge-
Irnen, Een spektakel waar
naar verwachting tiendui-
zenden mensen op afkomen.
De oeververbinding tussen de
Msingel en de Kop van Zuid
«et het wij-gevoel in de ha
venstad onderstrepen. Rotter-
dammers hebben zich de laatste
duidelijk met groot-
en innovatie geïden-
Het silhouet van de
nieuwe brug, de derde over de
Maas in Rotterdam, is straks een
nieuwe parel in de Rotterdamse
skyline.
Vooropgesteld dat stakers geen
toet in het eten gooien, worden
morgen rond half vier 's mid
dags de stalen pyloon en andere
belangrijke onderdelen op be
en
elde
de
ze
ont-
■n te
a de
tal-
op.
ver
arde
as in
n de
Günter Guillaume
DDR. Wegens ho°f7f''t
kreeg hij in december 19
tien jaar gevangenis.
Zijn eveneens opgepakte
Christel moest voor ach 1
cel in. Het duo kwam m
vrij in het kader
tenruil met West-Du.tsland
leidde in zijn huis bij Ber
laatste jaren een terugg
leven. „„j3t
„Ik heb het gedaan, zrf
veertig jaar in vrede
ven," verklaarde hip
het allemaal zo beki) da
ik er meteen aan toevoeg
ik het allemaal weer pt«*
zou doen."
tonnen pijlers in de Nieuwe
Maas geplaatst, vlakbij het
Noordereiland.
Het gaat om de vaste stalen tui-
brug, omhoog gehouden door de
enkele, iets achteroverhangende
pyloon. De oeververbinding is 's
werelds grootste basculebrug
met een beweegbaar deel van 89
meter. De totale overspanning
wordt achthonderd meter, met
22 brugdelen. Het ontwerp is
van de Amsterdamse architect
Ben van Berkel.
Na plaatsing van de twee meest
markante onderdelen, worden
later dit jaar de overige brugde
len aangesloten. Vervolgens
worden deze delen met ruim zes
kilometer tuikabel aan de py
loon gehangen. De Maasstad
verwacht dat de Erasmusbrug
halverwege 1996 voor het ver
keer toegankelijk is. Ongeveer
26.000 voertuigen steken dan
dagelijks op deze plaats de ri
vier over.
Opvallend is dat de nieuwe brug
slechts uit één pyloon bestaat.
Deze Zwaan, zoals menigeen in
de Maasstad het ontwerp liefko
zend noemt, staat niet in het
midden van de brug, maar komt
op tweehonderd meter uit de ka
de van de Kop van Zuid.
Deze asymetrische constructie
zorgt voor een onevenredige
druk op de tuikabels. De achter-
overhellende knik in de pyloon
vangt de ongelijke krachten op.
De knik geeft de pyloon het ui
terlijk van een zwaan.
Waarom zo'n technisch inge
wikkelde constructie? Volgens
architect Van Berkel heeft hij
voor een enkele pyloon gekozen
om het vrije zicht op het water
en de kades te behouden. „Om
dat de pyloon niet in het midden
staat èn een knik vertoont, kan
iedereen altijd de juiste richting
bepalen. Ook moest de Er
asmusbrug een technische uit
daging worden," erkent de ont
werper.
De complete brugconstructie
weegt 9200 ton en kost de ge
meente Rotterdam zo'n 365 mil-
Oon van de Erasmusbrug werd op 12 maart overeind gezet
FOTO ANP
joen gulden. Het ministerie van
verkeer en waterstaat draagt
nog eens 166 miljoen bij.
In 1989 kreeg de Rotterdamse
gemeenteraad na een oeverloze
discussie de keuze uit twee ont
werpen: de geknakte pyloon van
Ben van Berkel en de vier-stok-
kenbrug van Maarten Struys,
huisarchirect bij de Dienst Ge
meentewerken.
Tekenend voor de moderne
mentaliteit van de havenstad
kreeg het gewaagde Amster
damse ontwerp de voorkeur.
Voornaamste reden was dat de
vier-stokkenbrug tè veel op de
Willemsbrug leek en daarmee
niet speciaal genoeg was.
„Rotterdammers houden van
extreme bouwwerken," blikt
publicist Herman Moscoviter te
rug. Deze van origine Amster
damse auteur schreef een boekje
over de liefde en het draagvlak
voor grootschalige moderniteit
in de havenstad.
„Lange tijd heeft de Maasstad
met haar gebrek aan identiteit
geworsteld. Behalve in de haven
was Rotterdam nooit uniek of
onovertroffen. De historische
binnenstad ging in de Tweede
Wereldoorlog verloren. Rotter
dam had vanaf dat moment
niets meer van zichzelf."
