AbvaKabo helpt vakbond Bulgarije op weg
4Niemand wist wat je moet doen
als het communisme verdwijnt'
Reeuwse
Bulgaarse vakbond moet nog een lange strijd voeren
DE STEM
Vierde lesprogramma Nederlandse bond voor top Medische Federatie Podkrepa
BINNENLAND BUITENLAND
Vrouw zwaar
toegetakeld
door echtgen
j van onze correspondent
Heikant - Een 42-jarige
uit Heikant is zaterdag
|"tijdens een echtelijke
Gezonken duw
gelicht
'Bij bouw veer
rekening houdt
•net gehandica]
Aanhouding
softdrugs
bezit
Door Pieter Willemsen
HET COMMUNISME zal
nooit meer terugkeren in Bul
garije. Dat biedt de mensen
die met hart en ziel hebben
gestreden tegen de communis
tische dictatuur enige troost.
Maar de vernieuwing en de
vooruitgang die na de val van
het communisme, in 1991, op
hadden moeten bloeien zijn
jammerlijk uitgebleven. Sinds
de verkiezingen van december
vorig jaar zitten de commu
nisten - nu onder de naam so
cialisten - weer stevig in het
politieke zadel.
De kaderleden van de vakcentra
le Podkrepa zijn teleurgesteld.
Maar ze zijn niet verrast door de
'communistische' verkiezings
winst: „Wij hebben vier jaar de
kans gehad de zaken anders aan
te pakken, nieuwe wetten te ma
ken, de economie in goede banen
te leiden.
Maar die kansen hebben we niet
gegrepen. We hebben vooral on
derling ruzie gemaakt. Het is on
ze eigen schuld dat de oud-com
munisten nu weer aan de macht
zijn," zegt V. Stantsjev. Hij is me
disch specialist en actief in de
Medische Federatie van de vak
centrale Podkrepa.
Zijn collega Ratsjev, hoofd van
de röntgenafdeling van het zie
kenhuis in Razlog, analiseert de
situatie in Bulgarije als volgt:
„Onze politieke tegenstanders, de
vroegere communisten, kennen
een lange traditie. Ze zijn tiental
len jaren aan de macht geweest.
Ze hebben een goed - vaak in het
buitenland opgeleid - kader en
bezitten alle instellingen in het
land. De partij kent een structuur
die sterk lijkt op die van de maf
fia."
Clichés
„Daar tegenover staat de Unie
van Democratische Partijen die is
ontstaan op de golven van emo
ties, met leiders die zijn gevormd
in de tijd van het totalitaire sys
teem. De meeste van deze leiders
kunnen niet anders dan denken
in de clichés van vroeger."
„De bevolking wilde veranderin
gen," zegt Ratsjev. De Unie van
Democratische Partijen heeft die
hervormingen beloofd, maar
heeft haar beloften niet waar
kunnen maken. „Wij verwacht
ten steun van de Westerse landen.
Dat was naïef. We kregen vooral
goede raad. Maar vaak waren het
adviezen waar we niet op zaten te
wachten."
„De Unie had geen samenhan
gende visie op de toekomst na het
communisme. De Bulgaarse com
munisten hadden wel een toe
komststrategie. Die hebben ze al
ontwikkeld bij het begin van de
perestroika in 1985. Toen zijn de
communisten managers op gaan
leiden, zodat ze de politieke
macht om konden zetten in eco
nomische macht."
Die strategie heeft succes gehad.
Meer dan zestig procent van de
winstgevende bedrijven is in
handen van ex-communisten.
Ratsjev schetst de paradox van
de huidige, ex-communistische
machthebbers: ze steunen op
linkse kiezers en doen ook linkse
verkiezingsbeloften, maar ze
hebben rechtse belangen.
Voorzitter mevrouw Teodora
Valsjeva van de Medische Fede
ratie stelt vast dat veel van het
'rode kapitaal' zoals het wordt
genoemd, de grote hoeveelheid
geld die in handen is van de ex-
communisten, naar het buiten
land gaat. „Het wordt niet geïn
vesteerd in Bulgarije en er wordt
bovendien geen belasting over
betaald."
Investeerders
Daarbij komt dat buitenlandse
investeerders weinig belangstel
ling tonen voor het verre Bulga
rije. Zonder omvangrijke buiten
landse investeringen en indus
triële vernieuwing is er weinig
hoop op economische groei en
stijgende welvaart.
