'Toenadering Israël en Syrië' Eur Spanje levert Belgische officier uit Alevieten doelwit fundamentalistisch geweld Volkscongres China parodie op democratie lEÜ Full-colour Lasershow, Albert West het Deep River Quartet Amerikaanse minister Christopher optimistisch tijdens vredesmissie 'Wetgeving oorzaak fraude met diergeneesmiddelen' NCRV's Ronde van Nederland nESTEM fjU schorl DE STEM BUITENLAND BUITENLAND kort Kritiek op Tudjman na VN-besIuit Zoon Khomeini hersendood na hartaanval Salinas 'in ballingschap' in VS Vorstelijke ontvangst Castro in Parijs Major woedend over VS-bezoek Adams Raket mist op nippertje kerncentrale Ijsbergsla per krop Aanbieding geldt alleen dinsdag en woensdag. maandag 20 maart, 20.15 uur Dorint Hotel - Eindhoven DINSDAG 14 MAART 1995 Van onze correspondent Bert Schampers Brussel - Met de uitlevering door Spanje van een Bel gische officier, is na Agusta de aandacht in België nu weer gericht op een oude smeergeld-affaire. In 1985 betaalde de Amerikaan se producent van granaten enke le miljoenen dollars steekpen ningen om 114.000 granaten te mogen leveren aan de Belgische krijgsmacht. Het Nederlandse bedrijf Eurometaal viel daardoor buiten de prijzen. De Belgische militair André Vandenheede werd in augustus 1994 in Spanje gearresteerd. Hij was al enkele jaren op de vlucht en reisde met een vervalst diplo- matiek paspoort. Vorige week werd hij door de Belgische poli tie in Madrid opgehaald. Als voormalig lid van de Aan- koopdienst van de Belgische krijgsmacht werd Vandenheede gezocht wegens passieve corrup tie. Hij zou omgerekend 2,7 mil joen gulden smeergeld hebben ontvangen van het Amerikaanse bedrijf General Defense Interna tional, dat in 1985 de order kreeg voor de levering van 114.000 obussen. De granaten waren bestemd voor de nieuwe 115 mm-houwitserkanonnen, die de Belgische regering in 1983 had aangeschaft. Na een klacht van het Neder landse bedrijf Eurometaal uit Zaandam, dat door twee tussen personen was benaderd om in ruil voor steekpenningen grana ten te leveren aan België, kwam het tot een onderzoek van de Amerikaanse inlichtingendienst FBI. Die stelde in 1986 vast de Belgische defensie-order met omkoperij gepaard was gegaan. De Amerikaanse onderneming General Defense kreeg het con tract, dat een waarde had van 106 miljoen dollar. Daar boven op werd een commissieloon van 6 procent betaald aan een ven nootschap gevestigd in het be lastingparadijs Jersey. De Bel gische justitie gaat ervan uit dat de commisie was bedoeld om de besluitvorming te beïnvloeden. De 'obussen-affaire' leidde tot de val van de liberale defensie minister Freddy Vreven. De nu aan België uitgeleverde militair streek maar een deel van het smeergeld op. Een Westvlaamse garagehouder zou de grote man zijn achter het netwerk. Hij is nog voortvluch tig. De Belgische justitie is al sinds 1987 met het onderzoek bezig. Verschillende hoge ambte naren zijn bij de affaire betrok ken. Oud-staatssecretaris van defen sie Van Houwelingen, nu burge meester van Hoofddorp, zei gis teren op de Belgische radio dat de Zaanse onderneming Euro metaal de order graag had ge kregen. Hij had dat ook duide lijk gemaakt aan de Belgische defensieminister Vreven. Eurometaal, waarin de Neder landse staat destijds een belang rijk aandeel had, liet Van Hou welingen weten dat het bedrijf alleen voor de order in aanmer king kwam mits betaling van smeergeld aan enkele hoogge plaatste Belgische functionaris sen. „Uiteraard hebben we daar voor geen toestemming gegeven aan Eurometaal," aldus Van Houwelingen. De Nederlandse staatssecretaris had de Belgische minister op de hoogte gebracht van de geruch ten die de omloop deden in ver band met de granatenorder. Maar daarop kwam als enig ant woord dat Brussel louter om commerciële redenen in zee was gegaan met de Amerikanen. Eu rometaal was te duur