1
DE STEM
Ik ben iemand die
al gauw te veel wil'
Wie blijft, die
ONZAAL
ERLAND
Derde TIME-Festival:
avant-garde in Gent
I
K
Caroline de Bruijn alias Janine uit 6Goede Tijden Slechte Tijden
Freek de Jonge met zes
shows te zien bij VPRO
gemeente
OOSTBURG
EN BARE KENNISGEVING
tvoerig in de krant.
1AART 1995
X 86
■V
morgen..
62710
genda's met bijbehorende voorstellen lig-
vanaf 20 maart 1995 tijdens de kantoor
voor een ieder ter inzage bij de afdeling
M.
ngstellenden kunnen de betreffende stuk-
tegen vergoeding van de legeskosten)
agen bij de respectievelijke secretaris van
I ïmmissies. Met betrekking tot de agen-
nten is er gelegenheid tot inspreken. Ge-
gden voor het inspreekrecht dienen zich
ijk 24 uur voor aanvang van de vergade-
|aij de secretaris van de betreffende com-
e aan te melden.
burg, 18 maart 1995.
De voorzitter commissie
Planologie/ABZ,
J. Kruize
De voorzitter commissie
Openbare Werken c.a.,
C.R.A.F.A. Bolijn-Hertzberger.
Ragazzi in het teken
van de literattuur
ZIE RAGAZZI OP ACHTERPAGINA - D4
Gids
adering commissie planologie en
algemene bestuurlijke zaken
/oensdag, 29 maart 1995, aanvang 9.00
ergadert de commissie Planologie en Al-
;ne Bestuurlijke Zaken in de commissie-
ir van het gemeentehuis te Oostburg.
VERGADERING COMMISSIE
OPENBARE WERKEN C.A.
luitend aan de vergadering van de com-
ie Planologie/ABZ vergadert de commis-
penbare Werken c.a.
van den Akker
Jus staan de fans in groepjes
jorde deur bij Joop van den
Inde Studio's in Aalsmeer, het
jjofdkwartier' van Goede
gen, Slechte Tijden. Uren
jtseren ze kou en regen om
glimp te kunnen opvan-
3) van hun soapsterren,
tijdens de schoolvakan-
jt Caroline de Bruijn, die
derde seizoen bij GTST
(nit. „Ze willen met je, op de
j,een handtekening hebben of
eikaartje. Vergeleken bij de be-
jiperiode is het allemaal wat
smatigder. Maar toch. Vergeet
jtdat er iedere avond zo'n twee
jjoen mensen naar ons kijken,
rtordt een deel van die mensen
inleven. Dat merk je op straat,
iwordt aangesproken. Je krijgt
ld brieven van - vaak dezelf-
j. personen."
Uit leuk?
was ik altijd helemaal
de wolken als ik soms werd
naar aanleiding van een
theaterstuk. Nu kan ik
niet meer onopgemerkt
«ér straat. Als ik op zaterdag-
naar de markt wil, moet
ine'gewoon wapenen. Daar heb
i in het begin verschrikkelijk
(Moeten wennen."
Jat ik erg vind, is als mensen je
'pi volgen zorider iets te zeg-
ss,In de supermarkt of zo. Kij-
hwat je koopt. Daar werd ik in
ie! begin echt bloednerveus van.
[het bij de kassa alles uit mijn
vallen. Tegenwoordig zeg
ligewoon 'hallo' als ze naar me
liften en loop door."
Ihraline de Bruijn wilde eigen-
pk het theatermanagement in.
t ze in één ruk haar gymna-
limdiploma had gehaald, volg-
I ten daar een studie rechten en de
Itansacademie op. Dan, als alles
keurig volgens plan is verlopen -
1 twee diploma's op zak -
Ijooit ze de handdoek in de ring
I er, duikt het theater in.
lie reconstrueert haar weg naar
I het theater en de tv. „Ik heb van-
i zesde op balletles geze
llin, dus de stap om naar de bal-
|tademie te gaan, was' tame-
t vanzelfsprekend. Maar om-
I ik daaraan tóch een beetje
■twijfelde, ging ik er ook rechten
|ij studeren. Voor theatermana-
bestond toen nog geen
■opleiding. Ik ben afgestudeerd in
Mediarecht, rechtspersonenrecht,
■arbeidsrecht, alle dingen die ik
lnodig dacht te hebben.
