DESTEM
Samson is niet te
De elegantie van de stierenvechter
Zwak/Sterk tenonder
aan taaibedenksels
Belgisch kinderprogramma is in Vlaanderen een overdonderend kassucces
Beeldschone documentaire van Sonia Herman Dolz bijVpro
A A Cato Fluitsma hongert
naar het podium
BE RAGA22I OP ACHTERPAGINA -W
ZATERDAG 4 MAART 1995 DEEL I
L Belgische kinderprogramma
«n is in eigen land een on-
ivenaard succes. Al vijf jaar
Meert de pratende bobtail
Cw, Gertje, hoor ik daar klop-
V)als de grote veroveraar van
Ljerharten. Zelfs Walt Disney
jjhem niet verslaan.
Itonimercie spint er goed garen
Samson levert een jaarlijkse
get op van maar liefst vijftig
liljoen gulden.
.jdoorbraak in Nederland laat
citer nog op zich wachten. Deze
[|lier doen de hond en zijn baas
■itje een tweede poging om de
ederlandse markt te veroveren.
«Riet Pijnappels
Lstudio in het Belgische Denderleeuw oe-
j de hoofdrolspelers van het succesvolle
"rptogramma zich in het zweet. Niet al-
anwege de vermommingen en de hete
a Het werktempo is hoog: in twee dagen
Êdmoeten drie shows worden opgenomen,
isderegisseuse is dat alleen maar moge-
t de acteurs 'hun typetje' door en
Mennen.
Lt blijkt inderdaad op de set. Gert Verhulst
itje) en Danny Verbiest (de pluche hond
aa) pakken moeiteloos na iedere inter
ne weer de draad op. Hun spel is de sfeer
1 niveau van amateurtoneel ontgroeid.
It is soap: een goed geolied, zakelijk aan
wend optreden voor de camera's.
[Éhoofdrolspelers zijn perfect op elkaar inge-
ieeli Gertje, die als een grote broer is, bet-
Big, sad geïrriteerd, maar reuze betrouw-
at En Samson, de naïeve hond, die wel kan
ai, maar niet alle grote-mensenwoorden
pijpt en ze regelmatig fout uitspreekt,
ernog meneer de burgemeester, die
die alles officieel en plechtig wil
aL Die altijd zogenaamd met 'grote dos-
ezigis, maar stiekem achter zijn bureau
ilgjesbouwt. Verder doen mee Octaaf de
(olie, meïïouw Praline (de bekende Vlaamse
ptrice Ann Petersen) en meneer Spaghetti (de
Klgische operazanger Koen Crucke).
(erkenbaar
Jls karakters hebben voor kinderen makke-
h herkenbare eigenschappen: ze zijn vaak
'oers, hebberig, maar allemaal heb-
mzseen hart van goud. Het plot is altijd rea-
h, het gaat om echte gebeurtenissen uit
evingswereld van kinderen. Geen tove-
iffi.geen tijdmachines, geen fantasieën. De
met de realiteit is de pratende
nl Samson.
ors zijn eenvoudig: een huiskamer,
e kapsalon, een burgemeesterskabinet en
iiiakeltje.
(succesverhaal van Samson gaat inmiddels
ivijfde jaar in. De afgélopen jaren zijn de
polaire bobtail en zijn baasje uitgegroeid
i indrukwekkend commercieel bedrijf.
1b wat Samson doet, wordt goud. Iedere
We cd met Samson-songs, het zijn er nu
t wordt in Vlaanderen de bestverkochte cd
ir. Tot nu toe zijn er ruim 600.000
aplaren verkocht. De Kerstshow in Ant-
rpen trok afgelopen jaar 72.000 bezoekers.
8 alleen de cd's, ook de stripalbums en vi-
«sstttes gaan als warme broodjes over de
«bank.
Gert Verhulst en Samson: „De hond is de
verpersoonlijking van het kind. Maar alleen
als hij iets goeds doet. Als hij domme dingen
zegt, blijft hij gewoon een hond."
