ness Een glimlachje, diepe droefenis en stevig feest De nieuwe Ariadne en de nieuwe Goede verkiezingen voor linkse oppositie Jeugdige overmoed bij politieke ouderen DE STEM De winst van Bolkestein Het verlies van de provincie Maij biedt CDA excuses aan A VERKIEZINGEN PROVINCIALE STATEN COMMENTAAR GESKA ZWITSERSE STROOIKAAS MAAR 1% VET PUUR NATUUR I\G 9 MAART 1995 DONDERDAG 9 MAART 1995 ringen wordt getracht antwot den te vinden. „We moeten ons bewust won van het feit dat de enige winii van deze vorm van criminal de 'trafficant' is, degene die» dient aan de smokkel van ille; len. Maar het is moeilijk boodschap over te brengen, herkomstlanden zeggen dat allemaal onze schuld is. Dat de deur wijd open zetten. Da toch ridicuul. Allaert kent de oplossingen i Hij klinkt idealistisch als zegt dat de levensomstandig den van de mensen in het van herkomst verbeterd n worden. Armoecte is zeker van de oorzaken waarom iern. vlucht. „Maar wij zijn zelf natuurl ook vragende partij," beseft laert. „Er is blijkbaar een af markt voor illegalen." Hij zegt pleiten voor een begeleide ten keer, eventeel met een opleidi en een zakcentje. „Het gaat t immers om mensen en niet drugs die je na de vangst k vernietigen." Eendrachtige Europese actie gen de georganiseerde m sensmokkel ziet hij nog niet w morgen. De landen van de maken voorlopig alleen t teraal afspraken. „Maar het i wel eens kunnen zijn dat gedwongen worden tot e?;« meenschappelijke aanpak niet ten onder te gaan," Allaert bezorgd. Lelystad/Utrecht - Flevo land ziet de komst van de yYD-top deze avond met gemengde gevoelens aan. provinciale politici van alle gezindten lopen rond in het provinciehuis, waar in het begin van de avond WD'ers - de feestvarkens - met een lantaarntje zijn te zoeken. Jammer maar wel begrijpelijk dat landelijke politici deze ver kiezingen domineren," zegt de provinciale D66-leider in Flevo land zuur. Zijn provinciegenoot, Willem Keur, tegenwoordig WD-ka- aerlid, is blij maar niet verbaasd over de winst van zijn partij. „Deze koers is vorig jaar al inge zet. Het schip met Bolkestein op de brug gaat een paar graden naar rechts." Volgens hem is het vooral de durf van de WD om klare taal te spreken, de oorzaak van het suc ces. „De tijd van wollige praat is voorbij. We weten weer te luiste ren naar de man in de straat, de kerkende kroeg." Kond acht uur stapt De Overwin naar binnen. De van trots glim mende Bolkestein wacht slechts een beschaafd applausje. Bij de VVD geen gefluit en gestamp voet; de partij houdt het ingeto gen. Bolkesteins voorlichter veegt diens colbert af, trekt diens das recht en dan is het tijd voor Minister Voorhoeve kijkt toe. Terwijl Bolkestein de aanwezi gen bezweert dat de uitslag geen invloed zal hebben op de verhou- in het kabinet, knikt Voorhoeve bevestigend. „Bol kestein heeft zich gehouden aan de oude staatkundige doctrine dat de leider van de partij in de Tweede Kamer hoort te zitten. Nu blijkt dat dat werkt," zegt de defensie-minister. Zal de WD straks de voorzitter- stoel in de Eerste Kamer opeisen? Bolkestein en Voorhoeve zwij gen. Ze willen eerst nog even ge nieten van het aantal gewonnen statenzetels. Daarna zien ze ver der. Overval De andere winnaar, Groen Links, lijkt overvallen door het succes. De aanhang van de partij verkoos kennelijk een plaatsje thuis voor de tv, zodat het verblijf in de Noenzaal van de Eerste Kamer niet echt op een feestje lijkt. Het duurt uren voordat Groen- Linkse partijgangers in aantal de aanwezige journalisten, camera mensen en fotografen overstem men. Van enige uitbundigheid is dan ook nog geen sprake. De gro te overwinnaar onder de kleinere partijen is geen feestvierderspar tij. Er komt pas enige levendig heid