De slimste vrouw van België
DE STEM
Kindvrouwtje Nora
verlaat poppenhuis
F ilmstad-spektakel
drie maanden in
Amsterdamse RAI
Sas streeft
teit van
winkels
De gouden huishoudraad van Tante Kaat met duizend tips voor iedereen
Lt wil toch
Vlissingen
Jonte avond
in Nieuwvliet
The Keepers
Ian Moore
Pete Droge
Nieuw Nederlands
Peil 3
Een eeuw cinema in Nederland
JANUARI 1995 C3
Een land dat Boudewyn nodig had om
bi) elkaar te worden gehouden, wat is
dat voor een land?"
Hugo Claus, schrijver
gestolen
uzen - Maandagavond is
een parkeerplaats aan
jninginnelaan in Terneu-
een blauwe Volkswagen
it gestolen. Het voertuig,
dom van een 47-jarige
uer uit Terneuzen, was
;ien van het kenteken-
ner TJ-02-TN.
temonnee
euzen - Een 50-jarige
w uit Terneuzen deed bij
olitie in haar woonplaats
ifte van diefstal van haar
ïmonnee met daarin haar
:pas. Ze had deze maan-
niddag even onbeheerd
ergelaten op de toonbank
een winkel aan de Hugh-
rys in haar woonplaats.
ïgen gewond
euzen - Bij een verkeers-
ival op de Bellamystraat
'erneuzen werd gitermid-
een 17-jarige scholier uit
leuzen gewond. De jongen
m op zijn fiets gereden
af een schoolplein de rij-
op. Daar kwam hij in
rijding met een 17-jarige
itsgenoot die een bromfiets
tuurde. Met een hersen-
udding en een sleutelbeen-
;tuur werd hij voor behan-
ng overgebracht naar het
lekziekenhuis De Honte in
neuzen.
>xen weg
itburg - Tussen 7 en 9 ja-
iri is ingebroken in een
irtcafé aan de Veerhoekweg
Oostburg. De 33-jarige ei-
ïaar uit Sluis, die hiervan
ïgifte deed bij de politie in
stburg, mist een zestal ge-
dsboxen.
ti
Gids
WOENSDAG 11 JANUARI 1995 DEEL
enstand zal in de nabije
aruik maken van de ruimte
biedt als het gaat om op
eel in onderhandeling met twee
iedrijven die zich daar willen
estigen.
darquinie meldde tevens dat het
poene licht voor sloop van de
Valzenmolen op zeer korte ter-
nijn wordt verwacht. „De ver
winning ligt klaar en verwacht
vordt dat Meneba en Jac Her-
nans binnenkort de overeen
komst tekenen."
ioals gemeld, heeft Jac Hermans
alarmen voor de vestiging van
;en nieuw filiaal op de plaats
ran de Walzenmolen. In de reeks
conomische ontwikkelingen
meldde Marquinie verder de na
bije verplaatsing van het zand-
bedrijf van Van Denderen naar
het Kanaaleiland in Sluiskil.
Van onze correspondent
Nieuwvliet - De inwoners van
Nieuwvliet, in de volksmond ook
wel Sintepier genoemd, maken
zich op voor de twaalfde uitvoe
ring van de 'Bonte Avond'.
Die wordt zoals gewoonlijk weer
in het dorpshuis De Heerlijckhe-
ijt gehouden op 20 en 21 januari.
Een groot deel van de bevolking
heeft ook nu weer voor een vol
programma gezorgd. De Blaas-
groep bijt de spits af. De leerlin
gen van de onderbouw van de
openbare basisschool Johan Wil
lem Frisoschool, voeren koning
Pietepeut op. De tieners zetten
vervolgens de kleine musical
'Wie lust er spokenvlees?' op de
planken. Ten slotte treedt de
zanggroep als laatste nog voor
de pauze op. De avond wordt
besloten met het toneelstuk 'Pa
niek op de planken'.
De gratis toegangskaarten zijn
in Nieuwvliet op zaterdag
januari tussen 10.00 en 12.00 uu
te krijgen in de Stadsherberg.
