DE STEM
Tessema loopt voor zichzelf
Finale van de American football-competitie, retrospectie voor de beeldbuis
•798000
op!
ECTE OFFERTE:
Jacobs Breda Electronics
disco geluid
en verlichting
Ethiopische topatleet en asielzoeker ziet Nederland als zijn vaderland
i I
x A
mplete Centraal Beheer
zo gemakkelijk als het
n en u ontvangt dit sleutel-
of
eer Kijktelefoon.
offerte rechtstreeks op
RTL4 Text pagina 200.
r Huiseigenarenverzekering, bel dan 055-798000.
ur en op zaterdag van 09.30 tot 16.30 uur.
i 3
geheel
vraagt.
INDE OFFERTE
offerte, waaruit blijkt hoeveel
eheer Huiseigenarenverzekering.
ik ontvang het gratis sleutel-étui
r I
_werk:
man vrouw
I
eenstaande Samenwonend
I
of het bedrag
Riet I
D Houtskelet Hout
XX),- nee ja, f 150.000,-+/
mars: 1
O ja nee
eerdergenoemd adres)
zonder postzegel naar:
aal Beheer
55, 7300 VB Apeldoorn
importeur/groothandel/dealer van geluid en communicatie systemen
tegen de laagste prijzen
Liesbosstraat 14 Breda/Princenhage Tel. 076 21 28 81
Sport
ZATERDAG 28 JANUARI 1995
DEEL B
Door Tim Overdiek
New York - Er zijn Ameri
kanen, die de Super Bowl
een verlichtende werking
toedichten. Zij beschouwen
de finale van de American
football-competitie als een
uitgekiende - mogelijkheid
om hun eigen leven te over
denken. Voor hen vormt
sport- de weerspiegeling
van het dagelijks bestaan,
met ruimte voor zowel per
soonlijke successen als fla
grante mislukkingen.
Retrospectie voor de beeldbuis
dus, met de San Francisco 49'ers
ditmaal als positieve inspiratie.
Naar verwachting zal de viervou
dig NFL-kampioen zondagavond
in de 29e editie van de Super
Bowl opponent Chargers uit San
Diego aan een nietsontziende le
vensles onderwerpen.
Welbeschouwd is de confrontatie
tussen de beide Californische
teams in het Joe Robbie Stadium
van Miami in feite niet meer dan
een jaarlijk terugkerende legiti
matie voor een avond ongehoord -
veel eten en nog meer drinken,
waarbij het zaak is om rond de
duurbetaalde commercials ge
bouwde football-wedstrijd glad
jes aan je voorbij te laten gaan.
Huiselijk geweld
Dat 'de dag van de grote finale'
per traditie gepaard gaat met het
hoogste aantal aangiftes van hui
selijk geweld in het jaar, zegt
wellicht meer over de daadwer
kelijke zelfbeheersing van de
doorsnee sportliefhebber.
Wie zich allang niets meer aan
trekt van de hysterische drukte,
die de Super Bowl met zich mee
kan brengen, is de man die zon
dag hoe dan ook een hoofdrol zal
vervullen in de met 75.000 toe
schouwers gevulde sportarena in
zuidelijk Florida. Steve Young,
quarterback van de 49'ers, kan
zich in een klap ontdoen van de
schaduw, die al meer dan acht
jaar de glans aan zijn klinkende
prestaties ontnam.
Verliest Youngs team zondag
echter - hetgeen voor volstrekt
ondenkbaar wordt gehouden -
dan stellen alle formidabele sta
tistieken waarop hij zich kan be
roepen niets meer voor. Dan is de
34-jarige leidsman, onlangs voor
de vierde achtereenvolgende keer
uitgeroepen tot de beste quarter
back van de NFL, definitief ver
oordeeld tot het imago dat hem
sinds zijn komst in 1987 naar San
Francisco achtervolgde.
Het eeuwige beeld van Steve
Young als een hele goede quar
terback, maar toch niet zo goed
als Joe Montana.
Laatstgenoemde is zijn grote
leermeester en voorbeeld, een le
vende legende in de Bay-area, en
niet in het minst vanwegé de vier
Super Bowls die hij zijn fans
schonk in de'jaren '8(L Joe Mon
tana was lange tijd de lijfelijke
hindernis, die de beloftevolle
Young als diens 'vervanger in
nood' op last van hogerhand niet
mocht overwinnen. Te vergelij
ken met de situatie waarin Marco
van Basten in zijn beste dagen
plotseling Jürgen Klinsmann als
stand-in op de bank bij AC Milan
tegenover zich zou vinden.