en kon de granaten niet snel genoeg leve ren, luidde het. Het obussencontract met Gene ral Defense International voor zag in economische compensa ties ter waarde van 4,7 miljard Belgische frank uiterlijk op 1 januari 1992. Vorig jaar bleek daarvan 1 miljard gerealiseerd. Damascus (ap) - Na een gesprek met de Syrische president Assad heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Chris topher gisteren in Damas cus gezegd dat er weer schot zit in het vredesover leg tussen Israël en Syrië. Christopher zei dat hij vandaag naar Damascus zal terugkeren, na overleg in Jeruzalem met de Israëlische premier Rabin. De Amerikaanse minister is bezig aan zijn zoveelste rondreis in het Midden-Oosten die als doel heeft Israël met zijn Arabische vijan den te verzoenen. Voor hij naar Jeruzalen ging sprak Christo pher in de Jordaanse hoofdstad Amman met koning Hussein. Christopher probeert in Damas cus en Jeruzalem het in een impasse geraakte vredesoverleg tussen Syrië en Israël weer vlot te trekken. De Syriërs eisen van Israël eerst een volledige terug trekking uit de in 1967 verover de Golan-hoogvlakte. Israël verlangt eerst veiligheids garanties voor het wil denken aan een gefaseerde terugtrek king. De gesprekken liepen vorig jaar vast en werden in december wegens de onenigheid over de Golan-hoogvlakte afgebroken. Gisteren meldde de Israëlische onderminister van Buitenlandse Zaken Beilin dat Assad moet ingaan op de voorstellen van Christopher als Syrië het serieus meent met de vrede. Beilin zei dat Israel Syrië via de Ameri kaanse minister nieuwe handrei kingen doet. Details wilde hij niet geven. Wel zei hij dat de Syrische eis onbe spreekbaar blijft voor Jeruza lem. De Syrische staatspers voorspel de geen doorbraak. 'Wat is het nut van de hervatting van de onderhandelingen als de Israë liërs geen duimbreed toegeven?', schreef de krant van de regeren de Baath-partij. De Syrische minister van buiten landse zaken Farouk al-Sharaa zei in een interview met de Bei- roetse krant an-Nahar dat het 'probleem' bij Israel ligt, 'dat niet klaar lijkt voor vrede met Syrië'. Al-Sharaa zei dat er in het verleden wel meer optimisme rond de diplomatie van Christo pher is geweest, maar dat dat altijd misplaatst is gebleken. Van onze redactie buitenland Istanbul - Het aantal doden in de Turkse stad Istanbul als gevolg van een aanslag zon dagavond en daarop volgende gewelddadige protesten is gistermiddag opgelopen tot elf. In totaal zijn er 60 ge wonden, onder wie enkele politiemannen. De onrust brak uit bij protesten van alevieten, aanhangers van een gematigde islamitische stro ming, tegen aanslagen op drie theehuizen van hun gemeen schap. Daarbij waren zondaga vond drie doden gevallen en lie pen enkele tientallen mensen verwondingen op. Door botsingen met de politie vielen maandag nog eens acht slachtoffers en verscheidene ge wonden. De ongeregeldheden met de poli tie braken uit nadat de aleviti- sche gemeenschap van de aan slagen had gehoord. De betogers vielen de veiligheidstroepen aan met vuurwapens, stokken en brandbommen. De drie doden vielen onder de demonstranten, meldde het se- mi-officiële Anatolische persbu reau. Tevens werden ongeveer 100 zaken en winkeltjes ver woest, alsmede verscheidene au to's. Een aantal mannen schoot zon dagavond met mitrailleurs op de drie vlak bij elkaar gelegen thee huizen. Zij ontkwamen in twee gestolen taxi's. De aanslagen vonden vrijwel gelijktijdig plaats. Meteen na de beschietin gen trok een woedende menigte Alevieten door de straten van de wijk Gaziosmanpasa. De politie probeerde tevergeefs de woedende menigte met scho ten in de lucht uit elkaar te drijven. Zij kreeg in de loop van de nacht versterking van de pa ramilitaire gendarmerie. De demonstranten staken auto's in brand en riepen leuzen als 'stop de fascistische dictatuur'. Zij beschuldigden