Dr. Valsjeva is ervan overtuigd
dat infiltranten van de ex-com
munisten binnen aan het dringen
zijn in andere politieke partijen
en organisaties. „Dat gebeurt
niet alleen bij ons, maar ook in de
andere OosteuropeSe landen."
V. Stansjev relativeert het falen
van de democratische partijen:
„De plotselinge val van het com
munisme was uniek in de ge
schiedenis. Van wie hadden wij
moeten leren hoe je om gaat met
zo'n historische gebeurtenis?"
Stansjev denkt dat de democrati
sche krachten nog jaren nodig
hebben om partij te kunnen bie
den aan de ex-communisten.
De afkeer van en de vrees voor de
communisten is diepgeworteld.
MAANDAG 10 APRIL 1995
weg zijn, blijft in het vage.
Podkrepa is de nieuwe vakcentrale in
Bulgarije, die aanvankelijk nauw ver
bonden was met de politieke anti-com
munistische beweging. Gaandeweg
heeft Podkrepa zich gedistantieerd van
deze Unie van Democratische Partijen,
die tot de verkiezingen van vorig jaar
december vergeefs heeft geprobeerd het
land te besturen in de eerste na-com-
munistische jaren.
De anti-communistische krachten in
Bulgarije wisten precies wat ze niet wil
den: het communisme. Maar toen ze
eenmaal het roer van de communisten
hadden overgenomen, bleek dat ze er
geen flauw idee van hadden wat ze dan
wel willen.
AbvaKabo verricht geen missiewerk in
Bulgarije. De Nederlandse vakbond
biedt zijn zusteroganisatie geen pas
klaar model voor een vakbond en dringt
de medische federatie van Podkrepa
niet het Nederlandse stelsel van ge
zondheidszorg op.
AbvaKabo vertelt hoe die dingen in Ne
derland zijn geregeld, maar realiseert
zich dat de Bulgaren hun eigen keuzes
moeten maken en dat is ook de Bulgaar
se collega's duidelijk.
De behoefte aan informatie bij de Bul
garen is groot. Het communisme kende
wel vakbonden, maar die stelden zich
volledig ten dienste van de allesover
heersende communistische partij. De
communistische partij was de enige
werkgever en had altijd gelijk.
Na een halve eeuw is daaraan een einde
gekomen. Maar een halve eeuw commu
nisme betekende ook een halve eeuw af
gesloten leven van de rest van de we
reld. Met zijn Bulgaarse project pro
beert AbvaKabo een bijdrage te leveren
aan het wegwerken van de informatie
achterstand die in die jaren is ontstaan.
Een anti-communistische demonstratie 1991 in Sofia, vlak voor de ineenstorting van het communistische regime in Bulgarije. foto e
Podkrepa (driehonderdduizend
leden) is ontstaan bij de geboorte
van de democratische partijen in
Bulgarije en heeft van het begin
af moeten opboksen tegen de
(oud)-communistische vakcen
trale Citub.
Op landelijk niveau zijn de ver
houdingen tussen de twee vak
centrales gespannen. Citub schil
dert de leden van Podkrepa graag
af als fascisten die te vuur en te
zwaard bestreden moeten wor
den. Podkrepa twijfelt ernstig
aan het democratisch gehalte van
Citub.
Sociale dialoog
De positie die de nieuwe vakbe
weging in Bulgarije inneemt, is
nog onduidelijk. Met de 'sociale
dialoog', het overleg tussen rege
ring en vakbeweging, die de vori
ge regering heeft toegezegd,
maakt de huidige regering geen
enkele haast. „Die dialoog is ver
zand in demagogie van de ex-
communisten." zegt Stansjev.
Datzelfde geldt voor het terugge
ven van land en gebouwen aan de
eigenaren van voor het commu
nisme. Het is al jaren geleden toe
gezegd, maar er gebeurt nog
steeds niets en de nieuwe rege
ring heeft die hervorming weer
op de lange baan geschoven. Het
uitblijven van hervorming treft
de gezondheidszorg, die nog hele
maal in handen van de staat is,
hard.
Sommige artsen werken in het
weekeinde als taxichauffeur. An
deren moeten veelvuldig geld le
nen van vrienden of familieleden
omdat de uitbetaling van het ka
rige salaris vaak een, twee maan
den of langer uitblijft. Soms is er
in de ziekenhuizen geen eten voor
de patiënten, kan de telefoonre
kening niet worden betaald.
