weru
Bijzondere Philips-ontwerpen maken reis door de wereld
Fiets wordt technisch wonder
Elektronika dwingt
auto en chauffeur
tot stabiel rijgedrag
IDOOREN ZN.
B.V.
irvice
Griekse Sex
Escort Breda
Steeds meer soorten fietsen op FietsRAI
UfcjTEM
bUKPLUb
E3
enties voor de rubriek
Privé/clubs/06
'AKTEN
lart
3land
Thuis
.50
[.88
1370
oonsex
uwen
jf 4611
Club Barbarella
Onbeperkt Relaxen
06-9715
Gratis Sex
Prima Donna
076-226258
Verhalen
Geen toeval
Luxe
Totem
Relaxed
Cultuur-verandering
Vier soorten
Maat
Ontwijken
Logisch vervolg
Verantwoord
Archeoloogje
spelen
tijdens
de vakantie
Vliegend bellen op
Swissair-vluchten
VRIJDAG 3 MAART 1995
995
-X 57
AT GEMAAKT
E KLEUREN.
suren worden gemaakt in iedere
1 vorm. In kunststof en aluminium,
n. Standaard geleverd met Weru-
te-isolerend glas. Bovendien verkrijg-
pties op het gebied van inbraakbe-
n bedieningscomfort en warmte- of
RAMEN DEUREN
feditieweg 10
.nds op afspraak.
itend tegen contante betaling aan
j>nze kantoren worden opgegeven
^legitimatie verplicht).
I legeltarief excl. BTW:
II Vrijdag 14,25 Zaterdag 15,68
|WM.-tarief excl. BTW:
Vrijdag 3,32 Zaterdag 3,65
leven tel-
Ix bij hen
PPm)
hete vrn.,
aar haar
hm)
0+) willen
Iratis&dis-
Epm)
|5+ willen
hen thuis.
of man
06-9502
lis oproe-
Maak je
schakelt
100c pm).
i 50cpm).
ferland
IRIVÉ
phakeld.
c.p.m.
lellijn
I c.p.m.
l-uur service
k/Laanderen
Esther 30j.,
Jfotoboek
60-56410.
voor 1,- p/m
06-9596
06-9519
06-9845
06-9785
Lekker hard,
achterlangs!
cm. 1g. 18jr.
(40+) willen
Direkt kon-
5cpm)
n geven tel-
sex bij hen
75cpm)
HAKELLIJN
en echt op-
3 leukste, de
ind je naar
1663 (75cpm)
ns onder el-
e knullen ge-
^6-320*330*88
vrouw/man
Sex kontakt!
m).
cellijn. Nu he-
echt opbel-
leukste, de
eind je naar
7667 (75cpm)
Met spoed vragen wij
dames. Ervaring niet vereist
In leuk teamverband, goede
verdienste.
01100-21802.
met alle 12 meisjes in de
salon voor 150,- all-in
ma-vr 10-24u 020-6869264
Bestevaertstr. 215 HS
A'dam.
Hete meisjes Live
Geen wachttijd 1 gpm.
VOOR willige mannen!
Adressen en nummers van
vrouwen. Bel nu II!
046/75.23.33.
Vrouwen van 35+ willen
DIREKT-SEX. Bel haar thuis
06-9604 (75cpm)
Hete ERVAREN vrouwen
v. 40 jr, zoeken sexkontakt.
06-350.290.42 (75cpm).
GRATIS naar bed met
vrouwen thuis. Sexkontak-
ten. 06-9530 (75cpm)
STUDENTES geven telnrs
en gratis sex bij hen thuis.
06-9706 (75cpm)
Ontv. U op niveau.
Tel. 076-428287 (10-18U.)
nette ass. welkom.
06-320.325.55 (1gpm)
06.320.320.77 Nu ook Live
met een hete straatmeid! 1
gpm. Glij maar in m'n slipje
Doorschakel - S&M! Hard
en Soft. Beluister hun
boodschap! Kies 'n mees
teres voor Live 1gPlu
06.320.322.55.
