W[r"
De stille revolutie
in het echtelijk bed
Stek»
Winst KJ
boven t1
y r M
-DESTEM-
Anticonceptiepil bevrijdde katholieken van een knellende seksuele moraal
DESTEM
Tijdbom op
DESTEM
BINNENLAND BUITENLAND
The Story of Man
Vervolg na Spotje
Vervolg na Spotje
u FLODDERS
Huisdier
u
DESTEM
FNV-voorzitt
Vliegtuig teB
naar Schiphol
na motorbr
S&iA,
i .*•-
r
7/ /o
A'
MAANDAG 9 JANUARI 1995
Viereneenhalf miljoen jaar ge
leden
kwam de mens uit de bomen
omlaag
en velt sindsdien zijn voorou
ders stamboom
met ketting-, lint- en cirkel
zaag
De mytheminnende neef van
de aap
blijft naar hoger afkomst zoe
ken
in door hem zelf geschreven en
zogenoemde heilige boeken
Als 't aan Sjefke lag of Adje
dronken z'elke dag een kratje
Elk wat wils, Papisten Pils
Waar kennis of bewijs ont
breekt
schept de mens zich hypothe
sen
van hoe 't wellicht niet is
geweest
maar hoe 't had kunnen wezen
Zo heeft hij zich een god be
dacht
die 't heelal voor hem heeft
geschapen
en die heeft de mens op aarde
gebracht
niet de paringsdrift van apen
Voor een Wybex entol Hoest-
Door John O'Mill
bonbon
komt zelfs Diogenes uit zijn
ton
De angst voor de dood is Sa
piens
tot op heden bijgebleven
Hij heeft daarom een deel van
hem
tot onsterfelijkheid verheven
Op 't kussen van de weten
schap
kan de mens niet rustig slapen
Hij benijdt de van angst be
vrijde
ziel- en hersenloze apen
6"MM
Deze paleonthropologische
Ode aan de Mens kwam tot
stand met de medewerking
van de Consolidated Papist
Pils Breweries Ine Blericum
Holland, Pharmakologische
Süzwaren A.G., Wybex Labo
ratoria - Moldavia.
Het is bijna een jaar
geleden dat ik de
hamster heb be
graven. Op een koude februa-
rimorgen. Onder de uitda
gend bloeiende forsythia.
Daan hield zich groter dan hij
was en wilde niet huilen toen
ik zijn stijfgeworden knuffel
dier twee spaden diep in de
aarde legde. Maar in de keu
ken, waar hij met veel slikken
z'n bordje cornflakes leegle-
pelde, schoten z'n ogen vol
tranen. Hoe het nou verder
moest zonder z'n huisham-
stertje...
Ik moest aan die gebeurtenis
terugdenken toen ik de resul
taten las van een wetenschap
pelijk onderzoek dat profes
sor Reinhold Bergler van het
Psychologisch Instituut aan de
Universiteit van Bonn heeft
gehouden. Hij heeft honder
den kinderen, ouders, onder
wijzers, opvoeders, huisartsen
en psychologen gevraagd naar
hun ervaringen met huisdie
ren. Meer in het bijzonder
naar de relatie tussen kinde
ren en hun huisdier(en).
Eigenlijk is zijn onderzoek
een bevestiging van wat ieder
een wel zo'n beetje aanvoelt,
namelijk dat het tussen kinde
ren en dieren vaak beter bo-
'tert dan tussen kinderen en
mensen. „Hij houdt altijd van
me en zegt nooit: 'Ik heb nu
geen tijd'. Hij scheldt en
schreeuwt niet en zeurt ook
niet de hele tijd aan m'n kop.
Hij heeft altijd goeie zin, is
nooit te moe om met me te
spelen en hij is niet zomaar
ineens weg."
