DE STEM
6Ik ga liever elke wedstrijd
Wereldburger in
de Verenigde Staten'
Marko Koers heeft de gezonde eigenzinnigheid tijdelijk aan de kant gezet:
r^obs Breda Electronics
BARCIAYCAW,
einekeii
auto-alarm,
hifi, telefoons
tegen de laagste prijzen
Aan vooravond van WK in Savalen houdt Tonny de Jong een ongecompliceerde kijk op schaatsen
4»
leur/groothandel/dealer van geluid en conrntönicatie systemen
Marko Kpers: 'De grote winst van vier jaar in Amerika wonen is dat ik noodgedwongen
Sport
ZATERDAG 4 MAART 1995 DEEL 6
Tim Overdiek
- Met een oorverdovend ka-
i ^dert de donkerbruine Buick Le
[hre door de straten van Champaigns
inois) uitgestrekte universiteitscam-
Het bakbeest uit 1973 wordt be-
L| door Marko Koers, Nederlands
st talentvolle 800 meter-loper, en is
[et bepaald het prototype van Olympi-
L auto dat talentvolle sporters symbo-
-h op weg helpt richting Atlanta'96.
rs is geenszins van plan om met de onbe-
tuwbare bolide volgend jaar zomer vanuit
lis naar het bloedhete Georgia te rijden
k er aan de tweede Olympische Spelen in
■n gestaag ontrollende atletiekloopbaan
L) te nemen. Het 'boodschappenwagentje'
lengt hem slechts op plaatsen in het 35.000
Laten tellend stadje, twee uur rijden ten
Len van Chicago, waarheen het net iets te
t lopen is. Zoals naar de prachtige sport-
|na waar afgelopen weekeinde de Big Ten
[oor-kampioenschappen plaatsvonden,
e Fighting Illini' eindigden met een achter-
Ld van slechts anderhalve punt op het uni-
«iteitsteam van Wisconsin als tweede,
joers had'met de zege op de 800 meter in
Jjl 93, amper 25 minuten nadat hij tweede
de mijl was geworden, een belangrijk aan
bel in het verloop van de prestigieuze stu-
[tencompetitie. Een overwinning had een
j banier opgeleverd, en de blauw-gele
„hadeen plekje moeten vinden tussen de
fdere herinneringen aan succes, die de mu-
fc van de 'atletiekhal bedekken.
róts
let totale complex ademt een sfeer van trots
jt. Sport is aan de Amerikaanse universitei
ten weggesubsidieerd noodzakelijk
i, maar een veel beproefd wapen bij het
[uwen aan een degelijke reputatie,
jers ondervond dat onlangs aan den lijve,
lenhij moest opdraven voor een bijeenkomst
in zogeheten alumni, oud-studenten die nog
tijd een innige band met hun universiteit
jderhouden. De Nederlandse atleet, als se-
jor bezig aan zijn voorlaatste studiejaar,
(erd vanwege zijn atletiekprestaties in de af
topen seizoenen op het podium gehaald,
jen toonbeeld van succes, hetgeen de veelal
zakenlieden er moest brengen de
rtemoTinee te trekken en met een ruimhar-
fee donatie hun oude schoolliefde te koeste-
n. Het Amerikaanse onderwijs bestaat im-
i bij de gratie van particuliere
henkingen.
i plichtplegingen horen erbij, zijn
tik bedoeld om de student, die Koers per slot
en rekening toch bovenal is, ervan te dopr-
tingen dat het een eer is om aan de Universi-
pit van Illinois te mogen vertoeven.
■ie als sporter slaagt, zal later in de maat-
>ij weinig obstakels aantreffen, luidt
It Amerikaanse adagium.
Beter mens
pet wordt je voortdurend voorgehouden tij-
is de training," verduidelijkt Koers, „Deze
uis krijg je maar een keer in je leven. Pro
per meer te zijn dan het gemiddelde door in
a universiteitsteam te komen. Je wordt er
«betermens door, zegt mijn coach altijd."
newel de American football-spelers per tra-
ltie de gezichtsbepalende figuren zijn op een
Torsnee universiteit, direct gevolgd door
petbal en daarna honkbal, biedt de atle-
Negen jaar geleden be-
Igon Tonny de Jong (20)
paar carrière met een
26e plaats op het NK.