de politie er van niets tegen de moordenaars te hebben ondernomen. De gouverneur van de provincie Istanbul waarschuwde voor pro vocaties. Hij maande de bevol king tot kalmte. Minister van Binnenlandse Zaken Nahit Men- tese reisde in de loop van de nacht van Ankara naar Istanbul om de veiligheidsmaatregelen te Brandende barricades in de straten van Istanbul. coördineren. President Demirel en organisa ties van alevieten riepen de be volkingsgroep op zich niet te laten provoceren tot geweld te gen de staat. Volgens berichten in de Turkse pers gisterochtend hebben zowel een extreem-rechtse als een fun damentalistische moslim-organi satie in anonieme telefoontjes naar de redacties de verantwoor delijkheid voor de aanslagen op de theehuizen opgeëist. De aanslagen hebben de aan dacht gevestigd op de tegenstel lingen tussen de alevitische min derheid en de sunnitische meer derheid in Turkije. De alevieten vormen een demo cratische en tolerante stroming binnen de islam, die zich verzet tegen het opkomend moslim fundamentalisme en die banden onderhoudt met gematigd linkse en sociaal-democratische par- tijn. De jongste incidenten had den bijna twee jaar plaats nadat door een dodelijke aanslag op de alevietengemeenschap de span ningen in het land hoog waren opgelopen. In totaal 37 mensen vonden de dood toen moslim-extremisten in juli 1993 in de stad Sivas een hotel in brand staken waar een groep alevitische schrijvers, dichters en zangers bijeen was voor een festival. In 1978 kwa men 104 mensen om het leven bij straatgevechten tussen alevieten en sunnieten in de oostelijke provincie Kahramanmaras. Islamitische radicalen maken bewust gebruik van de tegenstel lingen tussen de sunnieten en de alevieten. De spanningen tussen beide bevolkingsgroepen esca leerden nadat vorig jaar een fun damentalistische partij het bur gemeesterschap van Istanbul in de wacht had gesleept. De alevieten komen voort uit de Anatolische shi'ieten, die recht streekse afstammelingen zijn van Centraalaziatische Turken. De naam is ontleend aan een vroege islamitische leider, Ali. De alevieten hielden de typisch Turkse tradities in de literatuur en muziek hoog en verzetten zich tegen de Arabische invloed op de kunsten en de taal in de Ottomaanse cultuur. De Anatoli sche alevieten behielden enkele restanten van het sjamanisme, de oorspronkelijke religie van de Centraalaziatische stammen die in de loop der tijden plaats moest maken voor de islamiti sche dogma's van de sunnieten. Beide gezindten leefden evenwel eeuwenlang vreedzaam naast el kaar, hoewel de sunnieten de alevieten als ketters bleven be schouwen. Huwelijken tussen le den van beide bevolkingsgroe pen worden afgekeurd en komen zelden voor. In de grote steden wonen alevie ten en sunnieten meestal in ge scheiden wijken. Ongeveer een derde van de 60 miljoen Turken is alevitisch. Zagreb - De grootste oppositiepartij in Kroatië heeft f 11 kritiek op het besluit van president Tudjman om VN-blauwh men langer in zijn land te laten blijven. „Capitulatie", oordeeld" voorzitter Budisa van de Sociaal-liberale partij. „Kroatië he ft daarmee zijn geloofwaardigheid verloren." De NAVO verwelkomde het besluit van de president. Door e langer verblijf van de blauwhelmen zouden volgens de oppos»" de Servische veroveringen worden bestendigd. International waarnemers waarschuwden de afgelopen weken herhaaldeli t dat het vertrek van de 12.000 blauwhelmen zou kunnen leid tot het oplaaien van de oorlog tussen beide legers. Nicosia - Ahmad Khomeini, de 48-jarige zoon van de overleden Iraanse eider Ayatollah Ruhollah Khomeini, is hersendood na de hartaanval die hij zondag had gekregen. Dat heeft de Iraanse staatsradio gisteren gemeld. Hassan Arefi, hoofd van het artsenteam in het ziekenhuis in Teheran dat Khomeini behan delt, zei dat het hart van Khomeini nog