Extreem rechts
Z-Afrika
versplintert
krijgt
n
tterdam
Goudkoorts slaat weer toe in Ghana
e musical
West End
Nadere kennismaking met
minst bekende planeet
DE STEM
BUITENLAND
Roosendaal
My Fair Lady
gaat door in
nieuwe seizoen
De hoofse prater
JANUARI 1995
MAANDAG 9 JANUARI 1»95
- Een
nieuwe
Gha-
eelgezelschappen streven
willen minder reizen. Na
nu ook het RO Theater in
etrekken. Daarmee verlaat
terdamse Schouwburg.
et extra voorstellingen van
et dansgezelschap Scapino
otterdam, sinds kort een ei-
en stadsgezelschap, en in de
oekomst met zelf te produce-
en operavoorstellingen met
et Rotterdams Philharmo-
isch Orkest.
"et RO Theater, dat een jaar-
udget heeft van 7 miljoen
ulden, betaalt het nieuwe
and uit eigen middelen. Het
kost twee miljoen gulden, ter
wijl er voor 1,5 miljoen aan
moet worden verbouwd. Het
gebouw krijgt een theaterzaal
met 300 stoelen, een studio,
kledingateliers, kleedkamers
en een foyer. Ook de kantoren
gaan over zodat het gezel
schap die niet meer hoeft te
huren van de schouwburg.
In het nieuwe theater wil het
RO Theater jaarlijks ongeveer
honderd voorstellingen spelen,
Artistiek leider Peter de Baan
vindt dat hij in die flexibele
ruimte beter aan de behoeften
van het publiek en aan
artistieke eisen van de moder
ne theatervormen kan vol
doen.
Het aantal reisvoorstellingen
van het RO Theater wordt van
120 tot 80 teruggebracht.
Accra (ips)
goudkoorts overspoelt
na Het is de derde succespe
riode van deze eeuw. Al vóór
r\pr. 1 de onafhankelijkheid stond
Ghana bekend als de goud
kust van Afrika. Nu maakt
jjet land die reputatie weer
helemaal waar.
j}et zijn niet alleen de Ghanese
goudmijnen die het goed doen.
Ook bauxiet, mangaan en dia
mant worden in toenemende ma
te geëxporteerd. De mijnsector
m zijn-geheel is nu goed voor
bijna de helft van alle Ghanese
exporten. Vorig jaar verdiende
de mijnsector 453 miljoen dollar
aan de export; dit jaar zal dat
naar schatting 550 miljoen zijn.
Ghana produceert nu 1.250.000
ounce aan goud per jaar. Dat is
meer dan vier keer zoveel als in
1983, toen het Economisch Her
vormingsprogramma (ERP) werd
geïntroduceerd. .Het ERP, dat is
gefinancierd door de Wereld
bank en het Internationale Mo
netaire Fonds (IMF), ligt volgens
de betrokkenen aan de basis van
het Ghanese mijnsucces.
De bauxietproduktie steeg van
53.000 ton in 1983 naar 420.000
ton in 1993. In dezelfde periode
van tien jaar klom het aantal ton
gewonnen mangaan van 243.000
naar 305.000. En de diamantsec
tor ten slotte, waarin flink is
geïnvesteerd door giganten als
De Beers uit Zuid-Afrika en La-
zare Kaplan uit de Verenigde
Staten, maakte in tien jaar tijds
een produktiestijging door van
214.000 karaat naar 450.000 ka
raat.
Toen de Portugese kolonisten in
1482 op de kusten van Ghana
terecht kwamen, doopten ze het
gebied 'De Mijn' vanwege de
grote verdiensten die de goud
handel hen bracht. De Britten,
die het gebied later in handen
kregen, noemden het land 'De
Goudkust'.
Voordat het land echter werd
gekoloniseerd, speelden de goud
mijnen al een grote rol in de
regionale handel en in het impe
rium Ghana, dat in het jaar 1240
uiteenviel. Pas bij de onafhanke
lijkheid in 1957 werd de oude
naam Ghana weer in ere her
steld.