in het (te) deftige zaaltje van de Eerste Kamer als premier Kok op de televisie uitlegt dat de pro vinciale verkiezingen niets te maken hebben met landelijke po litiek. Paul Rosenmöller, fractie leider in de Tweede Kamer, weet wel beter. „Het vertrouwen van de kiezers dat we tien maanden kwijt waren, hebben we weer herwonnen. Dit succes smaakt duidelijk naar meer," zegt hij zonder emotie en neemt nog een slokje van zijn jus d'orange. Glimlachje Bij het CDA hadden ze graag ge feest. Daar zijn ze aan een feestje zelfstandig gaan 'runnen', mogelijk -- onafhankelijke kandidaat, u Ross Perot, de Texaanse nul] dair, speelt opnieuw met ^ëdschtG Overigens zal president Clw'® het gedoe in New Hamps"" met enig genoegen hebben 8 degeslagen. Voor hem 'geV lijker' Republikeinen zoals Quayle en Huis van Afgeval digden-voorzitter n. Gingrich hebben al digd niet van de verkiezi 6 partij te zullen zijn. En van de tot nog toe over vende Republikeinse rival niemand een spectaculaire Als het bij dit veld blijft lijkt Clinton nog heel wat der kansarm te worden dsi huidige publieke waara suggereert. DE VVD-ZEGE bij de statenverkiezingen is de winst van Frits Bol kestein. Nooit eerder heeft een politicus een zo persoonlijk stem pel gedrukt op een verkiezingscampagne als de fractieleider van de VVO in de Tweede Kamer dat heeft gedaan. Met als verbluffend resultaat een zege die de VVD - omgerekend in kamerzetels - in één klap tot de grootste politieke partij van Nederland heeft ge maakt. Bolkestein liet zich de zege op geposeerd bescheiden wijze aanleu nen. Hij gaf te kennen de verhoudingen in de paarse coalitie niet te willen verstoren, maar liet tevens weten dat hij zijn manier van op treden niet zal veranderen. Dat betekent dat hij doorgaat met het aftasten van de grens tussen loyaliteit aan een kabinet waaraan zijn eigen partij deelneemt, en het voeren van een oppositierol. Dat houdt in dat de veerkracht van het huidige kabinet nog vele malen op de proef zal worden gesteld. Vooral omdat de profile- ringsdrang van de verliezers PvdA en D66 eveneens zal toenemen. De gisteravond gedane beloften van trouw moeten in dat opzicht niet al te serieus worden genomen. De ruk naar rechts van de Nederlandse kiezer is niet van vandaag of gisteren. De PvdA krijgt het progressieve gedachtengoed steeds minder goed verkocht, ook al stellen de socialisten zich nog zo Pragmatisch op. Hun 'real-politiek' levert ze slechts verlies op. De oigen achterban wendt zich van de partij af en de behoudende kie zers geloven niet in een andere PvdA. De ras-politicus Bolkestein heeft deze situatie haarscherp uitge buit. Vanaf het aantreden van het paarse kabinet heeft hij zich steeds meer ontwikkeld tot de meest dominante politieke persoon- lijkheid van Nederland. Hij heeft daarbij niet geschroomd van po- pulistische-demagogische middelen gebruikte maken. De manier waarop hij het probleem van de asielzoekers zegt te wil len oplossen, spreekt veel Nederlanders aan. Geen gezinshereni- S'ng en alle asielzoekers zijn slechts tijdelijk hier. Op enige termijn moeten ze - aldus Bolkestein - terug naar hun eigen land. Met de- ze gevaarlijke stellingen voedt hij bestaande ongenoegens. ™tasielzoekersprobleem kan alleen in Europees verband effectief worden aangepakt. Bolkestein heeft de gevoelige problematiek wn de asielzoekers heel oppervlakkig benaderd. Hij heeft gevist in troebel water en heeft zelfs geen schijn van een oplossing aange- wagen. Dat zal de komende maanden ook blijken. Maar intussen neeft de VVD de verkiezingswinst op zak. ^OVERHEERSENDE ROL van nationaal politicus Bolkestein in de verkiezingen voor de Provinciale Staten is veelzeggend voor de c,e f?16 moet worden toegekend