Weekend
Justitia's
balans
slaat door
I
DE STEM
Met het voorbijschuiven van de seizoe
nen glijdt het O.J. Simpson-proces voort.
Het komt nu de winter uit, gaat de lente
in en neemt de Amerikaanse bevolking
mee naar de zomer 1995. En, als de zaak
geen tempoversnelling krijgt, mogelijk
ook naar het najaar.
Een leven zonder
het geruchtmaken
de proces is voor
Amerikanen steeds
moeilijker voor te
stellen
Het aantal boeken
breidt zich
alsmaar uit.
Na O.J. gaan nu
ook getuigen de
schrijversmarkt op
I
ZATERDAG 18 MAART 1995
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Gerrits kent er voorbeelden te over van. „Veel
te grote discrepanties," vindt hij. „Zware han
del in verdovende middelen die in de Randstad
op een vonnis van zes en in Den Bosch op drie
jaar komt te staan. Overvallen leveren soms
het omgekeerde beeld op. Maar je kunt het ook
meemaken dat het openbaar ministerie een
overvaller voor de politierechter brengt, die
hoogstens zes maanden mag geven. Wie kan
mij uitleggen hoe het mogelijk is dat een over
valler een eis hoort uitspreken van tweeëneen
half jaar waarna de rechter hem met acht
maanden voorwaardelijk de dans laat ont
springen? Dat is toch niet meer te verkopen?"
Zwaardere straffen, weet de Oosterhoutse ad
vocaat Gerrits zeker, dringen de criminaliteit
niet terug.
„Dat hebben over de hele wereld tal van crimi
nologen van naam al bij herhaling aangetoond.
Maar kijk bijvoorbeeld ook maar naar de Ver
enigde Staten. Wanhoopsdaden zijn vooral te
verwachten bij boeven die toch niets meer te
winnen hebben. Kennen wij in ons land bij
voorbeeld zoiets als de seriemoordenaar? Nee
toch.
Maar waarom dan toch die populistische roep
om zwaardere straffen?
„Aan de borreltafel," weet Gerrits, „zijn voet
bal, politiek en strafrecht de meest besproken
onderwerpen. Alleen is het jammer dat de
mensen via de media over voetbal en politiek
aanzienlijk beter worden geïnformeerd dan
over het strafrecht. Er zijn maar weinig goede
strafrecht-verslaggevers. Ze zijn te tellen op
de vingers van één hand."
Dat we op de verkeerde weg zijn, zou volgens
de Oosterhoutse advocaat ook aangetoond
kunnen worden na een zorgvuldige analyse
van de gevangenispopulatie.
„Zo'n onderzoek zou naar mijn heilige over
tuiging aantonen dat er veel te veel psychiatri
sche patiënten in gewone detentie zijn terecht
gekomen. En dus in een verkeerd circuit. Trou
wens, over preventie gesproken, als we morgen
de zogenaamde drugs related crime afschaf
fen, oplossen of tot een eind weten te brengen,
zitten we overmorgen niet meer met een cel
len-tekort. Dan hebben we een gigantisch cel
len-overschot."
„Als er morgen in dit land een referendum
wordt gehouden, zegt de meerderheid van het
Nederlandse volk gegarandeerd dat er meer
cellen moeten komen en dat er zwaarder ge
straft moet worden," denkt de Roosendaalse
strafpleiter mr H. van Asselt. „Wat de mensen
niet door hebben, is dat die maatregelen nou
juist contra-produktief werken. Als ze werke
lijk uit zijn op misdaad-preventie, zouden ze
moeten kiezen voor alternatieve straffen. Dan
zouden ze de rechters moeten bewegen om ver
dachten uit het gevangeniswezen te houden."
Alternatieve straffen?
„Natuurlijk. Dienstverlening, behandeling,
therapie, het is allemaal beter dan detentie."