>oliticus' J. van Scheppingen die in
■um Democraten in de raad v
>aar maanden later koos voor
oedacht.
als lid van de CD deze Pa
a Scheppingen ondertekende brieL
heeft gestuurd aan burgemeeste
als onervaren politicus, in v®rv?p
sen, is opgestapt als lid van de
1. Volgens hem kan de CD onde
■onder de 'vaderlandslievende pa
voor de kiezers doen. r
it de brief naar de raad gaat en
Ze strooit het achteloos
uit haar mouw: „Last
van wintertenen of -han
den? Neem wat echte bo
ter en meng het met
uiensap. Smeer het
mengseltje voor het sla
pen gaan op tenen of
handen en je hebt minder
last van wintertenen.
Waarom? Vraag me dat
niet. Maar het helpt."
Elma Dalhuijsen-Nuis.
Ze is de slimste vrouw
van België en straks ook
van Nederland nu haar
boekje De Gouden Raad
van Tante Kaat ook aan
deze kant van de grens
verschenen is. Duizend
tips die het huishouden
sneller, makkelijker en
goedkoper maken. „Weet
je dat met een laagje au-
towas plastic tuinstoelen
langer mooi blijven?"
Door Hans Jacobs
Ze wordt in België gezien als de
slimste huisvrouw die achter het
fornuis staat. Tante Kaat.
Twee keer ochtenden per week
hangen de Vlamingen aan haar
lippen als ze haar slimmigheid
jes, haar gouden raad, via het
bekende radio-programma Soes
op Radio 2 de ethter in gooit.
Tante Kaat. Het klinkt als bele
gen kaas. Als de oudtante van
Klazien. Maar ze is heel anders.
„Ik en huishouden!" Ze lacht zo
dat er geen vergissing mogelijk
is: huishouden is niet haar meest
geliefde bezigheid. Verre van
dat. „Je komt nog eens om in je
troep, zei mijn moeder tegen me.
Ik ben eigenlijk altijd met iets
anders bezig, zodat het huishou
den snel moet gaan. Dus verza
mel ik alles wat mijn leven mak
kelijker maakt en er tijd over
blijft voor échte leuke dingen."
Duizend van die super handige
tips voor tuin, huis en keuken
heeft ze gebundeld in een boekje,
ivaarvan er in België in een paar
maanden tijd al bijna 50.000 van
over de toonbank zijn gegaan.
Nu is Nederland aan de beurt.
Onze juf
Zelfgebakken koekjes blijven
Elma Dalhuijsen-Nuis: Vraag me niet waarom, maar het werkt.
langer vers als u een paar suiker
klontjes in de koektrommel legt.
Een beroemde Nederlandse in
België. De meeste Belgen kennen
haar alleen van stem, maar op de
Nederlandse basisschool Burge
meester Marnixschool in Ant
werpen zien ze het radiofeno
meen ook in het echt. „Dat is
onze juf", zeggen de kinderen
trots. Twee dagen in de week
geeft Elma Dalhuijsen-Nuis
handvaardigheid op de school en
twee dagen is ze Tante Kaat op
de radio. Dan profiteert ze van
de verzamelwoede die ze haar
hele leven heeft gehad. Ze kan
geen Libelle of huis-aan-huis-
blad ongezien de papierbak in
gooien. Altijd op zoek'naar tips.
Uitknippen en verzamelen: „Al
les wat ik bewaar, hoef ik niet te
onthouden."
Gedeukte pingpongballetjes
worden weer kogelrond als u ze
even in heet water onderdom
pelt.
Lezen en rondkijken. In de jaren
zeventig vertrok ze vanuit Zwa
nenburg met haar man naar
Zuid-Afrika. Ze gaf les aan
scholen, maar keek vooral ook
weer veel rond. „In Zuid-Afrika
hebben ze veel fruit en daarom
eten ze nogal wat fruitsalades.