Obstakel
Toen Montana uiteindelijk in het
voorjaar van 1993 naar Kansas
City Chiefs vertrok, werd Young
geconfronteerd met een geestelijk
obstakel, omdat de fans hun gro
te idool maar niet wilden of kon
den vergeten. Loyaliteit is een ei-
Miami - In de Super Bowl
XXIX staat een held. Mark
Seay (27), 'wide receiver' van
de San Diego Chargers. Hij
speelt tegen de 49-ers met één
nier en een kogel op 7,6 centi
meter van zijn hart.
Het zijn overblijfselen van
een vuurgevecht op 31 okto
ber 1988 in Long Beach, Cali-
fornië waarin hij het leven
van het dochtertje van zijn
zus redde. Op Halloween, op
een kinderparty, lag het huis
opeens in de vuurlinie van
politie en gangsters.
„Wij lagen achter de banken,
toen ik mijn nichtje door de
kamer zag lopen. Intuïtief
dook ik naar haar en haalde
haar uit de vuurlinie." Daar
bij werd hij zelf diverse keren
geraakt. Seay lag een maand
in het ziekenhuis.
genschap waarmee Young tegen
wil en dank groot werd. Nimmer
verweerde hij zich in de publici
teit tegen de kleine, doch gevoeli
ge speldeprikjes, die de bedreigde
Montana uitdeelde vanaf het mo
ment dat de plotse concurrent
voet zette op 49'ers-bodem.
Young had toen net gedesillusio
neerd zijn contract afgekocht bij
Tampa Bay Bucaneers, waar hij
twee seizoenen had gespeeld,
maar slechts vier van de 32 wed
strijden winnend had afgesloten.
Zijn talenten waren er slecht be
nut. Hij leek aanvankelijk het le
vende bewijs van de aloude my
the dat linkshandige spelers niet
tot hun recht komen in de NFL.
Maar in San Francisco zou hij het
tegendeel aantonen, al bleef zijn
optreden in de eerste vier seizoe
nen beperkt tot tien basisoptre
dens en 25 invalbeurten. Slechts
wanneer Montana geblesseerd
was, mocht Young zijn kunsten
vertonen. Dat deed hij met verve,
en logischerwijs groeide Young
uiteindelijk in 1991 uit tot de ab
solute top^peler, die hij in feite
als jaren was, maar pas werkelijk
werd toen Montana dat gehele
seizoen met een gekwetste elle
boog was uitgeschakeld. Makke
lijk was het echter niet.
Elke stap, elke beweging, de
kleinste beslissing werd immers
op een weegschaal gelegd. Hoe
zou Montana dat hebben gedaan?
Was Montana niet sneller in het
zoeken naar openingen, was hij
niet zuiverder met zijn passes?
Ploeggenoten, die goed bevriend
waren met Montana gooiden
doelbewust olie op het vuur. Re
ceiver Jerry Rice klaagde open
lijk dat hij te weinig werd aange
speeld, en dat het onder Montana
veel soepeler verliep.
Young liet zich, geruggesteund
door hoofdcoach Walsh, door
niets of niemand van de wijs
brengen. Ook niet toen Montana
na een lange revalidatie in de
cember '92 zijn rentree maakte en
door media plus supporters ont
haald werd op een massaal
vreugdefeest. Young, dat seizoen
uitgeroepen tot 'most valuable
player' bleef er stoïcijns onder.
„Prachtig voor Joey," sprak hij.
De clubleiding evenwel raakte-
ervan doordrongen dat na een
lange periode van succesvol ba
lanceren met twee karakters dan
toch een onoplosbaar probleem
opdoemde.
Het was Montana die in het voor
jaar van 1993 noodgedwongen
het veld ruimde, zij het met opge
heven hoofd. Pas nadat de ver
drongen held van de clubleiding
zwart op wit de garantie had ge
kregen de voorkeur te genieten
boven Young, ging hij in op de
miljoenen-aanbieding uit Kan
sas. Een knap geregisseerd ver
trek door de voordeur, al waren
zijn fans ontroostbaar.
Als eerste man bij de 49'ers ont
wikkelde Young zich, zoals hij
het zelf eens omschreef, tot 'een
ervaren dirigent die het orkest
kan leiden zonder zelf alle.instru-
menten te willen .bespelen'. Feil
loos stuurt hij de receivers naar
de uiterste hoeken van het veld,
en dankzij een onpeilbare actie
radius verzorgt hij bij tijd en wij
le onovertroffen soli door in zijn
eentje laverend op weg te gaan
naar de 'end zone', waar middels
'touch down' vier punten kunnen
worden geïncasseerd.