[Het kleine magere meisje
pit Heerenveen reed haar
pondjes in een rood pakje
van stof. Haar blonde
paren wapperden in de
wind. Een cap behoorde
jiog niet tot haar uitrus-
jting. Negen jaar later is
Ifaelfde De Jong 24
[schaatstere in Nederland
[gepasseerd. Ze is nog
[steeds klein, maar stevig
F rijdt rond in het pro
fessionele skinpak mét
Pp van de kernploeg.
Bij het laatste NK duld-
Fze alleen Annamarie
Mhomas nog voor zich.
Tijdens het EK kwam
Far Gunda Niemann
Pi- kt het Noorse Sava-
I n staat Tonny de Jong
'san de vooravond van
«weer haar tweede WK.
an het podium denkt ze
jtet. Wel aan het weer.
Jk hoop dat de omstan-
'gheden voor alle rijd-
|ters gelijk blijven. Al-
Ij dan kan het een
1 autastisch toernooi
>orden."
__poor Danny van den Broek
k. Jeff Sandijs heette
L„ e®ste trainer. Een weinig
naam voor een
fSc°aeh, die ook nog eens
EL ."geland kwam. Maar de
L'J'f had definitief gekozen
schaatsen. Haar pony
r„Te ze voorheen fanatiek
rhressuurwedstrijden deel-
ten. Bij André van Duin daaren
tegen vond ik het allemaal een
beetje lullig. Daar heb ik bijna
niks kunnen zeggen. Stelde hij
me een vraag en als ik wilde ant
woorden, keek hij al weer naar
iemand anders. Dat weet je mis
schien vantevoren, maar ik ben
toch gegaan. Tenslotte kregen
we er geld voor.En dip bijdrage
van RTL 4 heeft Tonny de Jong,
net als de andere schaatsters uit
de kernploeg hard nodig. „We
krijgen van de bond een basisbe
drag. Niet echt veel. Dat kunnen
we aanvullen door tijdens de
World Cups, het NK, EK en WK
kruisjes te verdienen met hoge
klasseringen. Aan de hand van
het aantal kruisjes krijg je dan
aan het eind van het seizoen een
bonus. Daar moet je helecht van
hebben. Na het seizoen gaan
mijn vriend en ik bijvoorbeeld
samenwonen in een flat hier dn
Heerenveen. Maar de huur kun
nen we van dat basisbedrag niet
betalen."
Kernploeg
Hoewel dus niet dikbetaald voor
een topsporter bevalt het leven
in de kernploeg haar nog steeds.
„De zomer gebruiken we altijd
om te wennen. Da's nodig, want
van de winter trek je bijna con
stant met elkaar op. Natuurlijk
is het niet altijd leuk. Soms denk
ik wel eens na een trainings
kamp: 'poeh jij was deze week
ook gezellig', maar over het alge
meen heb ik met niemand pro
blemen." Het feit dat haar ploeg-
genoten tegelijk concurrenten
zijn, deert De Jong niet. Terwijl
Thomas expres de rug recht als
iemand tijdens de training te
lang in haar spoor blijft rijden,
heeft De Jong voor niemand ge
heimen. „Als ik achter iemand
ga rijden, doe ik dat alleen voor
mezelf. Lekker even die wind
niet op je kop. Dat doe ik toch
niet om te zien hoe iemand z'n
schaatsen neerzet. Dat vind ik
echt onzin."
coach Wienefte opgedreagen oefeningen. Bo
vendien kreeg en krijgt hij regelmatig via de
fax schema's en adviezen van trainer Theo
Joosten. „Er zijn gelukkig nooit problemen
over deze werkwijze geweest." De voorspoe
dige ontwikkeling was daar debet aan. „Meer
dan de helft van de atleten doet de training
zonder verder na te denken wat en waarom ze
iets doen. Dat is voor de doorsnee Ameri
kaanse sporter ook niet van belang, ook al
gaat dat ten koste van de persoonlijke bewe
gingsvrijheid. Het betekent wel dat een atleet
die geen feedback heeft zichzelf de grond in
kan boren."
