Ander lichaam geven aan je geest'
BOEKENLEGGER
KINDERBOEKEN
de stem
Patrick Modiano: een
foto uit het verleden
Jeugdboek Anne Provoost
wint twee grote prijzen
Intense Spaanse herinneringen van Munoz Molina
Boekenmarkt Turfschip wil
jaarlijkse traditie worden
Pver Indianen, piraten
en nachtelijk gespuis
peStem
BOEKENGIDS
'De vriendschap' van Connie Palmen overtuigende ideeënroman
D
Noordervliet in Groningen
Deltamapje
van Ab Sok
Het fysiek
beeld
van Caro
VRIJDAG 17 MAART 1995
Door Marjan Mes
Heden en verleden, herinnering
en verbeelding schuiven weer in
genieus over elkaar heen in de
korte roman Hondelente van Pa
trick Modiano (1945). De obsessie
met het verleden, met name de
periode rond de Tweede Wereld
oorlog, die hijzelf niet bewust
heeft beleefd, is een constant ge
geven in het werk van deze Fran
se (en joodse) auteur.
Een teruggevonden foto kan plot
seling de herinnering op gang
brengen, hoewel het meer een
kwestie van verbeelding is, om
dat het geheugen na jaren de kij
ker meestal in de steek heeft ge
laten. Het is een favoriet thema
van deze thriller-achtige auteur,
ook nu weer in Hondelente.
De ik-figuur, die zich gaandeweg
als de schrijver zelf zal ontpop
pen, vindt een foto terug waar hij
en zijn toenmalige vriendin op
staan. Een foto uit 1964 gemaakt
door ene Francis Jansen. Als 19-
jarige raakte hij sterk onder de
indruk van deze raadselachtige
man, een fotograaf die nog met de
vermaarde Amerikaanse foto
graaf Robert Capa had samenge
werkt en die als jood in het con
centratiekamp Drancy had geze
ten.
Nadat de 19-jarige ik-figuur sa
men met deze Jansen diens foto
archief had geordend, verdween
Jansen spoorloos. Dertig jaar
heeft de schrijver niet meer aan
hem gedacht, maar nu raakt hij
plotseling weer geintrigeerd door
de onvolledige herinneringen aan
de man. Is het de hondelente van
1992, die aan die lente van 1964
doet denken of de teruggevonden
foto?
Tijdens zijn speurtocht naar het
verleden ontdekt hij nieuwe ver
banden zonder dat het raadsel
Jansen kan worden opgelost. Een
vriendin van Jansen, Colette
Laurent, blijkt ook een vriendin
van de ouders van de schrijver te
zijn geweest en in toevallige
Patrick Modiano
FOTO MEULENHOFF
voorbijgangers worden andere
bekenden van weleer herkend.
Maar zijn ze het ook?
Bij Modiano volgt daarop geen
antwoord want zijn romans zijn
geen echte thrillers met een ont
knoping, maar ingenieuze varia
ties op het thema van de relatie
tussen verleden en geheugen. In
een kale, maar zeer trefzekere
taal wordt een raadselachtige
sfeer opgeroepen, die zich hier
vooral richt op het gegeven van
de fotograaf wiens werk nog be
staat terwijl hij zelf afwezig is.
Hondelente markeert Modiano's
toenemende versobering en zal
vooral de liefhebbers van zijn ty
pisch Franse, koel onderzoeken
de stijl aanspreken. De vroege
werken, zoals de met de Prix
Goncourt onderscheiden roman
De straat van de donkere winkels
waren intrigerender in hun be
schrijving van een duistere sche
merwereld vol labyrintische lo-
katies en dubieuze figuren.
Hondelente is opnieuw helder en
exact vertaald door Edu Borger,
die hiervoor een werkbeurs van
de Stichting Fonds voor de Lette
ren ontving.
Patrick Modiano: 'Hondelente'.
Uitg. Meulenhoff, prijs 29.90.
De Vlaamse schrijfster Anne Pro
voost (30) wil geen vrijblijvende
boeken schrijven. Haar romans
zijn er voor het leesplezier, dat is
zeker. Maar ze moeten ook ergens
over gaan. Vijf jaar geleden de
buteerde ze met een roman over
seksuele kindermishandeling,
Mijn tante is een grindewal. Het
boek kreeg in België twee prijzen
voor jeugdliteratuur.
