DE STEM 'Lezen voor lijst moet anders' 'Aandeel Nederlandse muziek in wereld in tien jaar verdubbeld Willeke Alberti is geen Mata Hari De Woonboot biedt plezierig avondje uit\ X Promovendus Joop Dirksen vindt dat leerling het voor het zeggen heeft Staatssecretaris Van Dok-Van Weele op internationale beurs Midem in Cannes: Soul Coughing Throwing Muses Black Dog Hank Shizzoe Manna „Een politieman heeft minder informatietechnologie op zak dan de gemiddelde koe in haar oor" E. d'Hondt, burgemeester Gids WOENSDAG 1 FEBRUARI 1995 DEEl[ Musical ten onder aan simpelheid Cannes - Het marktaandeel van Nederlandse muziek in de wereld, is de afgelopen tien jaar verdubbeld naar meer dan 20 procent. In die zelfde periode verdubbelde de om zet van het Nederlandse produkt op de thuismarkt tot ruim 200 miljoen gulden in 1993. Dat zei staatssecretaris Van Dok-van Weele (economische zaken) maandag tijdens de opening van de internationa le muziekbeurs Midem in Cannes. Ne derland en Zuid-Afrika staan centraal op de beurs, die deze week tot en met 3 februari plaats heeft. The Golden Ear ring verzorgde zondagavond de ope ning. De omzet van de Nederlandse muziek industrie is volgens de staatssecretaris goed voor een zevende plaats op de wereldranglijst. Volgens cijfers uit de branche bedroeg de verkoop in 1993 ruim 1,1 miljard gulden. Nederland kent volgens de bewindsvrouw de grootste verkoopdichtheid van CD-spe- lers. Ook koopt de Nederlander per hoofd van de bevolking de meeste cd's. De Midem is de grootste muziekbeurs in de wereld, maar ook de meest toonaan gevende. Iedereen die iets met muziek, of het nu pop is of klassiek, heeft te maken is deze week in het zon overgo ten zuid-Franse Cannes te vinden. Zo'n 3000 firma's uit 73 verschillende landen proberen er hun muzikale waren aan de man te brengen. Traditiegetrouw heeft Engeland het grootste aanbod, op de voet gevolgd door de Verenigde Staten. Duitsland en Frankrijk komen op een derde en vierde plaats. Nederland staat heel verrassend op vijf. Onder aanvoering van Cona- mus, de stichting die het Nederlandse muzikale talent wereldwijd aan de man probeert te brengen, wordt de Midem dit jaar gedomineerd door het Neder landse aanbod. Vandaar ook dat Cona- mus-directeur John de Mol naast Mi- dem-baas Xavier Roy mocht staan om alle gasten een handje te geven. De hele stad is voorzien van 'music from Holland-posters. Maar niet alleen wie zien wil, vooral ook degenen die horen willen, zullen niet aan Nederland ontkomen. Maandagavond was er in het sjieke Palm Beach-theater een Dutch Dance Night, de muzieksoort waarmee Nederland momenteel het meest in het oog springt. Warp 9, Atlantic O-Clean, T-spoon, Doop en als klap op de vuur pijl Twenty-4-Seven moeten de Neder landse reputatie waarmaken. Gisteren, dinsdagavond, was The Dutch Pop Night in de concertzaal van het Hiltonhotel. Daarop schitterden Laura Fygi, Ten Sharp, The Rosenberg Trio, Mathilde Santing en als topper René Froger. Vandaag, woensdag is Dutch Rock Night. In het al even sjieke Marti- nez-hotel spelen dan Claw Boys Claw, Bettie Serveert en Urban Dance Squad.. Tegelijkertijd geeft Hans Dulfer elders in de stad een street-jazz-night. Elke lezer maakt het boek dat hij leest. Objec tiviteit bestaat hier niet, want ieder stopt zichzelf in het boek. Docenten Nederlands in het voort gezet onderwijs zouden daar rekening mee moe ten houden, vindt Joop Dirksen. Hij promoveer de onlangs aan de Katho lieke Universiteit Nijme gen op een nieuwe ma nier van literatuuronder-, wijs, die hij heeft getest op havo- en vwo-scholen. Door Frits Stommels Zeventig tot tachtig procent van de docenten