1 -Toen ik in de theaterwereld ver-
|zeüd raakte - ik was onder meer
t assistent-manager bij
Boudewijn Büch heeft
haar op papier ver
liefd in de armen ge
sloten. In zijn co
lumns geen kwaad
woord over 'Janine'
uit Goede Tijden
Slechte Tijden, die...
nog kan acteren ook!
Caroline de Bruijn
moet erom lachen.
Maar wie serieus de
vloer aanveegt met
'haar' Goede Tijden
Slechte Tijden, wekt
hevige irritatie op. De
uit Eindhoven afkom
stige meester in de
rechten, die ruime er
varing in het theater
opdeed, vindt de da
gelijkse soap bij RTL4
inmiddels een volwas
sen produkt waar cri
tici niet langer flauw
over moeten doen.
een mime-groep - constateerde
ik dat ik niet genoeg zitvlees had
voor kantoor. Ik dacht: als ik nu
niet probeer om actrice te wor
den, dan blijf ik mijn leven lang
spijt houden. Ik had alles zo net-,
jes afgemaakt, dat ik wel even
mocht van mezelf."
Kun je de aantrekkingskracht
van het acteren omschrijven?
„Het raakt een snaar in je. Wat je
nog nooit bij iets anders hebt ge
vonden. Het verandert je ook. Ik
werk nu veel intuïtiever. Omdat
je tijdens het spelen met emoties
bezig bent, ga je dat ook in je da
gelijks leven vaker doen. Je moet
gaan zoeken: waar zit een be
paalde emotie bij mij? Gaande
weg kom je gevoelens tegen
waarvan je niet wist dat je ze
had. Je kunt jezelf enorm verras
sen. Bijvoorbeeld hoe ver je woe
de kan gaan."
Was die studie een soort 'verzeke
ring' met het oog op de toekomst
„Misschien, maar als je rechten
niet bijhoudt, versloft dat al snel.
Voor ballet geldt hetzelfde. „Ik
heb de fysiek ervoor. Maar ballet
kun je alleen doen als je je hele
leven ervoor inlevert. Wat dat be
treft ben ik dus een hele slechte."
„Ik ben zo iemand die al gauw te
veel wil. Dat heb ik af moeten le
ren. Maar op de één of andere
manier is er bij mij altijd wel iets
Yavuz
lyc Yilmaz en Oleg Komissarov.
anders dat ik ook wil doen. Vorig
jaar bijvoorbeeld heb ik samen
met mijn vriendje, die eveneens
acteur is, een heel pand in de Jor-
daan verbouwd. Van vier verdie
pingen hebben we er vijf ge
maakt. Alles zelf gedaan. Ge
sloopt, plafonds en leidingen er
uit gehaald, muren afgekrabd, al
les, alles. Ik heb de neiging pro
jecten op me te nemen waarvan
anderen zeggen: je hebt een gaat
je in je hoofd. Het heeft waar
schijnlijk te maken met een soort
roes waarin je dan raakt. Je moet
zoveel energie genereren, dat je
daardoor ook heel veel energie
hebt. Anderzijds kan ik ook on
voorstelbaar lui zijn."
Spijt? Nee, dat komt niet zo vaak
voor. „Het kan me wel heel lang
achtervolgen als ik iemand niet
goed heb behandeld. Ik bezit een
enorm groot rechtvaardigheids
gevoel. Dat heb ik van mijn va
der. Als iemand een ander niet
met respect behandelt bijvoor
beeld. Misschien ben ik daarom
wel rechten gaan studeren. Ik
herinner me nog dat ik in Eind
hoven op school een actie heb
ontketend 'Help Johnny'. Johnny
was namelijk een heel' dik jonge
tje dat altijd werd gepest. Vrese
lijk. Ik bezit ook veel zelfkritiek.
Een overdosis bijna. Op het per
fectionistische af."
In wat voor opzicht is Goede Tij-
den, Slechte Tijden een uitda
ging?
