Weekend
Y17BB* I J T# •11^
Plaatjes kijken
X
lEAN MAJESTY
ar de
idelijk
ld wat
and
moest
n
E3
iurlijk wisten we altijd al dat die
(en niet deugden, dat het een volk
Ljtselaars en sjoemelaars is. Maar
Lgden er altijd in dat keurig toe
ken. Dat nu de linkse politieke
einet de billen bloot moet, be-
I van corruptie en persoon-
Iverrijking, bekijken we vanuit
Llvinistische noorden met een
teling van leedvermaak en zorg
e democratie. Zijn Belgen fouter
Nederlanders? Bericht uit een
t zoals de Vlamingen dat plas-
I uitdrukken, 'in nauwe schoen-
Ti
België is van zijn
voetstuk gevallen.
De schandalitis
heerst
'Een minister met
onafhankelijke
ambtenaren is in
België ondenkbaar'
INTERFACE
ZATERDAG 1 APRIL 1995
Ivarend door
Buezkanaal.
Dorgang van
a van Dover
van Gibral-
1 dit kunst-
l Ferdinand
itgaan. Zijn
crisis (1956)
hl geblazen.
Ilandse inge-
ïuw het kar-
le eeuw het
ien.
in Port Said
ijke handel-
kaike, kou-
tionele goo-
illiggen, va-
imeter lange
10 dwangar-
ds uitgegra-
n, ongeveer
Egyptisch
a zijn gevol-
overtreffen.
jl wordt via
Suezkanaal
ks de Sinai-
n de grootste
a. Niet alleen
telers, ook de
;chudden met
n' (Exposi-
ïaar op het
:t de pianist
ïpagnerende
aan de hem
elektronica.
,e stem van
jn ademloos
gehoor een
iet verleden
ider had een
een dansje
ende vloer,
n een smet-
de scheeps
term en haar
ansen gunt
deze maat-
er is weer
daar de vol-
m menigeen
oet weer een
kampong die zijn naam aan
ZATERDAG 1 APRIL 1995
v.',;:i
lp
V di t
#8? 5
r-ffiJB*
Bert Schampers
IKm
foto do visser
hun tomaten.
Opeens is het gloeiend heet in
veertig tot vijftig kilometer brede
Golf van Suez. Af en toe is er uit- P
zicht op twee dorstigmakende woes-L
tijngebieden, adembenemend mooi.l
Werumeus Buning vond daar niets I
aan: 'Hier blijft de wal nog al in'tl
zicht, maar mooi is 't niet; aan beidel
zijden, vrij kaal en unheimisch I
Dichter-scheepsarts Slauerhofil
vond wel inspiratie: 'Zee kust deoe-l
vers, beschuimend, En laat zijnl
vacht beschijnen; Zijn jeugdigstel
golven tuimlen Speelsch over breed-p
deinende pleinen.'
Sommige ochtenden is erl
krontjongmuziek op het zon-l
nedak. Twee bejaarde heer-1
tjes, Indisch en Nederlands!
wagen een dansje, de ronggeng, ter-I
wijl een Moluks zangeresje een on-l
deugend liedje zingt. Culturen ont-l
moeten elkaar met de vage, verrel
herinnering aan de Portugese fado!
op de achtergrond. Op de Indische!
Oceaan (met een tweedaagse stop op!
het betoverende Sri Lanka) rijgen del
dagen zich aaneen, de lessen Indo-B
nesisch worden steeds drukker be-B
zocht. Als Indischgasten daar aan-B
komen en dan met de mond vol tan-p
den staan, dat kan niet. („Ba
meneer, dat woord bestaat niet meerl
in het moderne Indonesisch, datisl
tempo doeloe. En toean en tabé? Ook!
niet.") I
Ten slotte zijn alle verhalen vertel»!
de emoties omgezet in tranen, avon-l
turen herbeleefd, kennissenkringen!
en familierelaties uitgeplozen en del
routes door de Gordel van Smarag»!
bepaald. De herinneringstocht heel!
tastbare vormen gekregen. En han-|
gend over de railing met de kust vail
Sumatra in zicht zegt iemand eJl
daarmee het succes van de reis ®l
één zin samenvattend: „Wanneer«I
de reünie?"