Nederlands in het voortgezet onderwijs zet ofwel de literatuurgeschiedenis - de schrijver en zijn tijd - ofwel de tekst centraal. Dat moet anders, vindt de 45-jarige Eindhovense docent Joop Dirksen. Hij heeft het lef gehad om deze in het middelbaar onderwijs ingewor telde methode los te laten en uit te gaan van de leerling. Dirksen gaat er vanuit dat elke lezer van het boek dat hij aan het lezen is als het ware zijn eigen boek maakt. In de traditionele aanpak op scholen maakt de docent uit wat wel of geen goed boek is. Hij bepaalt in grote lijnen ook welke boeken leerlingen voor de lijst moeten lezen. Want de docent wil o zo graag de leerling op het niveau van zichzelf krijgen. Daar is veel tegen te zeggen. Er zijn leerlingen die nog nooit een boek hebben gelezen en leerlin gen die al wat boeken achter de kiezen hebben. Dirksen vindt het dan ook niet zinnig om ze alle maal over een kam te scheren. „Doe je dat wel, dan zullen veel leerlingen afhaken en op den duur een hekel aan literatuur krijgen. Na hun diploma zullen ze geen boek meer aanraken." Dirksen vindt dat het anders moet. Joop Dirksen: „Elke lezer maakt zijn eigen boek." FOTO DO VISSER Om erachter te komen of iemand wel of niet boeken heeft gelezen start hij in de bovenbouw met het klassikaal lezen van enkele korte verhalen. In zijn onderzoek zijn dat verhalen van: Oek de Jong, Lévi Weemoedt, Anna Bla- man, Monique Thijssen en Jan Donkers. Hij laat de leerlingen hun eigen ervaringen met het verhaal en met name met de hoofdfiguur opschrijven. Aan de hand van persoonlijke verwach tingen en meningen van de leer ling komt hij erachter wat ze in die verhalen lezen, schat hij het leesniveau in en komt hij erach ter welke schrijvers aanspreken. „Ik vergelijk het met mensen die naar een film gaan kijken", zegt hij. „Als je na afloop aan hen vraagt of ze het mooi vonden en door het vertoonde zijn geraakt, krijg je allemaal verschillende reacties. Zo roepen de korte ver halen die ik voorleg twintig tot dertig verschillende reacties op. Zoveel leerlingen, zoveel manie ren van tegen verhalen aankij- ken._ Dat heeft naast leeservaring te maken met leeftijd, sekse, mi lieu en de stemming waarin ie mand op zo'n moment verkeert." „Je moet bij een vijftien- of zestienjarige in het algemeen niet aankomen met Willem Fre- derik Hermans of Mulisch. Die Willen leerlingen bij het lezen betrokken blijven, dan zal er veel ruimte moeten zijn in het kiezen van boeken voor de lijst. zijn te moeilijk", vindt Dirksen. Ze mogen overigens wel van hem, maar hij staat er niet van te kijken als iemand kiest voor Baantjer. Hij vindt wel, dat het daarbij niet moet blijven. „Ik wijs zo'n leerling erop dat ook Maarten 't Hart een detective - De Kroongetuige - heeft ge schreven." Ook voor deze docent Neder lands kan niet alles. Er bestaan een paar criteria. Het boek dient oorspronkelijk Nederlandstalig te zijn én het moet enig niveau hebben. Over het eerste valt niet te twisten, met het tweede zit het moeilijker om tot een eenslui dende mening te komen. „Je zou het erover eens kunnen zijn dat de Bouquetreeks niet op de lite ratuurlijst thuis hoort." Dirksen is er overigens tegen dat de lijst helemaal vastligt en er nauwe lijks keuzemogelijkheden voor de leerlingen zijn. Vaak zie je volgens hem dan dat leerlingen niet toekomen aan het helemaal lezen van een boek, maar het laten bij het lezen van een uit treksel van het betreffende boek. „Bij de aanpak, zoals ik die naar Amerikaans model heb onder zocht, zijn ze wel verplicht om het boek helemaal te lezen. Ik vraag hen immers om hun eigen verwachtingen en meningen te toetsen aan de hoofdpersoon