Maa' de rechters laten hun oren hangen naar
het (Jesundes Volksempfindenl
„Niet allemaal natuurlijk," vindt Van Asselt.
„Maar dat is nou juist het fnuikende. Ik zie nog
te veel discrepantie tussen het vonnis van de
ene en de uitspraak van een andere rechter."
Van Asselt weet vaak tevoren al waar het op
uitdraait.
„Als ik een verdachte moet verdedigen die
XTC-pillen heeft verkocht, heb ik liever een
jongere officier tegenover me en een jongere
rechter. Die hebben vaak een veel milder oor
deel over de maatschappelijke gevaren van
softdrugs. Een al wat oudere rechter vindt alle
drugs maar shabby. En is dus eerder geneigd
om hard te vonnissen."
„Hirsch Ballin," valt Van Asselt zijn collega
Gerrits bij, „is als een olifant door de porse
leinkast gegaan. Uitgebreidere bevoegdheden
voor het opsporingsapparaat, minder rechten
voor de verdachten. De repressieve aanpak
stond bij de vorige minister voorop. Hij heeft
een stereotiep negatief beeld gezet, waarbij wij
als advocaten nota bene met onze cliënten ver
eenzelvigd worden."
Advocaten van kwade zaken, zoals dat in de
volksmond heet?
„Daar komt het op neer. Je kunt daar soms erg
veel last van hebben. Ik doe bijvoorbeeld op
ons kantoor strafrecht, terwijl bijna al mijn
collega's veel meer civiele en commerciële za
ken doen. Ik moet mij elke keer weer afvragen
of mijn verdediging in een bepaalde strafzaak
de belangen van ons kantoor eventueel zou
kunnen schaden. Levert straf pleiten in deze
zaak niet te veel negatieve beeldvorming op?"
Waarom besteedt Van Asselt dan toch tachtig
procent van zijn praktijk aan het strafrecht?
Wat is daar zo leuk aan?
„Poeh," krabt hij zich door de haren, „ik wil
niet te sokkerig overkomen, maar ik werk
graag op straat. Het is een soort gedrevenheid
om die mensen te helpen die door nare omstan
digheden of door domme pech in het verdom
hoekje zijn gekomen."
Is dat het profiel van de gemiddelde Neder
landse verdachte?
„Nou nee, er zijn natuurlijk ook uitschieters
naar boven en naar beneden. Maar er is de
laatste jaren in Nederland een scheef beeld
ontstaan van de omvang van de criminaliteit.
En toch zeker als je die vergelijkt met andere
'beschavingen'. We hebben in ons land niet
meer dan honderdvijftig moorden per jaar. Be
grijp me goed, dat zijn er natuurlijk honderd
vijftig te veel. Maar het is een habbekrats ver
geleken bij een land als de Verenigde Staten."
„Als er hier in de Roosendaalse binnenstad een
schietpartij heeft plaatsgevonden, zelfs zonder
doden of gewonden", zegt Van Asselt; „dan
komt die bij jullie gegarandeerd op de voorpa
gina terecht. In de VS haalt een schietpartij
niet eens de krant."
En voort gaat de Simpson-zaak
Door Mare de Koninck
Amerika beleeft een mild
soort verslaving aan de
duurzame, waar gebeuren
de, tv-serie. De hoofdrol
spelers zijn dagelijks uren
lang te gast in miljoenen
huiskamers.
Ze zijn aangename familie-vrien
den geworden, met hun vertrouwde
gezichten. Marcia Clark, Johnnie
Cochran, Lance Ito, O.J. zelf en de
rest van de club zullen gemist wor
den als het proces ten einde komt.
Als het proces ooit ten einde komt.
Want het leven-zonder is nog moei
lijk voorstelbaar.
Ze zijn ook interessante, onderhou
dende en leerzame huisgenoten, die
acteurs in de kleine rechtszaal in
Los Angeles. Ze zijn een populair
soort professoren rechtsgeleerd
heid, die aanschouwelijk voor de
collegezaal van het Amerikaanse
volk de fascinerende uithoeken ex
ploreren van 's lands gesofisticeerde
juridische landschap.
