Subtiele gebaren bij het theeschenken Henk Eikenaar: monografie en drie exposities Subtiele bijzonder boeiend Bioscopen van MGM in april onder de hamer Repeteren voor 6Mikado' ingewikkeld r Overgebleven Beatles komen met nieuwe songs DE STEM GROTE GIDS Japanse houtsneden uit Nederlands bezit te zien in Amsterdam en Leiden Blind Met VRIJDAG 17 MAART 1995 ^4 Door Jace van de Ven Het is spitsuur in de carrière van kunstenaar Henk Eike naar (49 jaar) uit Riel. Zon dag verschijnt een monogra fie over hem en zowel in Baarle-Hertog (B), Maas tricht als Nijmegen zijn mo menteel exposities aan zijn werk gewijd. Eikenaar volgde een opleiding aan de Tilburgse Academie voor Beeldende Vorming. Hij won daar de academieprijs en de compositieprijs voor De dochters van de Pharao. Dat veelbeloven de begin betekende niet dat het met de carrière van Henk Eike naar van het begin af aan van een leien dakje is gegaan. Hij heeft zelfs een tijd in een schuurtje achter zijn huis in rot tend vlees meelwormen ge kweekt voor dierenwinkels. Sedert een jaar of tien is stapge- wijs het succes bij de kunstenaar uit Riel binnengewandeld. Hij werd door verschillende galeries gevraagd om te exposeren en ook kreeg hij een vaste schare van bewonderaars die zijn kleu rige, poëtische werk gingen ko pen. Een van Eikenaars karakte ristieken zijn olieverflagen die, als waren zij doorschijnend, over elkaar liggen. Vaak zijn zijn in spiratiebronnen in Spanje te vinden. De flamenco is er een van en vooral het werk van de dichter Federico Garcia Lorca. De tekst voor de monografie Henk Eikenaar werd geschreven door de hoofdredacteur van Kunstbeeld, Frans Duister. Hij noemt het kunstenaarschap van Eikenaar 'een gevecht om het evenwicht in de chaos en tegelijk om het behoud van een soort levensluchtige chaos in het even wicht'. Het boek wordt zondag 19 maart om 15.00 uur in Gale rie De Verbeelding in Baarle- Hertog (B) gepresenteerd. Dat gebeurt door Frans Duister zelf. Sjak Walrave speelt op de piano en Henk Eikenaar signeert. Ook op de zaterdagen 25 maart en 1 èn 8 april zal Eikenaar in De Verbeelding aanwezig zijn om te signeren en desgewenst een klei ne tekening te maken in een verkocht boek. De monografie Henk Eikenaar, 100 full color afbeeldingen en 50 zwart-wit, uitgegeven door Kem pen Group, 156 pag. grootformaat, gebonden, kost 75. De over zichtstentoonstellingen van zijn werk zijn in Galerie De Verbeel ding, Klokkenstraat 12, Baarle-Her tog (B): t/m 23 april; open van donderdag t/m zondag van 13-17 uur; in Delta Art Gallery, Oranjesin gel 2A in Nijmegen (tot 8 april) en in Galerie Wolfs, Hoogbrugstraat 69 in Maastricht Door KoosTuitjer De opmars van Japanse hout sneden in Europa is een 19e eeuwse successtory. De open stelling in 1854 van Japan, leidde tot een run van verza melaars op dit exotisch kun startikel. Kunstenaars waren de voorlopers onder hen, zo is het verhaal. Maar handeldrij vende Nederlanders - zij hadden in de periode van afweer van vreemdelingen al tijd een streepje voor gehad - waren hen toch voor. Hun verzamelingen belandden later veelal in het Museum voor Volkenkunde in Leiden en in het Rijkmuseum in Amsterdam. Lei den en Amsterdam leenden re cent hun collecties uit aan Ja pan. De zending is inmiddels terug in ons land. Beide musea hebben eendrachtig besloten de prenten nu ook zelf aan de wand te