'Verbod gokautomaten is zinloos'
Slee
Tango 2: Nederlandse uitkijkpost tussen het strijdgewoel
de stem
Rebels
Bosnische moslims: wij hebben het niet gedaan
Doordat j
29 ste NEDERLANlJ
KUNST-
ANTIEKBEG
Onoverbrug
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
DE STEM
Meedenken
-DE STEM-
BEL LEZERSCONTACT
06-0226116
Commissie-voorzitter Ed Nijpels: Behoefte aan gokken wel beter kanaliseren
'Aanval op Dutchbat was opzet
Bolkestein:
'Teveel
slechte
studenten
VRIJDAG 31 MAART 1955 )\2
Hebben godsdienst
en levensbeschou
wing tegenwoordig
nog maatschappelijke in
vloed? Bijvoorbeeld op de
ontwikkelingen van het ar
beidsbestel? Je zult ze de kost
moeten geven, die menen dat
we die tijd gehad hebben.
Toch ziet de werkelijkheid er
ietsje anders uit. Het werkt
tegenwoordig anders.
Voorbeeld: de tweejaarlijkse
conferenties van de Raad van
Kerken, een groot aantal bij
deze raad aangesloten ker
ken, het Humanistisch Ver
bond, de Federatie Neder
landse Vakbeweging (FNV)
en het Christelijk Nationaal
Vakverbond (CNV).
Deze conferenties worden al
sinds 1981 gehouden. Deze
week was er weer een. De
voorzitters van beide vakcen
trales, Stekelenburg en Wes-
terlaken, achten deze confe
renties in elk geval belangrijk
genoeg om hoogst persoonlijk
beide dagen aanwezig te zijn.
Het thema was deze keer de
plaats en de betekenis van de
arbeid in onze samenleving.
Voor de kerken en het Huma
nistisch Verbond komt zo'n
onderwerp neer op meeden
ken met de vakbeweging, die
er dagelijks mee te maken
heeft.
Meedenken dus vanuit gods
dienstige en levensbeschou
welijke invalshoek. Wat het
effect daarvan is, valt niet di
rect te traceren. Maar dat
zulk een meedenken nutte
loos en zinloos zou zijn, daar
voor lijkt me de tijd van de
vakbeweging te kostbaar te
wezen.
Doel van de conferentie was
om zicht te krijgen op de
diepingrijpende veranderin
gen die zich in de wereld van
de arbeid momenteel voltrek
ken, en op de diverse toe
komstvisies dienaangaande.
Het werkdocument formu
leerde drie 'cruciale' stellin
gen ter discussie.
Ten eerste: in de huidige be-
leidsdiscussies ligt eenzijdig
de nadruk op betaalde arbeid.
Een bredere en diepere visie
op de plaats van de arbeid
- betaald en onbetaald - ont
breekt en daarmee wordt
geen recht gedaan aan andere
vormen van arbeid.
Ten tweede: het ideaal van
volledige werkgelegenheid in
de traditionele zin van het
woord is niet haalbaar.
Ten derde: voor mensen die
blijvend buiten de betaalde
arbeid staan, ontbreekt een
beleidsmatig perspectief. Dit
wil dus zeggen dat de maat
schappij zich om hen voorals
nog niet erg bekommert.
Vanuit godsdienstig en le
vensbeschouwelijk denken
valt over die stellingen na
tuurlijk best wat te berde te
brengen. De kerken hebben
intussen trouwens een aardige
traditie in sociaal-economisch
en sociaal-maatschappelijk
Door Jan Bouwmans
denken (sociale leer) opge
bouwd.
En ook de humanistische le
vensbeschouwing staat niet
met lege handen. Toch legt
mijns inziens de eerste stelling
de vinger op de meest zere
plek: het ontbreekt ons van
daag de dag aan een bredere
en diepere visie op de plaats
van de arbeid.
Mij valt op dat die stelling, zo
geformuleerd, niet af is. De
plaats van de arbeid in wat?