Zo praten kinderen - nee, niet
over hun vader - maar over
hun hond. Driekwart van de
kinderen die aan het onder
zoek meewerkten vindt dat
een hond niet zo slecht kan
zijn als een mens. Dat geeft je
als mens toch te denken. Net
als de opmerking trouwens
dat kinderen hun huisdier
méér dan wie ook vertrou
wen. Kinderen praten onbe
kommerd honderduit tegen
hun hond, poes of hamster.
In Duitsland leven ruim 17
miljoen kinderen. Meer dan 5
miljoen van hen groeien op
als enig kind. Bijna 3 miljoen
kinderen worden opgevoed
door alleen vader of moeder,
of door ouders die allebei een
volle baan hebben en dus wei
nig thuis zijn of tijd hebben.
Een huisdier kan dan het on
vermijdelijke gevoel van leeg
te, alleen zijn en eenzaamheid
bij een kind wegnemen.
Door Frans Wijnands
Professor Bergler heeft maar
weinig begrip voor ouders die
uit louter gemakzucht geen
huisdier voor hun kind(eren)
kopen. Zelfs op een twee-ka-
mer-flatje is volgens hem nog
plaats voor een muisje. Vol
wassenen beseffen doorgaans
te weinig wat een dier voor
een kind kan betekenen; dat
begrijpen hooguit ouders die
zelf als kind een huisdier heb
ben gehad.
Ze ontwikkelen letterlijk spe
lenderwijs meer verantwoor
delijkheidsgevoel en ervaren
dat ze niet alleen met hun
huisdier kunnen dollen en la
chen, maar dat ze het ook
moeten verzorgen. Kinderen
met pen huisdier groeien
evenwichtiger op, zijn minder
agressief en meer gediscipli
neerd en ze leren omgaan met
verdriet als hun speelkame
raadje op een kwaaie dag
dood gaat.
Een kind heeft voor zijn huis
dier geen geheimen. Sterker,
het vertelt die 'geheimpjes'
het liefste. En vaak blijkt de
poes of het konijntje een ver
drietig kind meer te kunnen
troosten dan welke pedagoog
ook. Niets nieuws onder de
zon, eigenlijk.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader en D.H. Ahles (adjunct).
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis)
ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Postbus 65, 4600 AB;
01640-36850, fax 01640-40731, redactie 01640-37253.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Oosterhout, Bredaseweg 108B.S 01620-54957, fax 01620-34782.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 01184-19910, fax 01184-11446.
Openingstijden: van 8.30-17.00 uur.
(Middagpauze van 12.30-13.30 uur m.u.v. Oosterhout)
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 89.40, per half jaar 177.80 óf per jaar 345.75.
Voor abonnees met automatische incasso: per maand 29.80,
per kwartaal 86.90, per half jaar 172.80 óf per jaar 335.75.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend S 076-236881Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de
Algemene Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. als
mede de Regelen voor het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345.
In 1968 stroomde het
verlangen van veel jonge
mensen naar een maat
schappij zonder taboes
als lava uit een grom
mende vulkaan naar bui
ten. Tegendraads gedrag
en protest alom, een
knellend corset werd af
geworpen - zo leek het.
Maar de echte revolutie
had zich al vijf jaar eer
der in alle stilte voltrok
ken in de beslotenheid
van menige Nederlandse
slaapkamer. De intro
ductie van 'de pil' veran
derde het aanzien van de
samenleving pas echt.
Door Emmanuel Naaijkens
De geallieerde soldaten die in
het najaar van 1944 Brabant
binnentrekken ontmoeten een
ongekend enthousiasme, vooral
ook van jonge vrouwen. Voor
ouders slaat het gelukzalig ge
voel over de vrijheid daarom al
snel om in zorg om de eerbaar
heid van hun dochters. Onschul
dige kusjes op een bevrijdingsbal
gaan in de roes van de bevrijding
soms over in hartstochtelijke
vrijpartijen. Verbijsterde dorpe
lingen treffen de volgende dag
achteloos weggegooide con
dooms aan, die behoren tot de
standaarduitrusting van de geal
lieerde soldaat. Vanaf de preek
stoel houden pastoors donder
preken tegen het zedelijk verval
en de bandeloosheid, de heersen
de seksuele moraal wordt te
vuur en te zwaar verdedigd.
