Britten b<
okke
Zwitser
te verli
GB ha<
Minister Wijers, een sprinter op Economische Zaken
DE STEM
BINNENLAND
[Swissair dankt
ïieuwe moeder
ZATERDAG 4 MAART 1995
|Van onze redactie economie
I, onden/Frankfurt - De Britse aul
iteiten zijn een onderzoek n#
■fraude bij de bank Barings begJ
Inen naar aanleiding van de fraud
■leuze praktijken waarvan Singaf
|re de handelaar Nick Leeson
Ischuldigt.
Ine Duitse justitie heeft Leeson, wl
ifinaneiëZe transacties Barings fal
zijn geworden, gisteren intussen I
„eel onder arrest gesteld.
/olgens een woordvoerder zoekt de
[rious Fraud Office (SFO) samen mei
-oiitie van de Londense City uitl
hoeverre de beschuldigingen 'op Eil
land betrekking hebben'. „We hebj
niet om Leesons uitlevering gevra^
Minister Wijers: „Ik probeer niet met een rood waas voor mijn ogen allerlei regels af te schaffen."
FOTO WYBE KIESTRA
6Ik ben gewoon pragmatisch'
Een gedreven politicus is
hij niet. Hij zal niet snel
een tegenstander op
stang jagen om in verkie
zingstijd te scoren. Spel
letjes noemt minister
Wijers van Economische
Zaken dat. Niettemin is
hij gedreven als het om
zijn vak gaat: de econo
mie. Dan gaat hij in de
sprint, want hij heeft
'haast haast' om overbo
dige regels af te schaffen
en de werkgelegenheid te
stimuleren.
Door Carla Joosten
en Elly Lammers
In de zeven maanden van zijn mi
nisterschap is de 43-jarige ma-
cro-econonoom en voormalig or
ganisatie-adviseur Hans Wijers
al bejubeld als de 'Boy Wonder'
van het kabinet en gekenschetst
als een Onvervalst Innemende
Persoonlijkheid. Onlangs nog be
schreef hij in een boekje de we
reld van snelle managers en hun
strategische concepten. Zelf is hij
het prototype van een heden
daagse carrièremaker. De 'dyna
mische en slagvaardige' Wijers
zou als kroonprins van Van Mier-
lo een glorieuze politieke toe
komst wachten.
Maar zijn voortvarendheid ont
moet ook weerstand. Vakbewe
ging en middenstand bestrijden
om het hardst zijn plannen om de
winkeltijden vrij te geven. Het
boegbeeld van paars slaat op hol,
zingt dat kritisch koor. Wijers
'dendert als een olifant door de
porseleinkast', typeerde FNV-
voorzitter Stekelenburg hem. In
zijn zucht om regels te schrappen
zou hij Nederland onafwendbaar
richting 24-uurs economie stu
wen.
„Die 24-uurs economie heb ik
nooit gepropageerd," weer
spreekt de minister. „Het CDA is
die discussie begonnen. Zij zijn
gaan roepen dat ik een 24-uurs
economie wil, zonder dat ik dat
ooit gesuggereerd heb. Het CDA
is tegen een aantal voorstellen
die te maken hebben met deregu
lering en het stimuleren van eco
nomische dynamiek. Dus vergro
ten ze die plannen tien keer uit en
roepen vervolgens: 'Hij wil een
24-uurs economie.' Ik vind dat
een wat gemakkelijke manier van
politiek bedrijven."
Maar het is ook wel erg snel ge
gaan met uw voorstel om de win
keltijden te verruimen. En u
neemt de term deregulering veel
vuldig in de mond.
„Daar schaam ik me ook hele
maal niet voor. Het verruimen
van de winkelsluitingswet en de
plannen voor deregulering staan
in het regeerakkoord. Dan wil ik
als minister dat beleid zoveel mo
gelijk uitvoeren tijdens deze ka
binetsperiode. Dus ik heb haast.