Geld voor goede medische appa
ratuur is er al helemaal niet.
Zicht op spoedige verbeteringen
ontbreekt eveneens. De povere
nalatenschap van een failliete
communistische heilstaat stemt
droevig. Hoe moet het verder met
de gezondheidszorg in Bulgarije?
Daar is de ook medische bond
van Podkrepa nog niet uit. Onder
het communisme was alles van de
staat en toen stond de gezond
heidszorg er slecht voor. Hoe
minder staat, hoe beter, rede
neerde de bond. En zeker na een
bezoek aan Amerika met zijn
schier onbegrensde mogelijkhe
den op medisch gebied, voelde de
leiding van de bond wel voor een
volledig geprivatiseerde gezond
heidszorg naar Amerikaans mo
del.
Maar later groeide bij Podkrepa
de twijfel. Ze hadden zich niet
gerealiseerd dat de glanzende ka
pitalistische gezondheidsmachi
ne aan de overzijde van de oceaan
voor bijna een derde deel van de
Amerikaanse bevolking onbe
reikbaar is. Volgende maand
komt AbvaKabo weer langs. Dan
met een uitgebreide vergelijking
van diverse Westerse systemen
van gezondheidszorg.
Nu leggen Adriaan Wirtz en Mar
guerite Broersma uit hoe de bon
den in Nederland een cao afslui
ten voor de 330.000 werknemers
in de ziekenhuizen.
Seminar
De Bulgaarse deelnemers aan het
seminar luisteren geboeid en
vooral als er cijfers en percenta
ges ter sprake komen, wordt er ij
verig geschreven.
Door een wonderlijk toeval stem
men de bedragen die de werkne
mers in de gezondheidszorg in
Nederland verdienen aardig
overeen met de Bulgaarse salaris
sen. Ook Bulgarije kent lonen van
rond de vierduizend gulden per
maand; maar dan in leva's, die
tweeëneenhalve cent waard zijn.
Het geringe inkomen zou geen
bezwaar hoeven te zijn als de
prijzen dienovereenkomstig zou
den zijn. Maar dat is niet het ge
val. Voor een fiets moet de Bul
gaar drie maandsalarissen neer
tellen, voor een winterjas twee.
Er ontstaat enige hilariteit als de
gasten van AbvaKabo achteloos
voorbij willen gaan aan zulke
vanzelfsprekende bepalingen in
de cao als het verbod op het aan
nemen van substantiële geschen
ken van patiënten. Dat blijkt in
Bulgaarse ogen, met uiterst mini-
Door Pieter Willemsen
HOE GAAT dat, een directiekamer
bezetten als je actie voert voor een
betere cao? En hoe komt een functie
waarderingssysteem tot stand in de
gezondheidszorg? Normale vragen
op elke kadervergadering van de
AbvaKabo. Maar het is merkwaar
dig dat soort vragen aan de Abva
Kabo op te tekenen uit de mond van
een röntgenoloog in Velingrad, in
het hartje van Bulgarije.
Drie dagen luisteren 29 afgevaardigden
van de nieuwe Bulgaarse vakbond voor
de gezondheidszorg aandachtig naar
twee Nederlanders: Adriaan Wirtz en
Marguerite Boersma van de AbvaKabo.
Ze vertellen over cao's, arbeidsverhou
dingen, wetgeving voor bloedtransfusie
en orgaandonatie, over acties in de
zorgsector.
Buiten is het warm. De lente op de Bal
kan is onverwacht vroeg begonnen.
Binnen in het afbladderende, eens com-
munistisch-sjieke, hotel 'Kamena'
brandt de verwarming omdat het pas
eind februari is en staan de ramen open
omdat het al warm is. Binnen wordt ge
sproken over de compensatie die de
vakbonden eisen voor de gestegen ener
gieprijzen.
Het is het vierde seminar dat AbvaKabo
in Bulgarije heeft belegd voor bestuur
ders en kaderleden van de Medische Fe
deratie van Podkrepa. Er volgen er nog
twee. In juni sluit AbvaKabo het onder
steuningsproject in Bulgarije af. Op
voorstel van AbvaKabo heeft de inter
nationale organisatie van vakbonden in
de overheidssector een paar jaar gele
den besloten om de verzoeken om assis
tentie uit Oost-Europa te coördineren.