Vallen, haar tweede roman, gaat
over racisme. Voor het boek, be
stemd voor 14-jarigen, ontving ze
vorige week in Amsterdam de
Woutertje Pieterse Prijs van
25.000 gulden en kort daarna ook
in Brussel een Gouden Uil in de
sector kinder- en jeugdliteratuur
(40.000 gulden).
Het boek is bedoeld als waar
schuwing tegen extreem-rechts,
vertelt Provoost aan haar Ant
werpse keukentafel. De schrijf
ster woont vlak bij het Centraal
Station, in een wijk met veel bui
tenlanders. Op straat ziet ze hoe
haar zwarte en gesluierde buurt
genoten een andere behandeling
krijgen dan zij. Racisme speelt
zich letterlijk voor haar deur af.
'Ken uw vijand' is haar motto.
„Door jongeren te laten zien hoe
een neo-nazi spreekt, hoopt ik ze
te waarschuwen tegen elk bruin-
denken."
De opkomst van het Vlaams Blok,
dat in Antwerpen bij de verkie
zingen 24 procent van de stem
men behaalde, vormde geen di
recte inspiratiebron. „De eerste
versie schreef ik in 1991, vóór de
verkiezingen. Maar de actualiteit
inspireerde me natuurlijk wel. Ik
zag, vooral na de val van de
Muur, de opkomst van extreem
rechts in Duitsland, ik hoorde Le
Pen in Frankrijk."
Vallen is het verhaal van de 16-
jarige Lucas die met zijn moeder
vakantie viert in het huis van zijn
kort daarvoor gestorven grootva
der. In het dorp doen praatjes de
ronde over het oorlogsverleden
van opa. De puber weet niks van
die verzwegen gebeurtenissen.
Terwijl hij achter de waarheid
komt, raakt hij in de ban van
neo-nazi Benoït. „Word niet zo
als je grootvader", waarschuwt
zijn moeder nog vergeefs.
Het boek vertoont volgens de jury
van Woutertje Pieterse Prijs trek
ken van een klassiek noodlot:
traag, maar onontkoombaar gaat
het op het huiveringwekkende
slot aan. Provoost verhaalt 'zon
der gepreek, zonder terechtwij
zing, zonder moralisme', stelt het
juryrapport ook.
Het doet haar genoegen dat de
roman ook volwassenen aan
spreekt, want dat is met zo'n on
derwerp niet gemakkelijk. „Een
volwassen lezer staat óf aan mijn
kant - en dan leert hij niks van
mijn boek - óf hij is extreem
rechts en dan wil hij zijn mening
toch niet herzien. Dat is eigen
aan mensen met extremistische
ideeën." Jongeren daarentegen
staan nog open voor nieuwe op
vattingen. „Misschien zijn er een
paar die door dit boek hun me
ning vormen."
Bezig zijn met 'de problemen van
de wereld' kreeg Provoost van
huis uit mee. De komst van haar
kinderen versterkten dat gevoel
misschien alleen nog maar. De
oudste is bijna twee; de jongste
vier maanden. „Daardoor besef je
nog meer dat je een vuist moet
maken. Dat je niet later tegen ze
hoeft te zeggen: 'Ik heb er niks
aan gedaan'." Lichtvoetige boe
ken kan ze daarom niet schrijven.
Ze wil er haar tijd ook niet aan
besteden.
Haar volgende boek - in haar
hoofd al klaar - zal gaan over de
Afrika-moeheid. Voor veel men
sen is dat continent afgeschreven.
Ze zijn het beu geld over te ma
ken zonder dat het iets lijkt op te
lossen. Provoost gokt dat het vol
gend jaar in de boekwinkel ligt,
maar het kan ook langer duren,
want de toekenning van de twee
prijzen bezorgt haar faalangst.
Dat overkwam haar ook na haar
eerste roman. Ze was 'plots om
hoog gebombardeerd'. Het schrij
ven kostte daarna veel moeite.
Uiteraard is Provoost blij met
beide prijzen. „Dit geld betekent
dat ik kinderopvang kan betalen,
iemand kan huren om thuis te
poetsen en te strijken, en m'n
deeltijdbaan kan halveren."