Niet alleen uit persoonlijke mo
tieven, maar omdat ik vind dat
we met de Nederlandse economie
ook haast moeten hebben, omdat
het helemaal niet goed gaat. We
moeten veel meer de werkgele
genheid en economische dyna
miek stimuleren."
Wat moeten we ons bij die econo
mische dynamiek voorstellen?
Het kabinet heeft er alsmaar de
mond van vol.
„Economische dynamiek heeft te
maken met het snel kunnen in
spelen op veranderingen in be
hoeftepatronen of op technologi
sche ontwikkelingen. Ik ben er
van overtuigd dat je vermogen
om adequaat en snel in te spelen
op al die veranderingen bepalend
ongelooflijke spijt van hebben.
Dan wordt Europa in toenemen
de mate een soort sjieke sigaren
winkel zonder klanten ergens in
een winkelstraat waar dan geen
publiek meer rondloopt. Daar
ben ik diep van overtuigd. Voor
een heleboel industriële sectoren
in Nederland is wat er in Zuid-
oost-Azië gebeurt net zo relevant
als bijvoorbeeld in Duitsland."
En uw antwoord op de economi
sche problemen is minder regels,
minder lastendruk.
„Minder lastendruk en minder
regels, jazeker. En we willen de
regels helemaal niet overboord
gooien, maar ze vereenvoudigen.
We kijken of het mogelijk is met
minder regels de oorspronkelijke
doeleinden te realiseren. Dat be
vordert de economische concur
rentie en dat leidt in het alge
meen tot lagere prijzen en groei.
U denkt natuurlijk: hier zit een
ideoloog te praten, maar er zijn
nogal wat studies die dat bevesti
gen. McKinsey heeft een studie
verricht naar prestatieverschil-
len in het creëren van werkgele
genheid tussen de Verenigde Sta
lk ben niet voor niets lid van
D66. Ik ga niet de milieu-doel
stellingen overboord gooien.
Maar we proberen wel een balans
te vinden tussen het doel. de
haalbaarheid en de prijs die het
kost."
Ook op de praatstoel slaagt Hans
Wijers erin voortdurend enthou
siast te glimlachen. Terwijl zijn
linkerhand houvast zoekt aan
zijn rever, zet hij met rechts ge
sticulerend zijn verhaal kracht
bij-
Het wetsvoorstel, waarmee de
winkels straks open kunnen van
zes uur 's morgens tot twaalf uur
's nachts, met uitzondering van
de zondag, ligt inmiddels ter be
oordeling bij enkele adviesorga
nen.
Wijers is ervan overtuigd dat de
ruimere winkeltijden werkgele
genheid opleveren. Het Centraal
Planbureau rekent op 15.000 ex
tra banen, zo werd vorige week
bekend. Dat cijfer staat haaks op
een eerdere studie van het Eco
nomisch Instituut voor het Mid
den- en Kleinbedrijf, dat juist
rept van een verlies van vijfdui
zend banen. Onderzoekers signa
leren ook dat de omzet van kleine
ge sectoren bij mijn weten waar
we de behoefte van de klant nog
niet centraal stellen. Klantge
richt denken is in iedere onder
neming hèt thema, maar bij de
winkelopeningstijden lijkt dat
voor de detailhandel geen rol te
spelen."
Maar gaat u ook meer kopen als
er meer mogelijkheden zijn
„Dat sluit ik niet uit. Maar dat is
weer zo'n typisch Nederlandse
discussie. Dat koek-denken: 'Wat
we uitgeven zal niet veranderen'.
Heel veel aankoopbeslissingen
zijn situationeel gebonden en als
er dus geen mogelijkheid is, doen
mensen het niet. Als de winkels
niet open zijn, kan ik gewoon
niets kopen."
Wijers behoort in het kabinet tot
de bewindslieden die tamboer
eren op verlaging van het finan
cieringstekort en op lastenver
lichting. Dat de conjunctuur aan
trekt is heel prettig, maar voor
Wijers niet genoeg. Het is vooral
de structuur van de Nederlandse
economie die moet verbeteren.