Ver terug in de tijd loopt hij naar»1!
i1
Agusta-helikopters boven het land van de schandalen.
Wüi 'Hier begint Zuid-Europa
zijn luisteraars tot op het bot uit-
beent. „Jullie in het protestante -^B.
spoorweg heeft gegeven, maar di'l
hij nog nooit heeft gezien: Pak
Baru. Ook in Sumatra is het nieu®|
dan eindelijk doorgedrongen dat J»T
pan zich heeft overgegeven. De n>a!l
is langs de rand van de dood gegaalJ|
De aanleg van de lijn, waar n""
een trein op zou rijden, heeft
duizenden doden gekost. Overal 3» I
hij blije gezichten. En roodwit"!
vlaggen van de Republiek Indonesia!
die op 17 augustus door Sukarno »l
uitgeroepen. Een Sumatraan ko®
naar hem toe en zegt met een la<#|
„Het blauw van de vlaggen heb 1
we er maar afgehaald, toean. Maa T
we kunnen het er altijd weer aaȕ
naaien." Het zou er niet van komCf(|
Vandaag wapperen de Indonesis®I
en de Nederlandse vlaggen feesten)
naast elkaar op de kade. Een nj®j I
nenstem zet - net als bij een voetba I
wedstrijd van Oranje, maar aaIiJ
lend en zacht - het Wilhelmus in- I
cirkel is rond.
Voor informatie over 'Varen naaf
Oost 1996': SOC-Reizen, Saturn»»;
straat 2, 2132 H8 Hoofddorp. <el
02§03-41334.
noorden hebben daar misschien
minder last van, jullie leven volgens
een striktere ethiek. Het gesjoemel
zit ons in het bloed. Niet voor niets
is het katholicisme de godsdienst
van de schemerzone."
Agusta, Cools, 'de drie Guy's', Paler
mo aan de Maas, villa's in Frankrijk,
Zwitserse bankrekeningen, Willy
Claes. De namen, begrippen en ge
beurtenissen halen vrijwel dagelijks
het nieuws. België is van zijn voet
stuk gevallen. De schandalitis heerst
en wekt de indruk dat 165 jaar na de
onafhankelijkheid de beerput is ge
opend. De stank is ondraaglijk, het
volk voelt zich bedrogen.
Sommigen vinden al die drukte
overdreven. De criminoloog Cyrille
Fijnaut meent dat smeergeld-affai
res in België 'peanuts' zijn vergele
ken met wat in Italië en de VS ge
beurt. De actuele gebeurtenissen in
België mogen volgens hem niet ver
algemeend worden tot een niveau
dat niet overeenkomt met de maat
schappelijke werkelijkheid.
En ook de Vlaamse historicus Dirk
Luyten plaatst het Agusta-schan-
daal in een perspectief. Omkoping
en corruptie zijn al zo oud als de sa
menleving. De revolutionairen in de
zuidelijke Nederlanden kregen in
1830 geld van de bankiersfamilie
Rothschild.
In ruil voor de geslaagde revolutie
wisten de Rothschilds zich zo verze
kerd van het feitelijk monopolie op
de toekomstige staatsleningen en
konden ze cruciale beslissingen over
de buitenlandse politiek van het
prille koninkrijk België beïnvloe
den.
Prof. Jaap Kruithof doceert ethiek
aan de universiteit van Gent. Dat
Belgische politici, ambtenaren en
functionarissen nu door corruptie in
opspraak zijn gebracht, komt vol
gens hem voort uit een algemeen ge
brek aan burgerzin, dat de Belg ken
merkt.
„Nederland heeft sinds de zestiende
eeuw een sterke staat. Wij hadden
helemaal geen staat, wij leefden al
tijd onder vreemde heersers: Oos
tenrijkers, Fransen en noem maar
op. De vreemdelingen speelden hier
de baas. Daardoor is er nooit sprake
geweest van een nationaal bewust
zijn. Jullie Hollanders zijn vreselijk
nationalistisch. Zonder dat je het
zelf weet."
Volgens Kruithof maakt de organi
satie van de samenleving dat be
paalde uitwassen, zoals corruptie,
gemakkelijker binnendringen in het
overheidsapparaat.