De Westerse collega-bonden van Abva-
male salarissen in de
heidszorg, een
zijn. Zoals de hele cao met
strikte bepalingen over
werk. toeslagen en
gen op de Bulgaren
ruimharig overkomt
Bulgarije heeft weinig gem (lïJ
voor de zieke medemens Hij
land besteedt slechts een fj
van het nationaal inkomen a|
de gezondheidszorg. Het wein§
geld is bovendien in het verled!
buitengewoon merkwaardig h
steed.
Hoge communistische function*
rissen wilden bij wijze van tegel
prestatie voor een politiel]
vriendendienst nog wel eens
prestigieus ziekenhuis met v|
specialismen cadeau doen
een stadje dal daaraan niet j
minste behoefte had.
De financiering en de
van de gezondheidszorg zijn n„
volledig in handen van de stal
En de staat kampt met een pi
manent geldgebrek. Daaroi
vindt Podkrepa dat er welbij
een verzekeringssysteem ij
komen, dat garandeert dat eril
constante stroom geld voordel
zondheidszorg komt. Maar del
dachten daarover zijn nog i:J
uitgekristalliseerd.
Grimmiger
Over actie voeren in de gezond]
heidszorg kunnen de Bulgare
meepraten. „Wij hebben ook dij
reetiekamers bezet," zegt vooi
zittel' Valsjeva. Maar in Bulgan
zijn de acties aanzienlijk grim»
ger verlopen dan de speelse, lil
melijk goedmoedige uitingenva|
onvrede in Nederland.
„De media mochten bij uns gcJ
enkele' aandacht besteden aan d
acties. Voor enkele bestuurde!
en leden van Podkrepa zijncloat]
ties ook slecht afgelopen. Don
nister van volksgezondheid hei
artsen die actie voerden gej
schorst. Maar dal hielp niet I
acties mondden uil ineenstaki»
van een week, met massale hij!
eenkomsten op straat. Inlet wij
dat er een cao moest kornet 1
een verzekeringssysteem."
Dat was in de nadagen van 1
communistische regime. De stal
king bleef toen zonder resullaij
De cao is er wel gekomen,
jaar later, toen de communist!]
inmiddels het veld hadden 1
ruimd.
In die nadagen van het commll
nisme had ook de communist]
sche vakbond het moeilijk. AH
werknemers waren tot dan wj
plicht lid van de communistiscS
bond, de Citub. De contributi|
werd van het loon ingehouden
Maar in 1990 ontstonden v«
in grote bedrijven en ookinii
stellingen als ziekenhuizen sponj
taan afdelingen van I
richte Podkrepa.
„In het begin legden we sterk i
nadruk op politieke problemen]
zegt dr. Ratsjev. „Dat was in «1
situatie ook heel begrijp
Maar naarmate de Unie van Dek
mocratische Partijen verder «1
deeld raakte, is Podkrepa «n
meer als onafhankelijke va»
weging gaan opstellen."
Plaatselijk niveau
Op plaatselijk niveau en np'
werkvloer verloopt de samenWl
king tussen de leden van deiui'j
we, democratische vakbewejir
Podkrepa en die van de Citub'f
delijk tot goed. „Wij I
het werk met dezelfde pn®j®'|
te maken als zij," zegt dr. n
jev.
„Bovendien zijn de Citub-ia»
geen echte, doorgewinterde l®|
communisten. Het zijn doorga «1
mensen die niet over dun®1J
stappen naar Podkrepa
niet in het minst zijn ge#1"
seerd in politiek."
Vice-voorzitter Atsjkova
dat samenwerken met de A
communisten van Citub nie
tijd even gemakkelijk n
meeste leiders van Citub ve
len hun communistische ver
niet. Ze vinden het nogs
vanzelfsprekend dat ze
maatregelen ondersteunen
directie van een bedrijf®1
ling treft." |t6.|
Mevrouw Atsjkova vindt j
tub zich nog steeds g®"*
trouw aanhanger van de ex-
munisten. Daarmee bele
Citub de hoognodige veran
gen in de gezondheidszorg
stig.
geboden zijn, is
Dat die veranderingenidujG
is duideVj^
Bulgaarse gezondheidszorg
geen gebrek aan
medisch personeel. Maa
dan ook het enige; ven»
breekt alles, van voed
paratuur, domweg
geld voor is. „De !S
We
zwaar gewond geraakt.