DOORSCHAKELSEX!
06.9779 Live naar 'n vrouw
of meisje thuis! 1 gpm.
Effe vlug Live! Een rage m
Engeland! De computer
draait gelijk het privenr. van
een hete meid. Geen
wachttijden, geen visite
kaartjes, werkt op elke type
telefoon. Direct Live! 1gPm'
06.97.93 Nieuw**
Meisjesgrieks! Lekker hard,
strak wil ik achterlangs-
06.320.320.62 pm. 1g. 1jjjL
TOPSEX! Sexverhalen Da
ting en Live doorschakei-
sexMgpm. 06.320.325.2^,
Nieuwe wegen voor de tv
Boor Chris Paulussen
Zestien bijzondere tv-toestellen, ontworpen door Philips-
mensen in samenwerking met top-designers als Allessandro
Mendini en Andrea Branzi, zijn begonnen aan een reis over de
wereld. Ze zijn de afgelopen weken te zien geweest in Milaan
en Parijs. Andere plaatsen zullen volgen. Van elk toestel is er
maar één en het is niet de bedoeling dat het er ooit meer
worden. Het zijn prototypes, concepten waaraan een verhaal
ten grondslag ligt. Het doel van het project 'Television at the
crossroads' is om een discussie los te maken over de toekom
stige wegen van de tv.
Griekse-Porno! Rijp Jon9
Stories, Dating Doorscha*
kelsex 1gpm 06.320.327/jL
DOORSCHAKEL-Livesex!
200 Vrouwen en meisje®
willen thuis discreet gebel"
worden. 1gpm. 06.96.98
Nieuw IRENE 7 dagen P?
week. Tel. 076-20641»
Breda.
Meisjes jongens v.a. 1 Bi
jen man is in de keuken bezig
een taart te bakken ter gelegen-
jeid van de eerste verjaardag
van de relatie met zijn vriendin.
Het recept leest hij van een tv-
scherm af. Voorzien van een
kaars plaatst hij de taart in de
huiskamer op tafel.
Op de daar aanwezige tv zoekt
hij een motiefje om op de witte
wanden te projecteren. Als hij de
juiste ambiance gevonden heeft,
gaat hij aan tafel en volgt de
verrassende ontknoping: Hij heft
I het glas naar zijn vriendin die
inmiddels op het tv-scherm is
verschenen. Het stel viert een
tele-feestje.
Het verhaaltje staat niet op zich
zelf. Het is onderdeel van 'Tele
vision at the crossroads', een
project van Philips Corporate
Design dat erop gericht is om te
onderzoeken hoe de televisie in
I de toekomst gebruik zal worden
en wat daarvan de consequenties
I zullen zijn voor de vormgeving.
Vormgevers van Philips hebben
gewerkt in groepjes onder lei
ding van de Italiaanse top-desig
ners Alessandro Mendini,
Andrea Branzi en Stefano Mar-
zano, sinds 1991 de directeur
van Philips Corporate Design.
De werkgroepjes functioneerden
volgens het principe van de bot-
tega dell'arte, waarin leerlingen
begeleid worden door meesters
die hun sporen ruimschoots heb
ben verdiend.
Het resultaat bestaat uit zestien
opmerkelijke tv-toestellen. Alle
zestien prototypes, concepten die
nooit in produktie zullen worden
genomen, En achter elk toestel
zit een verhaal over de gebruiks
mogelijkheden.
Een tv-toestel met er bovenop
een kleine camera kan dienst
doen als spiegel. Een man zit
zich voor het scherm te scheren
en kan tegelijkertijd in een
hoekje het aanbod van nieuwe
banen bij het arbeidsbureau be
studeren. Als hij klaar is zet hij
de mini-camera op de venster
bank, zodat hij op tv kan zien of
het bezoek dat hij verwacht al in
aantocht is.
