Westerschelde
dieper,
schoner
én veiliger
'We noemen elkaar nu bij de voornaam'
RA omver...
wing
Rijkswaterstaat: Gevolgen waterverdragen voor milieu zoveel mogelijk beperken
WATERVERDRAGEN
•II
Prof. Honoré Paelinck: 4Het wantrouwen tegen de Nederlanders is met één pennestreek terug'
<3
7 JANUARI 1995
Scott Newc.
Sears Roebuck
Sekisui H. Yen
Southw. Bell
Suzuki Yen
Tandy Corp.
TDK
Texaco
Toshiba Corp.
Union Carbide
Union Pacific
Unisys
USX MarathonS
US West
Westinghouse
Woolworth
Xerox Corp.
Wall Street
allied signal
amer.brands
amer.tel.tel
amoco corp
asarco ine.
bethl. steel
boeing co
can.pacific
chevron
chiquita
chrysler
c'iticorp
cons.edison
digrt.equipm.
dupont nemours
eastman kodak
exxon corp
ford motor
gen. electric
gen. motors
goodyear
hewlett-pack.
int. bus.mach.
int. tel.tel.
kim airlines
5,02
48,00
1100,00
40,50
400,00
49,50
3000,00
60,00
500,00
30,00
48,50
9,10
15,80
35,80 d
12,50
16,00
104,80
47,80
40,50
49,50
9,50
16,00
36,00
14,00
16,00
107,00
13/01 16/01
35 36
37% 37
49 49%
57 57%
29-/4 28%
18 17%
49% 48
13 14
44% 44'/,
13% 13
52% 52
40% 41%
27 27%
35% 36%
56% 56%
48% 48%
60 60%
28% 29
52 52%
42% 41%
37% 38%
103% 105%
76% 77%
91% 90%
27% 27%
Goud
Goud onbewerkt 20,610-21,210
bewerkt 22,810
Zilver
zilver
onbewerkt 225-295
bewerkt 340
koers
gisteren
gedaan/bieden
ex dividend
i/laten
2,50 427
15,00 571
15,00 559
85,00 356
90,00 361
90,00 461
40,00 278
17,00 605
17,00 1100
10,00 970
415.00 1886
420.00 724
'25,00 JJflÓ
10.00 519
'20.00 627
25.00 440
15,00 518
20.00 266
0,00 331
90,96 5000
45,00 323
50,00 256
45,00 267
50,00 334
50,00 485
55,00 304
95,00 357
195,00 275
185,00 500
190,00 529
190,00 564
195,00 529
185,00 358
190,00 848
195,00 503
185,00 613
45,00 296
50,00 645
52,50 325
55,00 954
55,00 720
57,50 855
60,00 266
52,50 328
57,50 449
52,50 613
55,00 363
55,00 340
750,00 281
205,00 302
1,30
2,80
3,80
12,80 a
12,30
6,00
5,00 a
0,90 a
0,70
4,10
1,30
0,40
0,10
8,90
3,60
2,20
3,10
9,00 a
4,30
3.79
4,20
2,90
2,20
0,70
2,70
1,60 a
4,40
2.80
8,80 a
5,70
3,80
8,50
3,20
5,30
9,50 a
6,50 a
9,80 a
4,60
2,20
0,50
2,90
1,80
1,10
5,00
2,60
0,10
0,90
2,60
5,70
0,60
1,40
2,60 b
3,80
14,00
14,00
5,20
2,00
1,00
0,60
6,30
2,50
0,50
0,10
10,70
4,70
2,70
1,40
6,50
3,40
2,80
2,30
1,00
3,00
1,60
4,40
3,00
9,80
6,90
2,60
7,00 b
2,70
4,70
7,50
5,50
9,70
4,50
2,20
0,50
2,80
1,80
1,00
5,00
2,60
0,10
0,80
2,50
3,60
0,80
77
DINSDAG 17 JANUARI 1995
De Westerschelde wordt
(jjeper. Maar ook veiliger
en schoner. Dat zijn grof
weg de gevolgen van de
yerdragen die deze week
worden afgesloten met
Vlaanderen.