„Je krijgt de meest uiteenlopende
dingen te spelen. Een prachtige
cameraspeeltuin. Dat is een groot
verschil met een theaterstuk dat
je honderd keer achter elkaar op
voert. GTST is elke dag weer een
fantastisch nieuw verhaal. Dood
gewaande zusjes terugvinden,
Weduwe worden, heerlijk. Dat
maakt het zo sjeuïg, zo vet."
Een opstapje naar meer?
Kijk, daar kan ze nou zo kwaad
om worden. „Een opstapje naar
wat? Kijk, televisie is en blijft een
vluchtig medium, hoe je het ook
wendt of keert. Sommige mensen
hebben de illusie dat ze iets ma
ken dat beklijft. Een term als 'op
stapje' suggereert dat Coverstory
of Pleidooi van een betere kwali
teit zouden zijn. Daar ben ik het
pertinent mee oneens. Het zijn
andere dingen. Je kunt geen ap
pels met peren vergelijken! Voor
wat Goede Tijden Slechte Tijden
beoogt - een dagelijkse soap -
heeft het een enorm hoge kwali
teit."
Zijn de mensen niet voornamelijk
geïnteresseerd in de verhaallijn
Caroline de Bruijn: „Het is niet zo dat wij hier maar wat aanklooien."
FOTO DIJKSTRA
en nemen ze de rest eerder op de
koop toe?
„Dat is dan toch ook een manier
van publiek boeien? Als iemand
zegt: je kunt beter een wandeling
maken dan haar dit soort pulp
kijken, kan ik ontzettend boos
worden. Paternalisme en dédain
ten top. Je spreekt een oordeel uit
over het kijkgedrag van twee mil
joen mensen."
„Er komt nogal wat voor kijken
bij wat wij hier doen", zegt ze
strijdvaardig. „Het is niet zo dat
wij hier maar wat aanklooien. In
heel weinig tijd zetten wij hier al
le scènes neer. Tien minuten re
peteren, twintig minuten opne
men per scène.
Werkt het daarom niet extra ge
nadeloos als er iemand bijzit die
zijn vak niet beheerst?
„Ervaring moet je opbouwen.
Waar kun je dat beter doen?"
Er zijn mensen die zeggen: waar
om moet ik gaan zitten kijken
naar gespartel in een kweekvijver
voor mogelijk talent?
„Ik bestrijd ook de term 'kweek
vijver'. Goede Tijden heeft zijn
bestaansrecht in de loop van de
jaren wel bewezen."
Gaan hoge kijkcijfers en goede
kwaliteit dan altijd samen?
„Dat hoeft niet per se. Maar ik
vind het óók onzin om te zeggen:
omdat er zoveel mensen naar kij
ken zal het wel niet goed zijn."
Maar Boudewijn Büch is verliefd
op je.
Ze grijnst. „Op Janine, ja. Ik heb
hem ook een briefje terugge
schreven.
Dat ik als weduwe erg gevlijd
was en niet had gedacht dat een
andere man mij ooit nog in verle
genheid zou kunnen brengen.
Maar meneer Boudewijn, wat heb
ik dan nu: eerst mijnheer Harm-
sen en nu jij. Groetjes, Janine uit
Goede Tijdenland."
Uitgeverij Wel uit Bergen op Zoom pre
senteert morgen 'Wie blijft, die schrijft',
het eerste boek met Nederlandse litera
tuur van allochtone schrijvers in West-
Brabant. De interesse voor deze bloemle
zing is groot. Dat de media de auteurs,
afkomstig uit vier landen, als sociolo
gisch fenomeen zien speelt daarbij een
rol. Uitgever Albert Hagenaars selecteer
de hen echter op hun literaire kwalitei
ten. Hij gaat ervan uit dat deze mensen
vertegenwoordigers zijn van de inzet van
de culturele emancipatie van allochto
nen.
Door Joyce Ernest
Tuncer en Albert Hagenaars, zittend: Rola Nassar,
FOTO RUBEN SCHIPPER
De computers van de Stem-redakteuren kun
nen niet alle buitenlandse namen met de lees
tekens die erop horen schrijven. De compu
ters zijn er nog niet aan gewend dat steeds
meer allochtonen de Nederlandse taal dusda
nig beheersen dat zij zich erin tot de media
kunnen wenden. Een aantal bedient zich ook
van het Nederlands om literatuur te bedrij
ven.