Door Johan Diepstraten
Het eerste deel (pag 9-123) van
De vriendschap van Connie Pal
men is zeer matig, het tweede
deel (pag 125-220) aanmerkelijk
beter en deel drie (223-312) is
fabuleus goed. Het is opvallend
dat de literaire kritiek - op basis
van drukproeven razendsnel
met haar oordeel - een unanieme
mening heeft over de afzonder
lijke delen, maar dat het totaal
oordeel over de roman telkens
weer anders uitvalt.
Wie de nadruk legt op deel 1
waarin de tienjarige Kit terug
kijkt op haar vriendschap met
Ara, is teleurgesteld. Wie onder
de indruk is van het slotgedeel
te, waarin de dertigjarige filoso
fe Kit de vriendschap evalueert,
vergoelijkt de eerste honderd
pagina's. De vraag of De vriend
schap een goede roman is, kan
eenvoudigweg niet met ja of nee
worden beantwoord, omdat de
drie delen naar inhoud en vorm
onvergelijkbaar zijn.
De vriendschap ontwikkelt zich
tot een filosofisch betoog dat
aansluit op haar debuutroman
De wetten (1991). Daarin ont
moet Marie Deniet zeven man
nen die hun kennis aan haar
doorgeven in de hoop dat ze be
ter begrijpt hoe de wereld in el
kaar steekt. De filosoof onthult
haar de belofte van Nietzsche:
wie de kunst van het denken
eenmaal beheerst, wacht de
hoogste vorm van geluk. Dat is
één van de belangrijkste thema's
van de nieuwe roman.
Consumentengids
Catherina ('Kit') Buts, hoofd
persoon van De vriendschap,
weet na verloop van tijd waar
alles om draait. 'Zie de filosofie
maar als een soort consumen
tengids. Eeuwenlang al doen fi
losofen niets anders dan het
aanprijzen van ontastbare goe
deren, van het goede, het schone
en het ware, en ze doen dit pre
cies als andere reclamemakers:
ze beloven je iets, ze beloven je
dat je er gelukkiger van wordt.
Voor de liefde, de waarheid en
het goede is meer reclame ge
maakt dan voor welk produkt
ook. Filosofen vragen alleen een
andere prijs. Geluk is niet te
koop. Op de keper beschouwd is
de prijs altijd dezelfde: inzicht
en zelfkennis.'
Aan het einde van de roman
heeft Kit zoveel inzicht en zelf
kennis dat haar één ding rest:
net als voor Marie Deniet is ook
voor Kit de enige uitweg het
schrijven. 'Schrijven is een an
der lichaam geven aan je geest,'
luidt het credo en de roman kan
gezien worden als het resultaat
van dat inzicht.
De glasheldere roman is keurig
Connie Palmen
verdeeld in drie delen waarin de
hoofdpersoon achtereenvolgens
tien jaar ('Dingen en woorden'),
bijna twintig ('Eten en drinken')
en vervolgens dertig jaar ('Werk
en liefde') is.
De vriendschap heeft dezelfde
overzichtelijkheid als De wet
ten: Connie Palmen neemt als
het ware de lezer aan de hand
mee om hem te overtuigen van
haar filosofische gelijk dat han
delt over de mysterieuze verbin
tenis tussen lichaam en geest.
'Het is het meest afgelikte
vraagstuk aller tijden,' laat Pal
men haar hoofdpersoon opmer
ken en schrijft er vervolgens een
dikke roman over. Dit soort re
lativeringen maakt het werk van
Connie Palmen op zijn minst
sympathiek.
Om de lezer te overtuigen heeft
Palmen een aantal literaire mid
delen toegepast.
'Tot nu toe heb ik pas twee stij
len serieus overwogen. De ene is
een soort Libelle-geneuzel over
moeilijke dingen, de andere is
een brief aan jou,' schrijft Kit op
FOTO KLAAS KOPPE
één van de laatste pagina's van
de roman aan haar onweer
staanbare vriendin Ara. Met alle
respect voor Connie Palmen: het
eerste deel heeft inderdaad veel
weg van Libelle-geneuzel.