Dat seksuele keurslijf heeft de
Nederlandse samenleving al in
1911 aangesnoerd gekregen in de
vorm van een zedelijks wetgeving
die tot aan de roerige jaren ze
ventig de normen bepaalt. Een
ruime meerderheid van christe
lijke kamerleden stelt de open
lijke verkoop van voorbehoed
middelen strafbaar. De religieu
ze seksuele moraal wordt daar
mee ook zonder pardon opgelegd
aan 'andersdenkenden'. Verzet is
er, tevergeefs, van de Nieuw
Malthusiaanse Bond (NMB), die
een bevlogen strijd tegen overbe
volking voert.
De acties zijn de katholieke au
toriteiten een doorn in het oog
en om tegenwicht te bieden aan
deze goddeloze bende richt men
in 1917 de Bond van Groote
Gezinnen op. De regering krijgt
van deze bond later het dringen
de verzoek voorbehoedmiddelen
uit te bannen. In 1938 trekken
r.k. gemeenteraadsleden op een
Nationaal Congres daarover op
nieuw luid aan de bel bij de
minister van Justitie.
Vorm
In katholieke kring fundeert
men het categorisch afwijzen
van elke vorm van anticonceptie
op de goddelijke natuurwetten
die voorschrijven dat de ge
slachtsdaad gericht moet zijn op
voortplanting. In 1963 nog
wordt, zo blijkt uit een brief van
een wanhopig echtpaar in de
brievenrubriek van het r.k. tijd
schrift Huwelijk en Huisgezin,
toepassing van anticonceptie be
schouwd als een doodzonde, 'je
mag toch het zaad niet verloren
laten gaan'.
De enige methode tot geboorte-
Paus Paulus VI wees in de encyclieck Humanae Vitae in 1968 de pil als 'onzedelijk' van de hand.
FOTO ANSA
regeling die het kerkelijk gezag
van 1930 in de encycliek Casti
Connubbi schoorvoetend accep
teert is die van de 'periodieke
onthouding' (p.o.), door het volk
aangeduid als kalenderliefde of
treffender nog als Vaticaans rou
lette - niet zelden komt er toch
een kindje van. Het principe van
de p.o. - niet vrijen op dagen dat
de vrouw vruchtbaar zou kun
nen zijn- is uitgedokterd door
de Oostenrijker Knaus en de Ja
panner Ogino, maar het is ge
neesheer-directeur J.M. Smul
ders van huize Assisië in Uden-
hout die de methode in de jaren
dertig verder verfijnt. Ondanks
alle risico's is p.o. voor vele
katholieke echtparen een uit
komst. Condoom, pessarium en
zelfs coïtus interruptus, beel
dend omschreven als 'voor het
zingen de kerk uit', kunnen im
mers geen genade vinden in de
ogen van de paus.
Ook vele parochieherders, in de
biechtstoel geconfronteerd met
echtparen die niet zelden ten
einde raad zijn, verwelkomen in
die vooroorlogse jaren p.o. als
oplossing voor een allengs klem
mender dilemma.
Taboe
Het levensgrote taboe op het
onderwerp geboortebeperking
wordt na 1945 echter in een
drachtige samenwerking tussen
clerus, medische elite en politici
in stand gehouden. Allerwegen
nemen de kerkelijke instituten
de samenleving opnieuw in een
ijzeren greep. In het onderwijs,
de woningbouw, op het werk,
tijdens de vrijetijdsbesteding, in
de hulpverlening, in de opvoe
ding van de kinderen, overal
kijkt de kerk over de schouder
mee. Het kabinet-Beel kondigt
in 1946 krachtige maatregelen
aan tegen de zedenverwildering.