Opiniepeilingen registreren dat het
Amerikaanse publiek in meerder
heid genoeg heeft van het O.J.
Simpson-proces. Maar tegelijk wij
zen de enquêtes uit dat dat publiek
in meerderheid elke dag langdurig
en geboeid de ingehouden voort
gang ervan gadeslaat. Blijkbaar
gaat het vooroordeel dat iets traags
en langdurigs nu eenmaal saai is,
samen met het feit dat dat in dit ge
val niet opgaat...
Wat helpt om de volkscursus advo
catuur aansprekend te houden, is
dat zijdelingse verhalen voortdu
rend de leiding overnemen van het
hoofdverhaal over football-ster Or-
renthal James Simpson en de dub
bele moord die hij al dan niet ge
pleegd heeft op zijn ex-vrouw Nico
le en haar vrien Ronald Goldman.
En de 'sight-stories' - over de echt
scheidingsperikelen van officier
van justitie Clark, over het lot van
de in quarantaine gehouden jury
leden en over vele, vele andere intri
ges - voltrekken zich niet alleen
buiten, maar ook binnen de rechts
zaal zelve.
Zoals het verhaal-Mark Fuhrman,
naar de gelijknamige rechercheur
van het roemruchte Los Angeles Po
lice Department (LAPD). In het
'proces van de eeuw' is Fuhrman
door de media tot 'de getuige van de
eeuw' uitgeroepen. Want op zijn be
weerde racistische neigingen heb
ben de verdedigers van de zwarte
O.J. hun hoop gevestigd hun cliënt
vrijgesproken te krijgen van de
moord op diens blanke ex Nicole.
Het proces Simpson veranderde de
ze week dan ook in het proces-Fu-
hrman, een wending die goed is
voor een zoveelste opleving van de
volkse interesse. Hoewel Fuhrman
eigenlijk alleen nog maar verhoord
zou moeten worden over wat hij
aantrof, toen hij op de avond van 13
juni vorig jaar naar de plaats van
het misdrijf was geroepen, heeft het
advocatenteam van O.J. de blanke
detective 'op de grill' gelegd om
O.J. Simpson met zijn verdedigers in de rechtszaal. Dagelijks zijn ze rechtstreeks te gast in miljoenen Amerikaanse huishoudens.
hem te doen toegeven, dat hij haat
dragend is jegens zwarte mensen.
Het is een poging van de verdedi
ging om Fuhrman af te schilderen
als een onbetrouwbare engerd,
wiens voor O.J. belastende getuige
nis dus even onbetrouwbaar zou
zijn.
Fuhrman zegt een intussen wereld
beroemde bebloede handschoen te
hebben gevonden op een gangpad in
Simpsons landgoed. De speurder
was daarheen gegaan, nadat hij Ni
cole dood had aangetroffen bij haar
appartement (op 3 kilometer van
Simpsons huis), waar de andere
handschoen van hetzelfde bebloede
paar lag. Simpsons raadslieden voe
ren aan dat Fuhrman zelf een van
de handschoenen naar Simpsons
huis heeft kunnen meenemen en
daar neerleggen om zo een vals
spoor naar de 'dader' uit te zetten.
Als Fuhrman inderdaad een racist
is, dan zou hij tot zo'n smerige
streek in staat zijn geweest...
Maar hoewel de glad geschoren Fu
hrman in veler ogen een typische
engerd is, hebben Simpsons advo
caten de grootste moeite de waar
achtigheid van zijn haat jegens
zwarten te staven. Ze moeten aan
komen met getuigen als Kathleen
Bell en Andrea Terry, die beweren
dat de politieman in 1986 tegen
over hen afschuwelijke uitspraken
heeft gedaan. Zoals: 'alle nikkers
moesten op een hoop gedreven en
verbrand worden.' En: 'als ik een
zwarte man met een blanke vrouw
in een auto zie, houd ik ze per defi
nitie aan.'