Nonchalance
Het leven van Kit wordt be
heerst door dat ene meisje Bar
bara ('Ara') Callenbach. In het
schooljaar 1965-1966 ontmoet
Kit haar: 'Ze stond er op een
manier, zoals ik nog nooit ie
mand had zien staan, met een
soevereine nonchalance: uitda
gend, trots en onverschillig.'
Vanaf dit moment weet Kit dat
zij aan Ara verbonden is 'alsof
zij op een eigenaardige wijze
mijn lichaam borg in het hare.'
In ruim honderd pagina's be
schrijft Connie Palmen de
vriendschap tussen Kit en Ara,
twee tegengestelde meisjes die
dezelfde initialen hebben (B.C.-
C.B.), 'alleen omgekeerd'. Kit is
mager, een denkertje en taalbe-
hendig, Ara juist uitzonderlijk
dik en woordblind. 'Voor Ara is
de wereld verdeeld in lichaam
en geest, natuur en cultuur, en
zij heeft het lichaam en de na
tuur in pacht voor zichzelf en de
geest en de cultuur voor mij.
Van dat soort duidelijkheid hou
ik erg, want ze bespaart je een
hoop gedoe.'
Het is de moeder van Kit die
haar voorhoudt dat ze zich niet
moet hechten. Aan niks en nie
mand, hooguit aan de familie. In
enkele wel geslaagde passages
krijgt de lezer een indruk hoe
Kit worstelt met begrippen als
veiligheid en angst, vertrouwen
en verraad, heftigheid en rust,
zorg en verwaarlozing. Het we
reldbeeld van de tienjarige Kit
heeft al een hoog filosofisch ge
halte.
Het tweede gedeelte van de ro
man handelt voornamelijk over
de verslavingen van Kit en Ara
en de angst om zich aan anderen
te binden. Ara blijkt de hele dag
aan eten te denken, Kit komt in
aanraking met alcohol. Losjes
presenteert Connie Palmen al
lerhande ideeën over de macht
van het woord, over kennis en
over schuld. 'Met dat geleuter in
mijn hoofd kan ik urenlang
doorgaan,' klinkt het ergens ba
dinerend, maar de lezer weet al
lang dat Connie Palmen haar
best doet om haar particuliere
ideeën over obsessies zo aanne
melijk mogelijk te ventileren.
Intiem
Het beste uit De vriendschap is
in het middengedeelte van de
roman terug te vinden. Het is
bovendien het meest intieme ge
deelte omdat hier het lichame
lijke de overhand heeft: de bijna
twintigjarige Kit verkrampt bij
iedere aanraking, behalve als
Ara haar streelt. Kit wil zich
aan niemand hechten, en ver
zoekt zelfs een arts om haar te
steriliseren.
Als Kit eenmaal dertig is, afge
studeerd in de psychologie en de
filosofie, denkt ze de essentie
van het leven te kennen, nadat
ze zo lang heeft nagedacht over
lot en keuze, lichaam en geest,
gevoel en verstand. 'Je zou kun
nen zeggen,' schrijft Kit aan
Ara, 'dat verbintenissen ons le
ven zin geven en dat het tevens
de verbintenissen zijn die ons le
ven zwaar maken.' Dit mag wat
cryptisch klinken, de uitleg in
het laatste deel is overtuigend,
zo overtuigend dat bepaalde op
vattingen blijven zoemen in het
hoofd van de lezer. De literaire
verbeelding mag in De vriend
schap niet bijster groot zijn,
maar wie het boek leest als
ideeënroman kan alleen maar
onder de indruk zijn.
Connie Palmen: 'De vriend
schap'.
Uitg. Prometheus, prijs 34,90.
Anne Provoost met de Woutertje Pieterse Prijs
FOTO JEROEN VAN PUTTEN
Door Elly Poppe-Stolk
De meeste boeken met herinneringen ont
staan als hun auteurs ouder zijn geworden
en genoeg tijd hebben om in alle rust hun er
varingen te ordenen en op te schrijven. Toch
is er vaak een aanleiding om eerder met een
terugblik te komen. Zo heeft de nog lang
niet bejaarde Spaanse schrijver Antonio
Munoz Molina met zijn Ruiter in de storm
weliswaar geen echte memoires geschreven,
maar het boek is een zeer persoonlijke te
rugblik in het recente Spaanse verleden en
de auteur heeft er nooit een geheim van ge
maakt dat het veel autobiografisch materi
aal bevat.