'Op de televisie in de vertrekhal
van een vliegveld kunnen wach
tende reizigers informatie oproe
pen over vluchten, kijken naar
het nieuws, een film kijken of
beelden van hun reisdoel.
Tele-therapie kan helpen stress
te bestrijden met rustgevende
beelden van de natuur en bijpas
sende muziek. Tele-play stelt
kinderen in staat om op een
afstand toch samen te spelen.
Het is maar een greep uit de
mogelijkheden die worden aan
gedragen.
Het is volgens Marzano geen
toeval dat het project juist in de
afgelopen jaren van de grond is
gekomen. Het past in de fase van
revitalisering waarin het Centu-
rion-proces is gekomen na de
ingrijpende saneringen van de
afgelopen jaren. Net zoals de
Philips-Alessi-lijn van exclusief
ontworpen huishoudelijke appa
raten the inmiddels een kassuc
ces is.
Philips heeft lang de reputatie
gehad dat het technisch in staat
was om de mooiste produkten
uit te vinden, maar dat het zijn
marketing verwaarloosde. Door
schade en schande heeft het con
cern geleerd om naar de markt
te luisteren. Niet voor niets luidt
de reclame-slogan tegenwoordig
'Philips invents for you'.
Marzano is met 'Television at
the crossroads' nog een stap ver
der gegaan. Zijn doel is niet om
erachter te komen wat de markt
nu wil, maar om uit te vinden
wat de consument in de toe
komst wil.
De tijd dat elke technische vin
ding begroet werd als een zegen
voor de mensheid ligt achter ons.
De techniek is niet langer de
beperkende factor. Technisch
kan inmiddels zo veel dat we ons
de luxe kunnen veroorloven om
ons af te vragen wat we met al
die mogelijkheden aanwillen.
Marzano realiseert zich de com
plexiteit van de huidige samen
leving en de twijfels waarmee
mensen worden opgezadeld.
„Ondernemingen als Philips
moeten zich bewust zijn van de
rol die zij spelen", betoogt hij.
„Zij hebben invloed op zaken die
de kwaliteit van het leven bepa
len. Zij moeten nieuwe criteria
en methodes vast stellen voor de
wijze waarop zij daaraan een
bijdrage kunnen leveren zonder
dat zij gaan bepalen hoe het
leven eruit moet zien. Het gaat
om het evenwicht tussen wat
technisch mogelijk is en wat uit
menselijk oogpunt aanvaardbaar
en wenselijk is."
Dat is volgens Marzano ook de
achtergrond van 'Television at
the crossroads'. Met opzet heeft
hij het project uit de sfeer van de
technische snufjes gehouden.
Het was hem niet te doen om de
technologie, maar om het ge
bruik.
„De combinatie met computer
technologie en telecommunicatie
De zestien bijzondere toestellen van Philips op de expositie in Milaan.
geeft de televisie nieuwe impul
sen. Het gaat ons om de vraag
wat dat teweeg zal brengen. Als
1 de tv is en 2 de computer dan
is 3 waar wij nu over praten. Iets
compleet nieuws, iets dat nog
geen naam heeft. De tv is een
zwarte doos, de computer een
grijze doos, maar wat wordt de
uitingsvorm van dat derde ob
ject?"
Als 'Television at the crossroads'
daarvan een voorbode is, ziet de
toekomst er in elk geval kleur
rijk uit. Opvallend is dat diverse
prototypes niet alleen als tv-toe
stel gebruikt kunnen worden,
maar tegelijkertijd kastje, tafel,
lamp of kunstwerk zijn. Sommi
ge toestellen zijn nadrukkelijk
aanwezig, zoals de Lolita-tv met
zijn haast vrouwelijke rondingen
of de Cat and Mouse-tv gemaakt
van zacht en vriendelijk materi
aal en bestemd voor de kinder
kamer. Andere types zijn veel
minder opdringerig door hun be
scheiden plaatsje aan het pla
fond of door het gebruik van
transparante materialen.
