Lire sleurt
Zuid-Tirol
mee in
vrije val
Wintersporters zijn goedkoop uit, maar uitbaters klagen steen en been
Gestrekte Mercedes
'Er-Op-Uit' met de trein
akaas
credit cards
-Sr
E2 DE STEM
SURPLUS
E3
E BUITENDIJK
hotel
Koersverloop
Banken
Toerisme
Lichtpuntje
Opvolger
Nissan Sunny
Lexus sterk
in Amerika
Cabrio-beurs
Compacte auto
Ford en Mazda
Opvolger E-klasse komt in juni
RUBRIEK
2
De Tweede
Micro-oorlog
BMW-spektakel
DATUM
DATUM
Door Mariëtte Mulkens
kunnen we wel gauw de
itelverkoper bellen en
we apparatuur bestellen,
r wie geeft ons de garan-
at over vier jaar niet weer
elfde gebeurt? En op wel-
;olflengte gaat binnenkort
onica uitzenden, als deze
oep besluit om ook kei-
commercieel te gaan.
nen we weer opnieuw in
uidel tasten.
het aan mij ligt wordt er
laag nog kabel aangelegd
le dijk. Omdat wij zo dicht
le woonwijken zitten, zou
helemaal niet zo'n gek
zijn. We hebben wel eens
balletje opgegooid bij de
ieente, maar dat had wei
resultaat. Het argument
dat er een enquête was
ouden en daaruit was dui-
jk gebleken dat er te wei
belangstelling voor was bij
lijkbewoners.
een beetje logisch na-
kt, kan zo'n uitslag voor
den. Iedereen had op dat
ment antennes en schotels,
mensen stonden toen na-
rlijk niet trappelen om ook
eens een paar duizend
den uit te geven voor een
elaansluiting. Als de ge-
nte nu dezelfde vraag zou
len, lijkt me dat het aantal
"hebbers aanzienlijk groter
Maar ik vrees dat we zo-
1 daadkracht niet hoeven
verwachten van de dames
heren ambtenaren.
uiten het strijdtoneel van
het simpel aan: alles
niet lekker vindt, hoeft
;r leuke dingen; kinderen
we schimmelkaas en olijven
twt ze niet. 'Prikpindakaas'
gekruide saus die wordt
Dat is bij ons dan ook een
iet haastig gekookt hoeft te
ïoeilijk, maar je moet er wel
n en die vervangen door een
luten
ten
takkelijk geblancheerd kun-
250 gram taugé, 250 gram
(spitskool, Chinese kool of
ïder (ketoembar),
ehepje (bruine) suiker,
nbal (sambal oelek),
aspte gember, scheutje zoete
santen ter grootte van een
lees (of lamsvlees),
jn (djinten),
jers,
rinade worden gezet. Snij het
:n erdoor. Zeker een uur in de
n drie of vier blokjes aan één
is om de groente in een grote
n, één voor één. Je hoeft niet
e nemen. Je stort de groente in
lan de kook komen en schept
er weer uit. Zo ga je door tot
en schik deze op een platte
orden geblancheerd omdat ze
j. Ook de komkommer wordt
n gesneden en in vingerlange
it in een pan met dikke bodem
snipperde uitje een minuutje
truiderijen toe (behalve ketjap
>g eens een minuutje smoren,
e pan. Wanneer die begint te
e saus snel geblust met twee
c laten komen terwijl er goed
mengen met suiker, ketjap en
de santen is gesmolten,
orden geroosterd (beide kanten
ote koekepan gaat echter ook
loop.
Ook blijkt dat steeds meer me
sen die in het buitenland zij
met hun creditcard geld uit
muur halen. Het gebruik ste 8
met 47 procent. Europay conc
deert dat elektronisch bèta'
inmiddels is geaccepteerd alse
normale dagelijkse betaalg
woonte.
Aan de buitenkant ziet het er
allemaal vrolijk en vooral
mooi uit. Het skigebied van
de Kronplatz, een van de
smaakmakers van het winter
se toerisme in Zuid-Tirol.