hangen. Een courtisane is een chique da me die thee schenkt en bij aan reiken daarvan aan een gast haar kimono angstvallig dicht houdt. Zo zien de Japanners haar. En clie opvatting over deze histori sche hostessen willen ze voorlo pig ook handhaven. Geen enkele onzedige prent keerde vanuit Nederland tijdelijk in Japan te rug. Terwijl er indertijd toch ■veel vrolijke plaatjes met courti sanes in de hoofdrol het land uit gekomen waren. Want die wor den ook bewaard in de Leidse en Amsterdamse musea. Niet de bewaarders van deze twee topcollecties zijn verant woordelijk voor deze censuur. De Japanners zelf waren naar Nederland gekomen om hun keuze voor een reizende exposi tie te bepalen. Over de voorkeur die de Japanners aan de dag legden, hebben hun Nederlandse bruikleengevers zich ook ver baasd. Niet eens zozeer over de veronachtzaming van prikkel- prenten. Maar wél over het feit dat kunsthistorisch gesproken prikkelende prenten óók terzijde werden geschoven. De Amsterdamse conservator Ger Luijten: „Onze Japanse col lega's hadden slechts oog voor bekend werk van overbekende kunstenaars. Japanners kicken op wat beroemd is. De gretigheid naar wat exclusief is, missen zij. Daar kijk je toch van op. Maar we hebben de Japanners toch gedwongen om ook iets minder traditioneels op te hangen. Dat waren we verplicht aan onze schatten, vonden we." Stripverhaal Courtisanes, maar ook acteurs, zijn de hoofdrolspelers in het uitgehangen stripverhaal over het ingetogen leven in het histo risch Japan. Wat dat betreft ver schilt de duo tentoonstelling in. Leiden en Amsterdam weinig van het Biedermeier-verhaal dat momenteel in Den Bosch ten toongesteld wordt. Net als hun collega's in Wenen in de 19e eeuw zetten ook Japanse kunste naars een keurige rose bril op V*«BAZ,Nq Een zoon begraaft zijn vader, dat is de natuurwet. En het is even gewoon dat hij hem tege lijk met het schepje zand bijna vergeten is. Nog wat handen drukken bij de koffie na, een paar weken ongemakkelijke rouw als de versleten fauteuil uit de bejaardenflat arriveert en wat verbazing over de goed ver borgen geheime geuren die uit de resten niet vernietigde correspon dentie opstijgen. Dan is het leven definitief voorbij. Vader is bijgezet, in zerk en herinnering. De buitengewone zoon doet het anders. Die leeft namens vader voort. Neemt de zaak over, betaalt de schuldeisers af om vaders naam te zuiveren en doet alles om vaders werk te laten voortbestaan. Emiel van Moerkerken, nu net zelf overleden, was zo'n zoon. Hij kon de laatste adem uit het door longkanker verziekte lichaam niet uitblazen zo lang hij zijn vader geen recht had gedaan. En hij had zelf genoeg ondernomen om daar met trots op terug te kijken. Had hij aan het eind van zijn leven alleen zijn eigen erfenis gerangschikt, zou niemand hem dat hebben kwalijk genomen. Behalve Emiel zelf. Emiel van Moerkerken was de beroemdste blindeman van Nederland en toch kon hij gewoon zien. Hij was filmer, fotograaf en camera man. Meteen Gouden Kalf bekroond vanwege zijn 'Volgend jaar in Holysloot'. Een korte film, ooit vertoond door de KRO, die hij zelf regisseerde en waarin hij als blinde de hoofdrol speelde. Achter zijn uitgestoken blindenstok aan doorkruiste hij land na land. Het was zo levensecht dat er bijna geen werkstuk van de Amsterdamse Filmaca demie kon komen of Emiel van Moerkerken