Er zijn, natuurlijk, ook
nadelen. 75 hectare schor
en 125 hectare slik ver
dwijnen als gevolg van
de hogere stroomsnel
heid, die ontstaat door
het verdiepen van de
vaargeul in dit laatste
estuarium van Neder-
l. Dit verloren gegane
natuurgebied moet ge
compenseerd worden
door de vorming van an
der slik en schorren. „De
verdieping heeft effecten
op het milieu, maar wij
proberen die gevolgen zo
gering mogelijk te ma-
is de leus van
Rijkswaterstaat Zeeland.
Van onze verslaggever
Rein van der Helm
Het dieper worden van de Wes
terschelde is maar betrekkelijk,
raat in feite om het gedeel-
wegbaggeren van zeven
tompels, die de vaart op Ant
ierpen belemmeren.
Jtuwweg zo'n anderhalve meter
rand moet er weg, plus wat er
dan van wrakken en andere
spullen daar nog bovenuit
steekt," zegt ir. T.J. Boon, hoofd
van de afdeling Infrastructuur
en Scheepvaart van Rijkswater
staat, directie Zeeland.
Het klinkt als iets weinigs, maar
toch praat je dan over zo'n 15
miljoen kubieke meter zand die
vooral uit het oostelijk deel van
de Westerschelde moet worden
verplaatst. Naar het westen,
want dat mag nu de kwaliteit
van de bodem in beide delen
nagenoeg gelijk is.
Dat was in 1984, toen de Raad
voor de Waterstaat al akkoord
ging met een verdieping van de
vaarweg, anders. De vervuiling
in het oostelijk deel, zwaar be
last door ongezuiverd afvalwater
uit België, was dusdanig dat met
de bagger niet gesleept mocht
worden.
Evenwicht
Dank zij allerlei maatregelen bij
de zuiderburen is de vervuiling
al drastisch verminderd en mag
opgebaggerd slib, dat voor 98
procent bestaat uit zand, wel
elders in het water gestort wor
den. „Het is verstandig dat naar
het westelijk deel te brengen. Je
krijgt zodoende een natuurlijk
evenwicht."
De Zeeuwse 'Milieu Federatie
(ZMF) denkt wat kritischer over
de verleende stortvergunning.
Die heeft, samen met nog andere
milieuclubs en 'Het Zeeuws
Landschap', bezwaar aangete
kend tegen de WVO-vergunning,
die minister Jorritsma (Verkeer
en Waterstaat) vorig jaar no
vember heeft afgegeven. De mi
lieu-organisaties eisen voorts dat
aan het baggeren een Milieu Ef
fect-Rapportage voorafgaat.
De noodzaak voor Antwerpen
van verdieping is duidelijk.
48-voets schepen moeten de ha
ven, liefst tijdens één tij kunnen
bereiken. Door de verdieping
vermindert het aantal schepen
dat op het tij moet wachten.
Daardoor ontstaat een gelijkma
tiger vaart.
„Geen pieken meer tijdens hoog
water, iets wat te vergelijken is
met het op tijd naar de veerboot
rijden in Zeeuws-Vlaanderen.
Ook dan gebeuren de meeste
ongelukken," zegt Boon.
Het is, met de vorige week over
eengekomen verscherpte
loodsplicht voor schepen langer
dan zestig meter, een bijdrage
aan de veiligheid op de Wester
schelde. Het aantal aan getij
gebonden schepen vermindert
weliswaar, maar waarschijnlijk
zijn die schepen wel groter.
En daar is een vraagteken bij te
zetten. Want je kunt berekenen
wat je wilt, de praktijk moet
uitwijzen hoe die schepen zich
straks gedragen. „Daarom," zegt
Boon, „komen er voorzieningen
als noodanker- en wachtplaat-
sen. En nauwkeurige afspraken
over het oplopen en passeren
van schepen."
In het deze week te sluiten ver
diepingsverdrag wordt al gewag
gemaakt van een studie naar een
nog verdere verdieping. Nu
wordt gemikt op 48/38 voet,
1 -
ar
Een baggerschip aan het werk in de Westerschelde.