Dat betekent niet dat het be
drijfsleven subsidies kan ver-
sumptieve bestedingen. We zitten
nu in de fase dat bedrijven uit
zendarbeid aantrekken. Pas
daarna gaan ze mensen in vaste
dienst nemen."
Maar zijn die uitzendkrachten
geen structureel verschijnsel?
„Er zit een structureel element
in, maar de huidige omvang is
absoluut niet structureel. Het
probleem in Nederland is dat de
beroepsbevolking jaarlijks met
90.000 mensen groeit. Dat is 1,4
procent, terwijl dat percentage in
de omringende landen 0,5 pro
cent per jaar is. Daarom zullen
we, willen we het werkloosheids
probleem kunnen oplossen, snel
ler moeten groeien dan de omrin
gende landen. Dus hier heb ik
ook haast. De loonkosten moeten
omlaag. En we moeten nog eens
goed kijken naar de onderkant
van de arbeidsmarkt, waar heel
veel verborgen werkgelegenheid
zit. Er moeten meer banen onder
het minimumloon komen."
Het kabinet komt binnenkort
met een wet om medicijnen goed
koper te maken. Het is een initia
tief van minister Borst (D66,
is voor economisch succes. We
vergeten vaak dat tijd als factor
voor succes voor ondernemingen
heel belangrijk is. Snel of traag
kunnen inspelen op een nieuwe
ontwikkeling kan bepalend zijn
voor een marktaandeel van 25
procent of een marginale positie.
Om dat soort dingen gaat het.
Steeds meer ondernemingen con
curreren direct of indirect met
internationale markten en dan is
het klassieke nationale reactie
vermogen niet meer genoeg. Het
reactievermogen elders, en dat
kan ook Zuidoost-Azië zijn, kan
je succes of mislukking bepalen."
Maar de Nederlandse export con
centreert zich voor het grootste
deel op Europa. Er klinken ook
geluiden dat het met die globali
sering niet zo'n vaart loopt.
„Ja ja, 'tuttuttut, rustig aan, zo
snel gaat het allemaal niet',
wordt er dan gezegd. Dat vind ik
een levensgevaarlijke houding.
Als we als Europa blijven rede
neren dat we niet wakker hoeven
te liggen van het ontstaan van
grote koopkrachtige markten in
Zuidoost-Azië, zullen we daar
over een jaar of vijf of tien een
ten, Japan en Europa. Dan zie je
dat Japan en de VS het aanmer
kelijk beter doen dan Europa, en
niet alleen aan de onderkant
maar ook aan de bovenkant van
de arbeidsmarkt. De verklarende
factor erachter is regelgeving.
Het is gewoon logisch. Als je een
bedrijfje hebt, dan leiden de vele
procedures en regels je alleen
maar af van datgene waarvoor je
in business bent: produkten ma
ken voor klanten. Al die regels
kosten geld en werkgelegen
heid."
Maar gaat het vereenvoudigen
van die regels niet ten koste van
de bescherming van werknemers?
„Nee, nee. Laten hier geen mis
verstanden ontstaan. De arbeids-
omstandigheden-wetgeving is
een bouwwerk, dat in de loop der
tijden is ontstaan. Er zijn zaken
op elkaar gestapeld, waar niet al
tijd goed gecoördineerd over is
besloten. Waar het in feite om
gaat is dat we het hele bouwwerk
nog eens tegen het licht houden
en kijken of het allemaal niet een
stuk eenvoudiger kan. Dat doet
niks af aan de doelstellingen.
Datzelfde geldt voor het milieu.
winkels daalt en dat hun winst
terugloopt.
Wijers relativeert de onderzoe
ken. Bovendien denkt hij niet al
leen aan werkgelegenheid. De
vader van twee jonge kinderen en
echtgenoot van een full-time
werkende gynaecologe vindt
aanpassing van de huidige win
kelsluitingswet 'sowieso nodig'.
De veranderingen in de maat
schappij vragen daar gewoon om,
vindt hij en wijst op de groei van
het aantal tweeverdieners.
Waren ruimere openingstijden
ook al een wens voordat u minis
ter werd?