Daar zag ik hoe men bananen
wit kan houden zonder citroen
sap te gebruiken: leg de bananen
in een ondiepe schaal en overgiet
ze met kokend water"
Toneel
Een avocado wordt sneller rijp
als u hem in een plastic zakje
legt samen met een rijpe of een
banaan.
Na Zuid-Afrika kwam de familie
in België terecht. Elma volgde
een cursus tekenen en later
kwam daar nog een toneelcursus
bij. Daar ontmoette ze een pro
ducer van de BRT, die onder de
indruk raakte van de organisa
tietalenten van Elma. „Hij vroeg
of ik zin had in een baantje bij
de radio." Na twee jaar kwam er
een einde aan het programma en
werd de medewerkers gevraagd
om met nieuwe ideeën te ko
men."
Laat een pan met azijnwater op
een zacht vuur pruttelen als u
vis of een pannenkoek bakt. Zo
zult u minder last hebben van
bakluchtjes.
„Het was de tijd dat Avro's
Servicesalon heel populair was.
FOTO DIJKSTRA
Daar werden huishoudelijke tips
gegeven, maar zo summier dat je
er eigenlijk niet zoveel mee kon.
Ik dacht: ik heb zoveel tips in
mijn leven verzameld, plakboe
ken vol: daar kan ik wat mee
doen." Het idee sloeg aan en
Elma werd gevraagd om de tips
zelf te presenteren. 'Jouw Hol
landse stem valt in Vlaanderen
op de radio op,' zei de producer.
'En we noemen het de Gouden
Raad van Tante Kaat.'"
Balpenvlekken op gezicht of
handen verwijdert u met baby
olie.
„Tante Kaat, zei ik. Tante Kaat.
Dat is het toppunt van oubollig
heid. Vreselijk. Maar hij vond
het een typisch Hollandse
naam." Het bleef Tante Kaat en
in de loop van de jaren heeft
Elma een dikke duizend tips
over België uitgestrooid. Nu is
het programma al zo ver dat de
luisteraars uitgedaagd worden
om tips in te sturen: Wie verslaat
Tante Kaat, is een van de meest
populaire spelletjes van Vlaan
deren.
Verwen uw handen nadat u in de
tuin gewerkt hebt: prak een rijpe
banaan met een lepel olijfolie.
Vijf minuten inmasseren en af
spoelen met lauw water.
„Een jaar of vijftien geleden was
een programma met tips niet zo
populair geworden. Toen had je
nog van die echte huisvrouwen.
Zoals mijn schoonmoeder, een
echte ouderwetse huisvrouw die
met een pot zout rondloopt om
mieren te bestrijden, die lucifers
aansteekt als het op de wc niet
lekker ruikt. Toen wisten men
sen hoe je het zonder moderne
hulpmiddeltjes moest oplossen.
Vroeger moesten de mensen wel
zuinig zijn."
Basketbalschoenen en gym
schoenen kunnen in de wasma
chine gewassen worden. Stop ze
in een kussensloop en was ze met
een fijnwasmiddel op dertig gra
den.
De supermarkten staan vol van
hulpmiddeltjes. „Maar je komt
er achter dat die ook niet alle
maal zo goed werken. Bovendien
speelt het milieu een belangrijke
rol mee." Elma gelooft ook dat
de tijd rijp is voor nostalgie. Het
succes van de tips van Tante
Kaat zorgt er in ieder geval voor
dat veel ouderwetse huis-
houdtips niet verloren gaan.
„Als je weet wat je bijvoorbeeld
niet allemaal met soda kunt
doen."
Een plotselinge aanval van kies
pijn kunt u verzachten door een
kruidnagel op de zere kies te
leggen en deze er stevig in te
drukken.
Stapels tips heeft Elma in de
loop van de jaren verzameld.
Geknipt of opgevangen in ge
sprekken. „Je babbelt met die, je
babbelt met die, een nichtje
werkt daar en een vriendin weet
weer een andere oplossing." De
tips stapelen zich op. Meer dan
duizend, en een nieuw boekje
loert al om de hoek.
Ook modern
Smeer wat vaseline op de wenk
brauwen van de kinderen als ze
in het bad of onder de douche
gaan. Zo zal het zeepwater niet
meer in de ogen terecht komen
maar er keurig langs stromen.