Maar volgens de aanklager van O.J.
is Fuhrman een nette vakbekwame
rechercheur en zijn getuigen als
Bell en Terry behalve 'stokoud' ook
onbetrouwbaar, gezien de roem en
het geld dat iedereen te beurt kan
vallen, die zich in het beeld van het
Simpson-proces weet te werken. Zo
is Kathleen Bell al een avond lang te
gast geweest op de tv-show Larry
King live. Mark Fuhrman zweert
haar nooit te hebben ontmoet...
Hoe dat zij, deze week bracht een
fascinerende dagenlange confronta
tie tussen de kalme ('full cop') Fuhr
man en de advocaat die door O.J.
voor dit onderdeel van zijn verdedi
ging is aangewezen: de gerenom
meerde strafrechtpleiter F. Lee Bai
ley. Die laatste ging te werk volgens
het recept, dat hij zelf heeft be
schreven in zijn boek 'Een benade
ring van het kruisverhoor': eerst al
leraardigst en begripvol en lang
zaam maar zeker harder en vijandi
ger.
Doch Bailey slaagde er maar niet in
om de uiterst geconcentreerde en
De openbare aanklager Marcia Clark en Simpsons advocaat F. Lee Bailey tijdens een van hun confronta
ties. FOTO AP
professioneel reagerende Furhman
te verleiden tot aanwijzingen, dat
hij iets tegen de gekleurde mede
mens heeft en/of iets heeft uitge
haald met een handschoen. De een
voudige politieman bleef volop
overeind tegen alle vernuftige on
dervragingstechniek van Bailey.
Maar zoals de juridische medewer
kers van de tv-omroepen het pu
bliek uitleggen, kan Bailey de veld
slag tegen Fuhrman verliezen, maar
daarmee de grotere oorlog om vrij
spraak voor O.J. toch winnen. En
natuurlijk is de sluwe advocaat zich
daar van in elk van zijn lettergrepen
bewust. Alleen al dagenlang vragen
stellen als 'is het niet waar wat me
vrouw X zegt, dat u toen en toen ne
gers nikkers hebt genoemd?', kan
bij de juryleden, die over O.J.'s lot
moeten beslissen, twijfel zaaien
over de rechtschapenheid van de
getuige.
Dat dit een juryproces is, kan im
mers buitengewoon voordelig uit
werken voor de verdachte. Als alles
gezegd en gedaan is, zullen de
twaalf gezworenen immers una
niem het schuldig moeten uitspre
ken, anders gaat O.J. vrij uit. Hoe
overweldigend het bewijs tegen
hem ook lijkt, er hoeft maar één ju
rylid vol te houden, dat er 'redelijke
twijfel' bestaat aan de schijnbare
schuld, en er kan geen veroordeling
volgen. En zoals O.J.'s verdedigers
allemachtig goed weten, zijn acht
van de twaalf juryleden zwart en is
het hoe dan ook interessant om de
'rassenkaart uit te spelen'.
En ondanks de bittere kritiek van
aanklager Clark jegens dit soort
'oneigenlijke advocatuur', zet de
verdediging ook andere dwaalspo
ren uit voor de jury. Bijvoorbeeld
het spoor, dat Nicole en Ron Gold
man vermoord kunnen zijn door
drughandelaren.
De hele vorige week werd een ande
re rechercheur, Tom Lange, over die
theorie verhoord. Deze hield vol dat
er geen enkele aanwijzing voor zo
iets is. Maar intussen was de jury
gebombardeerd met informatie over
schijnbaar ver gezochte connecties.
