'Supramentaal' contra de fiscus^
Sektei
In Westerbork vertrok de trein naar de hel
Bekende en onbekende
politici geportretteerd
DE STEM
DE STEM
BEZORGKLACHTEN
LEZERSSERVICE
ABONNEMENTENADMINISTRATIE
BEL LEZERSCONTACT
BINNENLAND BUITENLAND
Stichting in Bosschenhoofd ruziet met belastingdienst pc
flflSTEM
La het commii
Bob Cahen overleefde vijftig jaar geleden bevrijd 'doorgangskamp'
Door Carla Joosten
Wie zijn ze, die grijze muizen aan het Binnenhof? Wat zijn
het voor types en wat hebben ze in hun leven gedaan
voordat ze beroepspoliticus werden? Sinds de kiezer vorig
jaar mei de politieke verhoudingen in Nederland danig
wijzigde, traden veel nieuwelingen aan in Den Haag.
De journalisten Toof Brader
(Algemeen Nederlands Pers
bureau) en Marja Vuijsje (fe
ministisch maandblad Opzij)
stellen de parlementariërs, de
ministers en staatssecretaris
sen voor in Haagse portretten.
Een D66-Kam'erlid maakt fu
rore met zijn fokstieren. Een
partijgenote is een vurig voor
stander van afschaffing van de
huwelijkswetgeving. Deze en
andere wetenswetenswaardig
heden staan in Haagse
portretten.
De man van de fokstieren is
Pieter Ter Veer; landbouw-
woordvoerder van D66. „Een
partij die haar succes vooral
ontleent aan de young urban
professionals uit de grotere
steden in de Randstad. Op
partijbijeenkomsten moet Ter
Veer dan ook nog weieens uit
leggen dat aardappelen niet
aan bomen groeien en dat cho
colademelk niet rechtstreeks
van het roodbont vee afkom
stig is," menen de schrijvers
van Haagse portretten.
Marijn de Koning
En zo introduceren ze de be
kende en minder bekende po
litici, ministers, staatssecreta
rissen en Tweede-Kamerleden.
Wie zich afvraagt wie toch
Marijn de Koning is, kan lezen
dat ze ooit bij het NOS Jour
naal werkte. Zij is trouwens
het D66-kamerlid dat af wil
van de huwelijkswetgeving:
„Dan ben je van scheiding,
ver aalplicht, alimentatie en
alle andere ellende af."
De portrettenreeks toont maar
weer eens dat het parlement
geen afspiegeling is van de
samenleving. Zo zijn de mees
te volksvertegenwoordigers
meer dan gemiddeld ge
schoold. Van de 150 Kamerle
den zijn er 87 academisch ge
vormd. Drie van hen rondden
zelfs twee studies af en zestien
parlementariërs vertoefden
wel op de universiteit, maar
haalden de eindstreep niet.
Theoloog
Juristen scoren in aantal (28)
het hoogst. De Kamer telt één
theoloog: het van origine
Griekse PvdA-kamerlid Tha-
nasis Apostolou. De Antilliaan
Hubert Fermina (D66) bracht
het zover niet: hij werd door
zijn ouders vanuit Curasao
naar een seminarie in Nijme
gen gestuurd met de opdracht
als eerste zwarte bisschop op
de Antillen terug te keren.
Fermina raakte in een geloofs
crisis en ging in de hulpverle
ning werken.
Van één markt zijn politici
nauwelijks thuis: het bedrijfs
leven. Slechts een handvol
volksvertegenwoordigers was
ondernemer; arbeiders zijn in
Den Haag helemaal schaars.
Kamerlid Remy Poppe van de
Socialistische Partij vormt als
'man van twaalf ambachten en
dertien ongelukken' een uit
zondering.
Kunstschilder
Timmerman bij een hoveniers
bedrijf, reclameschilder bij De
Bijenkorf en ziekenverzorger
bij de Koninklijke Marine. En
hij was ook nog actief in de
kustvaart, in een kunstmestfa-
briek en als kunstschilder. En
dat allemaal met alleen lagere
school.