De mogelijkheden daartoe zijn
in Nederland kleiner dan in
België. Een ambtenaar in
Nederland heeft door die
sterke staat een soort onafhanke
lijkheid opgebouwd ten opzichte
van de politieke partijen. Voor een
ambtenaar bestaat zelfs nog respect.
De kabinetten van jullie ministers
zijn klein, het ambtenarenkorps
daarentegen uitgebreid."
„In België hangen tweehonderd
mensen rond de minister die alles
doen, terwijl de ambtenaren verder
niets voorstellen. Ministers in Ne
derland werken met ambtenaren die
niet noodzakelijk lid van dezelfde
partij zijn, en soms zelfs partijloos
zijn. Dat is in België ondenkbaar."
Toch kan de normvervaging en het
afglijden van de staat niet alleen
worden verklaard uit de andere
volksaard of mentaliteit. Wat nu in
België gebeurt en eerder in Italië, is
een ontwikkeling die volgens prof.
Kruithof niet te stuiten is.
„De machtssituatie in de wereld is
veranderd. De staten verliezen hun
gezag. Dat komt niet door de bur
gers, maar door de groeiende macht
van de multinationals, of liever ge
zegd van de mega-systemen, een
combinatie van de industrie, distri
butie, banken, verzekeringen en me
dia. Dat zijn imperiums, waarvan er
ongeveer 200 zijn in de wereld. Die
kunnen regeringen onder druk zet
ten."
„In hun voordeel speelt dat de mees
te staten enorme schulden hebben.
Premier Dehaene heeft zelf toegege
ven dat hij de gegijzelde is van de
banken. De burgers hebben dat niet
door. Die denken dat alles precies
hetzelfde is als 20 jaar geleden.
Maar ondertussen rukken criminali
teit, fraude, corruptie wel op."
Dat Agusta zo'n slagveld heeft ver-
oorzaakt, heeft Kruithof niet ver
baasd, maar hij ligt er evenmin wak
ker van. „Wij katholieken zijn
schijnheilig, jullie houden daar niet
van. Hollanders zijn trots dat ze zo
open en eerlijk zijn. En dat zijn jul
lie ook veel meer dan wij. Maar ook
bij jullie dringt de corruptie door."
Op de parkeerplaats voor de raad
kamer in Luik, een bijgebouw van
het neogotische gerechtshof, zitten
journalisten verveeld in het voor
jaarszonnetje. De paparazzi hebben
de foto- en filmcamera binnen
handbereik.
Als een auto het parkeerterrein op
rijdt, springt iedereen recht en be
stormt het vehikel, waarin drie jus
titiemedewerkers zitten. Geïrriteerd
banen die zich een weg naar de
meest gefilmde en gefotografeerde
deur van België, de getraliede toe
gang tot de bureaus van rechter
Véronique Ancia en haar collega's.
Het Luikse gerechtshof wordt al
sinds 16 februari; de dag dat de
Vlaamse socialisten in opspraak
kwamen, dagelijks belegerd door
tientallen journalisten, fotografen
en cameraploegen. Ze wachten er op
verdachten die niets zeggen, maar
schichtig, geboeid en in gevangenis
plunje, naar binnen rennen.
Dat gebeurt opzettelijk in het open
baar, voor het oog van de wereld.
Een manier om de verdachten door
vernedering aan het praten te krij
gen.
BRTN-verslaggever Johny Vanseve-
nant: „Ik heb gezien wat Ancia in
handen had, voordat die mensen in
de gevangenis belandden. Dat was
bitter weinig. Zij heeft gerekend op
het intimiderende effect van het
voorarrest. De enige die aan het pra
ten is gegaan, is SP-penningmeester
Etienne Mangé, die vertelt wat het
gerecht horen wil."
Opvallend in de hele Agusta-zaak is
dat geheime informatie, zoals pro
cessen-verbaal en verslagen van
verhoren, snel op straat ligt. De nu
fel bekritiseerde perslekken maken
volgens journalist Johny Vanseve-
nant deel uit van het spel, waarbij
onderzoeksrechters misschien wel
politieke bedoelingen hebben en ad
vocaten de rechtsgang willen frus
treren.
De zogenoemde 'onderzoekscel
Cools' bestaat al sinds 1991.