Maar schijn bedriegt hier
enigszins. Veel van de fraaie
behuizingen, hotels, restau
rants en winkels zijn gefinan
cierd met hypotheken. Opge
nomen in ecu's in plaats van
in lires, omdat er voor de ecu
minder rente moest worden
betaald. De val van de lire
plaatst menig Italiaan nu
echter voor onoverkomelijke
problemen. 'Ecu-krediet:
voor velen de ondergang' blo-
kletterde deze week het Ta-
gesblatt der Südtiroler.
door Rein van der Helm
De 85 kilometer skipistes en 250
km langlauf-loipen in dit sinds
1918 bij Italië gevoegde stuk
Oostenrijk liggen er vlekkeloos
Aan de hand van wat de
Nederlander afgelopen ja
ren voor duizend lires bij
zijn bank moest betalen, is
de koersval van de Italiaan
se munt aardig af te lezen.
De munt verloor in een pe
riode van ruim twee-en-
een-half jaar bijna 40 pro
cent van zijn waarde.
1 juli 1992: 1,56
1 juli 1993: 1,31
1 juli 1994: 1,23
2 januari 1995: 1,13
27 maart 1995: 0,995
N.B. Bovenstaande koersen
gelden bij Nederlandse ban
ken. In Italië zelf is de lire
nog goedkoper.
bij. De natuur wordt soms een
handje geholpen door tegen de
honderd sneeuwkanonnen die
een voldoende dikke 'mat' ga
randeren.
Om de top van de als een grote
pukkel uit het landschap oprij
zende Kronplatz te bereiken,
staan talrijke hypermoderne ca
bines ter beschikking van de
wintersporter. Sleepliften zijn er
uit den boze. Alleen acht zetel-
liften herinneren nog aan vroe
ger tijden.
Bij de forse investeringen in de
skivoorzieningen zelf, gedaan
door tal van inwoners in de tien
dorpjes en stadjes die deel uit
maken van het toeristisch gebied
dat zich Crontour noemt, bleven
ondernemers en particulieren
niet achter. In de jaren tachtig
leken de bomen in dit welvaren
de deel van Noord-Italië tot in
de hemel te groeien. Bedrijven
moderniseerden of breidden uit,
particulieren lieten fraaie wo
ningen bouwen. Met daarin dik
wijls overnachtingsmogelijkhe
den voor toeristen om zodoende
een graantje uit de recreatieruif
mee te pikken.
Het was geen probleem aan de
nodige leningen te komen. In
lires of in ecu, de Europese reke-
neenheid. Op advies van hun
banken kozen veel ondernemers
en particulieren voor de ecu. De
rente op de lires beliep al gauw
vijftien procent en die op de ecu
slechts zeven. Het scheen een
'gouden' oplossing. Tot een paar
maanden geleden de lire aan zijn
vrije val begon.
Vanaf dat moment is het aan
merkelijk minder vrolijk in
Zuid-Tirol. Mensen die tot enige
tijd terug fluitend de aflossingen
van hun ecu-leningen neertel
den, zagen dat voor één ecu
Op het oog lijkt er niets aan de hand in Zuid-Tirol, maar de schijn bedriegt. foto crontour
steeds meer zuurverdiende lires
moesten worden neergeteld. Had
de Italiaan een paar jaar geleden
aan 1450 lires genoeg om één ecu
te kopen, momenteel is dit opge
lopen tot boven 2300 lires. Zijn
inkomsten houden met deze
waardedaling geen gelijke tred,
dus ziet de geldlener zijn schuld
alleen maar stijgen. Met meer
dan zestig procent. „De gier van
het bankroet krijst boven Tirol,"
zo drukt het Tagesblatt het plas
tisch uit.
De vrije val van de lire heeft
(tijdelijk) wel een positief effect
op het toerisme. Wat wil je?
Moest de Nederlander vorig jaar
nog rond 1,25 gulden neertellen
voor duizend lire, nu is dat al
gezakt tot onder een gulden. En
de wintersportende Nederlander,
Duitser of Belg kan sinds de val
van de lire voor aangenaam lage
prijzen in'zijn natje en droogje
op de piste voorzien. Betaal je je
in Frankrijk of Oostenrijk soms
blauw, op de Kronplatz kost een
biertje momenteel tussen de
twee en tweeëneenhalve gulden
voor een kleintje (20 cl) en het
dubbele voor een grote (40 cl).
En voor tien tot vijftien gulden
is er goed te lunchen. De goed
kope lire zorgt bovendien voor
relatief lage prijzen van hotel,
skipas en materiaalhuur.
