Cole Porter: gemaal componist en playboy A VENDRE FAILLITE Een tijdelijk museum voor Eindhoven LEGGER I ^}ilem Nijholt als Amerikaanse songwriter in 4 You're the Top ederopbouw Wiske 50 er 'Zauberflöte Mozart bedoeld ran AbbeMUSEUM entr'act' in voormalige Philipswinkel POUR CAUSE DE GROTE GIDS VRIJDAG 7 APRIL 1995 Djj DESTEM VRIJDAG 7 APRIL 1995 ibool van de Wederopbouw vrij ding Weder- en. Eric n Solide Neder- het con- ikoppeld onze sa- het Ne- instituut Vederop- >p 5 mei :t einde? midden d van de ijn sym- vleesge- politicus ién thuis Haag de kte. pen heb- rdam, de deel op- worden, jft Pend- pt Groot- 1953 ge en de ha- s hij voor iperstraat en de Bijlmermeer. Daarnaa, houdt zich bezig met Emmei Nagele in de Noordoostpolder wijkgedachte (compleet met sa ciaal-culturele activiteiten) en nieuwe wooncultuur. Tijdens de bedrijven door De Lange algemene informal! over wat de Nederlanders beziJ 'hield, een beetje in de stijl vam tv-serie Na de oorlog. Een vani, conclusies van Eric de Lange dat de Wederopbouw begon complete breuk met vroeg, maar dat de vooroorlogse afspij ken toch geleidelijk binnenslt pen. Dit citaat illustreert die oni wikkeling: „Het grote oopen ht van Nagele, met de moderen gi reformeerde kerk van Van Broek en Bakema, is een brej met de traditie. Het is ook symbool van uitstek van de cti] turele restauratie na de oporlo Vlak bij de gereformeerde kerk staan nog twee kerken, een tholieke en een Nederlands Hej vormde. Drie godshuizen v« een gemeenschap van krap dij zend zielen met de verzuiling! het hart." poor Marjan Mes pe meest verrukkelijke ^erikaanse lovesongs al- ]er tijden werden geschre ven door Cole Porter, met [vving Berlin en George Gershwin de belangrijkste Amerikaanse songwriter van voor de Tweede We- i reldoorlog. Nog altijd wor- zijn nummers gezon- en gespeeld, vooral j joor jazzvocialisten maar o0ir door Barbra Streisand i zelfs door Placido Do- jngo. Night and Day, I've I lot you under my skin, Lo rn for sale, What is this "thing called love; het zijn jaar enkele titels uit een I gigantisch oeuvre van me- [odieuze evergreens. De melodieën en de teksten van Cole Porter zijn onvergankelijk ir herinneren tegelijkertijd een voorgoed verdwenen lichtheiden onschuld, hoe weinig onschuldig de jaren twintig, der- !ig en veertig met hun economi- sche depressie en politieke ont reddering ook zijn mochten. Toch kon er toen nog gezongen worden van You're the Top... j you're the Collosseum, you're a miloiy by a symphony of Strauss en kon de bezongene verder nog worden vergeleken met de Mona Lisa, Mahatma Ghandi en Napo leon brandy. En voegde Cole Por ter er in zijn dubbelzinnige ver heerlijking van de ander aan toe: 'I'm the bottom, you're the top.' Enige werkelijkheid ging daar ongetwijfeld achter schuil. Zo onschuldig waren de songs en het leven van Cole Porter namelijk niet. Zijn liedjes waren soms op gewekt en elegant maar vaak ook cynisch en wereldwijs, net als de stukken en songs van Noël Co ward. Beide kunstenaars waren homo seksueel maar deden zich in het bruisende society-leven van de jaren twintig en dertig voorna melijk gelden als bij uitstek man nelijke fuifnummers. Het uitbeelden van een dergelijke dubbelzinnige persoonlijkheid bleek al eerder een kolfje naar de hand van Willem Nijholt, die in de elegante komedies van Noël Coward tevens een geestige af spiegeling liet zien van de schrij ver zelf, een eeuwig in smoking gestoken charmeur met weemoe dige trekjes. Fotomodel Nieuwsgierig kan men dan ook uitzien naar de nieuwe Neder landse muziektheaterproduktie, You're the Top, waarin Willem Nijholt de rol van de oudere Cole Porter zingt en speelt en Gerrie van der Hei optreedt als diens vrouw Linda, een voormalig foto- en Wiske :s vijftig e het le- eerde De srste afle- lliske. De t nog ne- wachten. 