De eerste goudkoorts vond
plaats tussen 1892 en 1901, de
tweede kreeg haar beslag tussen
1925 en 1935. Tussen 1960 en
1983 kwam de Ghanese goud-
produktie echter in een grote
crisis terecht. Het aantal func
tionerende mijnen kelderde in
die periode van dertig naar ze
ven vanwege economische en po
litieke instabiliteit.
Nu wordt er in 44 mijnen ge
werkt. Directeur Sam Jonah van
de goudmijn in Ashanti zegt dat
de Ghanese goudsector zo flo
reert mede dankzij de belang
stelling van buitenlandse inves
teerders.
Afgelopen weekeinde werd er
een mijnbouw-tentoonstelling
gehouden die door 120 bedrijven
werd bezocht, waaronder 30 uit
Zuid-Afrika. Andere belangrijke
partnerlanden zijn Australië,
Canada en de Verenigde Staten.
Het succes zadelt Ghana echter
met een probleem op: Het aantal
illegale mijnwerkers neemt toe.
Dat is te merken aan het hoge
schoolverzuim, het hoge aantal
vroegtijdige schoolverlaters en
de schade aan het milieu die
sommige mijnbouw-activiteiten
veroorzaken.
In de goud- en diamantmijnge-
bieden besluiten kinderen en le
raren soms gezamenlijk om de
lessen te schrappen en te gaan
graven naar de kostbare delf
stoffen. De informele mijnsector
verSchafte vorig jaar aan naar
schatting 21.000 mensen een
baan. „Het is niet alles goud wat
er blinkt," geeft een regerings
woordvoerder toe.
ItAWB-leider Eugène Terre'Blanche.
st End staan voor dit jaar liefst
ammeerd. Een aantal daarvan:
an klassiekers als 'Tommy' van
'Jesus Christ Superstar' van het
m Rice.
haal van Charlie Chaplin.
Behalve de bekende reeks
Andrew Lloyd-Webbers lopen
het West End momenteel nog
een tiental andere musicals,
waaronder 'The Threepenny
Opera' (Brecht-Weill) tot
maart, 'Oliver' met Jonathan
Price als Fagin, 'Buddy' over hel
leven van Buddy Holly, en Barry
Manilows exotische glitter en
verenparade 'Copacabana'.
lit
>i]
ch
nt
ta-
of
en
de
ït-
>or
de
ard
ich
de
ma
rin
the
ka-
939
Jil-
The
else
inse
'Li-
ver-
Den Haag (anp) - My
Fair Lady blijft een half
jaar langer in de Neder
landse theaters te zien.
Producent Joop van den
Ende heeft daartoe beslo
ten wegens het succes
van de musical, die op 4
oktober vorig jaar in pre
mière ging. Vanaf eind
augustus tot eind februa
ri 1996 komt er een nieu
we reeks voorstellingen.
Er zijn inmiddels zo'n 90
voorstellingen achter de
rug, die meer dan 100.000
bezoekers hebben getrok
ken. Volgens een woord
voerder van Joop Van den
Ende Theaterprodukties
zijn nagenoeg alle voorstel
lingen uitverkocht. Alleen
voor de langer lopende se
ries, thans in Den Haag,
februari in Amsterdam en m
april in Rotterdam zijn nog
kaarten beschikbaar. Op 1°
juni is in Eindhoven de laat
ste voorstelling van dit sei
zoen.
In de Nederlandse versie
van de musical van de Ame'
rikanen Alan Jay Lerner en
Frederick Loewe speel'
Paul van Vliet professor
Higgins en Vera Mann Ehza
Doolitle.
Piet Bambergen, die de ro
heeft van Doolitle; beet
enige tijd geleden we|?
ziekte tijdelijk moeten afha
ken. Hij verwacht er in Car
ré, waar de musical op
januari zijn Amsterdams
première beleeft, weer bij
zijn. Hij zal de rol dan al-
wisselend gaan spelen m
Hans Boskamp, die Ram
bergen op dit moment ve
vangt.
Door onze correspondent
3art Luirink
Johannesburg - De man-
jieri met baarden, in kaki
jn zwaar bewapend ont-
ireken op de publieke tri-
)une in de rechtszaal.