De kleur, de vormgeving en de
plaats, zij hebben allemaal te
maken met de wijze van gebruik
en die zal de komende decennia
ingrijpend veranderen. Volgens
de Italiaanse socioloog Frances
co Morace zijn de veranderingen
al waarneembaar.
„Gedurende tientallen jaren is
de tv het hart, het centrale aan
dachtspunt in huis geweest. Het
was een nieuwe totem, bepalend
voor de organisatie van het huis
houden. In veel huizen is dat nog
steeds zo, maar het beeld is aan
het veranderen. Mensen kijken
steeds vaker alleen tv en de
functie van de televisie kan af
hankelijk van het moment van
de dag verschillen. Voor een
huisvrouw kan de televisie over
dag een soort radio zijn, die haar
niet belemmert om tijdens het
kijken andere dingen te doen.
Later op de dag wordt de televi
sie voor haar een bron van
nieuws en nog later krijgt hij het
karakter van een bioscoop of
theater."
Morace heeft in Milaan -het
Mekka van de moderne vormge
ving - een reputatie opgebouwd
in het voorspellen van trends.
Hij voorziet een 'meer geavan
ceerd en selectiever' gebruik van
televisie. „Natuurlijk blijven
veel mensen passief tv-kijken. In
landen als China en India is de
televisie ook nog in een andere
fase dan in Europa, Japan en de
Verenigde Staten. Maar door in
teractiviteit en koppeling aan
andere technologieën - videore
corder, spelcomputer, teletext,
telecom, computer en dergelij
ke - krijgt de tv een centrale rol
in een breed scala van nieuwe
mogelijkheden."
In de ogen van Marzano staat de
televisie nog aan het begin van
zijn ontwikkeling. „Zeker als je
bedenkt dat de televisie pas zes
tig jaar bestaat en dat de mens
er 40.000 jaar over heeft gedaan
om zich te ontwikkelen tot wat
hij nu is. Veel mensen ervaren de
veranderingen als een bedrei
ging, maar als je naar de ge
schiedenis kijkt zie je dat veran
dering juist de enige stabiele
factor is. Ik kan me voorstellen
dat mensen een beetje confuus
zijn van het tempo waarin de
ontwikkelingen zich de afgelo
pen twintig jaar hebben voltrok
ken. Daar zou wat meer relaxed
tegenaan gekeken moeten wor
den: the world is changing, so
what!"
.„Er wordt veel aandacht besteed
aan de technologie van de elek
tronische snelweg, maar onder
belicht blijft wat die voor de
mensen kan betekenen", ver
volgt de directeur van Philips
Corporate Design. „Neem ie
mand die een vakantiereis wil
.boeken- Hij moet naar een reis
bureau, waar hij eerst op zijn
beurt moet wachten en vervol
gens op basis van brochures een
keuze moet maken. In de toe
komst is het mogelijk om het
aanbod van reisbureaus op de
televisie thuis te ontvangen. Om
videobeelden te bekijken van de
plaats waar je naar toe wil, van
de hotels en de restaurants in de
omgeving en om op je gemak de
prijzen te vergelijken. Dat kan
dan op elk moment van de dag
of de nacht. En dat is waar het
om gaat: de mogelijkheden om
meer te doen zonder de grenzen
van ruimte en tijd."
Philips is in het verleden vaak
verweten dat het arrogant was,
dat het alles zelf het beste dacht
te weten en dat het te weinig oog
had voor de wereld om zich
heen. Tekenend voor de cultuur
verandering bij het concern is
dat Marzano in de raad van
bestuur de handen op elkaar
heeft gekregen voor een project
als 'Television at the crossroads'.
Bij Philips Corporate Design
werken 270 mensen, 170 in
Eindhoven en honderd op diver
se plaatsen elders in de wereld.