In 1991 werd dit boek bekroond met de Pre-
mio Planeta, de belangrijkste jaarlijkse lite
raire onderscheiding in Spanje. Tijdens een
interview vertelde Munoz Molina toen wat
de aanleiding tot deze roman was geweest:
hij had een grootvader die hem graag verha
len vertelde, meestal over zijn eigen verle
den en dat van de andere bewoners van het
Zuid-Spaanse plaatsje Ubeda. Toen die
stem door hoge ouderdom verstomde, be
sloot hij dit kleinschalige, maar unieke ver
leden in een boek te herscheppen, zodat het
niet verloren zou gaan.
Munoz Molina werd in 1956 geboren in het
Andalusische Ubeda. Manuel, de hoofdper
soon van Ruiter in de storm (naar één van
Manuels favoriete popsongs Riders on the
storm van Jim Morrison) kwam in hetzelfde
jaar ter wereld in het door de auteur verzon
nen stadje Magina, dat precies op dezelfde
plaats blijkt te liggen als Ubeda. Even opge
lucht als de auteur aan het begin van de ja
ren zeventig zijn geboorteplaats de rug toe
keerde om in Madrid journalistiek te gaan
studeren, vertrok Manuel uit Magina om in
Madrid een tolkenopleiding te volgen en la
ter als conferentietolk van de ene naar de
andere stip op de aardbol te reizen. Ook Ma
nuel heeft een grootvader die vroeger goed
kon vertellen.
De reden waarom Manuel terugkijkt is zijn
persoonlijke situatie van het moment. Op
zijn vijfendertigste is het tot hem doorge
drongen dat zijn ongebonden kosmopoliti
sche leven, waarnaar hij als jongen zo had
verlangd, hem helemaal niet bevredigt. Juist
als gevoelens van eenzaamheid en ontworte
ling hem meer deprimeren dan ooit, ontmoet
hij Nadia, een gescheiden vrouw van zijn
leeftijd. Zij blijkt de dochter te zijn van een
Amerikaanse moeder en een Spaanse vader,
een republikeinse generaal uit Magina die in
1939, toen Franco de Burgeroorlog defini
tief had gewonnen, in ballingschap was ge
gaan.
De liefdesrelatie van Manuel en Nadia ver-
Antonio Munoz Molina
FOTO DE GEUS
diept zich naarmate ze elkaar meer vertellen
over hun verleden. Ze ontdekken hierin veel
gemeenschappelijks omdat Nadia toen ze
zeventien was een jaartje met haar vader in
Magina woonde. Manuels verhalen bestrij
ken naast zijn eigen verleden ook dat van
zijn ouders en grootouders. Nadia geeft de
in Magina tot een legende uitgegroeide per
soonlijkheid van haar vader menselijke pro
porties. Verder worden hun geheugen en
fantasie geprikkeld door een hutkoffer vol
foto's van inwoners van Magina. Stapels fo
to's, die een oude, gedreven beroepsfoto
graaf indertijd aan Nadia's vader had ge
schonken.
Dictatuur
Zo is een indrukwekkend, vaak aangrijpend
beeld ontstaan van het recente Spaanse ver
leden zoals dat werd beleefd, of liever ge
voeld, door gewone mensen, vanaf de roeri
ge jaren vóór de Burgeroorlog (1936-1939)
tot 1991, ruim 15 jaar na de lange, troostelo
ze dictatuur van Franco.
Wat in deze roman vooral respect afdwingt
is de psychologische kant van die beleving,
of het nu om Manuel en Nadia zelf gaat of
om de personen die zij tot leven brengen.
Dat Manuel, die zich in zijn tienertijd tot
verstikkens toe opgesloten voelde in Magi
na, nu zo gevoelvol kan terugkijken, kan
niet alleen maar verklaard worden door het
feit dat hij inmiddels als volwassene heeft
ervaren dat zijn verleden deel uitmaakt van
zijn persoonlijkheid. De benodigde aanvul
lende verklaring geeft hij zelf, als hij bekent
dat hij het begrip 'herinnering' is gaan rela
tiveren. Want hij heeft ontdekt dat 'bijna
niets is geweest zoals ik dacht dat het was,
zoals iemand binnen in mij, een onbetrouw
bare archivaris, een geduldige, verborgen,
leugenachtige, ijverige verteller, me voor
hield dat het was.' Hij gunt zich dan ook het
voorrecht om de herinneringen die hij niet
meer bezit, zelf te bedenken.