Dat is iets dat bij de winterspor
ters snel is doorgedrongen. Niet
voor niets kiezen veel Zuidduit
sers momenteel voor een korte
(extra) wintersportvakantie in
Zuid-Tirol. En Belgen zien niet
op tegen een busreis van 17 uur
heen en 17 uur terug om een
paar dagen te kunnen skiën.
Want waar kun je momenteel
voor 90 gulden per dag op basis
van half-pension in een vierster-
ren-hotel verblijven?
„Een lichtpuntje," vindt Chris-
toph Peer, voorzitter van de
Tourismusverein (VW) in Olang.
Of Valdaora zoals het plaatsje in
het Italiaans heet. „Mensen die
hier niet eerder kwamen, kunnen
zien dat het in maart en april
nog prettig wintersporten is. Met
langere dagen en méér zon. Ho
pelijk blijft van dit huidige ef
fect in de toekomst iets hangen.
Want verlenging van het vakan
tieseizoen wil iedereen die bij
het toerisme betrokken is."
Hotelier Erlacher in het boven
Olang gelegen Geiselsberg ziet
het allemaal wat pessimistischer.
„Een snel toenemend (dag)toe-
risme door lage prijzen is mis
schien wel leuk voor de korte
termijn. Maar door de goedkope
lire worden onze importen duur
der en dat werkt zeer snel door
in de prijzen. Op de wat langere
termijn wordt een land van dit
soort ontwikkelingen niet be
ter."
„Investeringen gaan hier abso
luut onder lijden en dat tast de
kwaliteit van je toeristisch pro-
dukt weer aan. De Italianen zelf
hebben minder te besteden en
dus kunnen we er zeker van zijn
dat die belangrijke categorie
gasten in onze regio op den duur
gaat verminderen. Het is zaak
dat de val van de lire snel stopt,
anders zie ik het echt somber
in," zegt Erlacher.
De lokale consumentenbond die
vooral de banken de schuld geeft
van het drama, huurbescherming
en Caritas hebben in Zuid-Tirol
inmiddels de handen ineen ge
slagen. Zij willen kijken of er
politieke dan wel juridische
middelen zijn om het dreigende
onheil alsnog af te wenden.
Nissan heeft een nieuwe com
pacte middenklasser: de Alme-
ra. De auto wordt de opvolger
van de Sunny en komt in okto
ber in drie uitvoeringen. Met
drie, vier of vijf deuren. De
motoren zijn lichtgewicht
1.4/1.6 benzine en een 2.0 die
sel. Elk type is uitgerust met
een airbag. Abs is leverbaar.
De Almera heet in Japan
Pulsar. Die auto heeft dezelfde
bodemplaat en onderstel. Maar
de Almera is volgens Nissan
speciaal ontwikkeld voor de
Europese markt. Net als de
Sunny, waarvan er in Neder
land vorig jaar nog ruim 8300
verkocht werden, wordt de auto
geproduceerd in Japan. Nissan
produceert de modellen Prime-
ra en Micra in Japan.
De Lexus LS 400, het vlagge-
schip van Toyota, kent de min
ste storingen van alle vijf jaar
oude auto's op de Amerikaanse
markt.
De Lexus is sinds 1989 op de
Amerikaanse markt. Het merk
bestond voorheen nog niet,
want Toyota schiep het als te
genhanger van auto's in het
topsegment als BMW 7-serie en
Mercedes S-klasse. In de VS
maakten eigenaren van een
Lexus melding van 188 proble
men per honderd auto's van vijf
jaar oud. Het gemiddelde dat
onderzoeksbureau J.D. Powers
vaststelde was 414 problemen
per honderd auto's. Eigenaren
moesten een zes pagina's tel
end enquêteformulier invullen,
net onderzoek bracht aan het
icht hoe duurzaam de onderde-
en zijn, hoe vaak garantie
werkzaamheden nodig zijn, wat
e kwaliteit van het werk van
de dealer is en hoeveel tijd de
brachttór^13^5 d°°rge"
In vijf jaar tijds zijn er bijna
160.000 Lexussen in de VS ver
kocht. De Japanse auto, die nog
altijd een gebrek aan uitstra
ling verweten wordt maar wel
maatstaven zet op het gebied
van geruisloos opereren, is
daarmee een zeer sterke con
current van BMW, Mercedes en
Jaguar, die het met aanzienlijk
minder florissante verkoopcij
fers moeten stellen.