1945 nam an Rikki. van de heidelijke n het ver- noras, dat splaatst. e verjaar- voor het :1 op 20 ju- grote ten- Wiske zijn expositie nenten die erugkeren. is dat de met een lis: terwijl ken, knipt e telefoon- iet de Bel- stripteke naar Paul Geerts, de opvol;, van Vandersteen (1913-193. zich tegen kritiek dat de stri] oubollig zijn geworden. „T brengen tenminste steeds i nieuws, en of je dat nu wel of goed vindt, de lezers zijn er lukkig mee", zegt Geerts in et interview met De Morgen, H wijst er ook op dat de albumsf pulairder zijn dan ooit. Jaarli; verschijnen vier nieuwe verhal in een oplage van ieder 400/ stuks. Geerts is als leider van de sti» Vandersteen ook met handen voeten gebonden. De geestel vader van de strip heeft lal vastleggen dat seks taboe nieuwe hoofdrolspelers uit boze zijn, en Sidonia en Lamb: nooit zullen trouwen. Overigi staat achter de coulissen al wi een tweede opvolger van Vand steen klaar. Mare Verhaegheij Suske en Wiske wellicht na1 vijftigste verjaardag een nii leven geven. „Zijn humor is me macaber, cynischer", zegt""" in het Vlaamse weekblad P. 'De echte Cole Porter model met wie de componist een halve eeuw getrouwd was. Veel, zo niet alles, za) afhangen van het scenario dat Pieter van de Waterbeemd Pleidooischreef over het leven van Cole Porter en de manier waarop hij er de songs in verwerkte. Een vijftigtal be roemde Porter-songfragmenten moet klinken in deze muzikale theaterproduktie, gespeeld in de arrangementen van Dolf de Vries door een orkest onder leiding van Berend van den Berg en in de choreografie van John Yost, een Amerikaan die o.a. assisteerde bij de regie van Cats in Amsterdam. Jos Thie (voorheen RO Theater) regisseerde You're the Top. Willem Nijholt en Gerrie van der Klei hebben voor zo'n muzikale en dramatische tour de force na tuurlijk alles in huis; charisma, spelraffinement, een mooie zang stem en een bijzondere affiniteit met de muziek uit de jaren twin tig en dertig. De twee diva's wor den geassisteerd door de jonge Bram Bart Bureau Kruislaan en Vrouwenvleugel), Frank Robert Freeman (De Man van La Man- cha), Jeroen van Delft (Cyrano), Perry Dossett (La Bloemen), Martine Grünwald en Rolinha Ross. Zij vormen tevens het zin gende en dansende achtergron densemble. Levensgenieter „Als ik aan Cole Porter denk, denk ik aan een aparte persoon lijkheid", aldus Willem Nijholt. „Een wereldreiziger, een cultuur liefhebber, een entertainer, een levensgenieter, iemand die ande ren graag op een dwaalspoor zet te, maar bovenal aan een geniale songwriter. Zijn universele tek sten en tijdloze melodieën maken zijn muziek niet voor niets wat je noemt klassiek en toch heden daags. Het is heerlijk om deze fi guur te spelen en te zingen." Cole Porter was een graag gezie ne gast in artistieke kringen in het New York, Hollywood, Parijs en Venetië van de Twenties en Thirties. Hij was dik bevriend met niet alleen de eerder genoem de Noël Coward, maar ook met Cary Grant, Picasso, Fred Astaire en Ernest Hemingway. Hij groei de op in een schatrijk milieu en publiceerde al op zijn tiende zijn eerste compositie, The Bob-O- Link Waltz. Ritz-hotel Op de universiteit vermaakte Co- Ie Porter zijn medestudenten als zanger en pianist. Nadat in 1916 zijn eerste