Voor iedere politicus is in het
boekje één pagina ingeruimd,
met daarop tekst, een fotootje
èn adres en telefoonnummer.
Een echt leesboek is het niet.
Meer een naslagwerk. Ietwat
saai, maar wel informatief. De
portretten verschillen nogal
van aard en toonzetting.
Bij de een is het een droge
opsomming van opleiding en
daden, bij de ander mondt het
uit in een aardige karakter
schets. Kopstukken als Karin
Adelmund - in elk geval als
kopstuk de PvdA-fractie bin
nen gehaald - en Ruud Vree
man vertellen over hun poli
tieke ambities. Bij mindere
goden als partijgenote Tineke
Witteveen daarover geen
woord.
Spreekuur
Naar volledigheid gestreefd
hebben de auteurs zeker niet.
Soms ontberen portretjes
daardoor kenmerkende gege
vens. Van Tara Oedayraj
Singh Varma (GroenLinks)
wordt gemeld dat ze spreek
uur houdt bij het Informatie
punt voor Migranten.
Maar over het spreekuur van
René van der Linden (CDA) en
Jos van Rey (WD) geen woord
en al evenmin over de vele
voorkeurstemmen, die beide
Limburgers telkens weer ha
len. De opmerking van de
schrijvers idat je Jos van Rey
net als zijn Brabantse fractie
genoot Broos van Erp in eerste
instantie eerder voor een
CDA'er aanziet' is onbegrijpe
lijk. Van Rey staat bekend om
zijn hekel aan CDA'ers.
Bij oud-minister Ernst Hirsch
Ballin, nu CDA-Kamerlid,
ontbreekt zeer ten onrechte
diens pleidooi voor meer aan
dacht voor normen en waar
den in de samenleving. Daar
entegen komt de lezer interes
sante details tegen, zoals de
gereformeerde achtergrond
van PvdA-kamerlid Ella Kals-
beek.
De partij, zo constateren de
auteurs, koketteert daar niet
meer mee, zoals dat ooit wel
gebeurde met oude sociaal-de
mocraten als Sjeng Tans,
wiens achtergrond werd uitge
vent om te tonen dat katholie
ken ook bij de PvdA terecht
konden. I
Haagse portretten biedt be
langstellenden de gelegenheid
de volksvertegenwoordigers
iets beter te leren kennen. Met
75 nieuwkomers in de Kamer
na de laatste verkiezingen is
het herkennen van politici er
niet gemakkelijker op gewor
den.
Dat geldt in veel mindere ma
te voor de ministers, die on
danks hun debuut in Den
Haag intussen aan bekendheid
t hebben gewonnen. De staats
secretarissen daarentegen lij
ken als altijd in de schaduw te
moeten blijven. Op Erica
Terpstra na natuurlijk.
Haagse portretten
Uitgeverij Jan Mets 29,50
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader en D.H. Ahles (adjunct).
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren in Hulst, Temeuzen, Goes, Bergen op Zoom, Roosendaal, Etten-
Leur en Oosterhout. Zie voor meer informatie het colofon in het editie-deel van
deze krant.
Abonnementsprijzen:
maand
kwartaal
halfjaar
jaar
via automatische incasso
29.80
86,90
ƒ172.80
335,75
(via acceptgiro)
(n.v.t.)
89.40)
177,80)
345,75)
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881. Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur S 076-236242/236911
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de Algemene
Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. alsmede de Regelen voor
het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 -ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345.
06-0226116
Ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur/zat. 8.00-12.00 uur
(Opzegtermijn abonnementen: 4 weken voor het eind van de betaalperiode)
WOENSDAG 12 APRIL 1995
M- j „an der Kruk
Des duivels zijn ze bij de in
Bosschenhoofd
gehuisveste Stichting voor
Supramentaal
Psychofysische
Wetenschap. Laaiend op
een belastingambtenaar
die volgens de Stichting
valsheid in geschrifte
pleegt. Woedend ook
omdat de belastingdienst
het wetenschappelijk
gezelschap vergelijkt met
een sekte. Vandaar de
aangifte bij de politie die
de zaak heeft doorgegeven
aan de officier van justitie.