En hadden zij nooit iets
doorgebriefd aan de pers,
dan bestond zij wellicht niet meer.
Die hebben behoefte om hun be
staansreden af en toe duidelijk te
maken."
Op die wijze zijn nauwe contacten
ontstaan tussen onderzoeksrechters,
hun medewerkers, advocaten en
journalisten. Maar nu klagen politi
ci steen en been. Het gerecht speelt
zelf persbureau en dat is ontoelaat
baar, vinden zij.
Johny Vansevenant vindt niet dat de
pers de rol speelt van inquisiteur,
zoals op het congres van de Vlaamse
socialisten een week geleden werd
opgemerkt. „Wij zijn enkel door
geefluik."
Het onderzoek in Luik con
centreert zich inmiddels
meer en meer op illegale
partijfinanciering. „Dat is
ook het enige wat rechter Ancia nog
heeft," meent Vansevenant. „De
moord op Cools zit in het slop. Er
zijn tien redenen waarom Cools kon
worden vermoord. Vervolgens heeft
Ancia zich vastgebeten in de Agus-
ta-affaire. Maar ook in deze zaak is
er tot heden niet in geslaagd met
harde bewijzen te komen."
„De Vlaamse functionarissen die nu
vastzitten, kun je volgens mij zelfs
geen corruptie aanwrijven. Er is
geen bewezen link tussen Claes of
diens kabinetsmedewerkers en de
mensen die nu vast zitten. Neem
Wallyn, die werkte niet in dienst van
de Belgische overheid. Kon dus niet
omgekocht worden. Die man heeft
gehandeld als privé-persoon."
„Mangé heeft gewoon giften geïn
casseerd en ze vervolgens weer uit
gegeven. Nee, dit Agusta-onderzoek
lijkt op een sisser af te lopen. Ancia
is niet voor niets bezig de boekhou
ding van de partij uit te zoeken, om
toch maar iets te hebben."
Tobback zei op het congres van zijn
partij dat ook andere partijen din
gen hebben gedaan die niet door de
beugel konden, ook al voelen de an
dere politieke partijen zich gegriefd
door die beschuldiging.
„Ik vermoed dat de SP zelfs nog een
stuk onhandiger was dan die andere
partijen," zegt Vansevenant. „De
partijfinanciering is natuurlijk een
ander aspect van de zaak. Vergeet
niet dat de socialisten in de jaren '80
een periode in de oppositie zaten. Ze
hebben in 1987 sloten met geld uit
gegeven om de verkiezingen te win
nen en terug aan de macht te kómen.
Die cultuur van geld inzamelen, dat
kennen jullie in Nederland niet. Bo
vendien werd pas eind 1993 een wet
aangenomen die verbood geld van
bedrijven aan te nemen."
'De SP is nodig. Nu meer dan ooit.'
Met deze slogan gaan de Vlaamse
socialisten de verkiezingen in. Wat
het electorale effect is van de schan-
dalen blijft vooralsnog duister. De
opiniepeilingen totnutoe geven een
wisselend beeld van een SP die licht
verliest, terwijl het extreem-rechtse
Vlaams Blok niet profiteert van de
affaires. Maar tegelijk valt ook op
dat 60 procent van de kiezers nog
geen keuze heeft bepaald. „Het zal
me benieuwen hoeveel mensen dit
keer blanco of ongeldig stemmen,"
zegt prof. Kruithof.
Op het congres van de Vlaamse so
cialisten in Antwerpen lijkt de eens
gezindheid onder de aanwezigen
partijleden groot. Na de schuldbelij
denis van voorzitter Tobback wordt
aan het eind van de dag de 'Interna
tionale' uit volle borst gezongen, zo
als in vroeger dagen toen laagover-
vliegende Agusta-helikopters nog
geen modder deden opspatten.
Alles moet anders worden - 'Wij zijn
geen outplacementbureau. U kunt
bij ons niet terecht als u een job wilt'
- maar weinigen geloven dat dit ook
gebeurt. De jonge Westvlaamse so
cialist Philippe De Coene probeert
niettemin de moraal hoog te houden:
„Kameraden, ook deze smerige zaak
heeft positieve kanten. Het leert ons
dat we nu in versneld tempo moeten
werken aan een propere-handen-
politiek."