Broadway-musical was geflopt, reisde hij af naar Europa. Later deed hij het voor komen alsof hij in het Vreemde lingenlegioen had gediend. In werkelijkheid was hij een play boy en een graag geziene gast op bruiloften en chique parties, o.a. in het Parijse Ritz-hotel. In de Ritz ontmoet hij ook het beeld- Willem Nijholt speelt en zingt de rol van de befaamde Amerikaanse songwriter Cole Porter in 'You're the Top'. schone fotomodel Linda Lee Tho mas met wie hij in 1919 ondanks zijn homoseksuele geaardheid in het huwelijk treedt. Op advies van Irving Berlin gaat hij weer in New York wonen en dat resulteert in een aantal on vergankelijke nummers, waaron der I get a kick out of you en Be gin the Beguine. Porter heeft enorm veel succes en gaat om met de groten der aarde, altijd super- elegant gekleed en met een siga ret losjes tussen de vingers of in de mondhoek, overigens ondanks zijn imago spaarzaam met de al cohol, meestal nippend aan een droge martini en op parties aan een glas champagne. In 1937 valt de gevierde songwri ter van zijn paard waarbij zijn beide benen worden verbrijzeld. Hoewel hij meer dan dertig keer wordt geoperereerd, wordt zijn muzikale carrière er niet door aangetast. Ook in de jaren veertig is er een constante produktie, met als allergrootste succes de musi cal Kiss me Kate naar Shakespe- ares komedie De getemde feeks. In de jaren vijftig maakt hij furo re op Broadway met de musicals Can Can, waarvan de song I love Paris zijn liefde voor de Franse hoofdstad vereeuwigde, en met Silk Stockings. Voor de film High Society, met Bing Crosby, Louis Armstrong en Grace Kelly, schreef hij in 1956 een aantal succesvolle liedjes waarvan het romantische True Love ook nog regelmatig klinkt, hoewel lang niet zo overtuigend als de jazzy nummers uit de jaren twintig en dertig. Telefoontje In de Nederlandse voorstelling You're the Top zien we Cole Por ter in zijn laatste levensfase, in 1958, in zijn buitenhuis in Bux ton Hill waar hij ieder weekend gasten uitnodigt. Alleen zijn er deze avond in maart geen gasten. De beroemde componist is in af wachting van een telefoontje van zijn arts, met het antwoord op de vraag of hij zijn benen kan be houden. Hij krijgt ruzie met zijn jonge bediende en verzorger Bob by, die hij ontslaat. In plaats van de chirurg belt zijn vroegere vriend Monty Woolley met wie hij in zijn jonge jaren een verhouding had. Cole Porter heeft deze vriend nooit meer wil len zien en weigert aan de tele foon te komen. Woolley trotseert de afwijzing en staat plotseling voor de deur. Deze confrontatie dwingt Porter om de balans op te maken van zijn leven als ge trouwde homoseksueel, kunste naar en verwende playboy. Tussen de scènes met Bobby door zien we een terugblik uit Cole's leven door middel van spelscènes en een hele reeks songs, waarin vooral zijn vrouw Linda een be langrijke rol speelt. Het gaat om Porters worsteling met zijn suc ces en met zijn turbulente lief desleven. Het leuke van de mu ziek van Cole Porter is dat zij, be halve in talloze latere versies, ook nog altijd in zijn meest oorspron kelijke vorm te beluisteren valt. Thuis koester ik een cd met oude FOTO FRANS VAN HEININGEN opnamen waarop de zijdezachte, beschaafde sound van de orkes ten van o.a. Jack Hylton, Nat Go- nella, Harry Roy en Victor Syl vester klinken, met de stemmen van o.a. June Malo, Diana Clare, Eve Becke en Dan Donovan. Maar bovenal blijven Night and Day ('you are the one, only you beneath the sun and under the moon') van Ella Fitzgerald en Lo ve for sale