werkte, maar dat zijn hersenen en zenuwstelsel waren uitgevallen. Mexico-Stad - De Mexicaanse oud-president Carlos Salinas de Gortari, die zwaar onder druk staat wegens de arrestatie van zijn broer op beschuldiging van moord en wegens de economi sche crisis, heeft Mexico verlaten. Hij is volgens Mexicaanse media praktisch in ballingschap gegaan in de Verenigde Staten Daarover zou een 'verdrag' zijn gesloten met Salinas' opvolger Ernesto Zedillo. Krachtens de afspraken zal Salinas zich ver houden van het openbare leven. Parijs - President Fidel Castro van Cuba is maandag als een vorst in Parijs ontvangen. Hij heeft ontbeten met Danielle Mitterrand, de vrouw van de Franse president, gedineerd met de president zelf en is vervolgens ontvangen door voorzitter Séguin van de Assemblée Nationale, de Franse Tweede Kamer. De ontvangst van het door de Amerikanen verguisde staats hoofd is opnieuw een klap in het gezicht van Washington na de geruchtmakende uitzetting van vijf Amerikanen twee weken geleden wegens spionage. „Het Amerikaanse embargo van Cuba is volstrekt idioot," verklaarde Mitterrand. Washington - De Britse premier Major is kwaad op de VS. Dit na Washingtons besluit om Sinn-Feinleider Gerry Adams toe stemming te geven om in de Verenigde Staten geld in te zamelen voor zijn beweging. Sinn Fein is de politieke vleugel van het Ierse Republikeinse Leger, dat streeft naar een eind aan de Britse overheersing van Noord-Ierland.Het probleem voor Lon den is dat Sinn Fein tot dusverre weigert gewapende strijd af te zweren. Moskou - Een raket afgevuurd door een Russisch gevechtsvlieg tuig dat een oefenvlucht maakte, is tussen een kerncentrale en een flatgebouw in de stad Voronezj beland. Een inwoner van de stad is daarbij gewond geraakt. Het projectiel miste de flat op ongeveer 200 meter en belandde ongeveer 4,5 kilometer van de Novovoronezjskaja Centrale, zei regionaal gouverneur Aleks- andr Kovaljov tegenover het tv-station Ostankino.Kovaljov zei dat hij de centrale regering herhaaldelijk had verzocht om verplaatsing van het militaire oefenterrein bij Voronezj. Van onze verslaggever Turnhout/Kerkrade - De grootschalige fraude die de Bel gische justitie op het spoor is bij tientallen dierenartsen, terug te voeren tot een immens verschil tussen de 'lijsten van diergeneesmiddelen die in België en Nederland zijn toegela ten. Talloze middelen die in Neder land wel zijn toegestaan zijn in België verboden. Dat die midde len na een uitvoerige test-proce dure in Nederland wel zijn toe gelaten is volgens officier van justitie M. Sterkens van het par ket in Turnhout géén garantie dat deze middelen geen gevaar opleveren voor de volks- of dier gezondheid. Sterkens: „Ik praat dan vooral over middelen die in een andere dosering worden toegediend en dus ook voor een ander doelein de dan waarvoor ze op de markt gebracht zijn. Denkt u maar aan groeibevorderende middelen." Sterkens wijst fijntjes naar het verschil dat er is tussen de bena dering van softdrugs door de Belgische en de Nederlandse overheid. Retorisch vraagt hij: „Is uw gedoogdbeleid gestoeld op de zekerheid dat soft drugs geen gevaar opleveren voor de volksgezondheid?" Van onze correspondent Jan van der Made Peking - Op dit moment wordt in Pekings Grote Hal van het Volk de twee weken durende zitting van het Volkscongres gehouden, China's parlement. Het sur realistische spektakel moet de schijn van democratie wekken maar de praktijk wijkt sterk af van wat daar in het westen onder wordt verstaan. Tegelijkertijd speelt zich op het Chinese platteland een groot schalig experiment af, dat Chi na in de volgende eeuw mis schien democratischer maakt dan iemand ooit had gedacht. De enorme rode ster die aan het plafond van de centrale zaal is bevestigd straalt een zachte ro de gloed uit als een permanente herinnering aan de almacht