Gaat het om een diepere visie
op de plaats van de arbeid in
onze samenleving? Of gaat
het om een diepere visie op
de plaats van de arbeid in een
mensenleven?
De laatste invalshoek lijkt mij
wezenlijker. Daar is onze
maatschappij mijns inziens
het spoor wat bijster geraakt.
We zijn hoognodig toe aan
herbezinning op wat bedoeld
is met 'het goede leven'.
De oude Grieken hadden
daar vóór onze jaartelling
meer van begrepen, lijkt wel,
dan onze flitsende maatschap
pij. Voor hen behoorde ploe
teren voor het dagelijkse
brood niet tot 'het goede le
ven'. Brood op de plank bren
gen was daarom louter sla
venwerk. Het 'goede leven'
was niet hoeven in te zitten
over je dagelijkse kostje.
De arbeid van 'het goede le
ven' was zoiets 'nutteloos' als
filosofie bedrijven of de kun
sten beoefenen. Het goede le
ven was in de antieke wereld
dan ook mogelijk bij gratie
van de slaven.
Zijn ook nu nog niet de mees
te mensen uitgesloten van
'het goede leven' omdat ze
genoodzaakt zijn het grootste
deel van hun leven te ploete
ren voor brood op de plank.
■En hebben we dit gegeven in
het recente verleden niet ver
doezeld door betaalde arbeid
te idealiseren tot levensver
vulling? Het 'goede leven' be
tekent niet luieren, niks doen.
Het betekent in elk geval wel
zo veel als mogelijk is vrij zijn
van de 'struggle for life' om
vrij te zijn voor 'nutteloze'
arbeid die het leven goed
maakt. Stond ons dat ideaal
trouwens niet collectief even
tjes voor ogen aan het begin
van het automatiseringstijd
perk?
WD-fractieleider Frits Bolkestein moest moeite doen zijn lach te
verbergen toen hem werd gevraagd te reageren op de rebelse
houding van PvdA-fractieleider Wallage. Deze had staatssecretaris
Tommei gemaand in te gaan op de eisen van de PvdA inzake de
kwestie van de huursubsidies voor laagstbebetaalden. De kwestie
was in feite uitgepraatmaar Wallage bleef op hoge toon van zich
afblazen. D66-leider Wolffensperger verbaasde zich over het dram
merige gedrag van Wallage, maar Bolkestein allerminst. Je zag hem
denken (uiteraard op superieure wijze): 'Wallage speelt het spel
voor de publieke tribune, zoals ik dat gedaan heb voor de
verkiezingen. Alleen doet hij het te laat en aanzienlijk minder
getalenteerd, dus voor de VVD op ongevaarlijke wijze. We laten de
PvdA even in de waan dat ze weer mogen opkomen voor de
Zwaks ten.(HV)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader en D.H Ahles (adjunct).
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309.
Rayonkantoren in Hulst, Terneuzen, Goes, Bergen op Zoom, Roosendaal, Etten-
Leur en Oosterhout. Zie voor meer informatie het colofon in het editie-deel van
deze krant.
Abonnementsprijzen:
via automatische incasso (via acceptgiro)
maand 29.80 (n.v.t.)
kwartaal 86,90 89.40)
halfjaar 172.80 177,80)
jaar 335,75 345,75)
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje S 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911.
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de Algemene
Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. alsmede de Regelen voor
het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345.
BEZORGKLACHTEN
LEZERSSERVICE
ABONNEMENTENADMINISTRATIE
Ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur/zat. 8.00-12.00 uur
(Opzegtermijn abonnementen: 4 weken voor het eind van de betaalperiode)
DE COMMISSIE Kans
spelautomaten en haar
voorzitter Ed Nijpels
willen de gok-mogelijk-
heden in Nederland een
flinke slag toebrengen en
de kans op verslaving
fors verminderen. Nijpels
bood gisteren zijn rap
port aan aan minister
Wijers van Economische
Zaken. Als die alle voor
stellen in het rapport 'Op
de kast gejaagd' over
neemt, dan is de gokau-
tomatenhandel gedwon
gen een hele nieuwe ge
neratie gokkasten te ont
wikkelen. Dat kost die
branche 100 tot 200 mil
joen gulden, zegt Nijpels.