In de Expohal te Hilversum
wordt op zaterdag 22 en zondag
23 april de Cabrio-beurs gehou
den. Particulieren en bedrijven
bieden daar oude en nieuwe
open auto's te koop aan.
Omdat cabriolets duurder zijn
dan hun gesloten varianten is
de vraag naar gebruikte ca-
brio's vrij groot. In totaal wor
den in Hilversum bijna 300
open auto's te koop aangebo
den. De beurs is op beide dagen
open van tien tot zes uur. De
entree kost 12,50. Tijdens de
beurs wordt ook het tweede
jaarboek 'De onschatbare ca-
brio' met daarin gegevens en
richtlijnen voor de waarde van
(oude) open auto's gepresen
teerd.
Ford en Mazda hebben besloten
samen een nieuwe, compacte
auto te bouwen in de Ford-fa
briek in het Engelse Dagenham.
Technisch wordt de kleine Maz
da een Ford Fiesta. Mazda zal
de vormgeving voor zijn reke
ning nemen. Volgend voorjaar
wordt de auto op de Nederland
se markt gepresenteerd.
De naam van de Ford/Mazda is
nog onbekend. De kleine auto
wordt in een kleine oplage van
25.000 stuks per jaar geprodu
ceerd in Dagenham, waar Ford
momenteel een kleine 200.000
auto's, waarvan het merendeel
Fiesta's, maakt.
Mazda is in Japan druk bezig
met de eindfase van de ontwik
keling van de nieuwe auto. Ma
zda en Ford werken al lange
tijd samen. Ford heeft een min
derheidsbelang in de fabriek in
Hirosjima.
De kleine auto wordt een Euro
pees produkt, aangezien bijna
alle grondstoffen en componen
ten afkomstig zijn uit Europa.
De opvolger van Mercedes' E-klasse komt half juni.
Mercedes-Benz komt in de
tweede helft van juni met
een nieuwe E-klasse. De
wagen die Mercedes zijn
middenklasser noemt, heeft
rondere vormen dan de
huidige W 124-serie.
Vóór springen vier, elliptische
koplampen in het oog. De ach
terzijde doet denken aan een
coupé, waardoor de auto een
gestrekt voorkomen heeft. Net
als bij de grote S-klasse is de
ster van de typische Mercedes-
grille verhuisd naar een pro
minent plekje op de motorkap.
Volgens Mercedes-Benz her
bergt de auto meer dan dertig
technische noviteiten, die bij
dragen aan vermindering van
het wagengewicht en het
brandstofverbruik, een hogere
veiligheid en meer comfort.
Na Volvo levert Mercedes in
deze auto voor het eerst side-
bags, kleine airbags die uit de
zijkant van de voorstoelen ko
men om te voorkomen dat de
inzittenden bij een zijdelingse
aanrijding met de carrosserie
in aanraking komen.
De motoren zijn volgens Mer-
FOTO AP
cedes zes procent zuiniger dan
de huidige. Nieuw is een di
rect ingespoten diesel die nog
geen zes liter per honderd ki
lometer (1:17) verbruikt. De
nieuwe auto is in drie jaar
ontwikkeld. Evenals bij de C-
klasse komen er drie verschil
lende uitrustingsvarianten. In
twee Duitse fabrieken zullen
er ongeveer duizend per dag
van gemaakt worden. Van het
huidige model, dat loopt sinds
1984, zijn over de hele wereld
ruim 2.6 miljoen exemplaren
verkocht.
A li Maow Maalin,
een 23-jarige Ethi
opische kok, stierf
in 1977 aan de pokken en
verwierf zich daarmee eeuwi
ge maar twijfelachtige medi
sche roem. Hij was waar
schijnlijk de laatste mens die
aan deze ziekte overleed.
Tien jaar later, op 20 oktober
1987, kon de Wereld Gezond
heids Organisatie triomfante
lijk bekend maken dat het
pokkenvirus geheel en voor
goed van de aardbodem is
verdwenen. Die datum mar
keert een hoogtepunt in het
medische zelfvertrouwen:
heel even leek het erop dat
we de oude gesels van de
mensheid, de infectieziekten,
voorgoed zouden kunnen be
dwingen.