van FOTO MARCEL BEKKEN het boek. Zoiets krijg je met het lezen van een uittreksel niet voor elkaar." Een andere kwaal is dat op de meeste lijsten boeken staan die leerlingen niet meer aanspreken, omdat ze mijlenver verwijderd zijn van hun erva ringswereld. Op Dirksens school - het Eckartcollege in Eindhoven - kiezen havisten en vwo'ers veel jonge schrijvers, zoals Ronald Giphart, Joost Zwagerman en Boudewijn Büch. „Deze auteurs zijn voor jongeren herkenbaar. Dat geldt zowel de inhoud als het taalgebruik. Ze voelen zich in het boek thuis." Leerlingen denken vaak het snelst klaar te zijn met het lezen van dunne boeken. Maar daar kunnen ze zich lelijk op verkij ken. De dunste boeken, zo is de ervaring van Dirksen, zijn vaak de moeilijkste. Hij noemt 'Het zwarte licht' van Mulisch en 'Het behouden huis' van W.F. Her mans. Over het eerste zegt hij: „Als onbevangen lezer red je het niet" en over het tweede: „Het doet het imago van de literatuur geen goed, want het wordt heel moeilijk gevonden." Zelf zit hij wat dat betreft nog altijd met Willem Brakman. „Die heeft de naam en mag op geen enkele lijst ontbreken. Toch vind ik het nog altijd boeken om niet doorheen te komen", aldus Dirksen. Met veel meer plezier noemt hij de naam Jan de Hartog, ofschoon deze in de ogen van de litera tuurwetenschap geen literatuur schrijft. Waardevol „Lezen kan heel leuk zijn", zegt Dirksen. „Je ervaart het als waardevol en je wordt er wijzer van. Dat merk je als je leerlingen aan het praten en schrijven krijgt over een in pakkende taal geschreven boek. Om dat te be reiken moeten docenten het aan durven om het initiatief bij leer lingen te leggen. Het is niet meer de docent die vertelt wat Her mans voor waarde heeft, maar de leerling die zegt waarom Büch prima is. Het eist van de docent dat hij bijblijft met lezen en dat hij ook boeken onder ogen krijgt die hij niet ziet zit ten." Dirksen: „Om met een leerling' over een boek te kunnen discus siëren moet ik wel eens een boek lezen, waarin ik niets zie. Ik waag me echter niet aan een uitspraak als: 'dit is een goed boek en dat niet', evenmin als ik me waag aan de uitspraak wat literatuur is. Je kunt hooguit zeggen: 'ik vind dat een goed boek en ik vind dat literatuur' met de nadruk op ik. Een ander kan er anders over denken en evenveel gelijk hebben als jij. Op: 'geef mij eens een mooi boek' moet ik antwoorden dat ik dat niet kan." Utrecht - 'Willeke', musical van Gerard Cornelisse en Hans de Wolf. Regie: Eddy Habbema. Hoofdrol: Joke de Kruijf. Met onder anderen: Frits Lambrechts, Frans van Deursen, Joep Onderdelinden en Edwin de Jongh. Gezien: Stadsschouwburg Utrecht, 29 januari. Te zien: Casino Den Bosch, 1 en 2 februari; De Nobelaer Etten-Leur, 7 en 8 maart; Zuidland Theater Ter- neuzen, 18 maart. Door KoosTuitjer Toen bekend werd dat er een musical gemaakt zou worden over Willeke Alberti, was er ver bazing. Immers, de zangeres is amper 50 jaar oud en de vraag rees of je dan toe bent aan een op toon gezet levensverhaal. De vraag is beantwoord met de première van de musical, die toch werd doorgezet. Op zich sluit het een (een betrekkelijk jonge leeftijd) het ander (een musical) niet uit. Margaretha Geertruida Zelle uit Leeuwarden werd 41 jaar. Aan haar leven werden toneelstukken en films gewijd. Maar zij ontplooide zich als Mata Hari, stapte met groten der aarde in bed en werd als spionne gefusilleerd. Zo'n levensloop is toch wel iets anders dan het leven van de Osdorpse artiestendochter Al berti. Natuurlijk is het heel ver standig van Willeke, dat zij geen spionne werd. O zeker, haar le ven is ook niet zonder spannin gen gebleven. Maar