„Ja, ik moet zeggen dat ik me als
burger vaak heb geërgerd aan de
rigide winkelsluitingstijden in
Nederland."
U gaat straks zelf 's avonds win
kelen?
„Ik ga zeker 's avonds bood
schappen doen. Nu moet ik vaak,
zoals de meeste mensen met
werk, op zaterdagochtend in de
rij staan. Er zit een soort onlogica
in die huidige openingstijden. De
detailhandel is een van de weini-
wachten. De macro-econoom
geeft de "voorkeur aan fiscale
maatregelen om starters op weg
te helpen en wil investeringen en
nieuwe technologie bevorderen.
„Mede daardoor hoop ik dat we
er echt in slagen een deuk te
slaan in de werkloosheid die we
nu hebben. Echt een deuk erin,
een forse verlaging van het ni
veau."
De oppositie gelooft daar niet in
en heeft het alsmaar over haanlo
ze groei.
„Dat is onzin. De werkgelegen
heid groeit dit jaar per saldo met
75.000 banen, dus niks baanloze
groei. Volgend jaar schieten we
over de 100.000 banen. Ik vind
het slecht als mensen het alsmaar
over baanloze groei hebben. Dat
leidt tot een pessimisme dat niet
op zijn plaats is. De werkgele
genheid huppelt altijd wat achter
de economische groei aan. Dat is
een klassiek patroon," doceert
Wijers.
„Eerst trekt de groei aan door
een grotere export. Vervolgens
nemen de binnenlandse investe
ringen toe - dit jaar met 25 pro
cent - en dan volgen de con-
Volksgezondheid) en Wijers.
Is het niet vreemd dat een minis
ter die bekend staat als vrije-
markt-denker akkoord gaat met
een prijsmaatregel?
„Ja, maar dat illustreert nog eens
een keer dat ik niet met een rood
waas voor mijn ogen probeer al
lerlei regels af te schaffen. Je
moet het van geval tot geval be
kijken. In de medicijnensector is
het echt nodig om in te grijpen.
Nederland heeft een substantieel
hogere medicijnprijs dan de ons
omringende landen. In die landen
bestaan prijzenwetten en die
hebben goed gewerkt. We combi
neren twee dingen. We verlagen
de prijzen in één keer en vervol
gens gaan we concurrentie, ook
onder apothekers, stimuleren.
Dat illustreert nog eens een keer
dat ik niet alleen unverfroren li
berale standpunten heb. Ik ben
gewoon pragmatisch."
Wijers heeft na een universitaire
loopbaan nog enige tijd als amb
tenaar bij het ministerie van So
ciale Zaken onder wijlen Joop
den Uyl gewerkt en bij het depar
tement waarvan hij nu minister
is. Hij promoveerde in de jaren
tachtig op een proefschrift over
industriepolitiek en stapte niet
lang daarna over naar het be
drijfsleven. In zijn laatste functie
van manager-partner van het or
ganisatiebureau Horringa De
Koning zag hij tal van bedrijven
van binnen.
Hebt u als voormalig organisatie
adviseur nog adviezen voor de
rijksoverheid?
„In Den Haag gaan de zaken
traag, omdat de politiek er vaak
ontzettend veel tijd voor neemt.
De politiek heeft overal adviesor
ganen voor opgericht, die moeten
worden geraadpleegd en waar
politici zich achter kunnen ver
schuilen. Daar word ik ongedul
dig van. Terwijl het ook sneller
kan, zoals we nu zien met de dij
ken. We hebben de inspraak zo
complex gemaakt dat die uit
mondt in frustratie. Waarom
moet inspraak in drie stadia en
kan dat niet in een keer?
Daarnaast heb ik de indruk dat
fundamentele vragen in de poli
tiek vaak te laat worden gesteld.
Daarin kunnen politici nog veel
leren van ondernemers. Die stel
len eerst strategische vragen en
formuleren daar vervolgens hel
dere antwoorden op. Zo'n duide
lijke start maakt de uitvoerings
varianten minder omstreden of
lastig. Alles is een stuk eenvoudi
ger als je eerst duidelijk maakt
waarvoor en waarom je het
doet."