Fantasie
Vooral het eerste gedeelte met de veelzeg
gende titel Het rijk der stemmen, dat over de
tijd vóór Manuels geboorte gaat, illustreert
wat een moois er kan ontstaan als een goede
schrijver aan de slag gaat met wat op de zeef
van zijn geheugen is blijven liggen, aange
vuld met zijn inlevingsvermogen en zijn
fantasie. Via Manuel laat Munoz Molina
zien, voelen, horen en ruiken hoe het vroe
ger moest zijn geweest. Hij vertelt niet veel
over het hete Andalusië, maar des te meer
over de ijzige regen tijdens de olijvenoogst
in januari, de kou, armoede en honger in de
jeugd van zijn ouders, tijdens die absurde
Burgeroorlog, het luguber weergalmende
geluid van deurkloppers en een passerend
rijtuig in de donkere, verlaten en kille stra
ten. Hij ontroert, wekt huivering, maar
werkt soms ook bewust op de lachspieren.
Ruiter in de storm is niet alleen wat de in
houd, maar ook wat de stijl betreft een
schitterend boek. Veel intrigerende gebeur
tenissen komen aanvankelijk zijdelings ter
sprake en worden via een knappe dosering
stechniek geleidelijk aan helemaal bekend
gemaakt. Een ander perfect toegepast
procédé is de thrillerachtige opbouw van
een aantal episodes. Deze verteltechniek be
heerst Munoz Molina bijzonder goed, zoals
al bleek uit zijn eerder verschenen romans
Winter in Lissabon en Prins der Duisternis,
die niet voor niets zijn verfilmd.
Uitgesproken literair is het gebruik van be
paalde voorwerpen als katalysator van ver
schillende herinneringen, een procédé dat
vooral door Proust bekend is geworden. In
Ruiter in de storm duikt onder meer dezelf
de reproduktie van een Hollands schilderij
regelmatig op, steeds gekoppeld aan nieuwe
herinneringen.
Aan het slot van het boek verwart het Ma
nuel dat verleden en toekomst tegelijk aan
hem trekken. De toekomst wint het, met het
besef dat je zo intens terug kunt kijken als je
wilt, maar dat terugkeren onmogelijk is.
Antonio Munoz Molina: 'Ruiter in de storm'.
Uitg. De Geus, prijs f 60
Op de dag na de Boekenweek, op
zondag 26 maart, wordt in het
Turfschip in Breda de eerste
Beurs van Tweedehands en Ver-
zamelwaardige Boeken en Ander
Oud Papier gehouden.
De gehele grote zaal van het
Turfschip is tussen 10.00 uur en
16.30 uur gevuld met boeken
stands. „Wij vonden dat het tijd
werd ergens in het zuiden van
Nederland een groot opgezette
boekenmarkt te organiseren", al
dus organisator Loet Donders uit
Veghel.
„Ons voorbeeld is de jaarlijkse
Boekenmarkt in Deventer, elke
eerste zondag in augustus. Die
markt is een groot succes. Daar
willen wij naar toe: elk jaar in het
Turfschip, liefst tijdens of gelijk
na afloop van de Boekenweek".
Zowel de tweedehands boekhan
del als particulieren schrijven
zich voor deze markt in. Op dit
moment zijn het al een stuk of
honderd tafels bezet.
Het gaat niet alleen om boeken,
maar ook om curiosa, kranten,
weekbladen, tijdschriften, strips,
prenten, prentbriefkaarten, ka
lenders, posters. Ook specialis
men zullen op de beurs vertegen
woordigd zijn, zoals topografie,
illustratie, esoterie, koken, poë-
Nelleke Noordervliet wordt de nieuwe gastschrijver aan de Rijksuni
versiteit Groningen. Ze is de tiende schij ver die dit ambt aan de R(J(
bekleedt. De K.L. Poll Stichting voor Onderwijs, Kunst en Wetei
schap organiseert het gastschrijverschap.