Met 22 nationaliteiten en een
gemiddelde leeftijd van 32 jaar
is het gezelschap internationaal
en jong. Zoals de scouts bij een
professionele voetbalclub wordt
jacht gemaakt op aanstormend
talent. Naast de produktontwer-
pers, die zich bezig houden met
de driedimensionale vormgeving,
is er een groeiende groep grafici
en sociale wetenschappers, so
ciologen, psychologen en antro
pologen die zich onder meer be
zig houden met behoeftenonder-
zoek.
Ondanks al die deskundigheid in
eigen huis is Marzano er niet
voor teruggeschrokken om voor
'Television at the crossroads' de
hulp in te roepen van grote na
men van buiten, zoals Mendini,
Branzi en Morace. De zestien
prototypes waren van 25 tot 27
januari te zien in het Magna
Pars in Milaan en op 9 en 10
februari in het Centre Pompidou
in Parijs. Exposities elders in de
wereld zullen volgen. De achter
gronden van het project zijn vast
gelegd in een lijvig boekwerk.
Niet als een dictaat, zelfs niet als
een wegwijzer, maar als een aan
zet tot discussie met opinielei
ders en trendsetters.
De kindercrossfietsjes die een
jaar of tien terug Nederland
overspoelden, zijn vrijwel uit
het straatbeeld verdwenen.
Maar ze hebben onmisken
baar hun sporen nagelaten.
Sterker nog: na de BMX-
hetsjes bleef het in de fiet
senwinkel nog lang onrustig.
De FietsRAI 1995 (vandaag,
morgen en zaterdag) geeft
een actueel overzicht van het
enorm uitgedijde assortiment
ketsen en toebehoren.
Door Robert Dólle
e crossfietsjes waren de op-
Maat voor de introductie van de
a terrain-bike, de atb, ook wel
fe mountainbike. De eerste atb's
wamen uit Amerika. Kleine be-
Jnjfjes trokken zich niets aan
an de conventies in de fietsin-
ustrie en bouwden vreemde
James: dikke buizen, verende
Wken, lage zwaartepunten en
el vee' versnellingen. De fiet-
n waren gemaakt om in de
and Canyon af te dalen, maar
fio. °°h goed op de vlakke
«'spaden in Nederland.
netsindustrie in het Verre
ln pikte de Amerikaanse
Vend
razendsnel op. Grote Ne-
hwlandse producenten als Ga-
tr..e Batavus reageerden
trouwdr- Veteranen: zii ver"
veteranen:
tij,erop dat het aloude
J ml alle rages zou overleven.
o„0 °P de FietsRAI 1995 is
nu „d^k te zien dat ook zij
volledig om zijn.
Het
interessante van de situatie
is dat ieder fietsmerk nu niet
alleen een lijn atb's heeft, maar
dat ook de andere, meer traditio
nele modellen een tik hebben
gekregen van de vernieuwende
atb-technologie. De atb's hebben
als een katalysator gewerkt en
voor produktvernieuwingen ge
zorgd op, jawel: alle terreinen.
Zo heeft een gewone boodschap-
penfiets nu ineens zeven versnel
lingen. Let wel: het versnellings
systeem werkt niet met ratelen
de, reparatiegevoelige derail-
leurs, maar is onderhoudsvrij in
de achternaaf weggewerkt. Ga
zelle levert zelfs een stadsfiets
(de Touché) met een per tiptoets
te bedienen elektronische scha
keling.
Dit systeem van Sachs is een
wonder van techniek. Er hoort
een klein beeldscherm op het
stuur bij dat fungeert ais een
heuse boordcomputer. Het
schermpje geeft aan in welke
versnelling wordt gereden en
doet dienst als kilometerteller,
klok en diefstalbeveiling. Het in
tikken van een persoonlijke code
zorgt ervoor dat een eventuele
dief alleen in de kleinste versnel
ling kan wegrijden. 'Houd de
dief' is dan geen loze kreet meer.