van de jonge Rita Reys favoriet. Jazz-songs die nooit vervelen omdat ze altijd weer an ders geïnterpreteerd kunnen worden. De muziektheaterproduktie 'You're the Top', met Willem Nij holt als Cole Porter, is op 8 april in Etten-Leur (try-out), 20 april Roosendaal, 26 april Oosterhout, 18 mei Terneuzen. Berk heeft ver de ope- an Mozart, annemelijk opera, ge lei Schika- betekenend i hecht gorieën en chemie ge- ee eeuwen ;edacht dat oen hij Die Hij compo- eniale mu- nd men niet onbeteke- ologen kwa- e noten; het werd als een wuifd. jeu van den zingen voor iet raadsel, lozart Vrij- Is Schikane- ira vaak be- jmetselaars- verschillen- wereld van izenkruisers overtreffen- ïetselarij) in van de ope- jor Tjeu van ende om de ireteren. Bij en van zijn tij in aanra- en werk van er psycholo- ïij kreeg een )u Die Zau- stieke inwij- behulp van olen? iheikundigen wen, wilden oud door te- te verbinden en zout en esultaat, de ïoest alle te- in zich ver- ntenis werd genoemd. Volgens Van den Berk heeft Ji op geniale wijze aangetoond alchemisten de chemische cessen die ze waarnamen, i taalden naar geestelijke prf sen in zichzelf. Het zuiveren vi allerlei 'aardse' metalen ging lijk op met het zuiveren van ziel. Bovendien werden de chei sche reacties vaak beschreven termen van personen: zwavel v bijvoorbeeld 'de rode prins was 'de witte maagd'. De kern van Van den Berks s die is het bloot leggen van d chemistische structuur van Zauberflöte. Dat doet hij M hand van de leer van de an alchemist Paracelsus 1533), wiens leer vooral in Rozenkruisers-milieu werd a gehangen. Paracelsus bescn de drie klassieke mense 1 functies ziel, lichaam en gees respectievelijk zwavel, zo" kwik. In de opera zijn dat ac eenvolgens Tamino, Pam'na Papageno. Tamino en Pamina gaan d delijk een verbintenis a dan vindt ook Papageno zij' derhelft: Papagena. Same" gen zij het bekende pa-pW duet. De meest karakter^ eigenschap van de mythoWê' Hermes/Mercurius is aa zijn tweeslachtigheid: hij mannelijk als vrouwelijk andere woorden: pas nadat no (zwavel) en Pamina (z° elkaar verbonden worden J een vuur- en waterproet tweede bedrijf van D' „t berflöte, wordt de war mes/Mercurius geboren mannelijke Papageno en o welijke Papagena. Pas de binatie is vruchtbaar en menigvuldiging kan begi de gezongen pa-pa-Pa'P j dèt is volgens Van den hoogtepunt van Die Zau Ji Niet de vuur- en wateiP als vaak gedacht wordt. Dr. M.F.M. van den Berk: 'Die Zauberflöte, f?n aTi|burj tische allegorie Uitg- a University Press, prijs f tor Paul Kokke [E® Godswonder? Nou nee, I dat niet. Een prestatie? Abso- fat. De afgelopen maanden is door de technici van het Van ■JAbbemuseum keihard ge- At in de voormalige Phi- ,'s-personeelswinkel aan de «onderweg. Er zijn plafonds gesloopt, wanden gebouwd, vloeren gestort en geschil tod. Gebarsten ruiten zijn vervangen. Muren opnieuw gestuct. En dat alles voor de bjdelijke huisvesting van het I® Abbe, in afwachting van jde uiteindelijke verbouwing E® bet oude museum aan de ffllderdijklaan. vrijdag om 19 uur I Pent het tijdelijke museum, dat ion voorlopig tooit met de naam J® AbbeMUSEUM entr'acte'. fn fase tussen twee bedrijven: Ioude museum en straks het TCuwe. to een Godswonder? Nou, I 'ruit, een kleintje. Tn"jS namebjk een probleem. L ae gemeente Eindhoven be- het Van Abbemuseum te w en'was duidelijk dat het e nuseumgebouw lange tijd L, zou blijven. Kon men permitteren dat Eindhoven «in! 