'De Morgen, de krant die durft',
staat er op de deur van het Volks
huis in Lebbeke. Elke derde maan
dagavond van de maand biedt 'be
stendig afgevaardigde' Ivan Ver-
leyen zich hier aan, meldt een pa
piertje onder de mededeling 'dienst
betoon'. De SP houdt van tevreden
kiezers. Wie financiële problemen
heeft, wiens broer dringend om een
baan verlegen zit of wiens dochter
snel een bouwvergunning wenst,
Ivan is een en al oor.
De geachte afgevaardigde is er niet.
Het aantal kameraden valt zelfs op
één hand te tellen. De militanten
van Lebbeke zullen toch niet alle
maal op de pensenkermis van de
plaatselijke voetbalclub zijn? „Ach,
het is overdag altijd wel rustig,"
zegt de barman van het Volkshuis.
Over de schandalen windt hij zich
niet op. Hij stemt weer SP, dat staat
vast. „Tja, ze zeggen zoveel. En de
kranten schrijven maar van alles op.
Nee meneer, het gerecht moet de
waarheid vertellen."
Wr aar hebben we dat nog
gehoord? Toch twijfelt de
barman aan Willy Claes.
„De Willy is te lang aan de
macht geweest." Frank Vanden-
broucke, de afgetreden minister van
buitenlandse zaken, vindt hij een
eerlijke mens. „Van mij had hij mo
gen blijven. Maar ja, hij was dom,
hè. Kom aan, wie steekt er nu zes
miljoen in brand?"
Bij mij in de schuur staat een bijl.
Hij is ooit van een van mijn groot
vaders geweest, die er in de herfst
het haardhout voor de winter mee
kloofde. Die grootvader heeft die
zelfde bijl echter nooit in zijn han
den gehouden. Ra ra, hoe kan dat?
Dat komt, omdat een jaar of dertig
geleden de steel brak. Mijn vader
heeft er toen een nieuwe aangezet.
Toen ik een paar jaar geleden iets te
onbehouwen uithaalde en een be
tonnen paaltje raakte inplaats de
tak ernaast die ik op het oog had,
scheurde het blad in tweeën. Uit
sentimentele overwegingen heb ik
toen een splinternieuw blad bij de
Boerenbond gehaald, want zo'n erf
stuk doe je niet zomaar weg.
Een bijl bestaat maar uit twee de
len. Een restaurateur van oude au
to's komt voor hetzelfde dilemma te
staan. Het duurt alleen wat langer
met die duizenden onderdelen: ver
vangen of niet? Als de restauratie
klaar is begint het gezeur van de zo
genaamde kenners over het gebrek
aan authenciteit.
Wat dat met computers te maken
heeft? Ik heb een paar mooie pro
gramma's op mijn PC waarmee ik
foto's kan bewerken. PhotoStacker
en WinGif bijvoorbeeld. Beiden nog
niet zo professioneel als Photo
Shop, maar er kan toch ook heel
leuk mee gemanipuleerd worden.
Zo heb ik geprobeerd om van een
mooie graphic die ik vanuit een van
de grafische forums van Compu
Serve naar me toe getrokken heb,
met behulp van PhotoStacker de
handtekening van de artiest te ver
wijderen. Een bijl bestaat uit twee
delen, maar zo'n graphic of een
kleurenfoto bestaat uit enkele hon
derdduizenden gekleurde pixels.
Het aantal pixels is afhankelijk van
formaat en compressie. Iedere pixel
wordt omgeven door acht andere
pixels, behalve als ze aan de rand
van de foto liggen. Met PhotoStac
ker kun je een aantal malen in
zoomen. Blijf je dat maar lang ge
noeg doen, dan wordt iedere pixel
voorgesteld als een vierkantje met
zijden van een centimeter en herken
je er helemaal geen beeld meer in.