Het Versnellingsbakje van Sachs
is wellicht het meest tot de ver
beelding spekende voorbeeld van
vernieuwing. Maar over eenvou
dige, alledaagse onderdelen
wordt tegenwoordig ook goed
nagedacht. Kettingkasten, jas-
beschermers, pedalen, verlich-
Sparta introduceert op de FietsRAI de Txikio, de eerste kinderfiets van dat merk en gebouwd op
basis van ergonomisch onderzoek van de Technische Universiteit Delft. foto sparta
ting, niets ontkomt aan het inno
vatieproces. Fris design en ge
bruiksgemak zijn de kenmerken.
Grofweg zijn er nu vier soorten
fietsen. De fiets voor alledag in
stad en streek, citybike in jar
gon, stevig en niet te duur met
handige accessoires voor bood
schappentassen en deugdelijke
verlichting. Dan is er de recrea-
tiefiets (ook wel hybride of
trackingfiets) voor grote afstan
den. In zeer veel gedaanten ver
krijgbaar, zo duur als je maar
wilt, met de jongste snufjes, veel
versnellingen en zelfs vering.
Voor de sport zijn er de atb's en
racefietsen, met professionele
concepten.
Dankzij de technologische ver
nieuwingen boert de fietsenhan-
del de laatste jaren uitstekend.
Vorig jaar gingen er 1,2 miljoen
nieuwe fietsen over de toonbank,
een daling met zeven procent ten
opzichte van 1993. Daar klaagt
niemand in de branche echt
over. Men is nog altijd zielsge-
lukkig met het feit dat waren
huizen en discounters met no-
name fietsen weinig klandizie
wegzuigen van de erkende rij
wielhandel. In het buitenland is
het marktaandeel van grootwin
kelbedrijven aanzienlijk hoger.
Een fiets kan een technisch
hoogstandje zijn, als de maat
niet goed is, wordt een wat lan
gere fietstocht toch een martel
gang. Zadelpijn, pap in de be
nen, pijn in de schouders, het
zijn typische fietsersklachten die
voorkomen kunnen worden met
een fiets op maat.
Op bijna alle fietsen staat het
zadel te laag om goed kracht te
zetten. Vaak helpt het hoger zet
ten van het zadel onvoldoende
omdat de fiets gewoon te kort is
voor de berijder. Die zit dan als
een hoepel op de fiets omdat de
afstand tussen zadel en stuur te
kort is.
De Werkgroep Fietscomfort
(geen grap) heeft ontdekt dat een
miljoen Nederlanders lijdt onder
zadelpijn. De faculteit Industri
eel Ontwerpen van de Techni
sche Universiteit Delft heeft
daarom een fietssimulator ont
wikkeld. Het apparaat komt bin
nenkort bij veel fietsenmakers te
staan. Met deze pasfiets kan de
fiets als een echt maatpak wor
den aangemeten. De TU Delft
showt het apparaat in het fiets-
comfortpaviljoen op de Fiets
RAI.
Op de RAI verder veel aandacht
voor georganiseerde fietsvakan
ties, een explosief groeiende
markt. Ervaren fietsvakantie-
gangers geven lezingen over de
onbeperkte mogelijkheden.
FietsRAI 95 op 3, 4 en 5 maart in
de RAI te Amsterdam. Vandaag
van 10 tot 22 uur, op zaterdag en
zondag van 10 tot 17 uur. Toe
gang 15 gulden.
Door Rob van Ginneken
De bescherming van lijf en
leden is in autoland een
'hot item'. We hebben het
natuurlijk nog lang niet al
lemaal in onze auto zitten,
maar veiligheidstechnieken
als abs (anti-blokkeer rem-
systeem) en airbags zijn al
bijna gemeengoed gewor
den. Zelfs volumemodellen
uit de klassen van de Opel
Corsa en VW Golf krijgen
ze mee.