De machtige Katholieke Volks
Partij (KVP) zet in 1950 opnieuw
de aanval in: een programcom
missie dringt aan op een algeheel
verbod van voorbehoedmidde
len. Toch verliest de overheid de
greep op haar onderdanen. In
datzelfde jaar worden in Neder
land drie miljoen condooms ver
kocht, via een discrete greep
onder de toonbank van de apo
theek of via de Nederlandse Ver
eniging voor Sexuele Hervor
ming (NVSH), die dan nog een
half-illegale status heeft.
Isolement
De katholieke gemeenschap ver
toont verkrampte, fundamenta
listische trekjes. Het isolement
tegenover de boze, onchristelijke
buitenwereld wordt gekoesterd.
De machtige politieke leider
prof. mr. C. Romme schrijft een
jaar later als staatkundig hoofd
redacteur in de katholieke De
Volkskrant dat 'de volledige r.k.
emancipatie pas bereikt is als de
overgrote meerderheid van onze
bevolking katholiek is'. Op dat
moment moet ongeveer 40 pro
cent van de Nederlanders tot het
katholieke volksdeel worden ge
rekend. Het aantal geboorten
onder katholieken is aanzienlijk
hoger dan onder 'andersdenken
den', zoals niet- katholieken
consequent worden aangeduid.
Zo schraal als de zandgronden in
de Kempen zijn, zo vruchtbaar is
er de bodem van de 'kinderze
gen'; nergens worden zoveel kin
deren geboren.
In het omstreden Mandement
van 1954 proberen de Neder
landse bisschoppen de afbrokke
lende loyaliteit van gelovigen
aan het katholieke gezag te ke
ren. Bekend zijn vooral de pas
sages over de politiek, maar ook
op het gebied van de seksuele
moraal heft men dreigend de
vinger. De NVSH is 'kerkvijan
dig' en 'onchristelijk', al zegt de
Kerk te weten van de bestaande,
soms nijpende seksuele nood.
Onderzoek
In diezelfde periode doet de
Amerikaanse biochemicus
dr. G. Pincus, met steun van on
der meer de vrouwenbeweging
onderzoek naar een nieuw mid
del om zwangerschap te voorko
men, dat ironisch genoeg aan
vankelijk (moeilijke) zwanger
schappen moest bevorderen. In
april 1956 maakt dr. Pincus op
een internationaal congres de
veelbelovende resultaten bekend
van een onderzoek onder hon
derd vrouwen in San Juan op
Porto Rico. Dr. M. Tausk, ver
bonden aan het pharmaceutische
bedrijf Organon in Oss, was er
bij, maar gelooft aanvankelijk
niet dat 'de pil' een grote vlucht
zal nemen.
Een andere Nederlander die ge
tuige is van de presentatie van
Pincus is dr. L. Swaab, een vrou
wenarts die met de NVSH baan
brekend werk verricht. Hij on
derkent onmiddellijk de revolu
tionaire gevolgen van de anti
conceptiepil, maar een publika-
tie van zijn hand wordt door de
media niet opgepikt. Ook medi
sche vaktijdschriften doen er ja
renlang vrijwel het zwijgen toe.
Het principe van de pil (die geen
pil is maar een tablet) is vrij
eenvoudig. Met een kunstmatig
geproduceerd hormoon progeste
ron wordt voorkomen dat zich
een eicel losmaakt (ovulatie) uit
een van de twee eierstokken van
de vrouw. Bevruchting door de
zaadcellen van de man kan dan
niet plaatsvinden. Door aan de
pil ook een uitgekiende hoeveel
heid oestrogeen hormoon toe te
voegen, voltrekt de menstruatie-
cyclus van de vrouw zich als
normaal.
Toestemming
De firma Searle krijgt in 1959
van de Amerikaanse overheid
toestemming om de pil onder de
merknaam Enovid op de markt
te brengen. De onderzoekers van
Organon volgen de experimen
ten van Pincus op de voet en
slagen er al gauw in een eigen
stof voor de pil te ontwikkelen,
Lynestrenol genaamd.