van de communistische Partij. Het geroezemoes van de bijna drie duizend afgevaardigden uit alle delen van het land wordt door sneden door een schrille bel die de plenaire vergadering opent. De eerste twee dagen van het Congres werden besteed aan voltallige zittingen waar pre mier Li Peng en de minister van financiën, Liu Zhongli hun jaarrapporten voorlazen. Op de derde dag begint het echte werk. Maar de Grote Hal Van Het Volk lijkt uitgestorven. Enorme duistere gangen bedekt met viezige, paarsrode tapijten strekken zich tientallen meters uit. Schemerig zonlicht schijnt over trapportalen die in het niets lijken te verdwijnen. Een eenzame bediende in lichtgroen uniform duwt een karretje met handdoekjes en theekoppen voort, de wieltjes schrapen en piepen over het hout. Maar die schijn van verlatenheid be driegt. Een van de labyrinth-achtige gangen in de buik van de Grote Hal Van Het Volk loopt dood op een glazen deur met een gecalli- graffeerd opschrift 'Zaal van Shaanxi'. Hier wordt serieus gewerkt: de groepsvergadering van de provincie Shaanxi is in volle gang. Een in bruin pak gestoken spre ker leest murmelend een rede voor van een blad papier. Een afgevaardigde heeft zijn pot lood (met 'Grote Hal Van Het Volk' er met goud opgedrukt) uit zijn hand laten glijden; zijn hoofd rust achterover op de rugleuning van zijn fauteuil en zijn wijd opengesperde mond produceert gorgelende snurkge- luiden. Details van het werkrapport van Premier Li Peng dienen hier te worden besproken. Wanneer de spreker zijn betoog heeft afgesloten ontstaat er in derdaad even wat discussie en een afgevaardigde waagt het zelfs om meer steun van het centrum te eisen voor zijn pro vincie. De eerste spreker, mi nister van electronica Hu Qili luistert er met aandacht naar 'en maakt een paar aantekenin gen. .Maar opeens is de vergadering afgelopen. Als één man sprin gen de afgevaardigden van hun stoelen om zich samen met de minister te laten fotograferen, en een oogwenk later is de hele delegatie verdwenen in twee enorme liften. Een afgevaardigde, professor Zhang Xiulin van de Polytech nische Universiteit in Xi'an, de provinciehoofdstad: „Besteedt jaarlijks totaal twee maanden aan het werk voor het Natio naal Volkscongres, zo staat dat in de wet. Wij vormen de scha kel tussen het volk en de lei ders. Als er bepaalde opinies (lees: klachten) onder het volk zijn kunnen wij die op dit soort zittingen naar voren brengen." Maar buiten de muren van de Grote Hal Van Het Volk vol trekken zich veranderingen die heel wat dynamischer zijn dan de zittingen van het Volkscon gres. In 1987 werd op kleine schaal begonnen met kleinschalige de mocratie-experimenten op het platteland. Wang Zhenyao, werkzaam op het Ministerie van Burgerzaken dat de leiding heeft over de experimenten: „Op dit moment zijn we bezig verkiezingen te houden op dorpsniveau. Boeren moeten een dorspraad en een dorps hoofd kiezen en er zijn meerde re kandidaten per post." Die kandidaten moeten verkie zingsprogramma's presenteren aan de boeren. Toegegeven, het gaat daarbij voornamelijk om politiek ongevoelige zaken als de kosten voor een openbaar toilet of 'betere methoden voor de graanproduktie'. Maar voor de boeren, die 5000 jaar lang onder een feodaal sys teem en later onder een com munistische dictatuur hebben geleefd is dit een revolutie. „Tijdens de eerste verkiezings ronde waren de boeren erg on zeker. Veel kandidaten durfden niet echt met een programma te komen. Maar tijdens de laatste ronden konden we al echt con currentie zien", aldus Wang. „In een gebied immiteerde een kandidaat zelfs de stijl van campagnes voor de Amerikaan se presidentsverkiezingen de hij van de TV had afgekeken." „Hij ging van huis naar huis en sprak met alle kiezers persoon lijk. Hij had ook het meeste succes." In sommige gebieden bleek dat soms maar 30% van de