aan dit bestuursorgaan. De ,o 2'iP onbekend en onbemind. Slechts 5 procent van de kie- sfszegt iets van provinciale politiek af te weten. De landelijke po- oci versterken dat beeld. Zij trekken in de campagne het land in nnu Den de to kiezen statenleden nog verder in de hoek van de onbekendheid. fa» be'eid.smati9 'S Den Haag voor de provincies geen stabiele van k' tientallen jaren wordt gesproken over een andere wijze binnenlands bestuur waarbij vooral de provincies als stukken cift schaakbord heen en weer worden geschoven. Meer provin- Zsif' ?'ndsr Provincies, stadsprovincies. Het houdt maar niet op. Dit t 9einteresseerde burger snapt er helemaal niets meer van. I mornet gokt weer op de bestaande provinciestructuren. Binnen toet mogelijke tijd moet helderheid worden gecreëerd over de Zrit'ge rol en de bevoegdheden van de provincie. De provin- mnot beurt zullen moeten beseffen dat ze zich beter zullen Dat 1 ^^opsn- Ze doen werk dat de burger wel degelijk raakt. D» 9ebleken tijdens de watersnood in Limburg en Gelderland. provinciale overheden daar hebben hun belangrijke werk be- waam verricht. - wnr^0irPstciifer van vijftig procent - iets minder nog dan in 1991 Warht 'na a's een positief gegeven uitgelegd. Omdat de ver- Wsnnl J°9 ne9atiever was. Dat is een treurigstemmend feit. ze moo r Provincies de zaken niet drastisch aanpakken, werken e aan de ondergang van hun eigen bestuursapparaat. toe na alle politieke ellende. Maar in het Arnhemse provincie huis komen de christen-demo craten niet verder dan wat te leurstelling met een heel klein hoopvol glimlachje. Dat beeld bleef de avond beheersen. Voor de christendemocraten kwamen deze verkiezingen ei genlijk te vroeg, herhaalde frac tievoorzitter Heerma. En het op treden van oud-minister Maij heeft de campagne geen goed ge daan, erkende de CDA-leider. Mevrouw Maij zag dat zelf ook wel in en belegde inderhaast een geïmproviseerde persconferentie, waar ze haar optreden emotie loos afdeed als 'een strategische fout'. Voor partijvoorzitter Helgers, gisteravond de verpersoonlijking van het kleine glimlachje, is er nog hoop. Die schuilt in het feit dat zijn partij er omgerekend in kamerzetels nog genadig afkomt, vergeleken met PvdA en D66. Aan die strohalm hielden ook de meeste andere CDA'ers zich vast. 'En nu op voor dat broodnodige plusje' heet het uit de strakke mond van Heerma. Hij wil geen enkele persoonlijke consequentie aan deze uitslag verbinden „Ik ben gemotiveerd om door te gaan," verklaarde de oppositie leider. Maar de kater in CDA- kringen blijft. Heerma heeft daarvoor niet het medicijn ge vonden, viel te beluisteren in de wandelgangen. In de loop van de avond drong een groep demon strerende boeren het provincie huis binnen. De CDA'ers zagen het lijdzaam aan. „Die zijn aan het verkeerde adres. Ze moeten bij de WD wezen," bromde een verongelijkte christen-demo craat. Gezellig klein D66-Kamerlid Roger van Boxtel loopt turend naar de sterrenhe mel naar het Haarlemse provin ciehuis. „Kijk, Grote Beer lacht ons toe." Zijn tevredenheid over zoveel pracht is van korte duur, want nauwelijks binnen ven- neemt hij abrupt hoe zijn partij erbij staat. Maar hij is niet het ty pe om in huilen uit te barsten. „Ach, dan zijn we net zo gezellig klein als toen," grapt hij. Een op timist tot in de kist," noemt hij zichzelf. Maar binnen in het karakteristie ke kasteeltje waar ooit Lodewijk Napoleon woonde, heerst vooral Premier en partijleider Kok, aangeslagen door het verlies van zijn partij. stilte en verslagenheid. De D66- top zit in een apart zaaltje om de strategie van het reageren via de media te bepalen. Of om pit te halen, dat is de vraag. Het verlies was in de harten van D66'ers al