Tips niet alleen uit een ver verle
den. Er zijn ook moderne han
digheidjes. „Zo'n tablet dat ge
bruikt wordt qm een kunstgebit
schoon te maken, is ook ideaal
om rode wijnvlekken uit marmer
te halen. Je legt het tablet op de
vlek, giet er wat water bij en het
spul zuigt de wijn op. Iedereen
die scheikunde heeft gehad weet
dit, maar niemand past het toe."
Een beproefd huismiddeltje te
gen nachtelijke aanvallen van
kriebelhoest: meng een halve
kop honing met een eierdooier,
een lepel olie en een halve kop
rum. Voor kinderen blijft vliersi
roop natuurlijk aanbevolen.
„Een hele hoop moderne tips
kunnen de mensen gewoon we
ten, maar ze zijn lui. Bijvoor
beeld om de gebruiksaanwijzing
bij de tv of de video helemaal
door te lezen, dan weet je dat je
het klipje van de video af moet
breken om de band te bewaren.
Zo was ik laatst in een super
markt en werkte mijn pasje niet.
De dame achter de kassa plakte
een plakbandje over de strip en
de kaart deed het weer."
Een leren motorjack ziet er na
een behandeling met doodgewo
ne melk weer uit als nieuw.
Doop een spons in de melk en
was zo het hele jasje af.
„Het is vaak zo eenvoudig," zegt
ze. „Ik was met mijn katjes bij
de dierenarts. Een van de beest
jes had een ontstoken oog. Leg
er wat koude thee op, zei de
dierenarts. Hé, dacht ik. Als je 's
avonds vermoeide ogen hebt,
dan leg je een theezakje op je
ogen. Heerlijk."
Naai een tennisbal tegen de ach
terkant van een pyamajasje als
uw partner vaak snurkt doordat
hij op zijn rug slaapt. Zo draait
hij zich in zijn slaap vanzelf om.
De Gouden Raad van Tante
Kaat: smakelijke recepten en
vooral gouden tips. Vaak verge
ten of gewoon niet aangedacht.
„Vooral omdat ik niet zo'n huis
vrouw ben, zoek ik juist de han
digheidjes op. Bakpoeder bij
voorbeeld. Als je vitrage niet wit
wil worden. Strooi een zakje
bakpoeder bij de was en het
werkt. Echt waar."
Laat eerste een laagje koud wa
ter in het ligbad lopen voor u de
heet waterkraan opendraait. Het
voorkomt overmatige stoomvor-
ming.
Een Nederlandse als de slimste
vrouw van België. Geboren uit
verzamelwoede en gezouten met
een flinke dosis nuchterheid.
Want boter en uiensap mag dan
helpen tegen wintervingers of
wintertenen, „maar slaap die
nacht wel met wollen hand
schoenen en sokken aan", waar
schuwt ze in haar boekje.
Elma Dalhuijsen-Nuis: De Gouden
Raad van Tante Kaat. Uitg. Fontein,
prijs 19,95.
AUSTIN, TEXAS lijkt een
schier onuitputtelijke hoeveel
heid goede bands te hebben.
Nieuwste sensatie uit die con
treien, waarvan we nu hier op
plaat kunnen vernemen is de
The Keepers. Looking for
a sign is de titel van de debuut-
cd en het is een plaat vol gou
deerlijke, heerlijke muziek.