was er in te zien als blindeman. Van Moerkerken gaf les. In cameratechniek aan de Filmacademie en in waarnemingspsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Maar daarbij bleef het niet. Hij schreef verhalen, uitgekomen bij De Bezige Bij onder de schuilnaam Eric Terduyn, werkte mee aan het illegale blad 'De Schone Zakdoek', publiceerde fotoboeken, was cameraman bij vooroorlogs propagandistisch communistisch film materiaal, maakte tv-documentaires, assisteerde bij de beroemdste mislukking uit de Nederlandse filmhistorie 'Lentelied' van Simon Koster waarin alle toenmalige toneelcoryfeeën speelden, maar was vooral surrealist. Een van de weinigen in Nederland. Van Moerkerken was bescheiden, maar niet verlegen uitgevallen. Hij kende iedereen. De familie Mann, André Gide, Du Perron en bentgenoot Chris van Geel. Voor de oorlog ging hij naar Parijs, belde gewoon aan bij de paus van het surrealisme, André Breton, wist zich in zijn schooljongensfrans binnen te praten en de maitre zo ver te krijgen dat hij voor hem poseerde. Breton, Dali, Man Ray, alle groten van die dagen lieten zich door de toen nog zo goed als baardeloze knaap fotograferen. Van Moerker ken was innemend door zijn ontwapenende zelfspot. Vlak voor zijn dood, hij was kaal door de chemotherapie, liep met een stok en kon nauwelijks nog een traptrede op, meldde hij zich buiten adem bij een vriendin met de woorden 'hier voor je staat een voormalige ladykil ler'. Voor een normaal mens zou wat Van Moerkerken in de 78 jaar van zijn bestaan verricht had, voldoende zijn om van de eeuwige rust te gaan genieten. Niet voor Emiel. Zijn vader verdiende eerherstel. De oude Van Moerkerken, P.H. jr., in 1951 overleden en met een wanstaltig grafmonument geeerd op Driehuis-Westerveld, was in zijn tijd naast hoogleraar een enigszins bekend schrijver. Vooral van historische romans. Zijn cyclus 'De gedachte der tijden' (1918-1924) wordt nog verstoftin antiquariaten aangetroffen. Het sobere, zakelij ke verhaal begint bij de wederdopers en loopt door tot aan de Franse Revolutie en de Commune van Parijs. De nieuwe en nieuwste geschiedenis in een paar banden vol verbeelding. Van Moerkerken jr. wordt niet meer gelezen. Het Letterkundig Museum te Den Haag vond het daarom niet nodig de stukken die ze van hem hebben, goed in de catalogus op te nemen. Zoon Emiel ontdekte dat en rustte niet voor er gerechtigheid geschiedde. De Amsterdamse Universiteitsbibliotheek, waaraan hij het restant van de archiefstukken had geschonken en die er blij mee bleek, diende ook het Haagse mapje van vader in bezit te krijgen. De starre Haagse directeur Korteweg weigerde en het kwam tot een proces. Emiel van Moerkerken won, een paar uur voor zijn dood. De rechter bleek niet blind voor het terecht verlangen van de zoon zijn verwekker nog de laatste eer te kunnen bewijzen. wanneer zij het dagelijks leven in Edo (de historische benaming voor Tokyo) afschilderden. Van bovenaf opgelegde strenge voorschriften gaven hen trou wens weinig ruimte. In de han del te brengen prenten moesten eerst ter goedkeuring aan de censor worden aangeboden. Die plaatste dan een teken (kiwame: het is goedgekeurd) op het ont werp. De akkoordverklaring werd later meegedrukt. Wie de procedure aan zijn laars lapte, ging het gevang in of raakte zijn bezit kwijt. De staat riep deze censuur