Binnen enkele maanden neemt
de autowereld op dat vlak de
volgende belangrijke stap. De
naam van het nieuwe systeem
is ESP. In eerste instantie
wordt het geïntroduceerd in
de meest kostbare topmodel
len van Mercedes-Benz. Maar
binnen een tweetal jaren
wordt ESP ook leverbaar in
aanzienlijk minder exotische
voitures. En uiteraard ook bij
andere merken. Mercedes-man
Inhester: „Zo'n veelbelovende
techniek moet zo snel mogelijk
worden doorgevoerd in grote
aantallen auto's. Daar zullen
we ook zeker aan meewer
ken."
De afkorting ESP staat voor
Elektronisch Stabiliteits Pro
gramma. Het nieuwe snufje
onderscheidt zich in één op
zicht nadrukkelijk van vindin
gen als airbags, kreukelzones,
hoofdsteunen en beschermen
de balken in de deuren. Zoals
die naam al doet vermoeden,
betreft het dit keer geen zoge
naamde passieve veiligheids-
techniek, maar een actief sys
teem. Het beschermt ons zoge
zegd niet wanneer we vol op
een boom knotsen, maar zorgt
er voor dat we - als het even
kan - de boom ontwijken en
onze reis fluitend voortzetten.
Mercedes gaat ESP over enke
le maanden leveren in zijn
S-klasse, maar stelde ons de
afgelopen week al in staat om
er midden op een bevroren
meer in Lapland mee te stoei
en. U voelt hem al: zo ver het
oog reikt geen bomen te zien.
Zodat we naar hartelust de
grenzen van de mogelijkhe
den konden verkennen. Het
resultaat is ronduit verbluf
fend. Zonder ESP konden
zelfs zeer ervaren chauffeurs
de testbaan uitsluitend drif
tend en schuivend nemen. Her
en der troffen we dan ook
testauto's aan die zich na het
uitschakelen van het systeem
tot de achterdeur in de be
schermende sneeuwwallen
hadden geboord. Maar: na in
schakeling van de bescher
mende elektronica moest je
het wel heel bont maken om
de toch twee ton wegende S-
klasse limousine uit het gareel
te brengen. Waarbij de haal
bare snelheid opmerkelijk ge
noeg flink wat hoger was dan
die van een achtervolger die
zich met veel sportief misbaar
als een soort rallyrijder in de
dop over de baan bewoog.
Hoe werkt het dan? In grote
lijnen mag je zeggen dat ESP
een logisch vervolg is op elek
tronisch geregelde technieken
als anti-blokkeer remmen en
anti-slipregeling. Een groot
aantal sensoren in de auto
levert informatie aan een cen
traal elektronisch brein.
Op basis daarvan weet het
brein hoe hard de auto gaat,
hoe ver het stuurwiel ver
draaid wordt, hoe hard er ge
remd of opgetrokken wordt en
bijvoorbeeld of de auto zijde
lings begint te schuiven of
vanwege en iets te zware gas-
voet dreigt uit te breken. Per
seconde wordt in de chips een
miljoen berekeningen uitge
voerd om vast te stellen of
alles nog volgens plan ver
loopt. Meestal zal dat het ge
val zijn.
Zo niet, dan neemt de elektro
nica het werk gedeeltelijk van
ons over. Dreigt de auto bij
voorbeeld op een gladde plek
naar de buitenkant van een
bocht te schuiven, dan wordt
het motorvermogen automa
tisch teruggeregeld en begint
er één enkel strategisch geko
zen wiel te remmen. Het resul
taat: de auto wordt als het
ware weer in de juiste richting
gedwongen.
Ook deze futistische elektroni
ca is natuurlijk niet in staat
om de grote Mercedes met
honderd kilometer per uur
door een haakse bocht te ge
leiden. De natuurkundige wet
ten blijven immers gelden en
grip is en blijft dus beperkt.