Spil van The Keepers is gita
rist/zanger Brad Brobisky. Hij
is een Texaanse muzikant die
zijn sporen verdiende bij onder
meer Calvin Russell. Via via
kwam hij in contact met Ron
nie Lane die ooit in de Small
faces zat en dat resulteerde in
een aantal gezamenlijke com
posities. Toen Brobisky die
nummers wilde gaan opnemen,
ging hij op zoek naar muzikan
ten. De broers David en Leiand
Waddel (respectievelijk bas en
drums) kende hij van The Cal-
'in Russell Band. Voordien
speelden ze bij figuren als Billy
'oe Shaver, J.J. Cale en Townes
'an Zandt. Gitarist Jesse Tay
lor had al ervaring op gedaan
hij Joe Ely, Butch Hancock en
Terry Allen. Accordeonist Pon-
Bone speelde ook met Ely en
Hancock, alsmede bij Timbuk
3. J
j Het behulp van een reeks inci
dentele bijdragen van muzikale
[I 'Tienden zetten The Keepers op
Looking for a sign muziek neer
J e zijn wortels in de bluesrock
de country heeft, maar die
j daarnaast invloeden uit reggae,
B, psychedelia, folk en
I rock 'n' roll heeft.
J He teksten handelen over leven
aan de zelfkant en andere da-
Sslijke ellende, waar je als in-
1 "oner van de zuidelijke VS
te maken kunt krijgen,
iMerkwaardig genoeg vertonen
sommige nummers overeen-
Komsten met de typisch New
'orkse stijl van de vroege Willy
HeVille en Garland Jeffreys.
jjet gebruik van de accordeon
t aan de muziek een zalige
I Meeslependheid mee en omdat
Brad Brobisky ook nog eens
over een uitstekende stem be
schikt is het op Looking for a
sign eigenlijk voortdurend ge
nieten. (Lizard Discs, Munich
Records)
wim van leest
ER STAAN maar vijf stukken
op die samen iets langer dan
een half uur duren, maar mis
schien wel juist daardoor is
Live from Austin van Ian Moo
re zo'n sterk plaatje.
Moore, een gitarist/zanger die
in '93 met een naar hemzelf
vernoemde cd debuteerde,
schotelt je op deze live-plaat
een pittige mengeling van fun
ky blues en southern-rock voor.
Het is opwindende podiummu-
ziek die met veel verve en over
tuiging wordt gespeeld.
Ian Moore komt ook al uit
Austin, Texas en net als boven
genoemde Keepers werkte hij
samen met Joe Ely. Daf was ten
tijde van Ely's cd Love and
danger uit '92.
Sinds de release van zijn eerste
eigen cd is Ian Moore met zijn
eigen band op toernee. Samen
met toetsenist Bukka Allen,
bassist Chris White en drum
mer Michael Villegas laat hij op
de podia prachtige dingen ge
beuren. Sterkste voorbeeld op
deze mini-cd is Freddy Kings
Me and my guitar, maar ook de
rest is zeer de moeite waard.
Lekker plaatje. (Capricorn, So
ny Music) wvl
SOMMIGE MUZIKANTEN
gaat het maken en vertolken
van hun nummers zo gemakke
lijk af dat hun muziek iets van
een vanzelfsprekendheid krijgt.
Pete Droge (spreek uit: Droj) is
daar een voorbeeld van. Zijn
debuut-plaat Necktie second
staat vol met uitstekend in het
gehoor liggende rock en teksten
en melodieën zijn zo rijk af dat
je denkt met een oude rot in het
vak te maken te hebben.
Toch is Droge pas een jaar of
25. Hij heeft weliswaar vroeger
in tal van bandjes gespeeld,
maar daarmee is nog niet ver
klaard dat Necktie second in
zijn teksten zoveel levenswijs
heid bevat. We zullen het er
maar op houden dat Pete Droge
vroegrijp is en op vrij jonge
leeftijd muzikale volwassen
heid heeft bereikt.
Necktie second bevat elf num
mers die soms een beetje aan
een slome Clapton doen den
ken, soms een vleugje Hiatt-
achtige gekte bevatten en ver
der vooral aansluiten bij een
muzikale traditie die een jaar
of twintig geleden aan de Ame
rikaanse westkust zijn glorie
dagen beleefde.
Droge weet die muziek zo te
vertolken dat je nergens het
idee krijgt met iets volstrekt
oubolligs van doen te hebben.