De gokkasten helemaal
uitbannen, zoals in de
Tweede Kamer wel
wordt bepleit, gaat hem
te ver.
Door Elly Lammers
„KANSSPELAUTOMATEN he
lemaal verbieden heeft geen
zin," zegt de voorzitter van de
commissie Kansspelautomaten
(en burgemeester van Breda) Ed
Nijpels.
„We leven niet meer in de vorige
eeuw. De drooglegging in Ameri
ka heeft bewezen dat een verbod
niet helpt. We laten ook roken en
drinken toe in Nederland. We
moeten accepteren dat er een
maatschappelijke behoefte is om
te spelen. Maar je moet die be
hoefte wel kanaliseren en uit-
Een man kijkt in een automatenhal gebiologeerd naar een gokkast. De commissie-Nijpels wil dat er maatregelen worden genomen
die paal en perk stellen aan het gokken en de kans op gokverslaving. foto anp
wassen tegengaan. In dat op
zicht zijn onze voorstellen zon
der meer verstrekkend. Er wordt
ook een behoorlijke klap aan de
branche uitgedeeld."
De commissie wil de huidige
kansspelautomaten op veertien
punten aanpassen zodat ze min-
,der verslavend werken. Als ge
volg van dat plan moeten onge
veer 30.000 kansspelautomaten
in de revisie of vervangen wor
den. Een hele nieuwe generatie
automaten zal het licht zien. Dat
die nieuwe apparaten gokkers
minder aan de kast zullen kluis
teren, daarvan is de hele com
missie overtuigd. „Na die aan
passingen is het risico van ver
slaving tot het minimum be
perkt. Kijk, honderd procent ze
kerheid krijg je alleen bij was
machines. Bij gokken zal altijd
misbruik blijven optreden, maar
het wordt straks stukken minder
aantrekkelijk om te gokken."
Gruwel
„Wij hebben niets tegen op men
sen die gewoon een gokje willen
wagen. Anderzijds moeten we
gokverslaving verminderen. Het
feit dat in de commissie de ver
slavingszorg, de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten, de
branche en de horeca het una
niem met elkaar eens zijn, zegt
genoeg. Het is de afgelopen vijf
tien jaar nog nooit eerder voor
gekomen dat de verslavingszorg
en de Jellinekkliniek het eens
waren met de horeca en de
branche zelf."
De Bredase burgemeester blijkt
niet onder de indruk van de
verontwaardigde geluiden uit de
Tweede Kamer dat hij in zijn
advies toch de deur openhoudt
voor gokkasten in cafetaria's,
mits gemeenten, horeca en de
branche daar afspraken over
hebben gemaakt. Dat hij in gok-
hallen wil experimenteren met
nieuwe 'behendigheidsautoma
ten met kleine prijsjes' is delen
van de kamer ook al een gruwel.
Nijpels: „In principe zeggen wij
nee tegen gokkasten in cafeta
ria's, tenzij een gemeente een
convenant sluit. De ongeveer
zestig gemeenten die convenant-
en hebben afgesloten, zijn posi
tief. Het zijn de enige gemeenten
waar de gokverslaving niet toe
nam. In de tweede plaats kun je
je afvragen waarom de rijks
overheid dingen moet verbieden
waarover gemeenteraden uitste
kend kunnen beslissen. Den
Haag hoeft niet uit te maken wat
goed is voor Apeldoorn."