De laatste decennia is flink aan
een nieuwe identiteit gesleuteld,
weet Moscoviter. Een Rotter
dammer voelt zich tegenwoor
dig haantje de voorste. Die rol
geeft voldoening en verschaft
identiteit.
Moscoviter: „Begin jaren zestig
kreeg Rotterdam bij voorbeeld
de eerste metro van Nederland.
De stad legde in de oorlog de
Maastunnel aan, de eerste ver-
keerstunnel in Nederland. Met
de Euromast stampte de stad het
hoogste nationale bouwwerk uit
de grond. De stad had ook als
eerste een rondweg. In de jaren
negentig is Rotterdam weer op
een andere, maar eigen manier
bijzonder."
De verbinding tussen de linker
en rechter Maasoever moet de
tweede gemeente van Nederland
gereedmaken voor de 21e eeuw,
omdat de basculebrug de oude
stad met een nieuw en presti
gieus woon-werkgebied ver
bindt.
In de Kop van Zuid worden de
komende vijftien jaar ruim 53Q0
woningen gebouwd, 400.000
vierkante meter kantoorruimte
en 35.000 vierkante meter be
drijfsruimte. Volgens de direc
teur Gemeentewerken, C. de
Wijs, betekent dat economische
groei 'en dus veel nieuwe werk
gelegenheid. Dat is een ontwik
keling die Rotterdam hard nodig
heeft', zegt hij.
De Wijs verwacht dat de excenr
trieke uitstraling van de Er
asmusbrug veel nationale en in
ternationale bedrijvigheid aan
trekt.
„Rotterdam wordt op lange ter
mijn zeker beter van het veertig
miljoen duurdere alternatieve
ontwerp dat is gekozen. Daar
ben ik van overtuigd," meent De
Wijs.
Terwijl Hylkema van het CBT
vindt dat het instandhouden van
de tomatenteelt 'een opdracht' is,
maakt Baljeu geen drama van een
mogelijk verdwijnen van de Ne
derlandse tomaat.
„De paprika gaat hard en kan de
koppositie van de tomaat overne
men. Laat die tomaat dan maar
aan een ander land waar ze het
goedkoper kunnen." Toch laat
Edeka de Nederlandse tomaat
niet aan z'n lot over. Afgelopen
weekeinde sjouwde Baljeu met
twintig Duitse winkeliers door de
kassen van Westlandse tuinders
die, in samenwerking met Edeka,
'Gartenaroma'-tomaten telen
volgens integrale ketenzorg
(IKZ).
„Heel Nederland heeft daar de
mond van vol. Maar wij zijn met
Edah de enigen die een goed pro
ject hebben," zegt Baljeu.
Om de tomaat weer tot commer
cieel leven te wekken ontwikkel
de Edeka samen met zaadleve
rancier Rijk Zwaan een 'smaak-
tomaat' die door de tuinders on
langs op een beurs in Ne-
umünster ten doop werd gehou
den.
Ook het CBT is ultra actief om de
Nederlandse tomaat bij Duitse
consument weer in genade aan
vaard te krijgen.
Met zaadleveranciers is een over
eenkomst gesloten om alleen goe
de rassen te verkopen. Dick Hyl
kema: „In het verleden werden
volstrekt onbekende rassen ge
teeld, die vaak slappe tomaten
opleverden. En dat bevestigde
weer het negatieve beeld."
Houdbaarheidsproeven, stevig
heidscontrole en het beter op de
rode kleur telen hebben inmid
dels letterlijk hun vruchten afge
worpen, evenals een strenge
schifting tussen Super I en Klasse
I-tomaten op de veiling.
Verder is er een sterke segmenta
tie doorgevoerd: 70 procent van
de ruim 1100 hectare kastomaat
bestaat uit ronde tomaten, dan-
wel tros-, vlees- en tussentype to
maten; 30 procent onderscheidt
zich naar verschil in smaak en
stevigheid.
De milieubewuste teelt, waarbij
natuurlijke bestrijders als de
sluipwesp en de rode- mijt het
landbouwgif verdringen, moet de
Nederlandse tomaat doen uitste
ken boven de bespoten'long life'-
rassen uit Spanje en Marokko.
„Die zijn wit van het gif," scham
pert Harry Schrijver.
„Ackem für Deutschland," 'zeg
maar: de mouwen opstropen',
vertaalt Hylkema de boodschap
waarmee het CBT de verloren
zieltjes wil terugwinnen. Com
municatie-goeroe Anne van der
Meiden kwam er onder meer aan
te pas en leerde de tomatentelers
dat een 'breed orkest' van gelui
den meer oplevert dan stomweg
in de tegenaanval gaan.