Net als de rest van de rits Samsonprodukten:
koekjes, ijs, chocolade, limonade, schoenen,
textiel, knuffelbeesten, puzzels, shampoo, eau
de toilette, meubels, dekbedovertrekken,
noem het maar op. Er is zelfs brood: een op de
vijf verkochte broden in Vlaanderen is een
Samsonbrood.
Volgens Johan Casselman, die mede de com
merciële rechten van Samson beheert, heeft
het Samsonbedrijf een jaaromzet van vijftig
miljoen gulden.
Het idee voor Samson werd in 1989 geboren
toen BRT-omroeper Gert Verhulst (27) aan de
omroepbazen voorstelde om de kinderpro
gramma's wat leuker aan te kondigen, in
plaats van in een sfeer 'alsof de koning net ge
storven was'.
Programmamaker, onderwijzer en poppen
kastspeler Dan
ny Verbiest (49) bedacht de
formule: „We hadden het plan om naast Gert
een dier te zetten waartegen hij kon praten.
Maar welk dier? Het enige dier waar een vol
wassene ongestraft tegen kan praten is een
hond. Met een schildpad of een vis praat je
minder makkelijk."
Verbiest creëerde een pluche, langharige hond
(vanwege die lange haren vernoemd naar de
bijbelse Samson) met het gedrag van een drie
jarig kind. Naïef, en altijd vol verwondering
over het gecompliceerde gedrag van volwasse
nen.
De poppenkastspeler werd tevens de stem
achter zijn geesteskind. Om de mythe van de
pratende hond levend te houden, laat hij zich
nooit als zodanig fotograferen. Hij is hooguit
'de man die Samson leerde praten'. Op toneel
zit hij in een benepen ruimte onder de pop met
zijn handen omhoog en zijn ogen gericht op de
monitor.
Het door Samson en
Gert aan elkaar praten van kinder
filmpjes groeide snel uit tot een heuse kinder
soap. Honderden optredens in het land volg
den. De Belgische omroep BRT, in die tijd
zwaar belaagd door de commerciële VTM,
klampte zich onmiddellijk vast aan het succes
van het duo. Samson werd het programma 'om
fier op te zijn'. Nog steeds is Samson het para
depaardje van de BRT. Het programma is erin
geslaagd om de afgelopen jaren een absolute
monopoliepositie op het gebied van kinder
programma's te verwerven.
Sesamstraat, zo populair in Nederland, be
staat nauwelijks meer in Vlaanderen sinds
Samson er is. Zelfs wereldberoemde Walt-
Disneyfilms als 'The Lion King' kunnen
Het beeldmerk van Samson
Gert. Aan produkten wordt er
jaarlijks 50 miljoen omgezet.
foto's ruben schipper
Samson niet naar de kroon steken.
Samsonproducer Hans Bourlon:
„Niemand kan Samson verslaan. Er
is niets anders. We hebben in Vlaan
deren een absoluut kijkbereik. Vijfennegentig
procent van alle kinderen tussen de 3 en 12
jaar kijkt minstens een keer per maand naar
Samson."
Het geheim van het succes is volgens Gert Ver
hulst de grote herkenbaarheid voor kinderen:
„De hond is de verpersoonlijking van het kind.
Maar alleen als hij iets goeds doet. Als hij
domme dingen zegt, blijft hij gewoon een
hond."
Bourlon: „De volwassenen in Samson zijn al
lemaal net kinderen en dat is vrij uniek. Je kan
het vergelijken met Walt Disney, daar zijn het
dieren die kinderen spelen."
De Samsonliedjes zijn een succes op zich. Vol
gens de producer te vergelijken met 'Kinderen
voor kinderen'.
Ze worden dan ook niet geschreven door de
eerste de beste. Integendeel, gerenommeerde
Nederlandse tekstschrijvers als Ivo de Wijs
('Piraten-potpourri'), Robert Long ('Krakzo de
Mattebom'), Herman van Veen ('Vandaag is
het zondag'), en Stef Bos ('Samsonlied') heb
ben al verschillende Samsonhits op hun naam
staan. Frank Boeijen deed ook een poging,
maar die faalde. Zijn teksten waren te zwart
gallig, vond 'Gertje'.