Zo was Nicoles vriendin Faye Re-
snick verslaafd aan cocaïne en zou
een huurmoordenaar bij vergissing
Nicole hebben gedood in plaats van
Resnick, die een cocaïneschuld zou
hebben kunnen gehad aan de drug
maffia. Hoe onwaarschijnlijk ook,
er hoeft maar één jurylid niet eens
van overtuigd te worden, maar er
alleen maar door aan het twijfelen
te worden gebracht over de moge
lijkheid.
En hoewel de juryleden officieel
niets over de Simpson-zaak kunnen
vernemen, wat buiten de rechtszaal
wordt gezegd en geschreven, 'lek
ken' O.J.'s advocaten allerhande ge
ruchten over de 'maffia-connectie'
naar de pers. Daarin wemelt het nu
van de verhalen over het web van
verbindingen tussen O.J., Nicole,
Faye Resnick en maffiosi als 'Tony
the Admiral' oftewel 'Tony Rome'
(die intussen een verhouding zou
hebben met Nicoles zus Denise) en
Joey Ippolito van de misdaadfami
lie de Cavalcante uit New Jersey.
Men weet nooit wat van die geruch
ten de jury-leden tóch bereikt.
Intussen is het onder journalisten
een publiek geheim, waar in Los
Angeles de twaalf jury-leden en de
acht nog overgebleven reserves 'ge
vangen' worden gehouden. Maar op
publikatie daarvan staat zware
straf. En dus hoort de bevolking al
leen over het anonieme bijna hon
derd jaar oude super luxe hotel,
waar de hele zevende etage is afge
huurd (a 3.500 per nacht) voor de
22 eveneens anonieme burgers, die
er verwend worden met goed eten
en drinken en exclusieve concerten.
Dagelijks krijgen ze kranten waar
uit alles over O.J. is weggeknipt en
die er dan ook als papieren kettin
gen uitzien. De liften naar hun ver
blijf worden streng bewaakt, hun
post gecensureerd en hun telefoon
gesprekken afgeluisterd. Vooral de
schandaalpers weet te melden dat
de onderlinge spanningen van ra
cistische aard er om te snijden zijn.
Weliswaar mogen de jury-leden in
het weekend intiem bezoek van
echtgenoot of minnaar ontvangen,
maar hun verdenking dat hun ka
mers worden afgeluisterd en afge
keken, bederft veel van het poten
tiële plezier.
"ntussen ook blijft de literaire
O.J.-industrie zich uitbreiden en
de hele proces-gang bedreigen.
.Nadat O.J. zelf zijn boek - met
geluidsband - had gepubliceerd en
er tal van boeken over Nicole zijn
verschenen, gaan nu ook steeds
meer getuigen de schrijversmarkt
op. Fay Resnick heeft dat al gedaan,
Simpsons huisvriend Kato Kaelin
moet nog wachten met publicatie
tot zijn optreden in de rechtszaal
achter de rug zal zijn en ook Mark
Fuhrman kan op lucratieve uitnodi
gingen rekenen om zijn belevenis
sen te boekstaven. En spoedig zal
een serie academische uitgaven vol
gen over alle veranderingen die het
proces van de eeuw de Amerikaanse
rechtspraak, mediawereld etc. aan
doet.
Andere getuigen krijgen grote som
men geld van de tv-roddelprogram-
ma's aangeboden voor hun 'exclu
sieve' relaas. Veel ernstige juristen
zien aankomen dat de massale 'ver
ontreiniging van getuigen met geld'
uiteindelijk vechter Lance Ito ertoe
zal nopen de hele rechtszaak ongel
dig te verklaren.
Het einde van de O.J. Simpson-zaak
is in al zijn nog steeds uitdijende
proporties dan ook nog lang niet in
zicht. Tot vermaak en tot lering van
de supermogendheid Amerika, die
zich toch al steeds meer terugtrok
van de buitenwereld en die nu dank
zij het Simpson-spektakel ervaart
hoezeer zij in de nieuwe wereld-or
de zichzelf - en toch ook weer een
verbaasde buitenwereld - eeuwig
weet te fascineren.
ueie
B,