Het slachtoffer werd per
lance overgebracht -
streekziekenhuis De
van daaruit naar een
te Gent. De dader, haar
I echtgenoot, is ingesloten
De vrouw werd tijdens
door haar man met een
de linkerborst gestoken
I door ze een diepe wond
'Na zijn daad waarschu
man wel een arts.
na.
Ho
ziel
4'
c
SC
Van onze correspondent
Borssele - Zaterdagmor
het bergingsbedrijf Van
ker uit Vlissingen erin g
de gezonken duwboot
2424 ton, in de Kalootha'
ven water te halen.
De Floris was een week e<
het Sloegebied door nog
kende oorzaak met het
schip op het talud van de
Jijke berm van de Kaloe
terecht gekomen en vast
zitten.
De bak, met een lengte
meter en geladen met 2(
schroot, liep langzaam v
ter, waarna het voorsch:
de bodem van de havei
Het achterschip bleef gf
.lijk vastzitten en stak noj
water uit. Het berging;
Van den Akker kreeg
eigenaar van de Floris o;
de lading uit het schip t
en de duwbak te bergen.
Het bergingsvaartuig
heeft de afgelopen week
dekkraan een groot gedei
de lading schroot geboi
I overgeslagen in een andei
bbak.
-Zaterdagmorgen omstre
uur slaagde de bok Rot
.hijsvermogen 400 ton, e
voorschip van de Floris
water te hijsen. Bergingsi
gen gingen langszij van d
om het water uit het ruil
compartinenten te pomp
overige deel van de ladir
in de loop van zondag
ruim gehaald.
Goes - Bij het bestek en
J gens de bouw van de
dubbeldekker voor he
Breskens-Vlissingen moe
ge rekening worden g(
®et de toegankelijkh
bruikbaarheid voor licl
gehandicapten
Git schrijft de Zeeuwse
voor gehandicaptenbele
Gedeputeerde Staten,
stichting doet daarvooi
enkele suggesties: een in
toilet, goede in- en uitsp
ujkheden op de rijdekke
keringen voor visueel
eupten, lift en verlaagde
bet restaurant.
Ge stichting zegt dat m
bereikbaarheid van
sagiersdek van groot 1
™or gehandicapten in
met calamiteiten zoals'
bi
correspondent
zorg in Bulgarije is r-
land van socialisme w
van primitief kapitalisme,
dr. Ratsjev.
-IO
Van onze
^neuzen -
nderen
«eekSnde enkele
"ouden die in
^atl kleine
drugs,
het Pastersbo:
lleP een 31-'
Plaats tegen c
softdrugs
aanste'-
dle met de
genomen
In de Van
?0euzfm hield
"Harige ma
Hij was
„Go gram
erd genome
derenplein te
-^.Horige
ate m de
gram* het
smm weed
twee xtc-i
- De pol
heef
menser
het bezi
hoeveelhede
is in Te
man
lamp.
had de r
Iver
in besl
Bovenstraat
'1J de poli
uit W
in het b
dat ir
Aan he
Sas van G<
=- jongeman
kraag gegre
bezit van e
een blokje
UtiJ
-jarige
1 de li
- -»iwu-ugs, had
aansteker/revol
met drugs
lil
hasj,
v.v.11 ui
:-tabletten.
Kabo stortten zich met gretig enthou
siasme op geruchtmakende Oosteurope-
se landen als Polen, Tsjechië, Hongarije,
AbvaKabo kreeg Bulgarije toebedeeld;
het Oosteuropese land dat zich pas in
een laat stadium heeft ontdaan van het
communisme en het land dat gold als
een van de trouwste vazallen van de
Sovjet- Unie. Pas vier jaar geleden werd
de monsterlijk grote rode ster op het
hoofdkwartier van de communistische
partij in Sofia neergehaald. Maar de
sokkel waarop de ster rustte, prijkt nog
steeds Op het gebouw; als een vinger die
in het luchtledige wijst.
De symboliek is treffend: het commu
nisme is verdwenen, al zijn de commu
nisten nog nadrukkelijk aanwezig on
der de naam socialisten. De rode ster
van het communisme is weg, maar er is
niets duidelijks voor in de plaats geko
men.
Bulgarije zoekt zijn eigen weg, maar
waarheen de acht miljoen Bulgaren op
Leden van de Medische Federatie van Podkrepa luisteren naar de medewerkers van de AbvaKabo. foto vnu