In Nederland zendt Veronica sinds 1992 twee
keer per week Samson uit.
Vooral in het zuiden van het land scoort het
programma hoge kijkcijfers. Toch blijft een
doorbraak in ons land tot nu toe uit. Volgens
Johan Casselman vanwege 'een strategische.
fout'.
In het najaar van 1992 kochten de grote speel
goedketens massaal Samson-produkten in.
Casselman: „Iedereen dacht: 'Samson is een
gigantische succes in België, dat pakken we
effe op in Nederland,' maar dat viel tegen."
Samson bleek namelijk nauwelijks bekend in
Nederland. De distribiteurs waren te haastig
geweest om ook in ons land het succes van
Samson commercieel uit te buiten. Het speel
goed werd niet verkocht en daarom weer te
ruggestuurd naar België.
Efteling
Deze zomer gaan Samson en Gert een tweede
poging doen om de harten van de Nederlandse
kinderen (en dus ook de Nederlandse markt) te
veroveren. Het duo treedt dan drie maanden
lang dagelijks op in De Efteling in Kaatsheu
vel. In het najaar slaan enkele winkelketens
opnieuw op grote schaal Samson-produkten
in. Bovendien gaan Gert en de Burgemeester
handtekeningen uitdelen, te beginnen bij een
meubelzaak in Hulst op 7 en 19 april.
Casselman: „We moeten er meer persoonlijk
engagement achterstoppen. We moeten de
straat op in Nederland, dat hebben we nodig.
Het probleem is, de artiesten zien Nederland
als een buitenlandse trip, ze voelen er zich niet
zo thuis. Maar gegarandeerd, als ze bij jullie in
de speelgoedwinkels gaan staan, komt het pu
bliek in grote getale op ze af. Die jongens van
de Efteling zijn toch ook niet achterlijk, hè.
Die weten toch wat kinderen willen. De markt
is rijp in Nederland, dat weet ik Zeker. Als het
deze keer weer niet lukt, ligt het aan ons. Aan
een gebrek aan inspanning. En tijd. Want ver
geet niet, we mogen onze thuismarkt niet ver
waarlozen. Dat is een fout die veel Belgische
artiesten maken als ze doorbreken in Neder
land."
Een andere hindernis om van Samson een
commercieel succes in Nederland te maken is
de prijs. De prijs voor een cd bijvoorbeeld ligt
in Belgie veel hoger, omdat daar meer tussen
personen in de handel zitten.Casselman: „We
hebben geprobeerd om de prijs in Nederland
te verlagen, maar dat heeft maar een week ge
duurd. Acuut kwamen er slimmeriken met be-
stelwagentjes voorrijden die in Nederland cd's
kochten en ze dan met winst weer verkochten
in België."
Het Samsonteam heeft hoge verwachtingen
van de toekomst. De figuren Samson en Gertje
kunnen niet meer stuk, meent Bourlon. „Kijk,
Gert Verhulst wordt natuurlijk straks te oud,
de figuur Gertje heeft toch een jeugdige uit
straling nodig. Maar ik denk dat Samson wel
zal overleven. Het stripverhaal speelt daar een
belangrijke rol in. Suske en Wiske zijn ook al
tijd jong gebleven."
Oosterhout - De Bussel.
'Zwak/Sterk' van Jean-Marie
Piemme door De Blauwe
Maandag Compagnie. Regie:
Philippe Sireuil. Gespeeld
door o.a. Els Dottermans,
Karlijn Sileghem, Hans Roij-
aards'en Guy van Sande. Ge
zien op vrijdag 3 maart.
Door Marjan Mes
Zwak/Sterk, de titel van het to
neelstuk waarmee De Blauwe
Maandag Compagnie momenteel
op tournee is, heeft betrekking
op die eigenaardige eigenschap
van mensen om gelijktijdig het
een zowel als het ander te kun
nen zijn. De personages hebben
allemaal hun zwakke en hun
sterke momenten, of ze nu goed
zijn of slecht, mooi of lelijk, rijk
of arm.