„Omdat we er heilig van
overtuigd zijn dat er sprake
is van opzet," zegt het
bestuur van de Stichting.
Door Romain van Damme
Bosschenhoofd - „Denken
jullie nou echt dat we naar
de politie gaan als we uit
onze nek zwammen? Wij zijn
hier serieus bezig met we
tenschap. En ik maak me
niet druk om wat de buiten
wereld er van vindt."
Met een uitdagende blik kijkt
Stichtingsvoorzitter H. van
Crugten het bezoek aan. Pen
ningmeester C. Wijburg kijkt
mee. „Zeg maar wat jullie wil
len weten over deze zaak met de
belasting. Wij zijn een en al
openheid."
Die openheid gaat schuil achter
een lange oprijlaan die eindigt
voor een elektronisch beveiligd
hek. Drie grote gele borden
staan er langs die oprijlaan.
'Verboden toegang voor onbe
voegden'. Dat zijn we deze keer
niet voor het secretariaat dat
ons via een praatpaal binnen
loodst.
Welkom op het twintig hectare
groot terrein van de Stichting
voor Supramentaal Psychofysi
sche Wetenschap die zich bezig
houdt met het bevorderen van
het materiële welzijn van de
mensheid. Daarin staat de su-
pramentale elektroon centraal.
„We moeten het zo wel doen. In
het begin was dit allemaal open
gebied en banjerde iedereen
overal doorheen. Vandaar die
afzettingen. Maar dat is alleen
in de nabijheid van het huis, de
rest is nog steeds open gebied.".
De inmiddels vijftien jaar oude
stichting kocht het uitgestrekte
landgoed 'Pauwehoofd' omdat
een ander pand in het Hoevens
kerkdorp Bosschenhoofd veel te
klein werd. Toen was er ook nog
sprake van kinderziekten, geeft
zaak. Zo is er ook al
woord op een brief van ons 1
onze klacht doorgestuurd
naar de klachtencommissie
Den Bosch. Maar wij hebt
nooit een klacht ingediend
is ongetwijfeld een
De twee bestuursleden voor de oprijlaan van het twintig hectare grote landgoed. Links voorzitter H. van Crugten en rechts
penningmeester C. Wijburg. foto de stem/ben steffen.
Van Crugten openhartig toe.
Daarmee wellicht doelend op de
al lang gestaakte verkoop van
stenen die een heilzame uitstra
ling zouden hebben. Ze werden
destijds voor tachtig gulden
aangeboden door de stichting
Sommoswereld. Van Crugten:
„Maar die begintijd heb ik niet
meegemaakt. Je moet niet ver
geten dat ze toen nog zoekende
waren. In combinatie met een
wat ongelukkig pr-beleid gin
gen er sommige zaken verkeerd.
Nu weten we meer en weten we
ook welke richting we uit moe
ten."
Die nieuwe weg wordt uitge
stippeld in de bosrijke omge
ving langs de Rucphenseweg.
„Hier hebben we de ruimte en
kunnen we ongestoord ons werk
doen. Helaas voelen we ons nu
genoodzaakt om naar buiten te
treden omdat de belastingdienst
onze stichting ten onrechte in
een kwaad daglicht stelt."
Daarom werd er naar de media
een persbericht verstuurd en
een boekje waarin het een en
ander verteld wordt over de te
volgen studies en onderzoeken
bij de stichting. Niet echt een
boekwerkje om op het nacht
kastje te leggen. „Supra bete
kent 'over', 'boven'," legt Van
Crugten geduldig uit. „Mentaal
kun je verstandelijk noemen.
Dus boven verstandelijk, het
verstand te boven gaande."
Dat zal het zijn, want wie het
boekwerkje doorworstelt strui
kelt al snel over moeilijke defi
nities en begrippen. Of je moet
een van de tachtig goti's (stu
denten) zijn die de niet kinder
achtige studie volgen en opge
leid worden tot supramentaal
psychofysicus. Maar dan ben je
wel twintig jaar verder. En ie
der jaar 5000 gulden armer,
want zoveel kost de studie.