Antwerpen wil zo snel mogelijk
naar 50/40 voet. En daar wordt
terdege naar gekeken aan de
hand van gegevens die komende
jaren boven water komen. „Hoe
je het ook wendt of keert, ver
dieping betekent in een of ande
re vorm aantasting van het eco
systeem van de Westerschelde,"
zegt ir. Leo Santbergen van de
afdeling Integraal Waterbeheer
van Rijkswaterstaat.
Daarom dat men nauwkeurig
vastlegt wat er met het systeem
gebeurt op dit moment, wat er
gebeurt als gebaggerd wordt en
wat uiteindelijk het eindresul
taat is. Die studies wijzen mede
uit of een verdere verdieping
verantwoord is.
Schorren en slikken
Minder beducht is Santbergen
voor de gevolgen van het bagge
ren op zich. Het gaat, om te
beginnen, nagenoeg uitsluitend
om zand. Zo'n twee procent van
wat wordt weggebaggerd is echt
slib. „Ter plaatse van het opbag
geren en het weer terugstorten in
de Westerschelde ontstaat een
tijdelijke verstoring. Maar de
hoeveelheden die hierbij in het
geding zijn, zakken in het niet
bij de enorme hoeveelheden zand
die door de getijbewegingen
door de rivier heen en weer fiet
sen," zegt Boon.
Waar vooral naar gekeken wordt
zijn de gevolgen van de verdie
ping op oevers, slikken en schor
ren. Er verdwijnt zo'n kleine 200
hectare schor en slikgebieden.
„Die moeten gecompenseerd
worden, dat is al afgesproken,"
zegt Santbergen. Maar hoe?
Rijkswaterstaat schakelt hier
voor een onafhankelijk advies
bureau in. Dat moet globaal ge
sproken kijken naar drie moge
lijkheden.
Je kunt bestaande gebieden be
schermen door een zachte verde
diging. Nadeel hierbij is dat je
die verdediging regelmatig moet
vernieuwen. De tweede moge
lijkheid is inlagen maken. Ge
bieden zodanig in verbinding
met het water brengen, dat bij
hoogwater de zaak onder water
komt te staan. „Gecontroleerde
overstromingen," licht Santber
gen toe.
De derde mogelijkheid, die al de
nodige weerstand bij landbouw
en waterschappen heeft opgeroe
pen, is het ontpolderen. Moei
zaam gewonnen gebieden weer
prijsgeven aan het water. „Daar
bij kun je nog kiezen tussen het
diep afgraven van die gebieden,
waardoor ook een grotere kom-
berging ontstaat of er niets aan
doen en schor zich laten ontwik
kelen."
Op de waterkwaliteit, 'redelijk
schoon' vindt Santbergen, heeft
de verdieping geen gevolgen. Die
kan komende jaren alleen maar
verbeteren door een voortschrij
dende aanpak van vervuiling in
het stroomgebied van de Schel
de.
Momenteel heeft Vlaanderen een
zuiveringscapaciteit van 79 pro-
dent van alle huishoudens. Ech
ter maar 21 procent van de hui
zen is op de riolering aangeslo
ten, omdat collectoren en ver
bindingen op veel plaatsen nog
ontbreken. Bovendien is in Brus
sel nu de eerste rioolzuivering in
aanbouw.
„Dat is hoopgevend, er gebeurt
tenminste wat. Het gaat niet
allemaal ineens en het zal een
tijd duren voor van een uitste
kende waterkwaliteit gesproken
kan worden," zegt Santbergen.
Vingertje
Wat hem ook verheugt is dat een
begin is gemaakt met de aanpak
van industrieel afvalwater. „Zo
worden milieu-vergunningen nu
openbaar gemaakt, zodat ieder
een kan zien welke eisen aan
bedrijven gesteld zijn en zonodig
kunnen vergunningen worden
aangevochten, door bijvoorbeeld
milieu-verenigingen.
Daarnaast wordt in Middelburg
veel verwacht van de Internatio
nale Scheldecommissie. Een in
ternationale aanpak heeft im
mers ook geleid tot een drasti
sche verbetering van de kwali
teit van het Rijnwater.