In omringende Europese landen, met name
Duitsland en Frankrijk, zijn een aantal al
lochtone schrijvers zeer succesvol. In Neder
land is het werk van allochtone schrijvers tot
nu toe onder de korenmaat gebleven.
Albert Hagenaars, uitgever en leraar Neder
lands op het Regionale Instituut voor Basis
educatie, vermoedde dat er alleen al in West-
Brabant voldoende kwaliteit moest zijn voor
publicatie. Een oproep leverde al gauw dertig
inzendingen op. Na selectie bleven zes men
sen over voor een bijdrage aan 'Wie blijft, die
schrijft'. Het is voor de lezers de eerste ken
nismaking met Nederlandstalige literatuur
van allochtone schrijvers in West-Brabant.
Bij de media, ook de landelijke, heeft de uit
gave grote interesse gewekt. De uitgever en
zijn auteurs worden overspoeld met uitnodi
gingen voor lezingen, literaire en culturele
evenementen. Ook de Ikon-tv heeft contact
opgenomen.
„De interesse is groter dan normaal. Als uitg-
ver wil ik echter niet dat het wordt gezien als
een sociologisch fenomeen, maar dat de au
teurs worden geaccepteerd in de Nederlandse
literatuur. Dat hun werk op de literaire waar
de wordt geschat. Het gaat niet om iets kort
stondigs. Het is een volgende stap in de ont
wikkeling van allochtonen in Nederland. Na
dat ze opleidingen zijn gaan volgen zet nu de
culturele ontwikkeling in".
'Wie schrijft, die blijft' bevat werk van Neba-
hat Altunbas (Turkije), Mohamed Amezian
(Marokko), Rola Nassar (Palestina), Sandi
Stromberg (Amerika), Yavuz Tuncer (Turkije)
en Saziye Yilmaz (Turkije). Nassar woont nu
in Oudenbosch. Stromberg vertaalt op het
ogenblik Nederlandse literatuur in Houston
(VS). De overige auteurs verblijven in Bergen
op Zoom. Dat is niet toevallig. Deze stad telt
procentueel gezien, onmiddellijk na de vier
grote steden, de meeste buitenlandse inwo
ners.
Afgezien van Sandi Stromberg debuteren alle
schrijvers met deze bundel. Beginnende
schrijvers een kans bieden is een van de uit
gangspunten van de uitgeverij. Hagenaars wil
geen eendagsvliegen. Gelegenheidswerk heeft
hij dan ook niet in de bundel opgenomen.
„Wat gebrek aan kwaliteit had is afgevallen.
Hoe interessant of geëngageerd het ook was
door de thema's die werden aangesneden.
Hoewel de schrijvers zijn vrij gelaten in de
keiize van het onderwerp, gingen alle inzen
dingen over identiteit, vervreemding en ont
worteling".
De jonge Russische kunstenaar Oleg Komis
sarov, afgestudeerd aan St. Joost in Breda en
nu wonend en werkend in Bergen op Zoom,
benadrukt die rode draad met zijn omslagil
lustratie: een uitgetrokken wortel die ont
kiemt tot een pen die wil getuigen. De auteurs
doen dat elk op hun eigen manier in gedich
ten, korte verhalen, essay en een filmscript
(Tuncer).
Van Saziye Yilmaz, afkomstig uit Turkije, is
een fragment gepubliceerd uit de roman die
ze schrijft. Het gaat over het noodgedwongen
vertrek van het straatarme gezin naar Duits
land. Als slechts vier van de vijf kinderen
worden toegelaten beslist het lot dat Saziye
alleen in Turkije moet blijven. Als het gezin
uiteindelijk naar Nederland gaat, kan Sazye
alsnog mee. Ze woont hier sinds '78. De eerste
drie maanden zat ze tussen landgenoten op
het bonenveld. Saziye had een lyceumdiplo
ma en ging ervan uit dat ze verder zou stude
ren. Pas na tien jaar kon ze aan een HBO-op-
leiding beginnen.