Voor de deur geen demon
strerende vrouwen in jur-
ten waarmee de bet-ach-
eroma's nog op Grote
'irek gingen. Met het ge
rechtshof is Eugène Ter-
te'blanche, de leider van
ie extreem-rechtse Afri
kaner Weerstands Bewe
ging (AWB), inmiddels wel
vertrouwd. Maar het ont
breken van enige aanhang,
noet voor de bullebak van
iet Transvaalse Venters-
lorp een nieuwe, bittere
waring zijn.
Iet volk, waarmee de AWB-lei-
I» de afstammelingen van de
"vegere Afrikaner ingezetenen
vn de Boerenrepublieken in
"ansvaal en Oranje-Vrijstaat
'oorgaans aanduidt, zou in op
land komen. Daaraan was geen
u'i]fel mogelijk. Terre'blanche
lerhaalde zijn dreigement in de
oaanden voor Zuid-Afrika's
siste democratische verkiezin-
ffl avond aan avond,
ffl derde Boerenoorlog, en niks
under, zou de communistische
machtsovername voorkomen,
U" de Satan uit Zuid-Afrika en
"tandela terug naar Robbenei-
®d drijven. De angstaanjagen-
16 retoriek van Terre'blanche
in de achteraf zaaltjes op
ie' platteland weliswaar veel
'Pen doekjes, maar uiteindelijk
og het volk op 27 april massaal
er stembus.
'oh een niet onaanzienlijk deel
as Terre'blanche's aanhang
e een kruisje, deels achter
Portret van de gehate De
™rk, deels achter dat van oud-
neraal Constand Viljoen, de
invoerder van het
[veidsfront.
blanche bleef die geden
kt 8 in aPr^ t^lu's en
«ratte op een oorlog die niet
wam.
erkiezingen
maart, ruim zes weken voor
verkiezingen, was Zuid-Afri-
Mim ns 'n visioenen van
fn leider, dichtbij die tel-
s voorspelde confrontatie. In
voormalige thuisland Bop-
,„flwana braken opstanden
fn het bewind van dictator
SMangope uit, die het arti-
samenraapsel van acht
piële
??Q7eSrond' vanaf zijn creatie
en a zeventien jaar lang in
ijzeren greep hield,
j bewuste thuisland hoorde,
e apartheidsfilosofie, het
zwarte Tswana-volk thuis en het
minderheidsbewind in Pretoria
installeerde er een man, die zich
al snel als een directe afstamme
ling van een ooit uit het noorden
van Afrika afgedaalde God be
schouwde.
Mangope weigerde na februari
1990 zijn eigen scheppers te vol
gen in de erkenning dat de
apartheidspolitiek failliet was.
Het ANC bleef in Bophuthats
wana illegaal en Mangope wei
gerde voorbereidingen voor de
eerste democratische verkiezin
gen in zijn Tand' toe te staan,
waarvan de, op last van de dic
tator herschreven, geschiedenis
boekjes overigens beweerden dat
het een eeuwenoude historie
had.
Begin 1994 sloot hij zich aan bij
één van de meest curieuze coali
ties, die in de overgangsperiode
naar democratie in dit land op
doken: De Groep van Verontrus
te Zuidafrikanen, COSAG, een
bondgenootschap van extreem
rechtse blanke groeperingen,
waaronder de Conservatieve
Partij en de AWB, het zwarte
Inkatha en de thuislanddictators
van Ciskei en Bophuthatswana.
Oud-generaal Constand Viljoen
stelde zich aan het hoofd van de
coalitie, die een uitstel van de
verkiezingen bepleitte.
Volksopstand
Mangope's flirt met Ter
re'blanche en zijn weigering in
de regio voorbereidingen van de
verkiezingen toe te staan, luid
den uiteindelijk zijn ondergang
in. Een massale stakingsbewe
ging van overheidspersoneel,
aanvankelijk gericht op het vei
lig stellen van de eigen salaris
sen, nam binnen enkele dagen
het karakter van een volksop
stand aan voor wederinlijving
van het gebied van Zuid-Afrika
en vrije verkiezingen.