ingecalculeerd, maar niet een tegenslag als deze. Het gefilosofeer over de oorzaak is niet van de lucht. Iedereen is het eens dat de WD succes had door de campagne met Bolkestein te personifiëren. Nee, zover zou D66 in een Statencampagne nooit mogen gaan, luidt de opi nie. Het ergst is het natuurlijk voor de D66-Statenleden die hun zetel verliezen. Ook als de cijfers definitieve vor men aannemen, staat het onbe grip de D66'ers nog op het ge zicht te lezen. Staatssecretaris Nuis van Cultuur over zijn ge moedstoestand, kort en afgeme ten: „Stabiel." Want ook als het slecht gaat, willen de Democra ten nuchter overkomen. De stilte is intussen verpletterend, zeker nadat de band is weggestuurd die voor wat opwekkende deuntjes zou zorgen. Sfeer oppeppen Het bandje bij de PvdA blijft po gen de sfeer op te peppen. Maar de eerste prognose komt in het Utrechtse provinciehuis keihard aan. Iedereen dacht dat het niet slechter kon dan bij de statenver kiezingen van 1991 toen de PvdA 20,4 procent 'scoorde'. „Het is niet eerlijk," zegt staats secretaris Tineke Netelenbos van harte. Diepe verslagenheid en teleur stelling nemen bezit van de Pv- VERVOLG VOORPAGINA Den Haag - De oppositiepartijen ter linker zijde maakten gisteren goede verkiezingen. GroenLinks ging van 3,5 procent bij de ka merverkiezingen naar 5,4 pro cent; dat is 0,2 procent beter dan CPN, PPR en PSP - de partijen waaruit GroenLinks ontstond - bij de vorige statenverkiezingen haalden. De Socialistische Partij haalde 2,1 procent, tegen 1,3 bij de kamerverkiezingen. Verrassend was het resultaat van de ouderenpartijen AOV en Unie 55+. Ondanks de in de kamer fractie van het AOV gebleken verdeeldheid steeg het aandeel in de kiezersgunst van 4,5 procent in mei vorig jaar tot 5,2 procent nu. De kleine christelijke partijen stegen, vergeleken met de kamer verkiezingen, van 4,8 naar 6,7 procent, 0,7 procent beter dan het resultaat bij de statenverkiezin gen van vier jaar geleden. De extreem-rechtse Centrumde mocraten van Janmaat zagen hun aanhang ruim gehalveerd: van 2,5 naar 1 procent. In steden als Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Amsterdam werd de aanhang van extreem-rechts gehalveerd. De uitslag van de statenverkie zingen werkt door in de nieuwe samenstelling van de Eerste Ka mer, die op 29 mei door de Pro vinciale Staten wordt gekozen. De vermoedelijke uitslag van die verkiezing is dat de WD met 23 zetels (nu 12) de grootste fractie in de Senaat wordt. Tot nu toe is dat het CDA met 27 zetels; de christen-democraten gaan terug tot 19 zetels. De PvdA valt twee zetels terug en komt op veertien zetels. D66 gaat van twaalf naar zeven zetels. Het AOV komt voor het eerst in de Eerste Kamer met drie zetels en de SP met één zetel. De kleine christelijke partijen en Groen Links houden ieder hun vier ze tels. Het CDA haalde in de loop van de avond opgelucht adem toen bleek dat er vergeleken met de Tweede- Kamerverkiezingen van vorig Van Mierlo jaar sprake was van een zeer be scheiden herstel. Fractieleider Heerma toonde zich verbaasd over de grote winst van de WD. „Kennelijk is de winst gegaan naar diegene die met een been in het regeerakkoord staat en met een been in de oppositie." Hij omschreef WD-leider Bol kestein als 'een politieke straat vechter.' Premier Kok is ervan overtuigd de uitlatingen van Bolkestein over de toelating van asielzoekers de WD stemmen hebben opgele verd die wellicht anders bij ex treem-rechts terecht waren geko men. „Ik vind dat Bolkestein daarin te ver gaat, maar blijk baar spreekt hij nogal wat Ne derlanders aan." Kok kondigde aan hierover nog met de WD-lei der in debat te zullen gaan. Omdat voor hen het verlies on verwacht groot was, reageerden vooral de