Zoek het gebied op waar de handte
kening staat, en er verschijnen ver
spreide zwarte blokjes tussen de
andere kleuren. Geef ieder zwart
blokje dezelfde kleur die de meeste
van zijn buren hebben, zoom terug
naar de oorspronkelijke grootte en
de handtekening is spoorloos ver
dwenen. Ik heb alleen de signatuur
verwijderd, maar als ik zou willen,
en tijd genoeg zou hebben, zou ik
nog veel meer pixels kunnen omzet
ten. Hoeveel mag ik er veranderen,
nee, beter gezegd, hoeveel móet ik
er veranderen voordat de foto de
oorspronkelijke niet meer is? Een
kwart, de helft, driekwart of nog
meer van die tweehonderdduizend
gekleurde puntjes? Waar houdt de
manipulatie op en is het een nieuwe
foto geworden?
Door Léon Krijnen
Reacties: E-mail: 100445.2062@compuserve.com
Ik zat me dat af te vragen terwijl ik
de laatste avonden zat te bladeren
in de 'Bettmann Archive Forum' en
de 'Archive Photos Forum' van
CompuServe. Vooral in 'Bettman' is
het boeiend winkelen. Ben je een
maal binnengewipt, dan kun je kie
zen uit verschillende interessege
bieden. Bijvoorbeeld misdaad,
sport, politiek, entertainement,
techniek en wat dies meer zij. 'Bett
mann' biedt een selectie van be
roemde historische foto's. Ik ben al
tijd een honkbalgek geweest, dus ik
wilde ze nog wel eens een keer zien,
die foto's waarop Willy Mays zijn
beroemde vangbal via snoekduik
maakt, die waarop Hank Aaaron
zijn 714e homerun slaat en die
waarop Rogers Hornsby gewoon le
lijk staat te zijn. Ook basketballief
hebbers komen uitgebreid aan hun
trekken, terwijl de American foot-
ballfanaten kunnen kiezen uit tien
tallen foto's van OJ Simpson in zijn
hoogtijdagen. Computende voet
balfans moeten helaas teleurgesteld
worden: 'Bettmann' is zo Ameri
kaans al het maar kan zijn. Al is er
misschien een verdwaalde 'soccer-
picture' te vinden omdat het WK
vorig jaar toevallig in de Verenigde
Staten gehouden werd.
'Crime' is ook een interessante sec
tie. Uiteraard daarin een selectie
van de waarschijnlijk meest ge
drukte foto's uit de geschiedenis:
John F. Kennedy op het moment
dat hij doodgeschoten wordt, en die
waarop zijn vermeende moorde
naar Lee Harvey Oswald hetzelfde
lot ondergaat door de hand van
Jack Ruby. Maar ook een huive
ringwekkende serie van iets minder
bekende momenten die lang na
blijven branden op het netvlies. Zo
als die van een geblinddoekte
vrouw, die gekleed in een jurk,
schoenen met hoge hakken aan de
benen, geëxecuteerd wordt op de
electrische stoel in de Sing Sing.
Stiekem gemaakt door een van de
getuigen.
Dat forum in CompuServe vertelt je
ongewild iets over de menselijke
natuur. Als je er aankoppelt, krijg
je eerst een lijst met summiere be
schrijvingen van de foto's die klaar
staan om gedownload te worden.
Daarin staat ondermeer ook uit
hoeveel bytes de gecomprimeerde
file bestaat, en hoeveel maal hij be
keken is door nieuwsgierige cyber-
nauten. De afwijkingen in de laat
ste tabel springen het eerst in het
oog omdat de meeste foto's minder
dan honderd maal opgepikt zijn.
Zodat 310, 256 en 289 eruit sprin
gen. En wat blijkt? Natuurlijk zijn
dat de meest sensationele en bloe
derige foto's. Uitgevers van sensa
tiebladen wisten dat natuurlijk al
lang.
Waarom ik dan niet gewoon een
mooi fotoboek met bloederige pla
ten koop? En waarom ik die foto's
van Aaron, Hornsby en Mays niet
gewoon in een van mijn honkbal
encyclopedieën bekijk onder het
genot van een glaasje wijn? Dat is
toch goedkoper en sneller? Daar
heeft U helemaal gelijk in, maar die
computer staat er ook niet voor
niets. Trouwens, toen opa en oma in
de jaren dertig voor het eerst een te
lefoontoestel in huis kregen, toen
gingen ze toch ook iedereen bellen
om te kijken of het apparaat echt
werkte? En toen de eerste televisie
toestellen verschenen, toen kwam
toch ook de hele straat kijken of dat
ding het echt deed? Of niet soms...?