alle elleJ ten spijt, al haar sores i gen toch niet het gemiddeiijj drama, waarin tegenwoorj vier op de zes Nederlanders vifl huwbare leeftijd verwikkeld zr,l ten. En dat haar vader een fo maar dominante man was, voorwaar ook niet gemakkei j geweest. Maar dergelijke vaden sloffen overal rond, zonder nj echt gevaar op te leveren. Kortom, Willeke's levensverhui is net te pover om er een hie kale tragedie aan te wijden, fij dat wel is gebeurd, is er s van een drama van een and® orde. Dat van Joke de Kruijf,/ in de musical 'Willeke' de hooi] rol speelt. Door in 'Willeke';. stappen moet zij (bejubeld indi] Phantom-versies uit Berlijn, 1 nen en Scheveningen) ineenset kar trekken, waarmee niet y eer te behalen is. Je zult maar in 'Willeke' staan] De musical is buitenge»!» pover. Geld is er niet t gezet, want dat was er nie] Gelukkig ook maar, want dnl zou het allemaal nog erger gt] worden zijn. r Alle ellende valt toe te schnjteJ aan het toch te simpele uitgangs punt. Wie de pulpbladen I kan daar misschien nog wam oortjes van krijgen. Maar r op al die feitjes uit een artiest®] leven het volle licht zet, alle opwinding onmiddellijk™:] dampen. En dat is het geval n 'Willeke'. Een drama. Roosendaal - Schouwburg De Kring. De Woonboot. Comedie van Haye van der Heyden met Trudy Labij, Cees Linnebank, Bodil de la Parra, Peter Smits, Hugo Metsers 111, en Kenan Karatas. Regie Andy Daal. Gezien dinsdag 31 januari. Nog te zien 1 februari inOos- terhout, 13 april in Etten- Leur en 28 april in Terneuzen. Door Sjef Huismans Het heeft op het eerste ge zicht allemaal niet zoveel om het lijf. Maar dat zijn we wel gewend van Van der Heyden. Maar wie wat verder door kijkt, bemerkt dat achter de geraffineerde afwisseling van ernst en plezier toch altijd weer een stuk levenswijsheid en tekening van de mens van iedere dag en van overal schuilt. De auteur doopt dit op intelli gente wijze in een sausje van relativering en bijtende spot. De plot is simpel. Wilma en Nico zijn in hun huwelijk aardig vast gelopen, wat zich demonstreert in spanning en heftige ruzies over onbenulligheden zoals het gebruik van Engelse woorden. Of misschien niet zo onbenullig, want door heel het spel breekt de schrijver een lans voor goed 120.31 21.26 briek 21.55 07.00 07.06 07.30 07.33 naai) 08.28 08.33 09.00 09.05 09.08 109.29 10,19 gionaa [10.44 Andrea 11.15 11.40 12.32 13.00 13.07 13.32 13.57 16.00 16.09 116.33 Nederlands taalgebruik, dit is een van de vele waarmee hij voortdurend achte: het scherm van de humor tal zijn visie op allerhande maatj schappelijke zaken en menseliJ ke onhebbelijkheden debiteefi] Hij laat de toeschouwer va; lachen om zijn eigen sp: beeld. Op zich genomen, is het zeker niet sterk te noemen biedt het een beeld van een aan eenschakeling van leuke revue-l scènes in een rode draad. Hf stuk staat of valt met de casting. En deze is zonder meer ij; sterk. Trudy Labij krijgt de kans de gekkin uit te een rol die haar ligt. En Cees Linnebank is de va- warde en paniekerige echtgenoot die zijn compensatie zoekt ii macho-houding en het bevredi gen van zijn mannelijkheid. In een prachtige creatie met aandoenlijk kromtaaltje sp Bodil de la Parra de vlees gewor den onschuld. Ergens heeft if formule iets van een moden Eliza Dolittle-patroon. Met haar recht voor zijn raap opmerkil gen krijgt zij de lachers op har hand. Enkele stoeikaters omrin gen het driehoeksspel op uitsla kende speelse wijze. Hiervoor tt kenen Smits en Metsers. 