'Wee laar lan§ ëeen I11U- i, vaor moderne en heden- i, gse kunst zou hebben? Nee rrauseum dat tijdens een bijna L laar durende verbouwing lp, Jlctlviteiten kan ontplooien, Kali6n' boud in de pot, zo a rik d 8emeente Eindho- bom» bovendien, zou die ver- wmg slechts twee -aar .n be_ l(nd„e?en? Er was van verschil- Lfn ?anten bezwaar gemaakt IjthJy voorgenomen museum- Ftoeefïvi jEn niemand wist "Ju die beroepsprocedu- Het Eindhovense Van Abbemuseum gaat vrijdag 14 april om 19 uur weer open voor het publiek in zijn tijdelijke huisvesting aan de Vonderweg. In de voormalige Philips Personeels winkel zijn onder de titel 'Entr'Acte 1' diverse presentaties te zien van verschillende kunstenaars. Ook worden recente aankopen tentoongesteld. In de grote projectruimte van het tijdelijke mu seum worden van Tony Oursler een installatie, ze ven video-objecten en een serie aquarellen ge toond (tot 19 juni). In het prentenkabinet zijn werken op papier te zien van de Eindhovense kunstenaar René Daniels (tot 26 juni). De kleine projectruimte bevat recente aanwinsten waaron der werken van Tiong Ang, Karin Arink, René Jo- link en Mark Manders (tot 26 juni). Verder wordt doorlopend de film 'Heidi' van Mike Kelley en Paul McCarthy getoond (tot 26 juni). Bovendien heeft het Van Abbe het fameuze 'Broodthaers Kabinet' van het Brugse Groeninge- museum in bruikleen gekregen. Deze presentatie van de complete verzameling edities van de Bel gische kunstenaar Marcel Broodthaers duurt tot 12 juni. res tegen de nieuwbouw zouden vergen. Wat wel duidelijk werd, was dat de eerste opleveringsda tum van najaar '95 niet zou wor den gehaald. Het Van Abbe zou in het ergste geval jarenlang van de kaart zijn verdwenen. Dus werd een oplossing gezocht. Het Van Abbe kon op een andere lo catie haar beleid, zij het op een kleinere schaal, voortzetten. Er was één mits aan verbonden: het mocht de gemeente geen extra geld kosten. Gesloopt „Een oplossing met maximale creativiteit" noemt Van Abbe-di- recteur Jan Debbaut het tijdelij ke museum aan de Vonderweg. Hij zag zich voor de taak gesteld een tijdelijke huisvesting te vin den, die op de normale onroerend goed-markt niet te vinden was. „We hadden natuurlijk op een in dustrieterrein kunnen gaan zit ten, met alle problemen van dien. De gemeente Eindhoven had op dat moment al de grond onder de Philips-personeelswinkel ge kocht in verband met de ontwik keling van het sleutelproject West-Corridor. Het gebouw wordt straks in principe gesloopt, maar voorlopig kunnen we het gebruiken. En het ligt ideaal: vlakbij de rondweg, op vijf minu ten lopen van het station en met parkeerruimte volop." Het geld voor de verbouwing en inrichting van de voormalige Philipswinkel (ongeveer zes ton) heeft het museum grotendeels zelf 'verdiend' met de tournee van de Van Abbe-collectie door Japan. Sponsors zorgden voor de rest. De verbouwing zelf werd door de eigen technische dienst gedaan. „Die mensen hebben zich kapot gewerkt. Het is fantastisch ge gaan." Dat moet ook wel, want niets is zo grillig als het museum- bedrijf. Dus was de ene muur uit eindelijk witgeverfd, werd het toch weer grijs of andersom. Maar het gebeurde. Volgens Debbaut levert het mu seum momenteel een top-inspan- ning. „Het is een groot misver stand te denken dat we in af wachting van de nieuwbouw het nu wat kalmer aan kunnen gaan doen. Integendeel! We hebben niet alleen deze tijdelijke huis vesting verbouwd en opnieuw in gericht, Maar we zijn met het oog op de nieuwbouw nu al bezig met het voorbereiden van de collectie. Die wordt opnieuw geïnventari seerd en zo nodig worden werken gerestaureerd. De gehele collectie