„Een nachtmerrie voor elke ver
dediging," sprak LA Rams-t'rai-
ner George Dyer eens vol bewon
dering. En Atlanta Falcons-ver-
dediger Tim Green: „Als je tegen
Young moet spelen, dan word je
De San Francisco 49'ers (rood
shirt) binden zondag de strijd
aan met de San Diego Chargers.
met een misselijk gevoel wakker.
Want wat er ook gebeurt, wat je
als verdediger ook probeert en
afspreekt, Steve weet je altijd wel
te misleiden."
Young bevindt zich momenteel
aan de top van een curieuze car
rière, die hij als talentvol college
speler niet voor mogelijk had ge
houden. Hij speelde zelfs serieus
met de gedachten er de brui aan
te geven, toen hij aan de Brigham
Young University in zijn geboor
testad Salt Lake City (Utah)
dreigde te worden omgevormd
tot verdediger. „Wat mij betreft
stop je meteen met football," rea
geerde zijn vader laconiek op de
geuite twijfels, „maar dan kom je
er thuis niet meer in."
Vet contract
Dat vooruitzicht behoefde geen
nadere uitleg. Met volle ovérgave
stortte rechtenstudent Young
zich op de sport, en mede dankzij
zijn zakelijk ingestelde vader
sleepte hij na zijn afstuderen in
maart 1984 een vet contract in de
wacht als quarterback bij de Los
Angeles Express. Voor vier jaar
zou hij zes miljoen dollar, ruim
tien miljoen gulden toucheren, en
daarna uitgesmeerd over 44 jaar
een uitkering van in totaal 40
miljoen dollar ontvangen.
Het maakte Young op slag de
rijkste teamspeler van de wereld.
Maar de 'droomverbintenis voor
het leven' ging niet door aange
zien Express-eigenaar William
Oldenburg in financiële proble
men kwam. Bovendien was de
nieuwe competitie, de United
States Football League, als te
genhanger van de NFL een kort
leven besehoren. Na twee seizoe
nen werd de USFL weer opge
doekt en verdween Young voor
twee rampjaren naar Tampa.
Het geduld wat hij - door deze
sportieve tegenslag alsmede door
de lijdzaam afwachtende positie
bij de 49'ers leerde opbrengen,
maakte van Steve Young een van
de meest vriendelijke footballers
van de Verenigde Staten. Toen hij
afgelopen september voor- het
eerst de rechtstreekse confronta
tie aanging met Joe Montana, en
zijn team met 24-17 door de
Chiefs werd verslagen, kwam op
nieuw geen onvertogen woord
over zijn lippen. „Vandaag heeft
de meester zijn leerling weer wat
geleerd," sprak hij vol respect.
Zondag kan Steve Young met het
winnen van de Super Bowl voor
het eerst in zijn leven op gelijke
voet komen staan met zijn grote
voorbeeld en rivaal.
Getaneh Tessema hoort
op 8 februari van de
Zwolse rechtbank hoe
zijn kansen liggen om in
Nederland te mogen blij
ven. De 27-jarige asiel
zoeker uit Ethiopië
woont al tweeëneenhalf
jaar in Nederland en
hoopt dat hij in ons land
een menswaardig be
staan kan opbouwen.
De lange-afstandsloper,
die uitkomt voor Achil
les uit Etten-Leur, is een
maatje te groot voor de
Nederlandse atletiekve-
detten en behoort in het
internationale circuit tot
de subtop.
Als asielzoeker verhuis
de hij in Nederland al
een keer of drie, vier.
Momenteel deelt hij in
Sittard een woning met
vier lotgenoten.
Door Eddy van der Beek
atschappij uit Apeldoorn
m mm mm mm 'hb mm
Sittard - De Sittardse nieuw
bouwwijk Lahrhof hult zich die
dag in loodzwaar grijs. Bewolkt,
waterkoud weer. Een smal, nieu
werwets trappenhuis leidt naar
de ballustrade, waaraan de wo
ning van Getaneh Tessema ligt.
De Karolingenstraat.
Een landgenoot van de atleet
opent de deur, de begroeting is
hartelijk. „Kom d'rin," klinkt
het verrassend uit de mond van
Tessema die in de hal verschijnt.
Getaneh Tessema is een beschei
den mens. Uitermate vriendelijk.
Zijn leven in Ethiopië was be
paald niet gemakkelijk, maar
ook de onzekerheid over zijn
Verblijf in Nederland heeft van
hem geen doemdenker gemaakt.