Toen delen van Mangope's mili
tie zich bij de opstandelingen
voegden, stuurde Terre'blanche
enkele honderden van zijn volge
lingen naar Bophuthatswana.
Klapwiekend van de
brandy-coke, het lijfdrankje van
de modale AWB-er, toog men
naar Mmabatho, de hoofdstad
van het thuisland, een spoor van
vernielingen achter zich latend.
Terre'blanche's 'daad van soli
dariteit' met een voor zijn poli
tieke toekomst strijdende Mang
ope, kostte aan bijna vijftig on
schuldige burgers het leven.
Het opotreden van de AWB-ers
was voor Mangope's laatste ver
twijfelde soldaten het sein tot
desertie naar de opstandelingen.
De AWB-ers werden Mmabatho
uitgedreven, drie van hen, ten
overstaan van tientallen fotogra
fen en televisiecamera's, stand
rechtelijk geëxecuteerd.
De AWB ging voor een lang
gekoesterde oorlog, en ze kreeg
er één. Het was, naar verluidt,
FOTO ANP
voor veel vrouwen van de half
dronken AWB-strijders, een
druppel die de emmer deed over
lopen. Met oorlog dreigen was
nog tot daaraan toe, zich er
werkelijk instorten uit den boze.
Met hangende pootjes keerden
de mannen terug naar hun res
pectievelijke Venters-, Kruger-
en Klerksdorpen, om zich niet
zelden te schikken naar hen door
echtgenotes opgelegd huisarrest.
Het echèc was compleet, toen
een deel van de Bophuthats-
waanse regering, voormannen
van de Conservatieve Partij en
COSAG-leider Viljoen zich pu
bliekelijk van Terre'blanche dis
tantieerden.
In de strijd om Bophuthatswana,
dat na de bewuste slag, onder
toezicht van de nationale over
gangsregering werd geplaatst,
ging de kortstondige en ogen
schijnlijke eenheid van rechts
Zuid-Afrika opnieuw ten onder
en de diverse groeperingen lie
pen, zoals de Voortrekkers in
1835, al snel na het begin van
hun Grote Trek, alle kanten op.
De Conservatieve Partij (CP) en
de AWB volhardden in een boy
cot van de verkiezingen. De CP
zag meer dan de helft van haar
parlementsleden overlopen naar
het door Viljoen gestichte Vrij
heidsfront, dat zich alsnog voor
deelname aan de verkiezingen
meldde. Tien dagen voor de ver
kiezingen besloot ook Inkatha
alsnog mee te doen.
Zes maanden na de verkiezingen
was het extreem-rechtse land
schap nog even onoverzichtelijk
als altijd. Generaal Viljoen heeft
zich in het parlement als een
gematigde geest ontpopt, die al
bij verschillende gelegenheden
vertrouwen in Mandela uitsprak
en verlaging van de defensie-uit
gaven bepleitte - overigens tegen
de nadrukkelijke wens van de
nieuwe ANC-minister in...
Droom
Zijn strategie lijkt erop gericht
om door het tonen van grote
compromisbereidheid uiteinde
lijk de droom van een slinkend
deel der Afrikaners in de wacht
te slepen: Een eigen zelfbe-
stuurd, blank volksstaatje. Men
ontkomt overigens niet aan de
indruk dat Viljoen er zelf niet
echt in gelooft, zijn pleidooien
voor de volksstaat zijn nogal
therapeutisch van karakter.
Zijn aanhang wil het nu een
maal, en als men hen niet tege
moet komt, worden ze boos, lijkt
hij te denken. De recente moord
op de oud-moderator van de Ne
derduits Gereformeerde Kerk en
secretatris van de broederbond,
dominee Johan Heyns, verschaf
te Viljoen dan ook een nieuwe
aanleiding te pleiten voor het
serieus nemen van de wensen
van rechts Zuid-Afrika.
De Conservatieve Partij lijkt
zich nu voor te bereiden op deel
name aan de lokale verkiezingen
Terre'Blanche schreeuwt een menigte toe in Kaapstad.