politieke voormannen van D66 uitermate somber. D66- fractieleider Wolffensperger pro- Heerma FOTO'S DE STEM/JOHAN VAN GURP beerde zichtbaar aangeslagen een verklaring te vinden voor de ge nadeloze klap die zijn partij voor de Tweede Keer in zijn bestaan kreeg uitgedeeld. In 1982 verloor de partij bij Tweede-Kamerver kiezingen in één klap elf van de zeventien zetels. Ook toen kregen de Democraten de rekening gepresenteerd voor deelname aan een kabinet, samen met CDA en PvdA. Vooral het feit dat D66 na een breuk in dat kabi net samen met het CDA bleef doorregeren kon geen genade vinden in de ogen van de kiezers. D66-leider en vice-premier Van Mierlo had nog een andere ver klaring voor de forse terugval van zijn partij. „D66 heeft zich altijd mogen verheugen in een wisselend oordeel van de kiezers. Er bestaan tegenwoordig geen achterbannen meer," aldus Van Mierlo. Hij sprak tegen dat de verkiezingsuitslag een veroorde ling van het kabinetsbeleid is. „Als dit een uitspraak tegen Den Bosch - Jeugdige overmoed maakte zich meester van de kopstukken van de ouderenpartijen Algemeen Ouderen Ver bond (AOV) en Ouderen Unie 55+, gisteravond bijeen in het Brabantse provinciehuis in Den Bosch. „We moeten morgen het kabinet laten vallen," zei Unie-voorzitter J. Goeman (72) tegen AOV-par- tijsecretaris B, Dost (55), „dan halen we bij de verkiezingen zo twaalf zetels." Het was natuurlijk maar een grapje van de blijmoedige Goe man. Maar dat de uitslag van de provinciale verkiezingen naar meer smaakt, dat was wel duide lijk in de overigens matig gevulde zaal. Beide partijen zijn goed voor twaalf kamerzetels, leert de lan delijke vertaling van de voorlopi ge uitslag van de statenverkie zingen. Een winst van twee ver geleken met de kamerverkiezin gen in mei vorig jaar. Mevrouw J. Nijpels (47), fractie voorzitter van het AOV in de Tweede Kamer, zei serieus reke ning te houden met vroegtijdige kamerverkiezingen. Het feit dat de WD de grootste partij is, blijft volgens haar niet zonder gevolgen voor de paarse coalitie. „Nog een jaar of wat en dan nieu we verkiezingen. Liever niet eer der, want de partijkas is bijna leeg," aldus Nijpels. Ze was er snel bij om de gunstige uitslag van de verkiezingen op het conto te schrijven van 'de goede opstelling' van de AOV- fractie in de Tweede Kamer. „Niet te hard schreeuwen en goe de argumenten naar voren bren gen," zo formuleerde zij het suc cesvolle recept. Volgens Nijpels leert de uitslag van de statenverkiezingen dat de ouderenpartijen, die vorig jaar met zes zetels voor het AOV en één voor de Unie op de golven van het AOW-protest hun intrede deden in de Tweede Kamer, 'geen eendagsvliegen zijn'. Meer verbaasd dan Nijpels over de uitslag was voorzitter en één van de oprichters van het AOV, M. Batenburg (76). Hij verklapte zijn goede vrienden vanaf het spreekgestoelte rekening te heb ben gehouden met 'een punt ver lies'. Maar dat het anders uitpak te, bewijst volgens Batenburg 'dat de Nederlandse bevolking in de ouderenpartijen het menselij ke gezicht zien waar ze behoefte aan hebben'. FOTO ANP dA'ers. Het wordt helemaal stil in de spiegelzaal als de vernieti gende uitslag van 17 procent op de buis komt. Het gezicht van staatssecretaris Schmitz staat op onweer. „Ik zou het jammer vin den als kiezers zich hebben laten leiden door de opmerkingen van Bolkestein over het asielbeleid. Want hij zei niets nieuws. Wat hij suggereerde is al praktijk." Een doekje voor het bloeden is voor veel aangeslagen sociaal democraten de wetenschap dat veel niet-stemmers eigenlijk hun stem op de PvdA hadden willen uitbrengen. Maar erg veel hebben ze daar niet aan. Het bandje speelt intussen gewoon door. Met bijdragen van: Elly