Van Crugten en Wijburg zijn de
scepsis gewend. Maar de aanval
van de belastingdienst is hen
toch te gortig. „Omdat er opzet
in het spel is. Of het de bedoe
ling is ons de nek om te draaien,
gaat misschien wat ver. Maar
het lijkt ons duidelijk dat er
gepoogd wordt ons schade toe
te brengen."
Terug naar 1987 toen de Breda
se afdeling registratie en suc
cessie van de belastingdienst de
stichting aan een uitvoerig on
derzoek onderwierp. „Een zeer
uitvoerige boekencontrole,"
herinnert Van Crugten zich dat
bezoek als de dag van gisteren.
Daar hadden we niets op tegen,
alles mag ingekeken worden.
Begin januari 1988 kregen we te
horen dat we erkend werden als
een stichting die het algemeen
nut beoogt. Belangrijk want
dan mogen studenten bijvoor
beeld studiekosten aftrekken."
Die erkenning houdt wel in dat
de belasting regelmatig in de
boeken mag snuffelen. Van
Crugten: „Prima, niets op tegen.
We zijn een stichting zonder
winstoogmerk, we hebben een
steunfonds en krijgen donaties
en giften. Dat mag allemaal
gecontroleerd worden."
„Dat gebeurde in maart 1994
ook weer door een belastin
gambtenaar. Het onderzoek op
zich duurde ongeveer twee uur
en daarna vroeg hij nog van
alles. Ogenschijnlijk uit nieuws
gierigheid, in de trant van, wat
doen jullie hier nou precies."
Ruim twee maanden later gleed
het controleverslag van de be
lastingdienst in de brievenbus.
„Toen pas werden we wakker.
Dat rapport, dat verslag, staat
boordevol nonsens. Daarin
wordt gesproken over een le
vensbeschouwelijke instelling,
over leden, over de leer en het
ons richten op een boodschap.
Kortom, we zouden een sekte
zijn."
Dat schoot bij de stichting in
het verkeerde keelgat. „Natuur
lijk reageerden we. We hebben
alles weerlegd. Het is een rare
zaak. De belastingdienst had in
1987 alle informatie gekregen.
In al die jaren is er niets veran
derd en toch krijg je dan een
totaal ander rapport. Conclusie:
dat is opzet."
Bij de belastingdienst begrijpen
ze al die opwinding niet. „Nee,
want volgens ons verandert er
absoluut niets," zegt woord
voerder W. Logt. „De stichting
is voor ons nog altijd een instel
ling die het algemeen nut be
oogt. Fiscaal gezien blijft alles
bij het oude."
Des te vreemder is het dat de
inspectie Roosendaal door stu
denten van de stichting opge
voerde aftrekposten schrapt,
vindt Van Crugten. „Als enige
inspectie in Nederland. Wij
hebben ook afgestudeerde men
sen die als supramentaal psy-
chofysiscus werken. Die hebben
dat ook al meegemaakt. Geen
aftrek, want dat zijn kosten
voor een hobby, wordt er ge
zegd."
„Alleen in de regio Roosendaal
gebeurt dat," zegt Wijburg die
zelf in de buurt van Gorinchem
woont. „In die regio wordt wel
alles geaccepteerd. Vreemde
onder die valsheid in geschri
uit te komen."
„Wij weten hier absoluut niei
van," reageert D. van Vliet n
mens de Roosendaalse inspeel
laconiek. „Ieder individueel
val wordt apart bekeken DÏ
kan het zijn dat bij de een w
meer geschrapt wordt dan I
de ander. Het ligt er maar aa
hoe bepaalde kosten opgev<*
zijn. Dat is alles wat ik er v;
kan zeggen."
De stichting wil echter de 01
derste steen boven hebben 1
houdt vol dat er sprake is v;
opzet. „De belastingdienst ka
onze diensten wel gebruik®
lacht Van Crugten. „Want dat
wat we hier ook doen. Do<
onderzoek systemen verbeten
dat kan op allerlei terreine
zijn."