FOTO EPA
De scène is van afge
lopen zomer. Tij
dens het interna
tionale tennistoernooi van
Rome bereidt Jim Courier
zich diep geconcentreerd voor
op zijn service, wanneer het
snerpende drin-drin van een
draadloze telefoon bruusk de
doodse stilte verstoort.
Buiten zichzelf van woede
laat Courier zich gaan in een
stroom van verwensingen
over de onbehouwenheid van
het Italiaanse publiek. De
Amerikaan is niet de enige
die zich ergert aan het over
dreven gebruik van dit post
moderne gadget.
Zo heeft Irene Pivetti, de
struise voorzitster van de Ita
liaanse Kamer van Afgevaar
digden, de zogeheten telefoni-
ni (letterlijk: kleine telefoons)
tijdens de debatten uit de Ka
mer gebannen, zij het zonder
veel succes. En in Milaan za
gen organisatoren van mode
shows en de directie van het
befaamde Scala-theater zich
genoodzaakt om een formeel
verbod in te stellen op het
gebruik van telefonini.
Zoals te verwachten was van
een praatgraag en op uiterlijk
vertoon gesteld volk, heeft
onder de Italianen het ge
bruik van de draadloze tele
foon groteske vormen aange
nomen. Je kunt in Rome geen
straathoek voorbij lopen of er
staat wel iemand ostentatief
te redeneren. In restaurants
wordt de rust om de haver
klap verstoord door het sig
naal van een telefoninowaar
na de helft van de klanten
zich in onmogelijke bochten
wringt om zich ervan te verge
wissen of het niet hun eigen
apparaat betreft.
De eersteklas coupé's van In
tercity treinen zijn inmiddels
verworden tot collectieve te
lefooncellen waarbij het de
ongewilde meeluisteraar op
valt dat er veelal lang, luid en
zonder aanwijsbare zakelijke
noodzaak wordt gesproken.
Een vrome kennis vertelde
mij tenslotte hoe onlangs de
door haar bezochte kerk
dienst tot twee maal toe werd
verstoord door hinderlijk ge
rinkel en besmuikt gesmoes.
Bezitters van draadloze tele
foons lopen het risico in onge
past gedrag te vervallen. Deze
zomer gaf ik mij daar reken
schap van toen ik in een Zui-
ditaliaanse badplaats een
jachtbezitter met een verkeer
de pet op een verkeerde kop
dit apparaat zag gebruiken
om de op hetzelfde terras
opererende kelner aan zijn ta
fel te ontbieden.
Hoe dergelijk hufterig gedrag
te vermijden?, vroeg ik mij
bedremmeld af toen ik enkele
weken geleden zwichtte voor
de drang om zelf ook een
GSM te bezitten. Gelukkig
heeft telefonie - uitbater Te
lecom Italia daarop nu een
aantwoord gegeven in de
vorm van een dertig bladzij
den tellend boekje met de
titel De hoofse prater: de tele
fonino en de subtiele deugd
der terughoudendheid.
Regel 1 van de daarin vastge
legde gedragscode ligt ve«or
de hand: Maak van het tele
foontje geen showobjeèt,
maar gebruik het op natumiij-
ke wijze, 'als ware het een
huishoudelijk apparaat.' Re
gel 2 luidt: Gebruik het nooit
in theater en bioscoop,
'vooral niet tijdens een span1
nende detectivefilm.'
Door Aart Heerinf
Aan de maaltijd hoort het
niet om de telefonino 'als een
plak brood' naast uw bord te
leggen. Op het strand en in de
bergen moet het instrument
met mate worden gebruikt en
mede daartoe dient de bezit
ter spaarzaam te zijn met het
uitdelen van het nummer.
Wie het nummer van een
draadloze telefoon belt, moet
allereerst vragen of het gele
gen komt en hoort het ge
sprek kort te houden als er
derden bij zijn.
Een goede raad is er tenslotte
voor clandestiene minnaars,
voor wie de telefonino overi
gens op maat gemaakt lijkt.
(Volgens een satirisch blad
dat elke week transcripties
van radiografisch afgeluister
de gesprekken publiceert, zijn
'Ik hou van je' en 'Ben je
vanavond vrij?' de meest ge
bruikte zinnen in net
fe/e/om'no-verkeer.)