Intuïtie
Zijn intuïtie om aan te kunnen voelen wat wel
en wat niet goed is voor het lichaam bracht
Marko Koers verder dan hij had durven dro
men. Hij werd diverse malen studentenkam
pioen, scherpte in 1993 zijn persoonlijke re
cords op de 800 en de 1500 meter aan tot res
pectievelijk 1.44,84 en 3.38,05, reikte tot de
halve finales bij het WK in Stuttgart dat jaar
en leek voor een verrassing bij het EK in Hel
sinki afgelopen seizoen te gaan zorgen.
Daar echter kwam de domper. De finale bleef
buiten bereik, hetgeen behalve door de veelei
sende buitenwacht ook door Koers als een
fikse tegenvaller werd beschouwd.
„Als het je overkomt, is het vreselijk pijnlijk.
Zeker om te moeten constateren dat de basis
te smal was, dat ik kennelijk toch te weinig
het juiste werk had gedaan. Ik dacht dat ik
het zou kupnen redden om op tijd in vorm te
geraken, dat gevoel had ik ook, maar ik heb
mezelf voor de gek gehouden. Kennelijk ben
ik toch niet de perfecte atleet, die elk jaar een
ietsje vooruitgaat." Zijn Nederlandse trainer
hield hem voor dat het hem eenvoudig voor de
wind kan gaan, maar dat bij tegenslag vol
harden ook bij topsport hoort. En dat advies
indachtig heeft Koers zich dit seizoen meer
opengesteld voor de aanpak van zijn Ameri
kaanse coach. De gezonde eigenzinnigheid is
voor onbepaalde tijd aan de kant gezet.
„Het is wel eens goed om zelf niet over trai
ningen te hoeven nadenken. In het begin kon
ik het gewoon niet accepteren, maar omdat ik
weet wat mijn lichaam precies aan kan, gaat
me dat aanmerkelijk makkelijker af."
Kijk-operatie
Daar komt bij dat Koers afgelopen september
geblesseerd raakte aan zijn rechterknie.
Begin november onderging hij een kijk-ope
ratie, waarbij de verdikking in het knieweef
sel werd weggepoetst. Het non-actief van drie
maanden bleef in Nederland onopgemerkt.
„Een frustrerende periode, iedere dag revali
deren, watertraining, innerlijke irritatie, om
dat je zo graag wilt lopen, maar het niet kunt.
Zeker nadat ik er een schepje bovenop had
willen doen om het vorige seizoen goed te ma
ken." Hij wordt volgende week 23 jaar.
Zijn beste atletiekjaren moeten nog komen.
„Als ik in Nederland was gebleven, had ik dit
niveau vermoedelijk ook gehaald. Je beschikt
toch over eén zeker talent, en dat was er heus
wel uitgekomen. Maar de grote winst van vier
jaar in Amèrika wonen is dat ik noodgedwon
gen een grote weerstand heb moeten opbou
wen. Dat heeft me ook een wereldburger ge
maakt. Ik voel me hier en in Nederland thuis.
De grenzen vervagen, het heeft geen zin meer
om etiketten op typisch Amerikaanse of ty
pisch Nederlandse dingen of zaken te plak
ken. Het is gewoon een kwestie van jezelf
voor alles en iedereen openstellen."
14 Breda/Princenhage Tel. 076 21 28 81
nam was verkocht. De manege
had ze verruild voor het Thialf-
stadion dat net overdekt was.
„Maar als je mij in het begin over
het ijs zag gaan, leek het meer op
draven. Mijn techniek was rond
uit waardeloos. Eigenlijk is dat
pas veranderd bij Sijtje (Van de
Lende, de trainster van gewest
Friesland, red.). Onder haar heb
ik mijn techniek sterk verbe
terd", looft De Jong de oud-Ne
derlands kampioene die dit sei
zoen onder Ab Krook stage loopt
bij de Nederlandse kernploeg.
Voor De Jong is de aanwezigheid
van haar gewestelijke trainster
een prettige bijkomstigheid.