Sterker nog, als je zijn muziek
op Pearl Jam- of REM-achtige
wijze zou arrangeren dan kreeg
je heel trendy rockmuziek. Ook
in de muziek is de snit van het
jasje een modeverschijnsel van
voorbijgaande aard. Het gaat
om te kern en die kern is bij
Pete Droge oké. (American Re
cordings, RCA) WVL
Meer dan een uur muziek voor
tien piek. Een koopje dus, dit
derde deel van de cd-serie
Nieuw Nederlands Peil. Het is
niet alleen een koopje vanwege
het zachte prijsje, maar vooral
omdat de cd muziek bevat van
een zeer behoorlijk peil.
De cd wordt uitgegeven ter ge
legenheid van het Noorderslag-
festival dat zich afgelopen za
terdag afspeelde in Groningen.
Tal van (alternatieve) Neder
landse bands komen daar jaar
lijks voor het voetlicht en een
selectie van die groepen komt
met een track op Nieuw Neder
lands Peil.
Er zijn 16 bands te beluisteren
op de cd. Het is vooral gitaar
muziek in vele varianten die de
klok slaat. Nederland slaat een
aardig snaartje mee, zo blijkt
ook nu weer.
Sterk is bijvoorbeeld het akoes
tische 7.0 van Julia P. Hershei-
mer. Dat geldt ook voor de
prettige pop van Daryll Ann en
de rafelige gitaarrock van So-
netic Vet. De punky songs van
NRA en Plunk zijn misschien
wat ouderwets maar mogen er
best wezen. Hard, maar prima,
is de noise van de Cords en
Hanniball. Dan is er nog Van
Dik Hout, dat laat horen dat
ook Nederlandstalige gitaar
muziek best te pruimen kan
zijn.
Naast de gitaren is er een piep
klein plaatsje ingeruimd voor
dance. De oude Hans Dulfer
mag een nieuwe mix van de
succes-single Streetbeats laten
horen en het minder bekende
Mendoza Dance Parti swingt
met Fly like a bird.
Dat er zo weinig aandacht is
voor dance op de plaat is het
enige minpuntje. Wat wie pre-
tenteert een 'dwarsdoorsnede'
te geven van wat er 'anno 1995
in de Nederlandse muziek aan
de hand is', kan niet om Neder-
lande house en in mindere mate
hiphop heen. Vooral het gemis
aan house op de cd is vreemd,
^temeer omdat dit jaar op Noor
derslag voor het eerst een
'Dance Hall' was ingericht.
Volgend jaar beter, laten we
hopen. Voor de rest niet zeuren
want voor tien piek krijg je een
plaatje met puike muziek. (Co-
namus).
paul verlinden
Oosterhout - De Bussel. 'Nora
- een Poppenhuis' van Henrik
Ibsen door Theater Malper-
tuis. Regie en kostuums: Dirk
I Tanghe. Gespeeld door Karin
Tanghe, Karei Deruwe, Jan
Steen e.a. Gezien op dinsdag
10 januari.
Door Marjan Mes
Nora, het kindvrouwtje dat
de Noorse schrijver Henrik
Ibsen in 1879 gestalte gaf,
denkt dat zij gelukkig en be
voorrecht is. Eerst leefde zij
onder de bescherming van
haar vader, die haar vertelde
wat goed voor haar was, later
van haar echtgenoot, Tor-
vald. Hij noemt haar zijn
leeuwerikje en zegt haar op
handen te dragen. Ze blijft
het lang geloven en is speels
en zorgeloos als een kind.
Maar ze leeft in een poppenhuis,
als een speeltje van haar man.
Daar komt ze langzaam maar
zeker achter wanneer echte zor
gen haar veilige bestaantje be
dreigen en Torvald haar uit
egoïsme verloochent. Karin
Tanghe speelde haar bij het
Vlaamse Theater Malpertuis als
een koket en ijdel vrouwtje dat
langzaam inzicht krijgt en dan
verhardt. Karei Deruwe was
overigens als Torvald minstens
zo boeiend; een somber ogende,'
kille, steile man in een donker
pak wiens hardvochtigheid en
egoïstische verliefdheid al vanaf
het begin iets dreigends hadden.