in het leven, maar droeg de toepassing aan de uitgeverswereld op. Dat scheelde de overheid in de kos ten. Elke dienstdoende censor uitgever telde wel op zijn pas sen. Ook hij werd op een niet misselijk wijze op de vingers getikt, wanneer hij iets door had laten gaan dat in strijd met de wet was. Onder het bed Elke onzedelijke prent werd daarom angstvallig achterge houden. Maar ook in het heden daagse Japan heerst grote terug houdendheid op dat punt, weet de Leidse deskundige Matti For- rer. Hij maakt deel uit van een select samengesteld internatio naal comité, dat studie verricht naar de ver onder het bed weg geschoven prentkunst. Drs. Matti Forrer: „De wet be paalt dat de afbeelding van het lichaam dient op te houden bij het schaamhaar. Vroeger was dat nog strenger gereglemen teerd. Waar de regels overtreden waren, én dat kwam op ruime schaal voor, weigeren musea nog steeds om de erotische nummers uit hun collecties ter inzage te geven. Ze doen daar heel moei lijk over, terwijl wij als comité toch geen kleine jongens zijn. Noch wat onze leeftijd, noch wat ons wetenschappelijk niveau be treft. Vijf van de zes comitéle den, twee Japanners, twee Ame rikanen en twee Nederlanders, zijn hoogleraar." Kuisheid Het zedige karakter van de nu tentoongestelde prenten, maakt dat je ook met je moeder naar Leiden en Amsterdam kun gaan. En alle kuisheid rond de courti sanes en acteurs (actrices had je niet, mannen speelden ook vrou wenrollen, net als in de tijd van Shakespeare) heeft ook haar charme. Want natuurlijk kleur den de ontwerpers de schijn bij. Zij stopten allerlei verwijzingen naar de aard van het courtisa- nenbedrijf in hun afbeeldingen van de preutse theeschenksters. Daar is het leuk naar zoeken. Dat vermaak trokken ook de oorspronkelijke eigenaren uit hun aankopen. Zij begrepen de vingerwijzingen terdege. Bij on ze Jan Steen gebeurde dat trou wens niet anders. Maar de sym boliek in de Japanse prentkunst 'De behekste kat' (1852) van Utagawa Kunisada, te zien in het Rijksmuseum in Amsterdam. is toch net iets subtieler. Een van de verhullende medede lingen is het volgende beeld. Een dame wacht haar bezoek af. De heer in kwestie draagt een para plu, want ook in Japan kon het vreselijk regenen op weg naar de courtisanenwijk. Als bij een in geving, strekt de dame haar hand naar de paraplu uit. En met twee vingers beroert zij het afgeplatte uiteinde van de plus teek Meneer kan nu rustig bin nen komen. Of hij nu ook direct aan de thee gaat, valt te betwij felen na dit gebaar. En theedrin ken kun je nog altijd. Hooggesloten De afgebeelde vrouwen dragen de kleding hooggesloten, tot aan hun bevallige halzen. Want lelij ke vrouwen werden niet gedrukt. Onder hun schitterende gewa den, droegen zij ook ondergewa den. Soms is daar een stukje van te zien. Ter hoogte van de voet jes, bijvoorbeeld. En dat is nu vreemd: het ondergewaad valt in plooien, die toch erg veel lijken op andere lichaamsplooien, die je bij een dame kunt vermoeden. Voor wie niet op dergelijke de tails wil letten, valt er genoeg te zien op al deze kunstige en wer kelijk schitterende druksels. De techniek was (en is trouwens nog steeds) buitengewoon bewerke lijk. Eerst werd een tekening door middel van kervingen in een houten blok overgebracht. Maar terwille van de kleur, en dat is wel de grote fascinatie van deze prenten, werden