„Nederlands heb ik geleerd met de buren, de
tv en het woordenboek. Er waren niet alle
taaiopleidingen voor buitenlanders die er nu
zijn. Ik mocht niet naar een andere stad om te
leren. Ik heb uit Turkije een Engels-Turkse
cursus laten komen. Ik leerde Engels en ver
geleek het met het Nederlands: zo kan het en
zo kan het". Ze schrijft nog altijd het liefst in
het Turks. Ze kan er de diepste gevoelens mee
uitdrukken. Ooit, denk ze, zal dat ook in het
Nederlands komen. Ze droomt tegenwoordig
soms in deze taal. Het wordt beschouwd als
de definitieve overwinning van een taal die je
niet als kind hebt meegekregen.
Hagenaars nam het fragment van Saziye Yil
maz op, omdat het de Nederlandse lezer aan
het denken kan zetten over de erbarmelijke
economische omstandigheden in sommige
landen.
„Maar ook om de verbinding die ze maakt
tussen proza en literatuur. In de gedichten
laat ze ook nog eens twee talen door elkaar
vloeien. In het begin staat het dicht bij elkaar.
Later is het Nederlands haar meer en meer ei
gen".
'Wie blijft, die schrijft' is een uitgave van Wel,
postbus 624, 4600 AP Bergen op Zoom. Tele
foon: 01640-56563/50686.
ZATERDAG 18 MAART 1995 DEEL
Van onze rtv-redactie
Hilversum - Zes keer Freek
de Jonge bij de VPRO. In de
komende maanden duikt de
cabaretier op met een aan
tal tv-programma's, zoals
De O-getuige, een optreden
ter gelegenheid van de ope
ning van het boekenbal.
Zondag is dit 'drama, dat geen
drama meer is' te zien op^Ne-
derland 3. „Een ramp'die maar
geen ramp wilde worden, met
de 50e mei als thema", aldus
De Jonge.
Volgende week zondag staat de
voorsteling Dankzij de dijken
geprogrammeerd, een muzi
kaal evenement van Freek de
Jonge eh de Nits, samenwer
kend onder de noemer Frits.
Tussen 30 april en 21 mei zendt
de VPRO nog vier optredens
uit, net als de andere twee, ge
regisseerd door Jop Panne-
koek.
'De O-getuige', zondag, Neder
land 3, 20.47 uur
Döor onze redacteur Ronald Verstraten
In Gent gaat vandaag voor de derde keer het TIME-festival van
start. Letterlijk uit de startblokken met een stadsloop, naar
analogie van de 'aids-runs' zoals die in Nëw York worden ge
houden. En 's avonds is er een openingsconcert door een alpen
hoorn-orkest. Deze bergpijp dient als middel om te communi
ceren. En daar gaat het festival om: communicatie en verwon
dering.
„Het festival poogt zeer eigen
tijds te zijn. Bijvoorbeeld, de ar
tiesten die aan de editie van '91
deelnamen zijn al lang dood en
begraven. Figuurlijk gezien, na
tuurlijk. Het TIME-festival gaat
eigenlijk over avant-garde." Al
dus spreekt het bureau van de
cultureel gedeputeerde van de
stad Gent. Maar artistiek direc
teur van festival Cis Bierinckx
formuleert het een beetje anders'.
„We willen signalen geveii", zegt
Bierinckx. „Over wat er met ons
aan het gebeuren is. Hoe de men
sen worden overspoeld door de
ééndimensionale beeldcultuur en
hoe die de realiteit vertekent, zo
dat de notie van die realiteit aan
de kant komt te staan." En hij
haalt filmster Dirk Bogarde aan
om tot de kern door te dringen:
„De ui rok na rok afpellen, om
uiteindelijk tot de waarheid te
komen".
De eerste editie van het tweejaar
lijkse evenement was vooral be
doeld om de verschillende kun-
stiniatieven in Gent meer met el
kaar te laten communiceren. Het
programma bestond toen louter
uit bijdragen van Amerikaanse
kunstenaars. 'No stars, no happy
endings, only TIME', was het lei
tmotiv. En nog, want Na 'Kun
stenaars uit de VS' in 1991 en
'Grenzen' in 1993 is 'TIME' nu
het enkelvoudig en allesomvat
tend festivalthema. „De naam is
immers al een statement, dat
staat voor de nieuwste tendensen
van deze tijd", vinden de organi
satoren.