Natuurlijk, zijn gezicht betrekt
soms als minder frivole onder
werpen worden aangesneden.
Zijn manier van lachen blijft
echter aanstekelijk. Zijn ogen
turen vastberaden de wereid in.
Zijn Sittardse kennis Paul Hage-
doren, ex-steepleloper en inmid
dels een goede vriend van Tesse
ma, schuift halverwege het ge
sprek bij: „Getaneh is een man
van daden, niet alleen woorden.
Hij is inderdaad bescheiden,
maar je kunt ook vreselijk met
hem lachen. Ja, hij heeft best hu
mor. Soms bij het cynische af.
Hij weet verdomd goed wat hij
wil. In vrijheid leven en zo hard
mogelijk lopen. Iets presteren. Ik
hoop dat hij hier in Nederland
die kans krijgt."
Tessema knikt. Hij verstaat het
allemaal prima. Spreekt zelf ook
zeer behoorlijk Nederlands, al
heeft hij begrijpelijkerwijze nog
moeite met bepaalde formulerin
gen. Drie keer per week gaat hij
naar school om Nederlands te
studeren. „In Smilde praten ze
heel anders dan in Sittard, dat
heb ik wel gemerkt," glimlacht
Tessema.
Voor de rest traint hij. Gemid
deld zo'n 150 kilometer per
week. Op de hei nabij Brunssum,
op de baan van de Sittardse atle
tiekvereniging Unitas. Naast het
lopen van wedstrijden, wat hij
doet als lid van Achilles uit Et
ten-Leur. Tessema gaat niet
vaak uit. „Veel Nederlanders zit
ten graag lekker thuis, gezellig,
ik ook," zegt hij. De televisie
helpt een handje.
Een jaar of acht geleden vocht
Getaneh Tessema nog als soldaat
in Ethiopië, waar toentertijd het
totalitaire regiem-Mengistu met
harde, marxistische hand re
geerde. Namens dat regime
streed hij tegen democratisch ge
zinde groeperingen, die het nu in
het Afrikaanse land voor het
zeggen hebben.
Tessema: „Als zeventienjarige
werd ik uit de schoolbanken ge
haald, ik moest verplicht een mi
litaire opleiding volgen. Het was
een moeilijke tijd voor mij, ver
loren jaren. Ik wilde eigenlijk
helemaal geen soldaat zijn, maar
ik werd gedwongen. Op een ge
geven moment kreeg ik een uit
nodiging voor een wedstrijd in
Eindhoven, in een eerder sta
dium had ik mijn paspoort moe
ten inleveren bij mijn coach. Dat
was toen normaal. Na die wed
strijd in Eindhoven ben ik in Ne
derland gebleven. Het is voor mij
onmogelijk om terug te keren
naar Ethiopië, ik ben daar niet
meer welkom. Dat is duidelijk."
Contact
Al in zijn prille jeugd kreeg Tes
sema met tegenslag te maken.
Toen de atleet twee jaar oud was,
gingen zijn ouders uit elkaar. De
jonge Getaneh groeide op bij zijn
tante, de familie viel uiteen. Hij
heeft twee zussen en twee broers.
Met één broer heeft Getaneh
Tessema nog contact. Per brief.
Mist hij zijn land Ethiopië, zijn
stad Addis Abeba en zijn fami
lie?
„Het klinkt misschien raar, maar
ik mis niks," klinkt het. „Ik heb
mijn ouders nauwelijks gekend,
heb ook nu helemaal geen con
tact meer met hen. Ik ben opge
groeid in een dictatuur. Tot din
gen gedwongen, die ik helemaal
niet wilde. Wat heb ik daar nou
te missen? Ik voel me thuis in
Nederland. Hier heb ik inmid
dels al een aardige kennissen
kring opgebouwd. Hier wil ik le
ven. In Ethiopië heb ik niets te
zoeken. Ondanks een betere re
gering dan vroeger is het daar al
lemaal erg chaotisch."
Getaneh Tessema is nog heel wat
van plan. Hij droomt van deelna
me aan de Olympische marathon
van Sydney 2000. De ranke loper
heeft voor de tien kilometer een
persoonlijk record van 28 minu
ten 57 seconden staan. Zijn snel
ste chrono op de vijf kilometer
luidt 13 minuten en 38 seconden.
Vorig jaar tijdens de marathon
van Eindhoven bepaalde hij zijn
persoonlijke record op de langste
loopafstand op 2.14.58. Als asiel
zoeker zonder paspoort kan hij
niet aan buitenlandse wedstrij
den deelnemen. Een treurig ge
geven.