De minister weigert vooralsnog
te speculeren over zijn politieke
toekomst. „Ik kijk niet verder
dan vier jaar vooruit. Ik wil er
vier jaar voor zorgen een hele
goede minister van Economische
Zaken te zijn en daarna ligt alles
weer open. Het is altijd anders
uitgepakt dan ik gepland had.
Dus ben ik daar maar bescheiden
Maar velen noemen u al de
kroonprins van D66-leider Van
Mierlo.
„Ja, maar dat ben ik dus niet."
Maar kunt u het worden?
„Dan moet ik het eerst zelf wil
len. En ik wil geen kroonprins
van Van Mierlo zijn. In de eerste
plaats is Van Mierlo nu de poli
tiek leider, dus er is geen reden
voor een kroonprins.
In de tweede plaats staat een
aantal mensen met een veel bre
dere belangstelling er veel beter
voor genoteerd en in de derde
plaats wil ik het dus gewoon
niet."
Wan onze verslaggever
Zürich - British Aerospace dn?
harkt te verdringen. Een corr
heel specifieke eisen van de Zv
Eren uit het land, waar eens
pegon.
ïet was Swissair, dat in 1987 als
fcogeheten launching customer
poor de toen nieuwe Fokker 100
hptrad. De Zwitserse maat
schappij hevelt nu echter haar,
ploot van tien Fokker 100-toes-
[tellen over naar haar regionale
dochtermaatschappij Crossair.
Daar zullen ze nog een jaar
blijven vliegen. Vervolgens wor
den de toestellen afgestoten.
Srossair onderhoudt voor Swis
sair regionale verbindingen,
waarvoor zich minder grote pas-
jsagiersaantallen aanbieden.
Crossair vliegt nu met zes toe
stellen van het type BAe 146, dat
wordt geproduceerd door Fok
kers concurrent British Aerospa- j
)fferte
Ret is de bedoeling dat Crossair I
len vloot van zestien toestellen
Bpbouwt van één soort toestel
len. Fokker heeft eert offerte uit-1
feebracht voor tien Fokkers 100
In zes Fokkers 70. „Wij zullen in 1
|e komende twee maanden een I
jefinitieve beslissing nemen,"!
topman Th. Hofmann vanl
frossair. „Maar het ziet er naarf
fit dat het de BAe 146 gaat]
Torden."
jiofmann stelt dat de BAe 146,
feter in de operaties van Cros-I
air past, omdat dat toestel mei]
fijn vier motoren geschikt is
foor zeer korte startbanen. „Wijl
fliegen bijvoorbeeld op London
gity. De Fokker 100 mag daan
liet landen. Fokker zegt tegen
|ns dat de 70 voor dat vliegveld
jecertificeerd wordt, maar wij
Ten daar nog steeds niets van
koor onzekerheid kopen wil
fiets.1
■an onze verslaggever
Willem Reijn
Mnstelveen - De Bredase aal
maatschappij IGB had op
pent van overname volger]
jpuntantsvoorschriften vat]
Jedam een negatief vermc
zegt G. Wirken, lid van de
Jsestuur van Ballast Nedarg
■«woordelijk voor de finanl
jet nieuwe moederconcern vanl
Persgroep (vier vestigingen, 5<jf
Pers omzet 200 miljoen, enk!
l ist in wil de activite|
|gen sector BN Utiliteitsboii
P lntegreren. Maandagavond
ti„i°nee van I® bijeen i]
lam 6n za' daar bekendmak
P nsmelting zal dienen tel
de eindverantwool
f,1 over de divisie met eenf
fehLeteNhalf miljardgulden'
fchaH edam betaalde voor
■hatting een bedrag van tv3
Pijen gulden. Wirken spreel
hst tvt'j en)fele miljoenen gu
ranfe5d2a,mhrftzelfooneige|
J o-3 miljoen, wat een b§