ook nog eens twintig en soms ook wel dertig andere blokken ten be hoeve van een en dezelfde prent bewerkt. Deze routing over der tig blokken leidt uiteindelijk tot onwaarschijnlijk transparante hoogtepunten van de drukkunst. Vakmanschap Het vakmanschap van de pren- tenmakers ontwikkelde zich ih Edo op een steeds hoger niveau. Amsterdam (anp) - De veertien MGM-bioscopen in ons land worden in opdracht van Crédit Lyonnais Bank Nederland NV (CLBN) dit vooraar geveild. MGM Cine mas huurt de bioscopen van Cinema 5 Europe NV. Deze vennootschap, die niet tot MGM behoort, komt zijn hypotheekverplichtingen aan de bank niet na. De bio scoopveiling wordt in april gehouden door Jones Lans Wootton makelaars. Het gaat om vijf theaters in Amsterdam (waaronder Tuschinski) drie in Den Haag, vier in Rotterdam, één in Utrecht en één in Groningen. Als de gebouwen in handen zouden komen van MGM, betekent dit dat alle 450 MGM-theaters in Europa eigendom zijn van Crédit Lyonnais (CL, de moeder van CLBN). Dat kreeg de keten in handen nadat de roemruchte Italiaan Parretti op de fles ging inclusief zijn met veel CL-geld verworven Amerikaanse fiimI maatschappij MGM. Overigens wil CL de hele bioscoopketen graag kwijt. Gegadig den zijn mogelijk Rank Organisation en Philips-dochter Poly gram. Maar meer dan eeuwen hielden zij wel vast aan een vastomlijnd produktieproces. Daarbij was al lereerst een ontwerper en vervol gens een blokkensnijder een drukker en een uitgever betrok ken. In de Japanse hofstad wa ren talloze van dergelijke kwar tetten in de weer. De oudste tentoonstelde hout snede dateert uit het eind van de zeventiende eeuw. De jongste binnen deze selectie uit 1927. Het Prentenkabinet van het Rijksmuseum is ook geïnteres seerd in later werk, maar dat is om de continuïteit te behouden. Toch zie je hoe vanaf 1900 het Japans karakter in de prenten westerse invloeden ondergaat. En met dat moment hebben de samenstellers van de tentoon stelling willen besluiten. Rijksmuseum voor Volkenkunde, Steenstraat 1, Leiden. Tot en met 28 mei. Di. t/m vr. 10-17; za. zo. en feestdagen 12-17 uur. Rijksmuseum, Stadhouderskade 42, Amsterdam. Tot en met 28 mei. Dagelijks van 10-17 uur. Roosendaal - De Kring. 'Bouwmeester Solness' van Henrik Ibsen door Theater Antigone. Regie (en bewer king): Ignace Cornelissen. Ge speeld door Dries Smits, Ka- trien De Becker, Rosemarie Bergmans, Arthur Boni e.a. Gezien op donderdag 16 maart. Op 29 maart in Ter- neuzen, 30 maart in Ooster hout. Door Marjan Mes Twee seizoenen na Toneel groep Amsterdam heeft nu ook het Vlaamse Theater An tigone uit Kortrijk een prach tige, modern aandoende voorstelling gemaakt van Bouwmeester Solness, het mooie drama uit 1892 van Henrik Ibsen, waarvan de rij ke symboliek zich wonderwel blijkt te lenen voor een sobe re voorstelling. Had het Amsterdamse gezel schap gekozen voor een immens, hoog decor dat verwees naar het streven van de bouwmeester om tot in de hemel te kunnen bou wen, Antigone speelt het drama juist in een kleine, bijna lege ruimte. Daarin komt iedere spel- nuance, hoe klein ook, heel sub tiel tot zijn recht. Een benau wend mortuarium van lichtge kleurd hout met in het midden een berg houtskool, die begint te roken wanneer het verdrongen verleden van Solness naarboven komt. We zien de bouwmeester hier geen torenspits beklimmen maar met