Het klinkt mooi algemeen men
selijk, maar de voorstelling was
dat geenszins. Het stuk van de
Waalse auteur Jean-Marie Piem
me voerde weliswaar .Vlaamse
types op, die zo uit een volksstuk
weggelopen zouden kunnen zijn,
hun taalgebruik was dermate ge
kunsteld en ongeloofwaardig dat
het nog een wonder mocht heten,
dat die prachtige acteurs van de
Blauwe Maandag nog enige
hartstocht en emotie in hun rol
len wisten te leggen.
Een normale dialoog werd niet
gevoerd; men bezigde bij voort
during overdreven taalbedenk-
sels; poëtisch bedoelde metafo
ren, die de toeschouwer menig
maal voor raadsels stelde. De
figuren bewogen zich als toeval
lige passanten over een leeg to
neel. Gaandeweg werden hun
identiteit en onderlinge relaties
duidelijker. Mensen die in Ant
werpen zouden kunnen leven
waar het Vlaams Blok, racisme,
en politieke aanslagen het leven
van alledag beïnvloeden.
Een rechtse móéder en haar-
linkse dochter, een joodse saxo
fonist die door de nazi's is ge
marteld, een journalist die- een
rechtse procureur met persverse
neigingen ontmaskert, een dich
terlijke jongeman met vage idea
len, een hoerig type dat de vrien
din is van een aankomende
rechts-radicale volksmenner, ge-
naamd'Victor Opsomer, en diens
dommekracht van een chauffeur)
Allemaal hadden ze wel iets met
elkaar te maken en allemaal ver
langden ze vooral naar wat ge
luk en liefde, in plaats van hun
leven door de politiek te laten
verpesten. Dat onvermogen had
herkenbaar en aangrijpend kun
nen zijn als de personages in dit
uit het Frans vertaalde stuk niet
opgeofferd waren aan een kwa-
sie-diepzinnige taal zonder com
municatie.
Acteurs als Els Dottermans, Erik
van Herreweghe, Jakob Beks en
Hans Roijaards (Victor Opsomer)
ontbrak het niet aan humor en
felheid, maar hun inleving moe
ten zij ergens anders aan hebben
ontleend dan aan de figuren die
zij moesten uitbeelden. Jammer,
vooral voor de bezoekers uit.
Breda, die speciaal met een bus
naar De Bussel waren vervoerd
om deze in het nog niet geo
pende Chassé Theater geplande
voorstelling toch te kunnenzjen.
wi
Marjan Mes
De elegantie en schoonheid van de
faenvechter die een dodelijk ri-
in de arena opvoert; daar-
f® gaat de schitterende avond-
Wlende documentaire Romance
Valentia van onze landgenote
ionia Herman Dolz. De Vpro-te-
t?isie zendt de film op zondag 5
Baart uit.
indrukwekkend filmdebuut van
cameravrouw die al enkele jaren
nantwoordelijk is voor boeiende
i'tenlandreportages in het Vpro-
!famma Diogenes. Dolz is de
'enter van de in Nederland levende
Mme beeldend kunstenares Dora
zwier grote, kleurrijke waaier- en
^sculpturen menige saaie Hol-
steenmassa opfleuren. -
werd 32 jaar geleden in Madrid
maar groeide op-in Rotter-
had aanvankelijk net zo'n he-
J» stieregevecht als de ge-
Helde Nederlander. Totdat zij
lil Paanse grootmoeder (aan wie
over a 'S °PSedragen) enthousiast
aorrida hoorde praten en er
k! u <Wn naar ging kijken.