Lammers, Harrie Coerver, Hans van den Broek, Carla Joosten en Marianne Wuite »Maij ...excuses... FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP Arnhem - CD A-Europarlementariër Maij biedt haar partij ex cuses aan. paars was, had het CDA moeten winnen." Wolffensperger bestreed dat het massaal weglopen van de aan hang te wijten is aan het feit dat D66 mede-verantwoordelijk is voor een aantal maatregelen die op gespannen voet staan met het imago als milieuvriendelijke par tij. „Er is niet één belangrijke oor zaak aan te wijzen. We hebben in het kabinet moeilijke besluiten moeten nemen en daaronder heeft onze herkenbaarheid te lij den gehad. We zullen onze stand punten met nog meer nadruk moeten uitdragen." Datzelfde is de PvdA van plan, verklaarde een ook al behoorlijk beteuterde fractieleider Jacques Wallage. „We zijn tekort gescho ten in het overtuigen van de kie zer, in het laten zien waar we als' Partij van de Arbeid staan." Als de twee andere regeringspar tijen zich ook nadrukkelijker gaan profileren kanxdat gemak kelijk leiden tot grotete onderlin ge spanningen. Die kunnen zich uiteindelijk ook uitbreiden tot het kabinet, dat zich tot nu toe bij voorkeur als één grote vrienden club presenteert. WD-leider Van Mierlo hoopt dat het kabinet sterk genoeg is om mogelijke negatieve invloeden op de goede sfeer in te dammen. Van Mierlo voorspelde Bol kestein dat hij het nog moeilijk zal krijgen, nu hij in de achting van het publiek tot ongekende hoogte is gestegen. „Daar kan ik uit eigen ervaring over vertellen. De heer Bolkestein kan z'n borst nat maken." De kleine partijen die op de Cen trumdemocraten na, allemaal stemmenwinst boekten, toonden zich tevreden over de uitslag. Volgens fractieleider Rosenmöl ler van Groen Links is zijn partij weer goed bezig uit het dal te ko men na de tegenvallende resulta ten bij de kamerverkiezingen van vorig jaar. Zijn collega Nijpels van het AOV ziet in de uitslag de bevestiging dat de ouderenpar tijen geen eendagsvlieg in de Ne derlandse politiek zijn. Ze heeft namelijk het gevoel dat het verlies van het CDA bij de statenverkiezingen mede aan haar te wijten is. Dat kondigde Maij gisteren in Arnhem aan tij dens de uitslagenavond van haar partij. Maij zorgde tijdens de verkie zingscampagne voor opschud ding door WD-leider Bolkestein op één lijn te zetten met Flip de Winter, leider van de ultrarecht se Belgische partij Vlaams Blok. Bolkestein eiste excuses van me vrouw Maij, maar die bleef dat hardnekkig weigeren. Zij ging niet verder dan de mededeling dat haar vergelijking niet sloeg op de persoon van Bolkestein maar op zijn uitlatingen over de toelating van asielzoekers in Ne derland. Geconfronteerd met de verliezen van haar partij legde ze gister avond tijdens een CDA-bijeen- komst in Arnhem een persoonlij ke verklaring af. Daarin betitelde ze haar omstreden uitlatingen als 'een strategische fout'. „Winst is er wellicht voor het CDA niet ge komen door het dispuut tussen Bolkestein en mij. Dat dispuut had misschien eerder of later ge moeten." Een excuus aan het adres van Bolkestein kwam ook nu niet over haar lippen. Ze verklaarde dat ze een dezer dagen per brief of telefoon persoonlijk contact met de WD-leider zal opnemen. ADVERTENTIES 'M/uwmsrmm Van Gaal, Ajax de pers: de dictator van de dug-out legt het nog één keer uit De nieuwe Matinee-maestro: hoe vernieuwend is programmeur Andrê Hebbelinck? Man stoel: interview met Rik Felderhof Alle programma- II n rp, ra gegevens Columns van Witteman, II II Ij II Biich, Midas J. D. Kroeske Film- H 11 K II tips Los 2,- Voor 20 gulden tot Vflllfl 1 Oktober, bel (035) 711911 TV-MA&AZ-I NU IN DE WINKEL

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 3