blote voeten over de bran dende kolen lopen, daartoe uit gedaagd door het jonge meisje dat plotseling in zijn leven komt. Deze Hilde Wangel was er der tien jaar geleden bij toen hij de torenspits beklom die hij had gebouwd. Ze was toen nog een kind. Zij beweert dat hij haar toen zijn 'prinsesje' noemde, haar gekust heeft en haar be loofde om haar later te komen halen om een 'koninkrijk' voor haar te bouwen. Nu eist die Hilde van hem dat hij zijn belof te nakomt. Het jonge, roekeloze en uitda gende meisje is plotseling in zijn huis waar hij lijdt onder de i derende ouderdom en z schuldgevoel jegens zijn vrouw; die hij verwaarloosd heeft te voordele van zijn eigen machten roem. Schuldig voelt hij zich ook j aan de brand van zijn vt huis en de dood van hun twee kinderen, die deze tot gevolg had. Schuld schrijft hij met gro te houtskoolletters op de muur. Bang is de ouder wordende I bouwmeester bovenal om zijn macht te verliezen aan de jeugd. Maar hij verlangt ook naar die jeugd, merkt hij nu dat jeug kind voor hem staat en hem uitdaagt tot het bouwen van 'luchtkastelen' en het nog e< maal najagen van geluk en verrichten van een grootse daa Gods eigen bouwmeester he Solness zich gevoeld, hij bouwde I kerken waarvan de spitsen tot m de hemel reikten. Na het leed dat in zijn leven kwam, waardoc ook de band met zijn vrouw I verloor, wilde hij geen kathedra- i len meer bouwen. Alleen nog huizen voor mensen, maar op zijn eigen nieuwe huis bouwdt hij toch weer een hoge i Hilde Wangel vuurt hem genade loos aan om die spits te beklim-1 men en stuurt hem zo t wild(?) de dood in. Dries Smits, wat een magnifieke1 acteur, speelt de bouwmeester schitterend; onnadrukkelijk en zonder pathos. Een artistieke ro manticus en jongensachtige, i volwassen dromer die onweer staanbaar charmant kan zijn maar ook wanhopig. De Hilde van de piepjonge Katrien de Becker is sensueel, listig en ver leidelijk; een weergaloos mooi ingeleefde rol. Ook de bijrollen, o.a. van Arthur Boni als de dok-1 ter en Rosemarie Bergmans als mevrouw Solness, zijn voortref felijk in deze fijnzinnig geregis-1 seerde, fysieke voorstelling. De nominatie voor de Gouden Gids Publieksprijs waardig. Gistera vond werd aan de groep de hier bij behorende oorkonde uitge reikt. VERVOLG VAN VOORPAGINA GROTE GIDS „Maar échte op zichzelf staande dans is er weinig. Het is meer bewegen om de scenes aantrek kelijk te maken. Het bewegen is onderdeel van het geheel. Alles in deze produktie is onlosmake lijk van elkaar", licht choreo graaf Harry Verrijckt toe. Verrijckt heeft al verschillende keren de choreografie voor een BOV-produktie gedaan. De Ber gen op Zoomse Muziek- en Bal letschool levert bijna het hele orkest, aangevuld met een pro fessioneel groepje Belgische vio listen. Contrabassist Aad de Weck zit voor het eerst in een dergelijk orkest. Met zichtbare pret zegt hij: „Ik ben klassiek ingesteld. Een Bach- en Beethovenfreak. Dit is een heel andere wereld! Maar het is een leuk stuk. Ook lachen, zeg! Hier meespelen, het heeft wel iets". De solisten betrekt de BOV over wegend uit eigen gelederen. Frans Koevoets, Cocky Stuart en Peter Witjes zijn aangetrokken voor een gastrol. Peter Witjes speelt de titelrol. „De Mikado! Ik vind het een gemakkelijke rol. Ik speel slechts in twee scenes en muzikaal ge zien heeft deze rol voor mij geen bijzondere