De 'hoffelijke echtgenoot' zet
thuis het apparaat af om zijn
vrouw te beschermen tegen
ongewenste confrontaties met
de ander, doceert Telecom
Italia. Ik weet nu waar ik mij
aan te houden heb.
in oktober 1995. Van de tiental
len extreem-rechtse splinter
groepjes is sinds de verkiezingen
nog niets vernomen. Boerestaat-
leider Robert van Tonder ver
trouwde me onlangs toe dat hij
de acht Nederlanders, waaron
der het inmiddels gearresteerde
Amsterdamse raadslid Graman,
die zich als vrijwilliger voor die
'derde Boerenoorlog' hadden ge
meld, had laten weten dat ze
voorlopig in Nederland konden
blijven, bij gebrek aan oorlog.
En de Afrikaner Weerstands Be
weging? Aggut... Naar verluidt
zou meer dan de helft van de
enkele duizenden leden omvat
tende groeperingen het lidmaat
schap hebben opgezegd. Een
aantal bestuursleden, waaronder
Terre'blanche's broer, zitten ge
vangen op verdenking de hand
te hebben gehad in enkele bom
aanslagen aan de vooravond van
de verkiezingen. Een ander be
stuurslid is naar Paraguay geë
migreerd. En oud-commandant
Oosthuizen verklaarde, gevraagd
naar de stilte rond het proces
tegen Terre'blanche, dat het wel
'meeviel onder Mandela'.
De AWB-leider wordt er overi
gens van verdacht berokken te
zijn geweest bij het overvallen
van een daklozenkamp in zijn
woonplaats, Ventersdorp.
Gevaar
Het gevaar ligt voor het nieuwe
Zuid-Afrika van alle kanten op
de loer: de frustratie over het
uitblijven van snelle, zichtbare
veranderingen voor de miljoenen
dak- en werkozen kan geweld
dadige vormen aannemen, de
'gewone' criminaliteit is schrik
barend hoog, de lont is nog
steeds niet gehaald uit het kruit
vat kwaZulu-Natal, waar de
spanning tussen Inkatha-leider
Buthelezi en Zulu-koning
Zwelethini tot een nieuw con
flict kan leiden en is sprake van
hevige tegenwerking van de
nieuwe regering door medewer
kers van het oude machtsappa
raat.
Dit land kent bovendien een on
gebruikelijk hoog percentage
aan vrij rondlopende, gevaarlij
ke gekken, die, uit wat voor
frustratie dan ook, hun woede
kunnen richten op eigen afvalli
gen of nieuwe machthebbers.
Maar van het gevaar van blank
extreem-rechts als potentiële de-
stabilisator heeft dit land voor
alsnog weinig te vrezen. De
meeste AWB-ers zullen van hun
echtgenotes al wel weer 's
avonds de deur uitmogen, zolang
ze maar voor tien uur thuis zijn.
Morgen is het immers weer vroeg
Door Carel Wiemers (anp)
De Amerikaanse ruim
tesonde Mariner 10 be
keek twintig jaar gele
den de planeet Mercu-
rius van dichtbij. Of
schoon deze missie veel
goede beelden oplever
de, zijn de astronomen
nog met veel vragen
over het hemellichaam
blijven zitten. De Euro
pese ruimtevaartorgani
satie ESA stuurt een
nieuwe spion naar de
Romeinse handelsgod.
Noordwijk - Waarnemingen
vanaf de grond en in de ruimte
hebben veel aan de weet ge
bracht over de negen aardse
planeten. Van Mercurius, op
Pluto na de kleinste van het
stel, weten astronomen echter
het minst. Omdat het hemelli
chaam planeet van alle andere
het dichtst bij de zon staat, op
57,9 miljoen kilometer, is het
erg moeilijk hem vanaf de aar
de te bestuderen.
Onze planeet is 150 miljoen
kilometer van de zon verwij
derd. Alleen onder zeer gunsti
ge omstandigheden is Mercu
rius met het blote oog waar te
nemen. Bovendien is hij met
een ruimtesonde zeer moeilijk
te bereiken.