Maar zelfs onder extreme om
standigheden als een volledig
uit ijs en sneeuw bestaande
ondergrond is de werking
ronduit verbluffend.
Uiteraard is het nog te vroeg
om exact te voorspellen wat
deze nieuwe generatie veilig
heidstechniek gaat kosten te
gen de tijd dat het op
- pakweg - een Opel Astra of
Ford Mondeo leverbaar is.
Maar uit de reacties van de
ontwikkelingstechnici maken
we op dat je daarbij moet
denken aan een bedrag dat
vergelijkbaar is met de prijs
van abs of airbag.
En de vraag of het wel ge
rechtvaardigd is de bestuurder
zo nu en dan even elektronisch
tot passagier te degraderen?
Negentig procent van de onge
vallen in het verkeer wordt
veroorzaakt door fouten van
de bestuurder. En ruim de
helft door stuurfouten. In
slechts tien procent van de
gevallen gaat het om verkeer
de remmanoeuvres. In feite
mag je dus rustig stellen dat
ESP vijf keer zo belangrijk is
als abs...
Egypte blijft het uitverko
ren land voor archeologen.
De Nederlandse reisorgani
satie Djoser biedt Neder
landse vakantiegangers de
kans een kinderdroom te
verwezenlijken: archeoloog-
je spelen.
De organisatie doet dat in
samenwerking met het Ne-'
derlands archeologenteam
dat sinds 1986 opgravingen
mag verrichten bij Teil
Ibrahim Awad. Dat ligt bij
een dorpje in de oostelijke
Nijldelta. Hier zijn al enkele
graven uit de periode rond
<3000 voor Christus gevon
den, sporen van een neder
zetting en van 4000 jaar
oude tempels.
Deelnemers aan de reis mo
gen twee weken mee in het
zand graven; zij verblijven
in het opgravingshuis bij
Teil Ibrahim Awad. Verder
worden er excursies ver
zorgd naar opgravingen in
de omgeving. Te boeken in
combinatie met een vijftien-
daagse culturele rondreis (a
1795 gulden).
Dan kost de verlenging 995
gulden. Wie alleen archeo-
loogje wil spelen, betaalt
die 995 gulden plus een tic
ket. Informatie bij Djoser in
Leiden, telefoon
071-126400.
De strijd tussen luchtvaartmaat
schappijen speelt zich niet alleen
af op het gebied van tarieven,
maar net zo hard op dat van de
service. Maar het probleem is
dat alle 'gewone' diensten al uit
geput zijn: eten, drinken, lees
voer onderweg, eigen tv-scherm-
pjes, laat inchecken, bonussen
voor veelvliegers.
Dus wordt de strijd gevoerd over
de extra's. Swissair kwam on
langs al met iets nieuws: espres
somachines in haar vliegtuigen.
De Zwitserse maatschappij pro
beert de concurrentie opnieuw af
te troeven. Met telefoon aan
boord.
Niets bijzonders zo lijkt het,
want veel maatschappijen die op
verre bestemmingen vliegen bie
den deze (dure) dienstverlening
al. Swissair ook, maar de maat
schappij gaat nu alle 29 vliegtui
gen die op de korte afstanden
wordt ingezet voor de herfst van
dit jaar van telefoons voorzien.
Zodat iemand die van Amster
dam naar Zurich vliegt zelfs
geen anderhalf uur zonder com
municatie met de rest van de
wereld hoeft te zijn.
De maatschappij kiest voor een
satellietverbinding en dat is geen
goedkoop grapje. Er is een inves
tering van een dikke twintig mil
joen gulden mee gemoeid. Maar
je moet wat voor je klanten over
hebben. Swissair zegt de eerste
maatschappij ter wereld te zijn
die de korte-afstandvliegtuigen
met een satelliet-verbindingssys
teem uitrust.