Komend najaar zal Noordervliet in het openbaar college geven,
geeft ze voor studenten en belangstellenden zes colleges over het fc
ma 'Grenzen' en staan enkele werkcolleges op het programma. Noor
dervliet publiceerde in 1993 haar vierde roman, De naam van ii
der. Ze studeerde Nederlands in Leiden.
zie, scheep- en luchtvaart, W
kinderboeken, streekromans
„De beurs is bedoeld voor echt.
boekenwurmen én voor een tJ;
publiek", aldus Donders fr
nodigen de mensen ook uit li
boeken mee te nemen, diezei,
plaatse kunnen aanbieden of
ten taxeren. Wij mikken on it
groot publiek uit de Randsta
Vlaanderen en Brabant."
De grafisch kunstenaar An n
(1917) heeft een levensh,
voorkeur voor bruggen, dan®,
zendmasten, flyovers en andi
streng geometrisch vormgegett,
kunstwerken in de weg- en
terbouw.
De Deltawerken vc..„vu m
Sok een ideaal werkterrein.
sen 1959 en 1969 legde hij devet
schillende objecten van deze wet
ken vast in een grote reeks 1%
grafieën.
Twintig van deze Delta-,.™
van Pan Sok zijn verschenen il
een klein boekje in de Slib-reeks
onder de titel Deltamap. ft
deeltje is een uitgave van j
Stichting Kunstuitleen
Prijs 10,-.
Door Muriel Boll
Een beetje Indiaan is het derde
boek dat Anton van der Kolk
schreef over Marita uit Costa Ri
ca. Drie jaar geleden kwam ze
met haar moeder naar Nederland
om bij Erik te gaan wonen. Hoe
ze dat vond en wat haar opviel in
dat nieuwe, vreemde land staat
beschreven in Een pelikaan op
straat en in De dikke danseres.
Marita is nu negen jaar en ze
woont inmiddels al drie jaar in
Nederland. Met haar kleine zusje
Carola, haar moeder en Erik gaat
ze met vakantie terug naar Costa
Rica, of liever, naar het Hertenei
land waar Abuela, haar oma,
woont. Ze kan zich niet veel meer
herinneren van haar eiland, ze
spreekt nog wel redelijk Spaans
en binnen de kortste keren voelt
ze zich dan ook weer thuis. Haar
oude vriendje Tony vindt het reu
zesaai op Herteneiland, in de stad
gebeurt veel meer.
Van der Kolk zet de cultuurver
schillen duidelijk naast elkaar,
daar heeft hij geen grote woorden
of ingewikkelde constructies
voor nodig. Je ontdekt ze eigen
lijk met Marita, spelenderwijs.
Op die manier krijg je een heel
authentiek beeld van Marita's fa
milie en van het eilandleven waar
ze sinds kort electriciteit hebben.
Ook de oorspronkelijke Indiaan
se bewoners, de Chorotegas, en
hun cultuur komen ter sprake, ei
genlijk is Marita zelf 'een beetje
Indiaan'. De schrijver kijkt naar
de cultuurverschillen zoals kin
deren dat doen, via steentjes, le
guanen en apen, schelpen; ooms
en tantes vertellen oude, geheim
zinnige verhalen. Het zijn korte
hoofdstukken in eenvoudig, hel
der Nederlands, maar er gaat wel
een hele wereld voor je open.
Vlot
Een beetje omgekeerd is het in de
Bolleboosserie die uitgeverij
Zwijsen bedacht voor kinderen
die technisch heel vlot lezen,
maar nog niet toe zijn aan een in
gewikkelde inhoud. De serie
voorziet beslist in een behoefte,
en de boeken horen dan ook tot
de bestverkochte van het vorige
jaar.
Je kunt een verantwoorde seri
bedenken, echt goed verkoel
worden de boeken alleen i
ook goed geschreven zijn,
bijvoorbeeld 's Nachts is alles m
ders van Paul van Loon. Die hol
zich gespecialiseerd in
boeken, en in dit boekje draw
weliswaar heksen, spoken
krokodillen op, echt bloedsto
lend is het vrolijke verhaal nie
De hoofdfiguur Marjolein kan
dat nachtelijke gespuis heel go«
aan, terwijl ze eigenlijk zo 1
is in het donker, dat ze in
plast omdat ze er 's nachts nie
uit durft. Toch roept ze keihar
het tegenovergestelde:
helemaal niet, ik durf 's nacht
wel in een tent te slapen!' En dl
kan Marjolein niet meer terug.