De Amerikaanse satelliet Mari
ner 10 bekeek het hemelli
chaam twee decennia geleden
een paar keer van dichtbij. Dat
leverde weliswaar uitstekende
plaatjes op en verschafte de
wetenschap nieuwe inzichten,
maar vele essentiële vragen
bleven onbeantwoord.
Om de naar de Romeinse han
delsgod genoemde planeet be
ter te kunnen begrijpen en haar
plaats in de formatie en ge
schiedenis van het zonnestelsel
te bepalen, zijn meer beelden
en gegevens nodig. De Europe
se ruimtevaartorganisatie ESA
heeft een uitgewerkt plan klaar
liggen voor een langdurige mis
sie naar het hemellichaam.
Op 7 juli van het jaar 2004
Krater-landschap op Mercurius
vertrekt vanaf de Europese lan
ceerbasis in Kourou (Frans-
Guyana) de Mercury Orbiter
voor de lange tocht door het
heelal. Vier jaar later, op 22
april, moet de bespieder de pla
neet bereiken. Gedurende drie
Mercurius-jaren - dat zijn ne
gen aardse maanden - draait de
satelliet rondjes om de planeet.
Met behulp van acht weten
schappelijke instrumenten
hoopt ESA veel te weten te
komen over het uiterlijk en de
structuur van de 'Romeinse
handelsgod'. Mercurius heeft
FOTO ANP
enkele trekken gemeen met Ve
nus, Mars en Aarde, maar in
enkele belangrijke opzichten
verschilt hij van hen. Zo heeft
het hemellichaam een uitzon
derlijk hoge dichtheid.
Astronomen denken dat de pla
neet een grote kern heeft, die
voor ongeveer 70 procent uit
metaal bestaat, en een betrek
kelijk kleine mantel van sili
caat. De onderzoekers van het
heelal verwachten dat het on
derzoek naar de samenstelling
van het oppervlak de geschie
denis van de planeet kan ver
tellen. De metingen door de
Mercury Orbiter van de samen
stelling van de huid van Mercu
rius, moeten inzicht verschaf
fen in de conditie en processen
waaronder het huidige oppef-
vlak is ontstaan.
De Mariner nam kratera waér,
die lijken op die van de «atn.
Maar er zijn volgens de des
kundigen belangrijke verschil
len. Mercurius vertoont oude
hooglanden met kraters e* jon
ge vlakten waarop minder In
slagen van meteorieten vöorko-
men. De Europese Orbiter gaat
dit nader onderzoeken.
Een interessant verschijnsel op
Mercurius is het Calorisbissin
met een doorsnee van 130Ó ki
lometer. Het is omgeven door
een ring van 1 tot 2 kilofneter
hoge bergen. Het bassin moet
in de vroegste geschiedenis van
de planeet, enkele miljarden ja
ren geleden, zijn ontstaan. De
ringvormige structuur is de
grootste die astronomen tot nu
toe in ons zonnestelsel hebben
ontdekt.
Een ander onopgelost probleem
is het ontstaan van dé laag
vlakten. In de wetenschap
denkt men dat deze zijri ge
vormd door grote velden lava.
Voorts wil de Europese ruimte
vaartorganisatie nagaan of er
grondijs aanwezig is in de pool
gebieden van de planeet.
Ook het ontstaan van het mag
netisch veld dat de Mariner
verrassend genoeg ontdekte,
stelt de wetenschap voor een
raadsel. Antwoorden die de
Mercury Orbiter kan geven op
vragen omtrent de chemische
en thermische evolutie van de
planeet, zijn nodig om de om
standigheden van het vroege
zonnestelsel zo dicht bij de hete:
bron te begrijpen en de evolutie
van dit systeem te kunnen re
construeren.
Het is bijna zeker dat Mercu
rius geen permanente atmo
sfeer heeft. Als dat toch het
geval blijkt te zijn, is die te
verwaarlozen. Wat er is, be
staat hoofdzakelijk uit Water
stof, helium, sodium, potas
sium, zuurstof en mogelijk
neon. Er zijn ook sporen gevon
den van argon, koolstofdioxy-
de, krypton en xenon.
li