Krasloten
„Daarbij komt er een nieuwe
generatie automaten. Ik roep de
kamer dan ook dringend op niet
te kiezen voor een algemeen ver
bod van automaten in cafeta
ria's. Want dan moet twintig tot
veertig procent van de gokkast-
bedrijven opdoeken en, verdwij
nen er vijfhonderd arbeidsplaat
sen. De gemeenten moeten be
leidsvrijheid houden. Gemeente
raden zijn over het algemeen
uiterst kritisch over speelauto
maten. Die laten zich geen knol
len voor citroenen verkopen."
Nijpels wil zich niet uitlaten
over krasloten, staats- en andere
loterijen en casino's. Zijn
dracht beperkte zich tot de be
hendigheids- en kansspelauto
maten. „Wij hebben als commis
sie wel vastgesteld dat er bij ie
verschillende gokspelen s[
moet zijn van rechtsgelijkheid.
Het zou inderdaad merkwaardig
zijn om andere vormen te gaan
stimuleren, terwijl je tegelijker
tijd het spelen op gokautomaten
sterk beperkt. Maar daar zal dus
ongetwijfeld een politieke i
cussie over ontstaan."
Kleine prijsjes
De burgemeester van Breda
kwam eind vorig jaar in op
spraak, omdat hij een experi
ment met een behendigheidsspel
met kleine prijsjes in zijn st
had toegestaan zonder dat t
Nederlands Meetinstituut (con
troleur van gokautomaten) er
iets van wist. Maar Nijpels baga
telliseert het voorval.
„Iedereen
klaar over die
paraten met kleine
wijl ze nog niet eens
commissie heeft destijds in I
da vijftien experimentele auto
maten bekeken. Daaronder te-
vond zich een soort
sjoelbak, die in Finland
geëxploiteerd door de
en waarvan de opbrengst
het Rode Kruis gaat. Het is
volslagen onschadelijke
maat, die van mij twee
een hal mocht staan om te
derzoeken hoe hij werkte. In
tijd keerde hij maximaal
gulden uit."
Door Hans Rube
Tuzla - Tango 2 heet de Ne
derlandse uitkijkpost, een
kleine vijftien kilometer van
de Bosnische industriestad
Tuzla. Het is een huis in de
heuvels, vlak buiten het
dorpje Kalesjia, met een
weids uitzicht over een dal
waar de Serviërs zich ophou
den.
Hier is het eerste Nederlandse
dodelijke oorlogsslachtoffer ge
vallen. De 20-jarige militair
werd woensdagavond, ondanks
alle veiligheidsmaatregelen, ge
raakt door een scherf van een
granaat die op tien meter van
hem vandaan neerkwam. Vlak
voor hij de veilige haven - een
bunker bij het huis - binnen
wilde rennen.
Tango 2 is een vooruitgeschoven
positie van de Alpha-compagnie
van Dutchbat dat gelegerd is in
Simin Han, een dorpje dat tegen
Tuzla ligt aangeplakt. Deze
compagnie dient als ondersteu
ning van de militairen van Dut
chbat in Srebrenica. Bij toer
beurt observeren achttien be
roepsmilitairen van Simin Han
troepenbewegingen en vijande
lijkheden tussen moslims en Ser
viërs in de heuvels van noord-
oost-Bosnië.
„Een beetje Tour of Duty spe
len," noemen ze hun werk dat
onder primitieve omstandighe
den moet worden verricht. De
woning is te bereiken via een
kronkelig heuvelpad. Onderweg
zijn twee checkpoints van het
Bosnische leger. De militairen
zijn voor hun dagelijkse behoef
ten aangewezen op aanvoer van
uit de basis in Simin Han.
De post is niet meer dan een
versterkte burgerwoning, die de
Unprofor huurt van de buurman.
Rondom liggen stapels zandzak
ken, prikkeldraad en zogenaam
de struikeldraden waaraan licht-
granaten zijn bevestigd. De op
rijlaan is beveiligd met een slag
boom, daar pal achter staat een
pantservoertuig, klaar om uit te
rukken.