18.56 I ten 119.25 soap 119.55 120.25 21.20 rr an c EEN DRUMMER die hiphop ritmes tikt, een bassist die he vig aan zijn staande bas plukt en een zanger die meer spreekt dan zingt. We hoorden het vo rig jaar al bij G. Love and Special Sauce. Die aanpak ho ren we ook bij het Amerikaanse viertal Soul Coughing terug op hun verrassende cd Ruby Vroom. Waar G. Love echter de blues als basis gebruikt, speelt bij Soul Coughing vooral geïmpro viseerde jazz een hoofdrol. Daardoor, en door het gebruik van de meeste vreemde samp les, is de muziek af en toe behoorlijk 'freaky'. De samples doen soms denken aan de geluidscollage Revolu tion 9, waarmee de Beatles in 1968 op het witte album hun luisteraars aan het schrikken maakten. Ook bij Soul Coug hing maakt de hectiek van toe terende auto's, klagende meeu wen en flarden straatmuziek je soms stapeldol. De pakkende ritmes van bass en drum geven echter het nodige tegenwicht. Overigens zijn lang niet alle songs op de plaat even hectisch, zo is Down to this een lekker in het gehoor liggend nummer met catchy gitaarriffjes en grappige samples van The Andrew Sis ters. De hectiek van de muziek is ook terug te vinden in de tek sten, voorgedragen door M. Doughty, die op ironische wijze de moderne maatschappij van commentaar voorziet. Al met al is Ruby Vroom een sterke, fas cinerende plaat en de eerste echte verrassing in het nog jon ge popjaar. (Slash/Phonogram) PAUL VERLINDEN Throwing Muses is na een klei ne tien jaar een vaste waarde geworden binnen de Ameri kaanse gitaarrock-scene. Niet dat de band zich ooit wat aan getrokken heeft van de trends in die scene. Daarvoor zijn de Muses veel te eigenzinnig. Het eigenzinnige karakter van de band wordt vooral bepaald door Kristin Hersh, het creatie ve brein. Zeker sinds het ver trek van Tanya Donelly, ruim twee jaar geleden, staat Hersh aan de basis van alle songs van de Muses, ook op zesde cd van de groep: University. Met het voortschrijden der ja ren lijken de Muses steed meer een 'normale' popgroep te wor den. De muziek is minder neu rotisch dan voorheen. Op Uni versity bereikt de groep een uitstekend muzikaal evenwicht tussen de dynamische drums van David Narcizo, de vlotte bass van Bernard Georges en de vlijmscherpe gitaar van Her sh. Dat de muziek minder neuro tisch is, duidt er wellicht ook op dat Hersh 'the little demons' in haar hoofd beter onder con trole krijgt. Niettemin wijst een tekst als 'I slip under the water, I fall into the sea, come everyo ne...' nog steeds op een zekere benauwdheid. Over het alge meen blijven de teksten echter ongrijpbaar zodat je daar geen conclusies uit kunt trekken. Nu Hersh dankzij haar solo-cd Hips and Makers vorig jaar grotere bekendheid heeft ge kregen, zou University ook een doorbraak naar een iets groter publiek voor de Muses kunnen betekenen. De band verdient het in elk geval. (4AD/Pias) PV THE BLACK Dog is een van de meeste invloedrijke techno- bands van het moment. Span ners is de naam van de nieuwe cd van het Britse drietal en het album maakt hun reputatie van eigenzinnige geluidskunste naars zeker waar. De meeste nummers op de cd blinken uit in schoonheid: ge polijst en stijlvol afgewerkt. Fraaie melodieën vormen de warme onderstroom in de mu ziek die verder voorzien wordt van knisperende hi-hats, bul derende breakbeats, een inge togen bass-drum en vele futu ristische geluiden. Uit het brein van The Black Dog vloeit echter niet alleen schoonheid voort, zo blijkt uit de zeven korte intermezzo's die Bolt worden genoemd. Hierin wordt gegromd en gekreund en laat The Black Dog zijn tanden zien. Het trio put op Spanners uit een rijk en gevarieerd techno- en house-aanbod. De groep maakt ondermeer gebruik van ambientstructuren, laat tribal en oosterse klanken toe en ruimt eveneens een prominente plaats in voor de in Engeland