Toch benieuwd hoe dat
werkt. Zeker na het lezen va
het boekwerkje waarin sta
dat de studenten een uniek
pramentaal pyschofysisch
derwijssysteem AO 4500 volgei
Dat elektronisch systeem maa
een grote groep docenten ova
bodig.
Van Crugten blijft ged-^
„Dit is ook geen pr-boekjevo
de buurman. Vraag eens aa
een klinische psycholoog ee
boekje waarin zijn studie b
schreven bestaat. Denk je dat
dat begrijpt? Om dit boekje
begrijpen, moet je wel wat v,
de materie afweten. Dat is toe
logisch."
Een poging. De mens b™
zich op de verkeerde weg. G<
stuurd door elektronen dl
zwaar onder druk staan. M
alle gevolgen vandien. De si
pramentale psychofysicus lej
een nieuwe weg aan met t
supramentale elektronen 1
bouwstenen, een weg naar ee
materieel beter welzijn.
Van Crugten onverstoorbaa
„We pretenderen inderdaad
alternatief te hebben. En
hopen dat de resultaten sn
zichtbaar zijn. Hier lopen ed
geen bijzondere mensen rc
De studenten komen uit
lagen van de bevolking en
hebben vrijwel alleemaal
baan. Ik weet hoe er soms c
ons gedacht wordt, maar
weet ook dat we hier met
'rieuze wetenschap bezig zijn.
Inderdaad, supramentaal. 1
gaat het verstand te boven.
Door Mick Salet
Vijftig jaar geleden, 12 april
1945, werd kamp Westerbork
bevrijd. Via dit doorgangs
kamp werden in de oorlogsja
ren meer dan honderddui
zend joden uit Nederland
doorgestuurd naar de vernie
tigingskampen van de nazi's.
Bob Cahen, nu 76 jaar, was
een van de weinige overle
venden. Zijn verhaal.
„Ik ben van huis gehaald bij een
van de allereerste landelijke raz
zia's. Op 2 augustus '42. In Lei
den. Samen met mijn moeder en
mijn broer. Die zondag werden
er overal katholieke en protes
tantse joden opgepakt. Als een
soort wraak. Omdat de kerken
een paar weken eerder hadden
geageerd tegen de behandeling
van de joden."
„Mijn moeder was, na het over
lijden van mijn vader, getrouwd
geweest met een katholieke man.
Daarom dacht ze dat ze niet
weggehaald zou worden. Maar
die dag stonden de Duitse en
Nederlandse politie toch voor de
deur.
Mijn broer en ik waren toevallig
thuis. We sliepen daar niet meer.
We waren al ondergedoken. Mijn
broer op een boerderij. Ik in de
portierswoning van de SS-ka-
zerne. Mooier kon je het niet
hebben. Maar die dag waren we
thuis. We dachten: op zondag
komen ze zeker niet.
Wel dus. Mijn zwager kwam ons
waarschuwen: 'jullie kunnen nog
via het dak wegkomen'. Maar
dat we wilden we niet. We wil
den onze moeder, die nogal zie
kelijk was, niet alleen laten
gaan. Dus we zijn met haar
meegegaan. Eerst in een vracht
auto naar Amersfoort. Daarna
met de trein naar Hooghalen. En
het laatste stuk te voet naar
Westerbork. Want de trein reed
toen nog niet tot in-het kamp.
Mijn moeder mocht meteen naar
het ziekenhuis. Mijn broer en ik
moesten werken. Ik kwam bij de
beddenbouw. Omdat er duizen
den mensen verwacht werden,
moesten er aan de lopende band
bedden gemaakt worden. Maar
ik dacht: als die bedden klaar
zijn, ben ik uitgewerkt en moet
ik op transport, dus kan ik beter
ander werk zien te vinden.
Toen er een oproep werd gedaan
voor verplegend personeel, heb
Bob Cahen
ik me dan ook onmiddellijk op
gegeven. Uiteindelijk had ik bij
de padvinderij ooit eens een EH-
BO-diploma gehaald. Ik werd
aangenomen en werd, na een
paar spoedcursussen, verpleger
in het ziekenhuis van Wester
bork.