De bestrijding van de infectie
ziekten is ongetwijfeld hét
succesverhaal van deze eeuw.
Welvaart, hygiëne, vaccinaties
en antibiotica leken de eens
zo gevreesde ziekten als polio,
difterie, malaria, cholera, ty
fus, tbc, pokken, kinkhoest,
mazelen, influenza of pneu
monie te hebben getemd of in
ieder geval aan banden te
hebben gelegd.
Infectieziekten leken meer en
meer een boze droom uit het
verleden. Men sloot in de ja
ren '70 vol vertrouwen de tbc-
consultatiebureaus, bacterio
logie werd een ietwat belegen
vak en de medische onderzoe
kers wierpen zich massaal op
de meer glamoureuze ziekten
die overbleven, welvaartsziek-
ten zoals diabetes, kanker en
ziekten van hart en vaat. En
net toen de medische ge
meente zich al te luidruchtig
op de borst begon te kloppen,
kwam deze medische hoog
moed ten val.
Op een congres van Ameri
kaanse veteranen sloeg ineens
een nieuwe ziekte toe, de ve-
teranenziekte. Vervolgens
merkte 'swingend' Amerika
(en dan vooral de vrouwen
onder hen) dat je voor het
'alles moet kunnen' soms een
prijs moet betalen in de vorm
van een niet te bestrijden her
pes-infectie. En toen kwam
Aids natuurlijk. Maar het zou
tot eind van de jaren '80 du
ren voordat het dokters be
gon te dagen dat de strijd
tegen de infectieziekten een
eindeloze strijd zal zijn.
Dat het infectie-arme tijdperk
niet meer is geweest dan een
veertigjarig bestand. En dat er
een nieuwe micro-oorlog op
handen is.
Men had altijd min of meer
aangenomen dat micro-orga
nismes, ziektekiemen zoals
bacteriën, schimmels, virussen
en ander micro-ongerief, pas
sieve tegenstanders zijn.
Dat ze zich domweg laten
bestrijden en niets terug doen.
Dat is niet zo. Integendeel,
hoe harder je er op slaat hoe
gemener ze worden. Het ver
maarde wetenschappelijk tijd
schrift Science repte recente
lijk van een 'micro-oorlog';
„In deze oorlog is er sprake
van een ware bewapenings
wedloop. Elk nieuw antibioti
cum dat de mensheid ontwik
kelt, wordt vroeger of later
onwerkzaam doordat de bac
teriën een ontsnappingsroute
vinden en deze aan andere
bacteriën kunnen overdra
gen."
Vroeg of laat is er altijd wel
één bacterie die een tegen-
middel vindt waarna deze
kwaaie aap de aartsvader
wordt van een nieuwe resis
tente bacteriestam. Dat is ge
beurd met de gonokok, die
het kunstje leerde om penicil
line af te breken: een nieuwe
stafylokok is zelfs resistent
geworden tegen meerdere an
tibiotica tegelijk net als die
nieuwe tbc-bacil die uit Ame
rika is over komen waaien.
Men vreest nu met grote vre
ze dat over een jaar of twintig
de antibiotica niet meer wer
ken. Naast oude vijanden met
nieuwe kunstjes duiken nu
ook steeds meer nieuwe ziek
tekiemen op. Aids is daar het
sprekendste voorbeeld van.
Sommige deskundigen begin-
i/i
O
ui
Door Jan Paalman
nen zelfs te denken aan het
ondenkbare. „Welke eigen
schappen zou een ziektekiem
moeten hebben om de gehele
mensheid uit te kunnen
roeien?," zo vroeg Richard
Horton, medewerker van het
vermaarde Engelse medische
tijdschrift de Lancet, zich bij
wijze van gedachtenexperi-
ment onlangs af. Die ziekte
kiem zou plotseling vanuit het
dierenrijk moeten toeslaan
(zodat we er nauwelijks weer
stand tegen hebben), hij zou
gemakkelijk moeten kunnen
worden overgedragen (door
hoesten bijvoorbeeld), en, ter
wijl geen vaccin of medicijn er
iets tegen kan uitrichten, snel
moeten doden.