erg populaire junglemuziek. Daarmee is de cd een interes sante reis door het grote- tech- no-universum. Een reis die je soms op de klok doet kijken omdat je verlangt naar de vol gende halte, maar die in zijn geheel genoeg boeiende tafere- len biedt om op een geslaagde trip terug te kijken. (Warp/ Pias) PV MUZIEK HEET universeel te zijn en kan dus in pricipe over al gemaakt worden, maar wie mij vorige week had verteld dat er in Zwitserland uitstekende Amerikaanse roots-muziek wordt gemaakt die had ik voor gek verklaard. Na het beluisteren van Low budget van Hank Shizzoe weet ik beter. De plaat werd in de 'wereldsteden' Wetzikon en Er- lenbach opgenomen en in veel' nummers spelen zelfs muzikan ten mee met Duits klinkende, namen, maar wat je te horen krijgt, is wel degelijk puike blues, country en aanverwante rock. Hank Shizzoe werd in 1949 -op Hawaii geboren en na jaren van omzwervingen op het Ameri kaanse en Europese continent streek hij uiteindelijk in 1990 in Zwitzerland neer. Vanuit dat Alpenland poogt hij sindsdien naam te maken.'Met Low bud get zal hem dat waarschijnlijk aardig lukken. Als zanger klinkt hij als een kruising tus sen J.J. Cale, Clapton en soms Lou Reed en als instrumentalist weet hij prachtige klanken te halen uit een national steel gui tar, een slide guitar, maar ook uit een mandoline. Zijn spel Throwing Muses: steeds meer een normale popgroep. FOTO STEVE GULUCK klinkt ontspannen, maar dat kan alleen maar komen, omdat hij zijn instrumenten volstrekt beheerst. Met covers van Robert Johnson, Dire Straits en J.J. Cale en voor Hank door ene Thomas Erb geschreven nummers weten Shizzoe en companen een hele relaxede muzikale sfeer te creë ren, waarin en passant tal van instrumentale hoogtepunten te beluisteren zijn. In de verte zou je Shizzoe kun nen vergelijken met iemand als Hans Theessink die ook vanuit Europa met pure traditionele Amerikaanse muziek voor de dag komt. Verschil is echter dat Shizzoe het er wat minder dik op legt. Low budget is hoe dan ook een prachtige plaat uit een vol strekt onverwachte hoek. (Crosscut Records, Munich Re cords) WIM VAN LEEST MUZIEK KAN merkwaardige cirkels beschrijven. Die ge dachtekronkel komt bij me bin nen terwijl ik naar de titelloze debuut-cd van Manna luister. Manna is het Engelse duo Jona than Quarmby en Kevin Bacon dat met behulp van samples en muziekcomputers klanken voortbrengt die tegenwoordig onder de noemer ambient wordt gerangschikt. Ontdoe je in je gedachten de muziek van Manna van zijn elektronische jas en denk je er 'antieke' instrumenten als gi taar, drums, bas, saxofoon en keyboards voor in de plaats, dan lijkt dat wat Manna laat horen ineens heel veel op wat je begin jaren zeventig bij freake- rige jazzrock-acts als Weather Report en Return To Forever tegenkwam. Die gecompliceer de muziek werd vroeger door instrumentale virtuozen ge maakt en leek het absolute summum van de instrumentale mogelijkheden. Twintig jaar la ter komt muziek met eenzelfde complexiteit gewoon uit allerlei elektronische kastjes en slagen gasten met veel minder instru mentale bagage erin om get weeën muziek voort te brengen waar je vroeger minstens een kwintet hooggetalenteerde in strumentalisten nodig had. In vergelijking met vroeger mis je bij Manna de 'warmte' van de ouderwetse instrumenten, maar daar tegenover staat dat Quarmby en Bacon met hun apparatuur veel verder kunnen gaan dan levende muzikanten ooit hebben kunnen komen. De muziek op deze debuut-cd zou van mij wel wat meer mogen swingen, maar dat is een heel ander verhaal. (Apollo, Play Again Sam) WVL

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 20