Van Loon trekt Marjoleins ba»;
heid er zachtjes en humoristis
uit door middel van een tuinka
bouter. Er komt veel aan
voor dit verhaal, een ontvoerd
baby, een Zwarte Vledder, te
koning en een koningin, maarhe
verhaal zit goed in elkaar en
echt goed geschreven.
Piraat
Een echte piratenmeid van Ei
Rooijers is ook goed
Kim krijgt voor haar
een verrekijker uit een
hands-winkel, ooit was hij va
een echte piraat. Door die kijkt
komt Kim in contact met kap
tein Breedkaak, piratenkonii
Goudtand, oude landkaarten t
geheime schatten, precies
het hoort.
Rooijers voldoet op een heel 1»
tige manier aan je verwacht»
gen. Kim draagt een ooglapje
wordt erom geplaagd, dat is
basis van haar verhaal. Ze vtf
een echte piratenmeid die
kaart kan lezen dan de ouwe
ten in het vak, en dus vindtzi)r
felbegeerde schat.
A. van der Kolk: 'Een beetje IJ
aan'. Hi. C. Fialkowski. Uitg.
Goor. Prijs 24,90. Leeftijd 7-10j«
F. van Loon: "s Nachts is alle
ders'. III. A. Floogstad. Uitg. Zwip
Prijs 16,95. Leeftijd 7-8 jaar.
E. Rooijers: 'Een echte piraw
meid'. III. A. Floogstad. Uitg. J*
sen. Prijs 16,95. Leeftijd 7-8 jaar
Tekening van Camila Fialkowski in 'Een beetje Indiaan
Door Frits de Coninc|
Breda krijgt er
Nog voor dat hei
eerste voorstellii
al een veel bespr
dan ook, het stas
we Stadskantoo
terkazerne die li
aangepaste func
dat aandacht trt
genzinnigheid e
weieens het nie
kan worden.
Waar oude functie
ruimte ontstaat in h
sen de singels, rijst
ter op. Een verandi
Breda dat in de hoe
wordt door de tor
watertoren aan de s
de suikerfabriek
Alle turbulentie ov
en exploitatie hebl
vloedig bezig gehou
dit alles onbesprokc
van opmerkelijke a:
gebouw dat vraagt
al in Breda waarnee
het zo karakteristie
in de ruimte.
Vorm
De architectuur to>
de singel. Aan het
Chassévlakte staat
zijn kleur, volume,
vorm onderscheidt,
bebouwing die daa»
daad, daar valt het
re heeft van een sar
Het Chassé Theate:
Het is zeker temidc
voortdurende bewe
lengte. Van elke ki
anders. Herman l'
hoogte verschillen'
daaromheen een a„
afwijkende ruimtes]
kenbare bouwvolu
de daken die als e>
alles heen gedrape;
Zo voor het verre
zich de oude stad
overgang tussen g
heid, tussen bestaa
gelijkheden. Het fe
verrast wordt, is e
van barokke herkc
Het is een culti
dig verschijnsel
Engeland in de
zoveel grote be;
voortgebracht,
daartoe veel mil
ders. Even opv
die situatie in h
is al eeuwen zo,
gekeerd is. Daa:
maatschappelijl
aan ten grondsli
die verder reik;
artistieke terrei
Engeland he'
beeldhouwers
Henry Moore,
worth, Anthony
George, Barry
chard Deacon
Anish Kapoor.
veer de gesch
beeld in de twin
°P het ogenblik
°P korte afstam
mooie vergelijk
sen twee ger
beeldhouwers.
Pont exposeer
(1954) negen be
bes en in De
zijn zeven Cas
Anthony Caro
Anthony Caro
z'jn maatscha
aan te duiden.
Tussen de gebo
r° en Kapoor s
sjhil van 30 ja;
mng van de eig
schiedenis is d|
enkele generat
]aar zijn de opv
het beeld moet
bers geworden,
111 het oeuvre v
t
i