„Het vingertje wijzen van Ne
derland pakte bij de Belgen ei
genlijk fout uit. Het is daarom
een goede zaak dat de patstel
ling, ontstaan door de koppeling
van de waterverdragen aan de
verdieping van de Westerschel
de, is doorbroken en nu een
FOTO CAMILE SCHELSTRAETE
internationale comnjissie zich
met de waterkwaliteit gaat be
zighouden."
De ZMF vindt juist dat de kwa
liteit wat betreft bepaalde on
derdelen van het Scheldewater
verslechterd is. Gevreesd wordt
dat na 1997, als de huidige
WVO-vergunning verlengd moet
worden, Vlaanderen misschien
wordt ontheven van de verplich
ting 300.000 ton droge stof ver
ontreinigde specie uit de Bene
den Zeeschelde te verwijderen.
Bij Rijkswaterstaat denkt men
niet dat deze voorwaarde straks
vervalt.
Rijkswaterstaat is echter over
tuigd van de goede wil van de
zuiderburen en wijst daarom
nogmaals op wat inmiddels in
.België, op het gebied van zuive-
jring in het stroomgebied van de
Schelde in gang is gezet.
Of alle kou daarmee uit de lucht,
is zeer de vraag. Er is immers
nog zoiets als de ernstige vervui
ling van het kanaal Gent-Ter-
neuzen. „Misschien kan de Inter
nationale Scheldecommissie dat
eens oppakken," klinkt het
hoopvol in Middelburg.
Van onze verslaggever
Willem Reijn
Antwerpen - „Wij hebben
als werkgevers zelf een aan
tal jaren geleden geroepen
dat we niet meer met de
Nederlanders wilden praten
of samenwerken tot de
Schelde zou worden uitge
diept. Welnu: er is met de
waterverdragen een mijlpaal
bereikt. Het vertrouwen is
terug."
Robert Restiau is secretaris-ge
neraal van de werkgeversorga
nisatie Antwerpse Gemeen
schap voor de Haven. Zijn club
belichaamde het wantrouwen,
dat de Vlamingen diep koester
den. De weigering van de Ne
derlanders om de Schelde uit te
diepen, lag daar aan ten grond
slag.
Restiau verwoordt dat gevoel
met historisch besef: „De Ne
derlanders gedroegen zich als
vierhonderd jaar geleden, toen
dj met kettingen de Schelde
afsloten. Nu hielden zij Antwer
pen onbereikbaar voor de
grootste containerschepen."
■Dat met die schepen, ach, ge
loof maar niet dat er zoveel
grote containerschepen per jaar
Antwerpen zullen aandoen,"
zegt professor Honoré Paelinck.
Hij is oud-directeur van Van
Ommeren Belgium, de Belgische
dochter van het Nederlandse
tankopslag-bedrijf. Momenteel
ls hij zelfstandig adviseur voor
haven- en transportzaken.
Obstakel weg
Bovendien is Paelinck lid van
de Raad van Advies van het
Industrie- en Havenschap
Moerdijk, dat met zijn centrale
ligging wil dienen als opvang
plaats voor de afgeleide haven
activiteiten van Rotterdam en
Antwerpen.
Oe betekenis van de waterver
dragen gaat veel verder, zegt
"aelinck. Het gaat om een nieu
we ordening in de relaties tus
sen België, cq Vlaanderen, en
Nederland.
»Het wantrouwen tegen de Ne
derlanders is met één pen-
lestreek weg," zegt hij over de
ondertekening van de waterver
ven. „Al acht jaar waren de
waterverdragen hét obstakel,
u kan er eindelijk weer samen
Slacht worden.
at is tijd ook, vindt Paelinck.
ant de twee wereldhavens
zullen nog stevig van zich af
moeten bijten om hun positie te
handhaven. Hij tekent de kaart
van Europa uit en trekt de lij
nen van het goederenvervoer:
door het Suez-kanaal, door het
Middellandse Zee, dan om het
Iberisch schiereiland en uitein
delijk de Rijn-Schelde-Delta in.
Vervolgens gaat zijn laatste
streep linea recta naar beneden.
„En dan zetten wij hier de con
tainers op de trein of de vracht
auto en brengen die spullen
duizend kilometer terug naar de
rijke streek van de Povlakte
rond Milaan."