moeilijkheidsgraad. De muziek spreekt aan. Hij is melodisch heel afwisselend". Pierre van Broekhoven, die de algehele muzikale leiding voert, heeft aan de oorspronkelijke muziek niets veranderd. De ori ginele versie is uitstekend. En De Groot heeft het stuk zo ver taald dat het ritme intact is gebleven. „Een moeilijkheid voor het koor is dat de mannenstemmen vrij hoog staan, omdat 'De Mikado' voor Engelse stemmen is ge schreven. Het repeteren is inge wikkeld, omdat er zoveel man nen- en vrouwenkoren apart in voorkomen. Maar het zijn ju weeltjes"! Kostuums 'De Mikado' oogt ook als een plaatje. Eric Elich, die de decors heeft ontworpen, heeft daar van af eind augustus met drie, vier mensen iedere week een avond aan gewerkt en vanaf januari nog meer. Erik Drewes, werkzaam op het atelier van de Nederlandse Ope ra Stichting, heeft speciaal voor deze produktie ruim tachtig kos tuums bedacht. Ze gemaakt van een overdaad aan zijden en satij nen stoffen. „Als ze de kleding hadden ge huurd zouden het traditionele kimono's zijn geworden. En ze willen er een eigen stempel op drukken. Ik heb geprobeerd om de humor in het stuk ook in de kostuums te brengen. Bijvoor beeld door een een decoratie van muzieknoten in plaats van Ja panse tekens". Jolanda Koenders heeft alle so listenkostuums gemaakt. Ze zit in het zaaltje naast het repetitie lokaal achter de naaimachine. Als dadelijk de pauze voorbij is moet alles af zijn. Ze geeft een enkel gewaad snel een finishing touch. In een rode kimono moet binnen vijf minuten nog een rits. Jawel, dat lukt. De kostuums zijn maanden gele den aangemeten. Wat onwennig trekt de cast de kleding voor het eerst aan. De première lijkt op eens heel dichtbij. Arthur van Broekhoven leeft zich al in: „Straks in het theater hangt er een bepaalde sfeer. Je ziet het De Bergse Operette Vereniging repeteert voor 'De Mikado' publiek in de zaal en je ruikt een bepaalde lucht. Een mengeling van grime, verf, stof en zweet". Op zaterdag 18 maart is in stads schouwburg De Maagd in Bergen op Zoom een galapremière van 'De Mikado', georganiseerd door de ge zamenlijke serviceclubs ten bate van de Zonnebloem. Aanvang 20.15 uur. Op zondag 19 maart is om 14.00 uur een matineevoorstelling En al- 1 toen va: t psych ;chik j niet Wilma l deskunc ge ic h met b< als me het na ds i alleen pelen, ideal i hij 1 huis' alsjet ak zc t eenvoi in New York (ap) - De drie nog overgebleven Beatles zullen nog j dit jaar nieuwe songs uitbrengen. Dat heeft Paul McCartney bekend gemaakt. De nieuwe songs zullen uitgebracht worden als onderdeel van 1 voor het einde van dit jaar geplande The Beatles Anthologie, een tien I uur durende televisiedocumentaire. McCartney, Ringo Star en Ge orge Harrison begonnen vorig jaar in Londen te werken aan iet material voor de bloemlezing, waaronder een niet eerder uitgebrach- j te song van de in 1980 vermoorde John Lennon, Free As A Bird. nEgTEM mrecht - Massa's men: Len m de knoei doo. Werkstress. Soms bran den ze gewoon op. F- indat de werkdruk leen nog maar zal te 'n, lijkt het einde de epidemie van ps; "he arbeidsongeschik' eidsgevallen nog licht. Professor Wi gchaufeli, psycholoog n de Universiteit vai Utrecht, hield er onlan ,jjn oratie over. Een sPrek met een desku i op het gebied van burnout-syndroom. 