Van de Lende bleek in de kern
ploeg als een enige een brug te
kunnen slaan tussen Krook en
haar vroegere pupil. „Ik kwam
natuurlijk net kijken. Ik was de
debutant in de kernploeg. En
dan heb je Ab Krook. Toch een
gearriveerde coach. Iemand die
alles al heeft meegemaakt. Voor
al in het begin zei hij zoveel din
gen. En ik wilde alles in één keer
goed doen. Dat ging helemaal
verkeerd. Heeft hij het een poos
je aan Sijtje overgelaten. Die
kende mij. Wist Koe me te bena
deren. En daar heeft Ab weer
van geleerd. Zoiets bepaalt ook
de klasse van een coach. Bepaal
de zaken aan anderen durven
overlaten. Dat zou onder Henk
Gemser (de voorganger van
Krook, red) nooit gebeurd zijn."
Voluit
Tien maanden werkt ze inmid
dels met Krook samen. En af en
toe is ze het hardgrondig oneens
met de man uit Loosdrecht. Zo
als tijdens het laatste NK, toen
ze de opdracht kreeg om de af-
Tonnie de Jong: 'Ik reken nergens op, genoeg slechte ervaringen met een buitenbaan...'.
sluitende vijf kilometer ingehou
den te rijden en prompt verloor
van Thomas. „Ik ben dat gewoon
niet gewend. Zoiets doe ik nooit
weer, heb ik na afloop tegen Ab
gezegd. Ik ga liever elke wed
strijd voluit." Zoals tijdens het
EK in Heerenveen, toen die on
gecompliceerde instelling haar
prompt de bronzen medaille op
leverde. Af en toe gaat de video
band weer de recorder in. Zit ze
met de neus aan de beeldbuis.
„Maar dan let ik vooral op m'n
techniek. Kijk ik nog eens hoe ik
m'n schaatsen neerzet, hoe de
bochten gaan. Dat werk."
Niemann
Ook Gunda Niemann ziet ze dan
herhaaldelijk voorbij komen.
„Maar die techniek, hè. Daar
kan ik bijna niet naar kijken. Ze
zet heel goed af. Maar dan die
benen. Die staan zo raar." Haar
respect voor de Duitse, die in dit
weekeinde in Savalen opnieuw
iedereen ver achter zich zal la
ten, is er overigens niet minder
om. „Ze is ook ontzettend aar
dig. Echt, die kan geen vlieg
kwaad doen." Tijdens het vorige
EK in Hamar waar De Jong haar
internationale debuut maakte,
schonk Niemann haar bloemen
aan de Friezin. „Het lint dat er
omheen zat, heb ik nog steeds.
Dat bewaar ik." Door de derde
plek tijdens het afgelopen EK
zijn de verwachtingen voor het
WK hooggespannen. Tenminste
bij de buitenwacht. „Ik reken
FOTO BERT WIERINGA
nergens op", tempert Öe Jong
het enthousiasme. „Tenslotte is
het een buitenbaan. En daarmee
heb ik genoeg slechte ervarin
gen. Zoals bij het WK junioren in
Baselga. Stonden Barbara de
Loor en ik aan de start toen het
plotseling enorm begon te sneeu
wen. Of zoals bij, de laatste
World Cup vorige week in Inzeil.
Hadden ze net gedweild, begon
het te regenen. Die druppels be
vroren onmiddellijk. Allemaal
van de bobbels op de baan. En ik
moest nog rijden." „Zoiets kan
natuurlijk ook gemakkelijk in
Savalen gebeuren. Daarom kan
ik alleen maar hopen op gelijke
weersomstandigheden voor ie
dereen. Treffen we dat, dan kan
het een fantastisch toernooi wor
den. Maar het kan dus net zo
goed helemaal verkeerd gaan.
Daarom ben ik ook voorstander
om de belangrijke kampioen
schappen gewoon in de hal te
houden."