Torvald is het prototype van de
patriarchale echtgenoot en dat is
niet verwonderlijk in een stuk
uit 1879. Dat gegeven was door
regisseur Dirk Tanghe nog eens
extra benadrukt in zijn vaak
koel-afstandelijke maar soms
ook emotionele benadering van
Ibsens stuk Nora - een Poppen
huis. De personages bleven on
danks de moderne stilering 19e
eeuwers maar dankzij de nog
altijd ongelooflijk vooruitziende
blik van de schrijver werden zij
ook moderne mensen.
Ik weet niet of ik de regie van
Tanghe, beroemd geworden door
streng gestileerde, choreografi
sche, ingekorte klassieken als De
Feeks en Romeo en Julia, dit
maal zo geslaagd vond. Hij liet
de figuren meestal langs elkaar
heen praten in een traag tempo
terwijl de middenwand van het
decor de spelers vaak letterlijk
i gescheiden hield. Ze praatten
dan tegen elkaar zonder dat de
toeschouwer de tegenspeler kon
zien. Hoewel dat ongetwijfeld de
barrière symboliseerde die tus
sen hen bestond, kwam het op
mij nogal ondramatisch over en
miste ik op die momenten span
ning.
Nora kan zich wel in duizend
stukken scheuren als ze merkt
dat Torvald zijn carrière en aan
zien belangrijker vindt dan haar.
Na een onaangename kwestie
met geld, waarbij zij zich voor
hem opofferde, wil hij haar zelfs
haar kinderen afnemen. Als het
tij onverwachts keert, wil hij dat
ze weer zijn leeuwerikje wordt,
maar dan is het te laat en besluit
Nora hem te verlaten. Een femi
niste avant la lettre.
Fascinerend was de rol van de
lange magere Jan Steen als de
syfilitische dokter Rank die No
ra altijd heimelijk heeft aanbe
den. De overige twee acteurs
waren minder overtuigend, mede
een oorzaak van de halfslachtige
indruk die deze voorstelling
maakte. Het strakke, lichtgele
decor (een stuk van een uitver
groot poppenhuis) met slechts
enkele witte stoeltjes en wit kin
derspeelgoed was bijzonder
mooi.
Beeld uit de filmstad 'Cités-Cinés' in Gent in 1989.
FOTO ARCHIEF DE STEM
Door Marjan Mes
Wanneer de hoofdsponsor ja zegt dan komt in de zomer
van 1996 de tweede aflevering van het
Cités-Cinés-spektakel drie maanden naar ons land. In
1988 was deze Franse filmattractie in Gent te zien waar
zij ook tienduizenden Nederlandse bezoekers trok. De
nieuwe versie van deze sensationele filmstad zal (wanneer
de financiering rond komt) volgende zomer in de RAI
plaatsvinden ter gelegenheid van 100 Jaar Cinema.
De Stichting 100 Jaar Cinema
wil in ons land vanaf de ko
mende zomer een jaar lang een
viertal grote projecten organi
seren. De late Nederlandse
viering van het feit dat in 1895
de eerste openbare filmverto
ningen werden gehouden,
heeft te maken met nog niet
afgeronde besprekingen met
de sponsors. Volgens MGM-
directeur Wim van Wouw (een
van de bestuursleden) zijn er
enkele miljoenen guldens ge
moeid met het Nederlandse
eeuwfeest van de cinema.
Cités-Cinés II maakt grote
kans om in Nederland de pre
mière te krijgen voor de Bene
lux. Deze in Parijs geconstru
eerde attractie omvatte tussen
1987 en 1989 een groot aantal
spectaculaire filmdecors, stu
dio's en bioscoopfapades
waarin de bezoeker zich in een
reële filmwereld waande. Het
asfalt in een hyperrealistisch
film-noir-decor geurde zelfs
echt. De.argeloze bezoeker be
landde onverwacht in de
meest opwindende situaties
omdat in de levensechte de
cors ook nog eens verwarrend
realistische filmbeelden wer
den geprojecteerd.