De eerste weken was het nog
niet zo vol in het kamp. Maar in
oktober begonnen de grote raz
zia's en kwamen ze met duizen
den tegelijk. De barakken raak
ten overvol. Er was onvoldoende
te eten. Er was te weinig sani
tair. Het was een chaos. Maar er
werd niet geslagen. Er werd niet
geschreeuwd. Er liep nauwelijks
een Duitser rond. De organisatie
foto rob hendriksen
werd aan de joodse gevangenen
zelf overgelaten.
Ik werd als verpleger belast met
het medische toezicht op de uit
gaande transporten. Dat bete
kende dat ik met een koffertje
vol medicamenten, vooral rust
gevende druppels, langs de de
portatietrein hep, voor het geval
iemand het op het laatste mo
ment op zijn zenuwen kreeg.
Dan gaf ik wat valeriaan. Dan
waren ze na een poosje weer
kalm. Daar liep ik dan, op drie
stappen achter de Duitse com
mandant van het kamp, Gemme-
ker, en de Duitse chef-arts, Spa
nier. Langs de trein. We wenden
er aan te helpen bij de transpor
ten. We snauwden mensen af als
ze niet gauw genoeg opschoten.
We wenden er aan om wreed te
zijn, omdat we wreed moésten
zijn. Het was: zij of wij. Helpen
kon je ze toch niet. Je kon niet
zeggen: stap maar uit, jij hoeft
niet weg. Het is in zo'n situatie
net als met twee drenkelingen:
als de een bijna verdrinkt, bijna
stikt, zal hij zich op het laatste
moment op de ander af proberen
te zetten om boven water te
blijven. Dat is instinct. Om te
overleven. Dat mag je iemand
achteraf niet verwijten.
De meeste mensen bleven maar
enkele dagen in Westerbork. Die
gingen bijna gelijk door. Maar ik
mocht blijven. Ik was gesperrt.
Voor mij werd het leven in Wes
terbork een routine. Je stond op,
ontbeet, ging naar je werk. Er
was een winkel, waar je voor je
kampgeld wat kon kopen.
Er was een ziekenhuis, met een
eerste klas operatiekamer en be
roemde joodse doktoren. Er was
een postkantoor, waar je pakjes
van vrienden kon ontvangen. En
er waren 's avonds concerten en
cabaret. Het leek een gewoon
leventje. Maar er was altijd de
dreiging. Elke dinsdag kon ie
dereen doorgestuurd kon wor
den.
Er werd niet gezegd: 'je gaat
naar de gaskamer'. Nee. Er werd
gezegd: 'je gaat naar Polen of
Duitsland om te werken'. In 't
begin geloofde je dat ook. Maar
al snel snapte ik dat het treinen
naar de hel waren. Er is wel eens
wat over gaskamers gemompeld,
maar dat duwde je weg. Je wilde
het ergste nooit weten. Je wilde
hoop houden. Want zonder hoop
zou het leven geen zin meer
hebben.
Vluchten? Daar dacht ik dood
eenvoudig niet aan. Er zijn wel
mensen ontsnapt, maar de repre
sailles waren enorm. Als je
vluchtte, dan zou een minimum
van vijftig mensen uit je omge
ving vrienden, familie, colle
ga's met het eerstvolgende
straftransport gaan.
Dat risico wilde je niet nemen.
Ook mijn broer heeft de moge
lijkheid gehad. De ondergrondse
zou hem helpen. Maar hij heeft
geweigerd. Want dan zouden al
zijn vrienden en collega's in de
keuken van het kamp wegge
stuurd worden. Hij is uiteinde
lijk doorgestuurd. Naar Sobibor.
Het vernietingskamp. Daar is hij
meteen vergast.
Mijn moeder en ik zijn 18 janua
ri '44 naar Theresienstadt ge
stuurd. Ik was, door mijn werk
en de protectie van Spanier, tot
de geprivilegieerden gaan horen.
Dus toen in januari '44 het be
richt kwam dat iedereen in Wes
terbork die niet produktief was,
zou worden doorgestuurd, hoef
de ik niet naar Auschwitz of
Sobibor, maar mocht ik, met
mijn moeder, net als de promi
nenten, naar Theresienstad.