Inmiddels hebben zo'n honderd
Duitse journalisten de Neder
landse totatenteelt met eigen
ogen aanschouwd. Jos Houwen
uit Melderslo ziet het effect:
„Men is er toch meer van over
tuigd geraakt dat er met die to
maten niet geknoeid wordt."
Twintig promotieteams wierp het
CBT in de strijd die tot dusverre
met 400.000 Duitse consumenten
in de supermarkt in gesprek gin
gen. Hylkema: „Dertig procent
van de mensen was anti-Hol
lands, die liepen gewoon door.
Van de overige zeventig procent
had dertig procent een negatieve
houding, nog eens dertig procent
had een positief beeld en de rest
had geen uitgesproken mening,
maar was aan het eind van het
gesprek positiever. We hebben
hiervoor gekozen omdat je men
sen in discussie eerder kunt over
tuigen. Advertenties zouden on
geloofwaardig zijn overgeko
men."
„Dit jaar willen we dieper ingaan
op thema's als milieubewuste
teelt, het sprookje van de water-
bom." Het CBT weet zich in de
strijd gesteund door grote win
kelketens. Niet alleen Edeka,
maar ook Tengelmann levert een
actieve bijdrage. „In hun huis-
aan-huis folders met de week-
aanbiedingen geven ze uitleg
over de milieubewuste teelt."
Met opzet is de naam Holland op
de verpakkingen van tomaten een
maatje kleiner geworden. "Niet
alleen vanwege de problemen",
beaamt Hylkema, "maar ook om
dat we het accent willen leggen
op merknamen als Gartenfrisch
en dergelijke."
Ondanks de hoopvolle berichten
dat de kritische Duitse consu
ment zijn oordeel getemperd
heeft, blijft men in tomatenland
behoedzaam.
Baljeu:"Dat soort dingen, zoals
dat idee van bestraling, zit vaak
heel diep. Iedereen weet dat be
straling een sprookje is, dat is bij
wet verboden. Maar daarmee
krijg je dat idee er van vandaag
op morgen nog niet uit. Het is een
lange weg terug. Je moet de
boodschap steeds maar weer blij
ven verkondigen."
Het prille tomatenseizoen van
1995 oogt weinig hoopvol. De
prijzen vallen tegen en de con
currentie rukt in ijltempo op.
Spanje en de Canarische eilanden
hebben hun export binnen de
Europese Unie tussen september
en februari met dertig miljoen ki
lo tomaten opgeschroefd.
Hun seizoen '93/'94 sloot met een
recordexport van 549 miljoen ki
lo, zo'n twintig procent meer dan
het jaar ervoor, teiwijl de totale
Nederlandse tomatenexport
daalt.
Om de concurrentie van Marok
kaanse tomaten in het wintersei
zoen te ontlopen, gaan de Canari
sche Eilanden gaan hun aanvoer
verleggen naar het voorjaar; de
zelfde periode dat de Nederland
se tomaten massaal van de strui
ken komen. Jos Houwen: „Dan
moeten we in de concurrentie
slag. Nóg heviger,"
(ADVERTENTIES)
SNEL
het vrienetelilke alternatief
met doorverbindingen wereldwijd
Ook rechtstreeks naar 10 andere
bestemmingen
Gratis nieuwe dienstregeling:
bel 040-524255
„Waar ik
ook geld
opneem,
het kost
me niks."
daar geen kosten aan verbonden.
En datzelfde geldt voor
geld opnemen aan de balie.
Of er nu wel of niet buiten een
Omdat de Postbank niet houdt
van mitsen en maren, weten thuis
bankiers precies waar ze aan toe zijn.
Dus als de Postbank zegt dat
betalen en geld opnemen voor particu
lieren gratis is, dan is het ook gratis.
Zonder één mits, zonder één maar.
Neem nou geld opnemen. Welke
giromaat u ook gebruikt, het kost u niks.
Overdag niet, 's nachts niet, in het
weekend niet. Zelfs wanneer u met uw
giromaatpas in het buitenland pint, zijn
giromaat is, of u het nu op
een binnen- of een buitenlands
postkantoor doet, het is gewoon
kosteloos.
Zoals ook betalen bij ons
altijd gratis is, op welke
Postbank-manier u dat ook doet.
Met uw hulp (zoveel
mogelijk gebruik maken van
machtigingen, zoveel mogelijk
opdrachten insturen in één
envelop en uw girobetaalkaarten op zak
houden als het contant kan of pinnen
mogelijk is) willen we het graag zo
houden. Zonder beperkingen, zonder
voorwaarden,
zonder maxima. POSTBANK