Engagement
Het is een stadsfestival, geen gro-
te-sterren-festival. Alle kunstui
tingen hebben hun inbreng: thea
ter, dans, concerten, film, video,
tentoonstellingen en artistieke
evenementen, die de actualiteit
in de schijnwerpers willen stel
len. „Het is niet zozeer tijdloos,
maar het speelt met de tijd, met
gevoeligheden. Zaken aan de dag
leggen, statements maken over
ons leven", legt Bierinckx nader
uit. „Wat je ziet zijn produkties
en kunstenaars die een zeker
maatschappelijk engagement
uitstralen,"
Participanten in het project zijn
het Museum van Hedendaagse
Kunst, het Nieuwpoortteater,
De gitaarvirtuoos Fred Frith is
een van de deelnemers aan het
Gentse TIME-Festival
jongerentheater Victoria, Kun
stencentrum Vooruit en de Uni
versiteit van Gent. Onderdelen
van het festival vinden dan ook
op die locaties plaats. Enkele na
men: Fred Frith, Roy Fauctree
met 'Dupe', Alain Platel/Arne
Sierens met 'Moeder Kind', het
Nederlands Toneel' Gent/Kaai
theater met 'De Vrouwen' van
Josse de Pauw. Het festival duurt
twee weken, met een uitloop tot
30 april voor enkele tentoonstel
lingen.
In het museum, aan het Citadel
park is tot 30 april een tentoon
stelling te zien met werken van
de Gentse kunstenaar Hugo De-
baere (f1994) en de Nederlandse
fotografe Rineke Dijkstra. De-
baere liet zich inspireren door de
Afrikaanse cultuur, al schiep hij
zijn objecten met een Europese
blik. De foto's van Dijkstra be
staan uit verschillende series die
zij in de afgelopen jaren maakte.
Kenmerkend is haar vermogen
om monumentaliteit en intimiteit
met elkaar in evenwicht te bren
gen.
Een negen meter lange, lichtge
vende, digitale klok komt net on
der het wateroppervlak te liggen,
ter hoogte van de Predikheren-
brug. Het gaat hierbij om het
project 'Object for Water' van
Steven Bachelder en Johan Ro-
senquist uit Stockholm. De klok
registreert de tijd tot op een dui
zendste van een seconde en tikt
onverbiddelijk verder» zonder
zich iets aan )fe trekken van het
gekrakeel rondom. Tegelijkertijd
is er aan de Tweebruggen (Ach
tervisserij) een ander waterpro
ject te zien van de Braziliaanse
kunstenares Maria Teresa Alvez.
In het gebouw van de Vereniging
voor het Museum van de Heden
daagse Kunst (Hofbouwlaan) is
een videotheek 'ingekleed', waar
in de bezoeker naar believen zijn
eigen programma kan samenstel
len aan de hand van 'een afgeme
ten selectie uit de visuele aiitro-
pologie', 'indigenous media' en
'pseudomentaires'. Dat alles on
der de noemer 'SP/RACE INVA
DERS', dagelijks van 14.00 tot
18.00 uur, behalve op maandag.
Meer film en/of video is er op het
FilmFree Foundation Human
Watch International Film Festi
val in Studio Skoop/Universiteit.
Onder het motto 'stijlvol ver
maak na noeste arbeid', worden
tijdens de festivalweekends de
teugels gevierd met speciaal 'late
night entertainment': de Knock
Out Club.
De Braziliaanse alleskunner
Edson Cordeiro poogt daarin,
met een rijkwèidte van vier octa
ven, Mozart met The Stones te
verzoenen (24 maart) en Latin
slagwerker Snowboy uit Enge
land ontlaadt zich 'hard driving'
op 25 maart. Een week later zor
gen Timeshard (GB) en Les Qua-
tre Etoile (Zaïre) voor het nodige
spektakel.
Voor het volledige programma
kunnen belangstellenden terecht
bij het Festivalkantoor van TI
ME, dat is ondergebracht in
Kunstencentrum Vooruit aan de
Sint-Pietersnieuwstraat.