Maar omdat het daar te vol
werd, moesten er mensen weg.
Naar Auschwitz. Mijn moeder
ook. Ik ben naar de leiding ge
gaan en heb gevraagd of ik in
haar plaats mocht gaan. Dat
mocht. Ik ging. Maar twee dagen
later stuurden ze mijn moeder
ook door. Ze is in Auschwitz
vergast.
En ik? Ik ben in Auschwitz ver
kocht als slaaf. Zo noem ik dat.'
Er was een fabriek die had dui
zend mensen nodig. Die heeft
ons gekocht. Ik kreeg een num
mer, A-880, de tatoeage zit nog
op mijn arm, en moest werken
bij een bedrijf dat synthetische
benzine en margarine van bruin
kool maakte.
Na een bedrijfsongeluk kwam ik
met zware brandwonden in het
ziekenhuis te liggen. Vreemd, hè.
Als je door de Duitsers in elkaar
geslagen was, lieten ze je dood
gaan. Maar als je bij een be
drijfsongeluk gewond was ge
raakt, kreeg je zelfs een ietse
pietsie aan medicijnen.
Toen ik uit het kampziekenhuis
kwam, waren de Russen al zo
dichtbij dat we naar Oraniën-
burg werden overgebracht. En
toen de Russen daar ook te dicht
naderden, gingen we op voet
transport richting Lübeck. Mini
maal vijftien uur lopen op een
dag. Zonder eten of drinken. En
wie achter bleef, kreeg een nek
schot.
Ik heb het gehaald. Maar vraag
niet hoe. Soms denk ik: zouden
de mensen me wel geloven als ik
het vertel? Want het klinkt zo
ongeloofwaardig. Ik liep
met mijn vriend Sallie.
gegeven moment zegt hij:
ik kan niet meer'. We 1
afscheid van elkaar genon
Hij zei: 'vertel ze thuis hoe ik'
het laatst gevochten heb, en
mijn vrouw dat ik van haarhi
Toen viel hij bewusteloos neer
Ik heb nog een paar hond
meter verder kunnen lop
maar kreeg toen de
kreeg mijn voeten niet meervt
elkaar. Geestelijk ging het
maar lichamelijk was ik 0]
ben langs de kant van de
gaan zitten en dacht: jaffl
dit is het einde.
Ik had mezelf al afgeschrev
maar er kwam niemand om
het nekschot te geven. Ik
een beetje nijdig: waar blijven
nou? Na een poosje zag ik
SS-officier aankomen, die
achterblijvers een nekschot!
Toen hij eindelijk bij mij»
zei ik: mooi is dat, ik ben a 0
voor je me koud gemaakt»
Waarop hij antwoorde: 'ik
wacht geen humor van ie®
die ik moet doodschieten, li-
was opeens u krijgt van
nog een kans. Over een kwar 1
tje komt het volgende transp
Loop daar mee verder.'
Dat heb ik gedaan. Nog en»
dagen. Toen kwamen we aan
de bossen van Below. Daar
ten we. Opeens kwam daar
vrachtwagen van het W
Rode Kruis. Met voedselpa»
ten. Iedereen kreeg een pa»
Met melkpoeder, mar8®"
chocola, van alles. Er wa
die alles in één keer opa®
direct daarna dood neervielen.
De twee chauffeurs
vrachtwagen waren
Ze mochten mensen
naar een gevorderd ge
Lübeck, om daarna naa
den te gaan. Maar, zeiden®
nemen alleen Hollanders
Waarop iedereen begon
pen: 'Ich bin auch Holland
Om mee te mogen m°«slJS[k
een paar woorden zegge1
veningen, scheepsbesc
schaapsscheerder. Dat
selectie.-Uiteindelijk rede
met veertig tot vijft'g
sardientjes in een W*
Naar dat gevorderde gen
Lübeck. Daar stonden
uniformen die ik nog
zien had. Ze zeiden: nu
jullie niks meer gebe
zijn jullie vrij'. Ik had he
haald."