gekozen dorpshoofden par tijlid is. De experimenten met democra tie kunnen in een verre toe komst wellicht leiden tot direc te verkiezingen van het Natio nale Volkscongres, maar zover is het nog lang niet. De boeren moeten allereerst goed door drongen worden van het con cept van democratie, ofwel 'di recte participatie van de mas sa's', zodat ze in alle dorpen ook actief meedoen. Is Wang niet bang dat de partij haar invloed verliest als gevolg van de verkiezingen? „Integen deel. Als er een niet-partijlid wordt gekozen komt er een de legatie op bezoek die hem een lidmaatschap aanbiedt. In de meeste gevallen nemen ze dat aan, en zo snijdt het mes aan twee kanten: de Partij heeft er een capabel nieuw lid bij, en het volk heeft dat lid nog echt gekozen ook, zodat hij daad werkelijk steun geniet. (ADVERTENTIES) De 3 principes van Edah: Prettig winkelen. Compleet assortiment. Scherpe prijzen. De middelen die in het zijn, zijn aan een Belgische han delaar geleverd door een neesmiddelenbedrijf in Oudewa ter bij Utrecht. Sterkens: bedrijf in Nederland verwijten wij niets, de Belgische handelaar des te meer. Hij speelt onbe voegd voor apotheker." De hele affaire heeft ook een fiscale kant. Volgens Sterkens zijn de Nederlandse diergenees middelen in België 'uitsluitend' zwart verkocht. Dat de Nederlandse lijst me' toegestane diergeneesmiddelen veel langer is dan de Belgisch heeft volgens ingewijden nie' uitsluitend te maken met d< waarborgen die de Belgisch overheid wil voor dier- en volks gezondheid. Een Nederlandse dierenarts „Zelfs binnen de EG moet in elk land afzonderlijk een procedure worden doorlopen om een ge neesmiddel erkend te krijgen Die procedures kosten veel g" en veel tijd. Een fabrikant re kent gewoon uit of een erken ning de moeite loont. Is dat nik het geval, dan brengt hij M middel niet eens in procedure Het verdovingsmiddel dat alk Nederlandse veeartsen gebre ken bij een keizersnede is erkend. Maar zouden wij het me- gebruiken, dan was het dieren leed niet te overzien." Ook al heeft de Belgische just# vooralsnog geen belangstelling voor de Nederlandse toeleveraar van de verboden diergenees delen, dit bedrijf krijgt of morgen' wel bezoek van Algemene Inspectiedienst (P van het Ministerie van La» bouw. Een woordvoerder: gaan erheen voor overleg. I® zal blijken of het nodig®1 tegen dit bedrijf stappen te» dernemen". EEN AVONDVULLEND PROGRAMMA MET: Bel op werkdagen voor GRATIS KAARTEN: 040 - 326111 (09.00 -16 Van onze redactie econor grussel-De Europe! Uekkingen met Ct se autoriteiten de d vrijgeven. n„t regulier politiek ove Ottawa dat vandaag i:l mü plaatshebben, is afg „is uit diplomatieke ki Brussel vernomen. DirJ Lhandelingen over het conflict zijn afgewezem Lt is niet uitgesloten d: 00k de top van de G-7 cotten, die m juni in het, „Halifax wordt gehoud ne Unie neemt de illeg van de Canadezen in ale wateren hoog op. ben besloten de dialooj terreinen te blokkeren teruggave van de gecon ge Estai," verklaarde von Kyaw, de permaner genwoordiger van Duit Brussel. pe EU-ambassadeurs gistermiddag voor de achtereenvolgende kee om zich te beraden ov, maatregelen tegen Cana Handelssancties, in som ropese kringen geoppl gisteren niet in stelling „Het is zeer gemakkelij te veroordelen, het is, makkelijk het eens te over de volgende stap' een zegsman bij de Un: gens blijft de gemeens, informeel overleg vod Ottawa. Eerder had de Europe missie al de onvoorws teruggave van trawler I geëist. De vissersboot i opgebracht, stelde coi Emma Bonino (Visseri verklaring. Het conflict met Can visserijrechten in het van de Atlantische kwam donderdagavond uitbarsting toen de marine het Spaanse schoot, enterde en opbr Dat gebeurde in intei wateren, zo'n 250 kilor ten de kust van Newf< De trawler kwam zon Sa v* Brengt de

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 4