Herman Dolz raakte vooral ge
werd door één beeld; dat van een
,0us die over een harig mannen-
Wordt aangetrokken. Dat ele-
iw 1 vJr'eidelijke beeld komt in Ro-
k,Valentia twee keer terug,
oimn""", van de torero voor het
^SnS,een biina sacrale gebeurte-
"keerd toeSew^^e aandacht
S'fiike kostuum met goudbro-
n"Bduursels met daaronder de
uvvei u- en en e'e6ante zwarte,
•'jke schoentjes; ze vormen een
bijna gewijd onderdeel van een 'op
voering' waarin wordt gestreefd naar
een samensmelting van stier en torero.
Dolz vertelt haar 'verhaal' op een as
sociatieve manier, met fascinerende
parallelmontages die het complete ri
tueel in en rond de corrida omvatten.
Het passen van een nieuw kostuum
wordt afgewisseld met beelden van de
slachter, die met een pijp met stiere
kopje in de mond, een kadaver in"
mootjes hakt en uitbeent. De stiere-
kop belandt als trofee aan de wand,
een geschenk voor de toreador. Het
villen wordt begeleid door een opwin
dende aria uit Bizets 'Carmen'
De stierenvechter heeft in Spanje de
status van een gekroond hoofd of een
heilige. Wanneer hij overwint (en niet
de heldendood sterft) wordt hij door
een begeesterde menigte op de schou
ders genomen en aanbeden. Dat ge
beurt ook de 20-jarige torero Enrique
Ponce in Romance de Valentia veel-
vuldig.De cineaste heeft hem als
hoofdpersoon gekozen omdat hij be
antwoordde aan haar ideaalbeeld van
de gracieuze toreador. Hij is het te
gendeel van een 'macho'; een slanke,
ernstige en ingetogen jongeman die
voordat hij de arena betreedt aan
doenlijk steun zoekt bij afbeeldingen
van de Maagd Maria.
In de drie jaar dat de filmmaakster
Enrique Ponce volgde, groeide hij in
Spanje uit tot een top-torero, een ge
geven dat het uiteindelijke beeld van
Dolz' film bepaalde. Aanvankelijk
had haar een gespeelde documentaire
voor ogen gestaan met drie figuren: de
stierenfokker, de torero en een klein
jongetje dat wordt opgeleid voor stie
renvechter.
Maar hoe dieper de cineaste door
drong in de wereld van Ponce des te
sterker kwam het accent op de jonge
Ponce te liggen.
De koddig aandoende duels van de
kleine leerling met jonge stierkalfjes
vormen nu een aardig geënsceneerd
contrast met het erntige mannenri-
tueel. Boeiend is ook het beeld van de
siterenfokker, die anders dan we zou
den verwachten, getuigt van zijn die
pe liefde voor zijn prachtbeesten. Hij
fokt zijn dieren om ze te laten doden,
maar stilletjes hoopt hij dat ze blijven
leven.
Adembenemend is het moment dat de
logge stier de van spanning zinderen
de arena betreedt. Woorden heeft
Dolz nauwelijks nodig. Het geluid is
vaak losgekoppeld van het beeld en
dat maakt haar beeldassociaties al
leen nog maar intrigerender. De kleu
renfotografie van de Amerikaanse ca
meravrouw Ellen Kuras (Swoon) is
beeldschoon zonder zich aan lege
mooifilmerij te bezondigen.
Regisseuse Sonia Herman Dolz bena
dert haar onderwerp namelijk van
binnenuit. Zij toont de diepere sa
menhang tussen het stieregevecht en
de Spaanse volksaard zonder een mo
reel oordeel te vellen. Romance de Va
lentia ging vorig jaar op het Filmfesti
val Rotterdam in onverkorte vorm
(anderhalf uur) in première, werd be
kroond op het filmfestival van Chica
go en haalde in New York een opgeto
gen pers. De film vormt opnieuw een
bewijs van het hoge niveau van de
huidige Nederlandse filmdocumentai
re.
'Romance de Valentia' van Sonia Her
man Dolz is te zien op zondag 5 maart,
21.17-22.15 via Nederland 3.
Scène uit de bijzondere doucmentaire 'Romance de Valentia' van Sonia Herman
Dolz. foto sonia herman dolz