Welnu, aldus Horton, dat
'ideale' virus bestaat al. In
1976 gebruikten Belgische
nonnen van een missiehospi
taal in Zaïre ongesteriliseerde
naalden bij het inspuiten van
anti-malariamiddelen. Binnen
twee weken waren 38 van de
stafleden van het ziekenhuis
dood, inclusief alle nonnen.
De ziekte haalde in de omlig
gende dorpen verwoestend uit
en doodde 325 van de 358
geïnfecteerden. De raadsel
achtige ziektekiem bleek een
nieuw virus te zijn, het Ebola-
virus, een broertje van het al
even nieuwe en iets minder
dodelijke Marburg-virus. In
1989 dook het plotseling op in
een primaten-centrum in
Amerika. „Men had het onge
looflijke geluk dat het virus
alleen de apen had aange
tast," schrijft Horton. „Als
dat virus in Amerika op de
mens was overgespongen dan
zouden de gevolgen onvoor
stelbaar zijn geweest."
Onvoorstelbaar? Wellicht. De
mensheid uitroeien? Dat lijkt
overdreven - dokters hebben
er toch al een handje van om
met nauw verholen wellust
medische rampen aan te kon
digen. Dat neemt niet weg dat
je in de gerenommeerde me
dische vakbladen steeds vaker
dit soort zorgelijke artikelen
tegenkomt.
Niet alleen de ziektekiemen
zijn veranderd, zo is de alge
mene teneur, maar wij ook.
Diverse deskundigen waar
schuwen dat we druk bezig
zijn om van onze wereld een
luilekkerland voor ziektekie
men te maken. Naar schatting
hebben we slechts één pro
cent van alle bacteriën en vier
procent van alle virussen ont
dekt. De onbekende rest huist
in het wilde-dierenrijk. Maar
in plaats van die te mijden
zoeken we die op omdat we
de ongerepte natuur meer en
meer ontsluiten. En juist de
ziektekiemen die ineens vam
dier op mens over de soopt-
barriere springen zijn het ge
vaarlijkste.
Dat is de reden waarom het
Aidsvirus, het Hanta-, Ebola
dan wel Marbergvirus, niet
het laatste nieuwe virus zal
zijn dat een aanval op de
mens zal wagen. En als het
die sprong gemaakt heeft dan
kan het zich door het interna
tionale massavervoer heel
snel verspreiden tot in alle
uithoeken der aarde. Daar
treft het dan een snel aan
groeiende voedingsbodem
aan. de mens. die ook nog de
toenemende neiging heeft om
zich in de meer dan tien mil
joen inwoners tellende mega*
steden op een kluitje te gaan
zitten.
Idealer kun je het voor een
ziektekiem bijna niet maken.
De tips voor dagtrips in de uitgave 'Er-Op-Uit 1995' hebben
één ding gemeen: de attracties, evenementen en bezienswaar
digheden zijn nagenoeg allemaal met een alles-in-één-kaartje
(Rail Idee) te bereiken.
Er-Op-Uit is dan ook een uitga
ve van Nederlandse Spoorwegen
en biedt een volledig overzicht
van wat NS op toeristisch gebied
te bieden heeft. Met een Rail
Idee heeft de treinreiziger kor
ting op reis en toegang.
De ongeveer tweehonderd Rail
Ideeën zijn in zes categorieën
gerangschikt: Kunst en cultuur,
Land en water, Attractie en die
renparken, Stad en winkel,
Beurs en evenement en Sportief
en Actief. Bij iedere categorie zit
een voordeelbon. Achter in de
uitgave: een uitkalender van
april 1995 tot en met maart 1996
en een index op onderwerpnaam.
Er-Op-Uit verschijnt in een op
lage van 525.000 stuks en is voor
4,95 gulden -mder meer te koop
aan stationsloketten, in het post
kantoor, bij de boekhandel,
ANWB en VW. Er is ook een
versie in braille, te bestellen bij
CBB in Ermelo, telefoon
03417-51014.
De clubs van BMW-auto's en
motoren in de Benelux komen op
22 april bijeen op het circuit van
Zandvoort. Het is het tweede
evenement dat de clubs samen
op touw zetten. In Zandvoort
wordt een oldtimershow georga
niseerd, maar ook een veiling en
demonstraties. Verder wordt er
gereden met speciale opgevoerde
auto's van het merk.