wordt opnieuw beschreven en ge fotografeerd. Bovendien zijn we bezig met het opstellen van een educatieplan, want we willen str aks in het nieuwe museum een compleet pakket kunnen aanbie den." Grijs We lopen rond door het tijdelijke museum. Wat opvalt zijn de diep- grijze buitenwanden van de za len. „Daarvoor hebben we Ame rikaanse verf gebruikt. Vrijwel elk Amerikaans industriegebouw heeft dit soort grijs", zegt Deb baut. De binnenkant van de zalen is wit. Hetzelfde grijs zien we ook terug in de grote projectruimte. Het oorspronkelijke plafond is verwijderd, zodat de houten kap constructie tevoorschijn is geko men, met prachtig ritmische lij nen. Na de entree, met het in tact ge bleven portiershokje, volgt een Werk op papier van René Daniels lange gang met eerst links de bi bliotheek en leeszaal (toeganke lijk voor het publiek) en een zelf bedieningscafetaria. Daarachter liggen de eerste tentoonstellings kabinetten. Aan de linkerkant vinden we een ruimte voor video-, film- en dia presentaties, daarachter een prentenkabinet en een kleine projectruimte. Daartegenover, aan de rechterzijde van de gang vinden we vier in elkaar doorlo pende zalen, waar in principe presentaties van delen van de museumcollectie plaats vinden. En uiteindelijk komen we in de grote projectruimte, bestemd voor solopresentaties en ander soortige tentoonstellingen. In alle zalen, op de grote projectruimte na, heerst dezelfde klassieke ruimtelijkheid als in het oude museumgebouw. In totaal be schikt het tijdelijke museum over een expositie-oppervlakte van zo'n 1200 vierkante meter, onge veer evenveel als in het oude Van Abbe. Naast de tentoonstellings zalen liggen de kantoren en werkruimten voor de medewer kers. Museumpje „Het is leuker geworden dan we in eerste instantie dachten", zegt Debbaut. „Het gebouw is voor een groot deel terug in zijn oor spronkelijke staat, heeft weer de sfeer van een industrieel gebouw teruggekregen, een typisch Eind- hovens industrieel gebouw. De identiteit is structureel anders dan die van een klassiek museum. Hier brengen we een programma dat relevant en aantrekkelijk is. SECTION FINANCIERS MUSEE 197Q -1971 DEPARTEMENT DES AIGLES 'Musée d'Art moderne a vendre, van Marcel Broodhaers. We denken aan jonge kunste naars, die in de grote project ruimte aan de slag kunnen. Die ruimte hebben we bewust in een ruwe staat gelaten. Zodat het hün ruimte kan worden, ze tentoon stellingen kunnen maken als on derdeel van hun oeuvre én van het museum. Hier kunnen dingen gebeuren die de kunst op dit mo ment vraagt en die je niet zo ge makkelijk in een klassiek mu seummodel kunt doen. In die zin hebben we hier gewoon een nieuw museumpje gemaakt." Maar, beantwoordt Debbaut al op voorhand de nog niet gestelde vraag, „dit is een creatieve oplos sing voor een noodsituatie. En geen alternatief voor het museum dat wij gaan bouwen. Omdat je hier tevens een aantal dingen niet kunt realiseren die je in een vol waardig museum per se moet doen." Hij mijmert even. „Als wij hier straks weg zijn, staat er een ge bouw dat prima geschikt zou zijn voor Eindhovense kunstenaars, een gebouw met vrijwel alle voorzieningen. Denk eens aan de ateliers die je zou kunnen maken, hoe je die tentoonstellingsruim ten zou kunnen veranderen in een Kunsthalle voor die tentoonstel lingen die buiten het beleid van het Van Abbe vallen." Hij strijkt even met zijn hand langs zo'n diepgrijze muur. „Ik zou hier best wel willen wonen", zegt hij. 7

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 17