Centraal in de tuin is een hoge
uitkijktoren gebouwd, uitgerust
met zwaar geschut. Voor het
huis staat de bunker. Daar pal
naast hebben de Nederlanders
een tweede uitkijktoren, zodat ze
de weg in de gaten kunnen hou
den. De twee observatietorens
zijn dag en nacht bemand.
Ook het huis zelf is beveiligd.
Rondom liggen dikke rijen zand
zakken. De slaapvertrekken zijn
klein gehouden, negen mannen
op een paar vierkante meter in
zelf getimmerde stapelbedden
van drie hoog. Binnen is een
kleine fitnessruimte, een eetver
trek en een kleine wasruimte. De
keuken is buiten.
Als er zwaar of gericht wordt
geschoten moeten de achttien
maken dat ze zo snel mogelijk in
de bunker komen. De post ligt
midden- in moslim-gebied, nog
geen kilometer van de bunker
woning staat een moslimtank die
regelmatig door de moslim-mili
ties wordt gebruikt. Maar ook de
Serviërs aan de overzijde van
het dal hebben de Nederlanders
binnen schootsbereik.
De bunker is vanuit het huis in
luttele seconden te bereiken.
Vanuit de eetruimte leidt een,
aan weerszijden tot op mans
hoogte, met zandzakken be
schermd pad de bunker in. De
bunker zelf kan een beperkt
aantal voltreffers opvangen.
De getroffen observatiepost Tango 2 nabij Tuzla. Op de achtergrond de bunker. foto hanUI
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Want terwijl de tweede granaat ontploft,
blijven 15 van de 16 militairen ongedeerd.
Alleen Broere - de laatste - valt neer. Een
granaatscherf treft hem in het been en een in
het achterhoofd. Het te laat voor behande
ling van de te hulp geschoten dokter, die
kort daarna vanuit Simin Han arriveert bij
Tango 2. De Nederlandse blauwhelm be
zwijkt ter plaatse aan zijn verwondingen.
Een dag na de aanval op de Nederlanders,
steekt de woordvoerder van het Bosnische
leger in Tuzla zijn hand uit, en zegt: „Mijn
medeleven met de dood van de Nederlandse
soldaat." De moslims beweren bij hoog en
laag dat zij de aanval niet op hun geweten
hebben. „De observatiepost stond op ons
terrein," legt de legerwoordvoerder uit,
„waarom zouden wij ons eigen gebied gaan
bestoken met granaten."
Voorlopig lijkt het nog te vroeg om schuldi
gen aan te wijzen. Tango 2 bevond zich op
ruime afstand van de frontlijn. Het gebied
wordt gecontroleerd door de Bosnische mos
lims. Maar de Serviërs kunnen het vanaf een
nabij gelegen berg gemakkelijk onder vuur
nemen. „We weten niet wie de aanval heeft
uitgevoerd," zegt kolonel Brantz, ondercom
mandant van de VN-sector Noordoost in
Bosnië. „Krateronderzoek kan daar de ko
mende dagen mogelijk meer duidelijkheid
over verschaffen."
Dat de observatiepost maar met twee grana
ten werd bestookt en gezien de relatieve rust
die er woensdagavond in het gebied heerste,
lijkt het er sterk op dat het gaat om een
gerichte aanval op de Nederlanders. Onbe
vestigde geruchten wijzen met de beschuldi
gende vinger in de richting van de Bosnische
Serviërs.
Het lichaam van soldaat Broere zal zo snel
mogelijk vanuit Bosnië naar Nederland wor
den overgevlogen. Aanstaande zaterdag, 1
april, zou hij zijn 21e verjaardag hebben
gevierd.
„Dit is een heel treurige zaak," zegt kolonel
Brantz, „zeker omdat het voor Nederland de
eerste keer is dat zoiets gebeurt. Nu onlangs
de discussie is opgelaaid over het al dan niet
blijven van de Nederlandse VN'ers in Bosnië,
kan dit een aardige impact hebben op de
politiek."