Kamp
Na het WK in Savalen rest De
Jong nog de finale van de World
Cup in Hamar en het ijsgala in
Heerenveen. „En dan heb ik het
ook wel weer even gehad", geeft
ze aan dat het een lang seizoen
geweest is. Tenslotte begon de
voorbereiding al in mei. „Met om
de drie weken een kamp van een
week. En dagelijks schema's van
Ab als je thuis bent. Van uitgaan
zomers komt dan niet veel. Maar
ik mis zoiets niet. Tenslotte weet
ik hoe leuk 'het 's winters kan
zijn." Ook het feit dat ze met
Kerst altijd in het buitenland op
trainingskamp is, deert De Jong
niet. „Met oud en nieuw zijn we
wel thuis. Dan staat die boom er
ook nog. Ja, dat heb ik wel ge
vierd. Eerst geslapen van tien tot
twaaK en daarna tot twee uur
opgebleven. Was heel gezellig."
Begin dit jaar veroorloofde ze
zich een grotere uitspatting met
tv-optredens bij André van Duin
en Ivo Niehe. In beide program
ma's verscheen ze samen met de
andere Nederlandse deelnemers
aan het EK voor de camera's.
„Bij Ivo Niehe was wel leuk. Die
had het goed uitgediept. Hij
bleef ook rustig. Liet je uitpra-
niet eens hoe je Illinois spelde, kende Chicago
alleen van de televisie."
Omgevlogen
Nu Koers terugkijkt op de vier jaar 'die zijn
omgevlogen' is hij verbaasd over zijn toenma
lige 'gedurfde' keuze om als achttienjarige
huis en haard te verlaten. „Maar in Neder
land een studie werktuigbouwkundige com
bineren met trainen, gaf me een beklemmend
gevoel. Alsof ik me al definitief vestigde.
Naar de Verenigde Staten gaan, was e.en groot
avontuur, alsof het allemaal nog niet per se
hoefde. En juist doordat die druk om als stu
dent Technical Engineering te moeten preste-
tiek goede mogelijkheden om op topniveau te
trainen en aan wedstrijden deel te nemen. Ie
der jaar wagen enkele Nederlandse talenten
de sprong naar de andere kant van de Atlan
tische Oceaan. Ria Stalman legde er de basis
voor haar Olympische titel discuswerpen,
verspringer Frans Maas werkte zich er naar
topniveau, steeple chase-loper Hans Koele-
man raakte verslingerd aan de Amerikaanse
mentaliteit. Maar niet iedereen gedijt in de
prestatie-voor-alles-instelling, die toch ook
wordt verlangd. Zo keerde Petra Huijbregts
vorig jaar hevig teleurgesteld uit Florida te
rug, toen blessures in combinatie met heim
wee voor een stagnatie in haar sprintcarriere
zorgden. „liet hangt echt van de omstandig
heden af of je het zult redden," zegt Marko
Koers. „Op voorhand valt de precieze situatie
niet altijd in te schatten, en staan de verlok
kelijke aanbiedingen van een universiteit -
gratis studeren, mooi weer, veel reizen - soms
in schril contrast met de werkelijkheid."
„Ik wist niets van Amerika," herinnert Koers
zich van het moment dat hij door polsstok
hoogspringer Chris Leeuwenbergh werd be
naderd om naar Champaign te komen. Hij
kon kiezen uit vijf universiteiten, maar
zwichtte voor zijn sterk aandringende land
genoot, Nederlands recordhouder en stude
rend atletiektrainer in Mid-West. „Ik wist
ren ontbrak, is het me juist heel makkelijk af
gegaan." 'Je moet open staan voor verande
ringen', is de les, die Koers leerde.
Ook op de atletiekbaan, waar zijn eigenzin
nigheid geaccepteerd ,werd, omdat hij de een
na de andere wedstrijd op zijn naam schreef
en zowaar in 1992 tijdens de Olympische Zo
merspelen van Barcelona tot de halve finales
reikte. „Daardoor kun je je wat permitteren."
Het werd hem al snel duidelijk dat het ontzag
voor de trainer binnen het team soms voor
Nederlandse begrippen lachwekkende vor
men aannam.
Koers toonde vanzelfsprekend respect, maar
legde zich niet klakkeloos neer bij de door