Strategie
De reder gaat dat ook zien, zegt
hij. Het is vier dagen varen
maal 25 duizend dollar per dag.
Dus is Genua aantrekkelijk, zo
dra die havenstad de te hoge
kosten weet te bestrijden. En de
verlader weet dat zijn goederen,
waar veel geld in zit, wat dus
rente kost, nu bijna een week
langer onderweg zijn. De con
currentie zal dus de kop opste
ken.
Paelinck schildert de verdere
ontwikkelingen in de logistiek.
„Veel meer dan voorheen zal de
producent, de verlader, zijn dis
tributie afstemmen op de uit
eindelijke markten. Door een
effectieve strategie kan hij zijn
kosten daarmee tot tien procent
verlagen. Dat is meer dan de
winst die hij op zijn produkten
maakt."
Rotterdam en Antwerpen kun
nen zich nog redden met een
hoge produktiviteit en daarmee
relatief lage kosten per contai
ner. Maar de havens zuilen ver
der moeten gaan, willen zij hun
belang voor de economie kun
nen behouden.
Gouden Delta
Eén ontwikkeling is inmiddels
in gang gezet. Dat is het zoeken
naar het genereren van meer
toegevoegde waarde: niet alleen
containers van het schip op de
wal zetten, maar vooral ook met
het aanbrengen van stekkertjes,
eventueel een laatste assemblae
van computers, het installeren
van soft-ware, het toevoegen
van de juiste handleiding voor
Containervervoer is van groot belang voor de Antwerpse haven.
het land van de eindbestem
ming. Dat levert werk op, dus
geld. En dat is belangrijker dan
het dom doorgooien van buiten
maatse schoenendozen, wat wel
tonnen oplevert, maar geen
geld.
De twee havens zullen echter
ook meer moeten samenwerken
om de Gouden Delta op de
wereldkaart te houden. Paelin
ck vergelijkt de ontwikkelings
plannen van de grote havens.
Rotterdam wil zich richten op
de haven, zware industrie,
transport, distributie en opslag
en recreatie en vrijetijdsbeste
ding. „Dat is te smal," consta
teert hij.
En somt het rijtje van vlagge-
schipsectoren wat de Neder
landers zouden noemen speer
puntsectoren, op dat de Ant
werpenaren hebben opgesteld:
„Haven, industrie, diamanten,
toerisme recreatie, telematica
en informatie, milieu en het
midden- en kleinbedrijf."
Yan elkaar leren
Het stimuleren van die sectoren
geschiedt via determinanten:
leefkwaliteit, onderwijs, ar
beidsmarkt, ruimtelijke orde
ning, verkeersinformatie, on
derzoek en ontwikkeling en
promotie, doceeert Paelinck.
En op die gebieden kunnen de
havens het een en ander van
elkaar leren, zegt hij. „Bijvoor
beeld met onderwijs: wij geven
onderricht in het computerge
bruik op lager niveau met een
cursus die in Nederland niet
bestaat. Dat kunnen de Neder
landers hier oppikken. De ECT
heeft in de Rotterdamse haven
een geavanceerd, volautoma
tisch systeem van containerver
werking ontwikkeld. Ik weet
FOTO FREEK VAN ARKEL
dat daar aanloopproblemen mee
zijn, maar daar kunnen wij
weer van leren."
De Vlaams-Nederlandse relaties
zijn snel opgebloeid, sinds de
minister-presidenten Wim Kok
en Luc Van den Brande vorig
jaar het glas hieven. „Ik heb nu
wekelijks telefonisch contact
met mijn Rotterdamse colle
ga's," duidt Robert Restiau de
verbeterde verhoudingen aan.
„We noemen elkaar nu bij de
voornaam, en dat doen we echt
nog niet zo lang."
Wat hem opvalt in de vele con
tacten is dat de'problemen van
de havens zo synchroon lopen:
„Produktiviteit, de voorraad
bedrijfsterrein, het creëren van
toegevoegde waarde en de cri
minaliteit."
Moerdijk
Voor de toekomst van de Rijn-
Schelde-Delta, gelegen in de
driehoek Antwerpen-Breda-
Rotterdam, zijn de ontwikkelin
gen van de ruimtelijke ordening
en infrastructuur van essentieel
belang. Waar komt een nieuw
Moerdijk, bijvoorbeeld.