'Schaufeli: Ik begin r 'voorbeeld. Arend was een «en leerkracht, die het uitdaging zag om kansarme jeren een échte kans in derwijs te gevem Maar paar jaar kreeg hl] steeds Het gevoel enkel en alleei maar voor meester te spelen zijn oorspronkelijke iJ" was weinig meer over en felde sterk of hij wel geschikt voor het onderwijs." Het liefste zou hij zich ergei school terugtrekken om' na te kijken; 'als ik maar niets meer met die leerlingen hoef te doen'. Hij de zich zo moe, zo leeg en - geknepen. Hij kon het eem weg niet langer opbrengen zijn aandacht en energie i leerlingen te pompen. Hij op." „Dat voorbeeld vertelt het haal van een leraar. Maar politieagenten en verpleegki gen overkomt het ook. Dooi werk kunnen ze emotioneel geput en opgebrand raken, noemen we burnout." Wilmar Schaufeli is psycho Kortgeleden hield hij aan de versiteit Utrecht zijn eerstel ciêle rede als hoogleraar in ganisatiepsychologie. Een over burnout. De meeste mensen weten we het betekent om overrent overwerkt of overspannen te Maar wat is burnout nou prt „Burnout heeft óók met moeidheid te maken. M< zeggen dat ze helemaal öp Net als mensen die oversp; of overwerkt zijn. Ze hebbe het gevoel dat ze minder p: ren. Maar bij burnout komt nog iets bij. Mensen die altij vrij veel inzet en idealism werkt hebben, gaan afstan men van de mensen met v werken. Hun betrokke neemt af. Hun enthousiasm dwijnt. Ze worden cynischi uiteindelijk dooft het vla tje." „Het is eigenlijk iets dat in toeneemt. Het begint met ning op het werk. Dat is nil zonders. Dat heeft iederee eens. Van werk word je Door Jan Koesen De Middellandse Zee ziek. Hij is nog steeds de woorden van Toon Hermans, zo blauw, 2 I blauw. Maar talloze varen bedreigen deze wieg van de westerse schaving. Van de Cöt d'Azur tot aan de wa ren voor Troje, van E nibals stranden tot a de glorie van Venetië Griekenland tot de a van Gibraltar, de Mé terranée lijkt op veel plaatsen een open vr nis vat. Het strand is een plaatje reisfolder. Zonovergoten een azuurblauwe zee, lijven, ligbedden en der dat zand roert dit een horrorfilm w muziek aanzwellen. de lichten floepen as de bars, de restaurants winkels lonken. En va duistere strand komt in beweging dat op zeeschildpad. Miljoenen en hebben zijn soungei ren op het land, zich heerd naar de zee, schijnsel van m Maar het beestje, j m verwarring. En om, negeert de zee 1 an en schommelt P®, naar de boulevard dood. Op het st hare vertrapte even dat niet eens jle?' gedood onder de toeristen. tónri0 milioen oi 00 kilometer van de in de geb parasc zich 1 was, i.Het 1 aan if zoi is de vanuit een ET lij miljoenen 1 soortgenoten 3 1- AA. tersti d maan en uit 1 het dra waar hi naar c geleid c pas t strand liggei j, ont licht h de voe eitjes, bewoners "■«vmcier lange Middellandse Zee iden aai toeriste ton afval is a gedump ir komt minerale olie 300 ton lood, miljoen ton r FOTO DE STEM/BENS voor de Zonnebloem. Verder zij?' uitvoeringen op dinsdag 21, derdag 2% vrijdag 24 zaterdag maart (aanvang steeds zu.iz „j j en zondag 26 maart, aanvang uur. 1 5on 10,° milioen v! I?llJoen ton a orbehandeling ze zee. Elk i~- 00° ton mi: jon kwik) 3800 fosfaten 1 en 60.000 ton ?n daar kan «nststrook, m f®v°ig, zegt ^neP van de massale "Anjvjcn tuil i ton wasmiddel de niet de massaie algengroe duizenden dode zee, v( tegen. milieu Verenigde ~'oei, vies dolfiji

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 20