Verder wil de Stichting 100
Jaar Cinema (onder voorzit
terschap van Ryclef Rienstra,
directeur van het filmfonds)
nog een drietal andere grote
projecten realiseren. Daarbij
zal worden samengewerkt met
het theaterspektakel Boule
vard of Broken Dreams omdat
dat goed kan inspelen op het
oorspronkelijke kermisvertier-
karakter van de vroegste film
vertoningen.
Metamorfozen
Een ander evenement tijdens
het eeuwfeest moet Metamor
fozen worden, met een Neder
landse rondvaart van het
schip waarop de kleindochter
van de Franse filmpionier Ge
orges Méliès films van haar
grootvader vertoont. Daar
naast komt er een 70 mm-fes-
tival met filmvertoningen in
grootbeeld, zoals de IMAX in
Rotterdam die houdt.
Tenslotte zullen vanaf septem
ber van dit jaar ruim vijftig
klassieke speelfilms langs de
Nederlandse filmhuizen roule
ren. Dit project komt tot stand
in samenwerking met het Ne
derlands Filmmuseum dat de
titels inmiddels heeft geselec
teerd.
De allereerste openbare film
vertoning werd vrijwel zeker
op 28 december 1895 gehou
den in het Grand Café aan de
Boulqyard des Capucines in
Parijs, hoewel de Franse stad
Lyon deze historische activi
teit van Auguste en Louis Lu-
mière voor zichzelf heeft ge
claimd.
Kalverstraat
De vertoning met de cinéma-
tographe van de gebroeders
Lumière vond in Nederland
waarschijnlijk al drie maan
den later plaats. In maart 1896
kon het Amsterdamse publiek
zich in de Kalverstraat verga
pen aan levende fotografie. De
bekendste Lumière-films wer
den daar in ieder geval gepro
jecteerd.
Sommige filmkenners situeren
de eerste openbare filmverto
ning echter in Scheveningen,
maar dat schijnt pas later aan
de beurt te zijn gekomen tij
dens de uitgebreide Europese
toernee van de Lumière-vin-
ding.
Georges Mélies (1861-1938),
illusionist in Parijs, zag met
een de mogelijkheden van de
uitvinding van de gebroeders
Lumière in. Omdat de Lumiè-
res hun apparaat niet wilden
verkopen, kocht Mélies een
projector bij de Engelse uit
vinder William Paul en richtte
een eigen filmproduktiebedrijf
op, waarmee hij grappig-anec-
dotische filmpjes maakte.
Goochelkunst
In 1897 bouwde Mélies zijn
eigen studio in Montreuil en
begon de film in dienst te
stellen van de goochelkunst.
Zijn Parijse theater Houdin
werd een bioscoop waar illu
sionistische en sciencefiction
achtige films vol technische
trucs werden vertoond. Na
1911 ging het slechter met
zaken omdat de bioscoopbe
zoeker, die inmiddels met ech
te speelfilms uit Amerika en
Italië was geconfronteerd, niet
langer genoegen nam met de
doorzichtige trucages.
Toen in 1928 Mélies films te
rug werden gevonden in een
leegstaand kasteel kwam er
een hernieuwde belangstelling
in filmkringen voor diens
wonderlijke experimenten. In
1931 overhandigde niemand
minder dan Louis Lumière
hem tijdens een feestbanket
het Legioen van Eer.
Televisie
Geen wonder dat Frankrijk
alle eer naar zich toetrekt.
Daar staat het hele jaar 1995
in het teken van 100 jaar cine
ma. De Britse en Duitse televi
sieomroepen zijn inmiddels al
begonnen met hun herden
kingsprogramma's terwijl de
VPRO op eerste kerstdag een
interessante documentaire
over de eerste twintig jaar van
de filmgeschiedenis, The Last
Machine, heeft vertoond.
De BBC kal dit jaar honderd
klassieke filmwerken uitzen
den waarmee het inmiddels al
is begonnen. Het tweede Duit
se net ZDF heeft een serie van
vijftig filmklassiekers gepro
grammeerd. Zoals altijd moet
de film- en cultuurliefhebber
genoegen nemen met late tijd
stippen op de avond, rond half
twaalf en later.