Paelinck en Restiau vinden on
afhankelijk van elkaar maar
eenstemmig dat dit grensover
schrijdende kwesties worden.
Paelinkc: „Daar geeft het wa
terverdrag ook een goed voor
beeld van. Over de TGV is afge
sproken dat dat traject samen
zal worden bestudeerd. En tot
nu toe loste ieder het probleem
naar zijn eigen voordeel op."
Dat is, zo beklemtoont Paelin
ck, ook de grote waarde van de
waterverdragen.
Paelick geeft het voorbeeld van
het gestrande logistieke park
Zandvliet/Ossendrecht, op de
grens tussen Antwerpen en Ber
gen op Zoom. „Dat park komt
er," zegt hij en hij weet dat het
een project zonder grens zal
worden.
Restiau noemt graag de moge
lijkheden om samen het spoor
aan te pakken. De nationaal-in-
gerichte organisatie van het
spoor is hem een doorn in het
oog. „De Belgische spoorwegen
rijden liever honderd kilometer
om, dan een container over Ne
derlands grondgebied te sturen.
Ze worden namelijk per eigen
kilometer betaald."
Opgetogen
Hij wijst op de Betuwelijn. „U
wil daar zeven miljard gulden
in steken en wij willen de IJze
ren Rijn promoten, dat overi
gens voor een twintigste van dat
bedrag al kan. Maar misschien
moeten we met een spoorlijn
langs Turnhout wel bij Eindho
ven aansluiten om het Neder
landse net naar het Ruhr-ge-
bied. Want we hebben toch het
zelfde achterland."
De Vlaamse werkgeversverte
genwoordiger heeft met verba
zing geluisterd naar de vervoer-
sprognoses voor de Betuwe
spoorlijn. „Er moet in het jaar
2000 zestig miljoen ton over
heen gaan. Dat is vier keer
zoveel als heel NS Cargo nu
vervoert. Dan zeg ik laten we
samendoen: de Belgen vervoe
ren zelf al vier keer zoveel als
de Nederlanders per trein. Met
het Belgische treinvervoer erbij,
kun je samen toch veel meer?"
De sfeer bij de Vlamingen is
opgetogen. Een nieuwe dag, een
nieuw elan daagt na het berei
ken van de langverlangde wa
terverdragen. Maar toch nuan
ceert Paelinck het nieuwe ver
trouwen ietwat.
Hij signaleert de scheve econo
mische verhoudingen tussen
België en Nederland. „Er zijn
geen Belgen die investeren in de
Nederlandse havens, terwijl de
Nederlanders hier wel pregnant
aanwezig zijn. Dat typeert ove
rigens de Belgische economie:
58 procent van de investeringen
komt van buitenlandse bedrij
ven, tegen een cijfer van 18
procent voor Nederland."
Maar er is hoop: „De jongste
generatie Belgische onderne
mers is wel bereid om over de
grenzen heen te kijken. Daar
door kunnen zij misschien wel
makkelijker investeren in Rot
terdam."
Die economische verhouding
weerspiegelt ook een beetje de
sociale verhouding tussen de
Belg en de Nederlander. Restiau
reageert bescheiden en terug
houdend om de vraag of de
agressieve, bemoeizuchtige Ne
derlander het oude wantrouwen
niet smeulend in stand houdt.
Dan toch: „De Nederlander is
dominant, extrovert, zelfbe
wust. Maar dat vermindert wel.
Wij kunnen toch best met el
kaar opschieten, anders zouden
er toch niet zoveel Nederlanders
naar Antwerpen komen?"
Neen, de Belg kent de Neder
lander en accepteert hem met
een vergoeilijkende glimlach nu
de waterverdragen worden on
dertekend.
Restiau: „Er is een nieuw ge
voel. Ik merk dat tijdens de
vergaderingen van de Raad van
Bestuur. De kurk is van de fles.
Ik sluit niet uit dat we nog eens
als één Delta-regio de wereld in
trekken om lading en bedrijven
te acquireren. Maar daar is het
voorlopig nog wel even te vroeg
voor."