Den Haag - In politiek Den Haag is geschokt gereageerd opt1
sneuvelen van een Nederlandse VN-soldaat in Bosnië. De Ka®f|
vindt dat Defensie een diepgaand onderzoek moet doen naar ij
toedracht van het incident.
De mortier-aanval is vooralsnog geen reden voor de Kamer ojl
de Nederlandse soldaten terug te halen. Kamerleden noemen'1
gebeurtenis bij Tuzla 'verschrikkelijk' en 'schokkend'. Minis1'!
Voorhoeve van Defensie zei dat hij is 'vervuld van afschu'l
„Mijn gevoelens gaan uit naar de Nederlandse militairen'I
Bosnië, die een uiterst belangrijke humanitaire opdracht verv]
len en daarbij helaas worden geconfronteerd met risico's voT
hun eigen veiligheid," aldus Voorhoeve.
De minister gaat ervan uit dat de aanval op de Nederland8]
bewust en gericht is gedaan. „Dat blijkt eens te meer uit het^J
dat het voertuig waarmee de gewonde soldaat is afgevoerd,
de terugweg nog eens is beschoten," aldus Voorhoeve. r"
generaal Pollé, hoofd van het defensie-crisiscentrum in I
Haag, suggereert dat de aanval gericht was. Hij wees erop
het verder in de regio rustig was woensdagavond.
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Het confli
sen de PvdA-fract
staatssecretaris Tomm
Volkshuisvesting loof
Het verzoeningsgespre
sen PvdA-Kamerlid
teijn en de D66-bewin
mislukte gisteren.
Duivesteijn eist volledig
pensatie via de huurs
voor de minima van de h
ging de komende vijf jaar
gesprek herhaalde Tomn
Amsterdam (anp) - De
versiteit moet alleen de 1
te studenten binnen
poorten toelaten. Dat
WD-leider F. Bolkesl
gisteravond in Amsterd,
waar hij de jaarlijkse D
ker-lezing uitsprak.
Selectie verhoogt in
ogen niet alleen de kwalii
van het universitair ond
wijs, maar ook dat van
vwo. De angst voor fou
bij zo'n 'selectie aan
poort' is daarom ongegroi
Bolkestein bestrijdt de
ning van zijn opponent
Amsterdam, voorzitter
Drenth van de Akadei^
van Wetenschappen. Drer
vreest dat er bij selectie
grond van eindexamenc
fers te vaak fouten word
gemaakt.
In onopvallende leerling
kunnen briljante student
schuilen, denkt Drenth,
voorkomen moet word,
dat die de toegang tot
universiteit wordt ontzegd
Volgens Bolkestein is
kans daarop klein. Het pri
bleem lost zich volgens Bo
kestein vanzelf op als
universiteit streng gaat a
Iecteren. De scholieren zu
len dan immers meer hu
best doen.
(ADVERTENTIE)
Openingstijden:
dagelijks 14-22 uur.
zaterdag, zondag,
Goede Vrijdag, Paaszaterdag
en beide paasdagen 11-18 uur.
Chasséveld Breda - telefoon 076-222i
Aan standpunten en stellinqr
encycliek 'Evangelium vitae'
van paus j0j1annes pau(us
kracht waarmee de overbeke,
aK J'00rbehoedrniddelen. kt
aborts, euthanasie en aanve
Paus spreekt als het ware of
hpor !Jaat er niet-het is n°g
om!, encycliek daarmee
gewonnen? Het valt niet t
Dausp|StLten Zich aangespro
Pauselijke verwijt, dat ze mei
Weg ziJn mges'gg®" vgn de
uitwerken826" W3nneer dit v
volmarhtk haalt..de paus, die
noaeenJT z'In ambt en in
ten te h argumenten uit
Maar i,dcten °verk°men als
filosofip °!pt zich uiteind,
kant is hifi P met en afhan
natuur inch" - f3-1 én moreel
tele inzicht i Zljn ei9en bio