-Rprtvan der Kruk
STrderwijk (anp) - Anne vj
SS zei het in 1980;
nver tien jaar is de islam e
;lre bedreiging voor
frk dan het communismi
ne evangelist die veertig ja
u - zijn strijd voor „I
1QC kerk" begon, he
eigen zeggen helaas g
lijk gekregen- De islam is „e
fi systeem", zeker vc
bekeerde christenen.
uet valt vreselijk tegen met
mnnemde vredelievendh
van de islam, zegt Van der Bijl
15 oprichter van de sticht
huistochten (inmiddels 0[
Doors). „De ergste vervolginj
vinden plaats in moslimlandd
I wiist op de terdoodveroor
fn van de 14-jarige Salarl
Masih uit Pakistan, die op
moskee een leus tegen de prol
Mohammed zou hebben geka
En hij is analfabeet. Dit is t
Smokkelaar" (67) kan 2
na veertig jaar nog steeds opw
jen over het onrecht dat chru
„en wordt aangedaan. Hij be
destijds in zijn eentje bijbel:
smokkelen naar verdrukte
- n—t-Europa
■g brei
uit tot
loofsgenoten in Oost
Rusland. Gaandeweg
zijn werkterrein zich u
beetje heel de wereld. O
Doors heeft inmiddels
in twintig landen (200
kers) en doet veel meer
kante
medei
dan al
Kersj en UUCI vra
christelijke lectuur verspreid:
Vizier
Na de ineenstorting van het
mumsme in Oost-Europa
Sovjet-Unie richtte zijn
satie het vizier vooral op
mitische wereld. Omdat mos
slechte herinneringen hel
aan de kruistochten, were
1990 voor de neutrale naam
Doors gekozen. Maar
werkwijze veranderde niet
als een soort evangelische
nesty International steunt e
moedigt Open Doors christ
in landen „waar de verkondi
van het Evangelie gevaar loo
c
ei
org
de i
mos
hel
Den Haag (anp) - Adoptie
kamerleden, een duik ii
Hofvijver, een preek-en
testmarathon - de kerke
werkgroep Arme Kant
Nederland schuwt al acht
geen middel om tegen de
arming in Nederland te
testeren. In haar nieuwe
pagne Armoede is om
stelt de werkgroep nadru
lijk ook de keerzijde va
groeiende armoede, de ve
king, aan de kaak.
De campagne, die tot eind
duurt, betekent volgens
voorzitter van de werkgroej
H.Crijnseen „aanscherping
de vorige campagne. Ónde
motto Armoede raakt je leg
werkgroep toen het accent c
trokkenheid bij de them
»Met deze campagne stelh
de de onrechtvaardige ven
»an de welvaart aan de kaa
geen onontkoombare ontu
ing, maar het gevolg van p>
kekeuzes is."
«De verschillen tussen ar
Den Haag (anp) - Fund
hstische protestantse sel
'en het katholieke Spe
waken voor het protest
Rechtse protestantse c
bes uit de Verenigde St:
®et een uitgebreide e
Mende publiciteitscamp
ëonnen om het monopol
katholieke kerk te bre
campagne wordt ook
nurland Portugal gev<
«gelopen decennia bo
«evangelicos" in Latijn:
al de strijd om r'
e» de dominerende
kerk aan.
Ln5^?anse media kwams
ovefa ](^et Paginagroti
chricta camPagne van
wi 1» ?en- De funtH
km Ai sPaanse axiom
de i,h n G°d katholiek i
ElM j krant E1 Mund
lens udoenE1 pais c"—
d"de br°nnen die er
ecampagne uit de k
evat^erikaanse muitin
nfbe.ckristen
Mo fA T.christen Art
duwe ?e id wordt do
heeft Ie!0fld' die zichz<
de Bififi !d de gehele w
DeMoss ifnnis te late
keririDo 3 geworden ii
geleden overleed 1
Amerike gens E1 Munt
Graham KnSe televisiedor
iaheproject en bij h(
eindnvanati®fnemers wille
ioen boeken maand gra
're's van versPr«den
tenen! -gr°teSteden'
°P televisie verscl