Oyer de begeleiding van zijn ac
tiviteiten is Getaneh Tessema te
vreden. De in atletiekkringen
bekende Ed Sligchers behartigt
zijn zakelijke belangen en geeft
trainingsadviezen. Voor medi
sche hulp kan Tessema een be
roep doen op een Sittardse huis
arts, die de atleet bij ingewikkel
de kwetsuren doorstuurt naar
een sportarts. Tessema kan, voor
zover nodig, ook de hulp inroe
pen van fysiotherapeut Tim
Valster, die inmiddels een goede
kennis van hem is geworden.
Af en toe heeft Tessema ook con
tact met zijn landgenoot Haile
Gebreselassie, de wereldrecord
houder op de vijf kilometer. Ge
breselassie verblijft regelmatig
in Nederland en bewoont dan
een door atletenadviseur Jos
Hermens gehuurd rijtjeshuis in
Uden. Tessema: „Hij is een ken
nis van me en toch ook een voor
beeld. We maken weieens een
praatje, meer niet. Of hij mij ad
viezen geeft? Ach, niet echt.
Trouwens, ik kom er zelf wel uit.
Ik loop voor mijzelf."
Ingeburgerd
Getaneh Tessema is inmiddels
aardig ingeburgerd in Neder
land. Dat is duidelijk. Natuurlijk
moest hij in het begin wennen
aan de gure wind, de regen. En
vond hij het opvallend dat je
overal zomaar water uit de
kraan kon tappen. Hij haalde
zijn rijbewijs, leerde Nederlands,
at boerekool en erwtensoep. Een
Nederlands persbureau wist het
afgelopen weekeinde zelfs te
melden dat Tessema voor Sinter
klaas had gespeeld. Sinterklaas?
Tessema schatert van het lachen.
„Ik Sinterklaas? Ach nee, dat
kan toch niet, haha. Een zwarte
Sinterklaas, haha. Het was een
misverstand. Ik heb gewoon met
kennisen pakjesavond gevierd.
Carnaval? Nee, daar doe ik niet
aan mee. Toen ik dat voor het
eerst zag, dacht ik echt dat die
mensen gek waren geworden."
Waarop de Sittardse vriend Paul
Hagedoren inhaakt. „Hij heeft
met mij wèl vrijgezellenavond
gevierd. Vlak voor mijn trouwen
zijn we op stap geweest. Trou
wens, die Getaneh is hartstikke
handig. In mijn nieuwe huis
Getaneh Tessema: „Het is voor mij onmogelijk om terug te keren
naar Ethiopië, ik ben daar niet meer welkom. Dat is duidelijk.
FOTO DO VISSER
heeft hij heel wat geschilderd en
aangesloten. Als ik wilde pauze
ren, wilde hij' gewoon doorgaan.
Ik zei het al, hij is een man van
daden." Tessema: „Ik handig?
Dat weet ik niet."
Afloop
Onwetend is Getaneh Tessema
ook over de afloop van de recht
bankzitting in Zwolle op 8 fe
bruari, wanneer over zijn toe
komst in Nederland wordt
geoordeeld. Hij heeft geen idee
hoe zijn kansen liggen. „Ik kan
alleen maar hopen dat ik hier
mag blijven," is het enige dat hij
zegt.
Tessema's advocaat Kees Peper
licht desgevraagd een tipje van
de sluier op, maar weet niet of
hij optimistisch of pessimistisch
moet zijn.
„Toen de politieke situatie in
Ethiopië nog volstrekt onduide
lijk was, waren in Nederland
verblijvende Ethiopiërs niet uit-
zetbaar," aldus Peper, die deel
uitmaakt van het Arnhems Ad-
vokatenkollektief Sloetstraat.
„Nu de situatie in Ethiopië
enigszins is genormaliseerd, is er
een ander uitgangspunt ont
staan. In het geval van Tessema
gaan we uit van drie hoofdpun
ten: de asielaanvraag, de alge
mene situatie in Ethiopië en zijn
status als topsporter."
„Een Nederlands belang zal
moeten worden gediend en het is
de vraag of de rechter Tessema
als een aanwinst voor de Neder
landse sportwereld beschouwt.
Mensen uit die Nederlandse
sportwereld zullen die vraag
meteen met ja beantwoorden.
Daarom is ook het NOC-NSF in
geschakeld. Ik kan met geen mo
gelijkheid zeggen hoé de kansen
van Tessema liggen. Wat ik wel
weet, is dat de zitting op 8 fe
bruari geen definitieve uitspraak
zal opleveren. Die zitting zal nog
best een vervolg krijgen."