Als het decennium van de onrus
tige jaren zestig aanbreekt bloeit
het Rijke Roomse Leven ogen
schijnlijk als nooit tevoren. In
het bisdom Den Bosch wordt een
recordaantal nieuwé kerken in
gewijd, er zijn nog tal van pries
teropleidingen en staatssecreta
ris Y. Scholten verbiedt een tv-
uitzending van een NVSH-voor-
lichtingsfilm door de Vara. In
Bergen op Zoom grijpt de politie
op grond van een verbodsbepa
ling in de Algemene Politie Ver
ordening een kapper in de kraag
omdat hij 30 condooms verkocht
zou hebben. De Hoge Raad fluit
de gemeente overigens terug.
Er zijn ook tekenen die wijzen
op scheuren in de betonnen ves
ting van de katholieke huwe
lijksmoraal. In Hilvarenbeek ra
ken r.k. studenten in het voor
jaar van 1960 op hun jaarlijkse
congres heftig in debat met on
der anderen bisschop Bekkers
over de vraag of 'periodieke ont
houding ons enige redmiddel
blijft'. 'Ja', is dan nog zijn ant
woord.
Op 29 maart 1961 staat er op de
agenda van de directievergade
ring van Organon een zeer be
langrijk punt: de produktie van
de anticonceptiepil. Medisch ge
zien is er voor de aanwezigen
geen enkele twijfel: de pil is
veilig en absoluut betrouwbaar.
Toch is er grote aarzeling bij het
directielid Van Iersel, een gelo
vig katholiek en naar later blijkt
ook bij de katholieke werkne
mers op de werkvloer.
Problematiek
Men besluit een afvaardiging te
sturen naar bisschop Bekkers in
Den Bosch. Bekkers houdt zich
al enkele jaren intensief bezig
met de prangende problematiek
van de katholieke huwelijksmo
raal. De delegatie van Organon
krijgt van hem het groene licht.
Al snel blijkt de enorme reik
wijdte van deze bisschoppelijke
goedkeuring. Organon heeft met
de pil een goudmijn aangeboord
en ontwikkelt zich tot marktlei
der. Maar de opvallende omsli
in het denken van Bekkers is
niet rijp voor de buitenwereld
De NVSH timmert intussen ot
flink aan de weg. In het bla
Verstandig Ouderschap van 4
cember 1961 kondigt men
introductie van de pil aan, ei
bij wijze van proef, waarvoor!
vrouwen een gigantische belang
stelling bestaat. De media heb
ben nog steeds nauwelijks
voor de revolutionaire ontwik]»
lingen die er zitten aan te
men. Het succes van de proef
zo duidelijk dat de pil verstrek
wordt via de Rutgershuizen va
de NVSH, zij het voor eigs
rekening. Pas in 1972 volgt
name van de pil in. het zieka
fondspakket.
Gezag
Het is donderdag 21 maart 198
en 's avonds zitten miljoene
Nederlanders aan de tv gekluis
terd als bisschop Bekkers ii
Brandpunt zijn wekelijks
praatje tot de kijkers houdt
Bekkers is vanwege zijn spor
ne en inspirerende karakter
de mensen zeer geliefd, zijn
zag is groot. De bisschop wijd
die avond zijn zorgvuldig
gisseerde praatje aan het
dende vraagstuk van de
teregeling. Zonder dat de woor
den 'de pil' over zijn lippen
men, noemt hij geboorteregelirj
een gewetenszaak voor gehuw
den waarin niemand, dus ookdf
kerk niet, mag treden.
Dr. H. Faber noteert later in
blad van de NVSH: 'Men voelt
dat met deze toespraak voor
land, en misschien ook wel dr
buiten geschiedenis werd
maakt'. De uitspraken van Bek
kers gaan de hele wereld over
De bisschop zelf zegt naderhand
in een toelichting aan in verwar
ring gebrachte geestelijken
zijn bisdom, dat de tijd var
zekerheden op dit punt voorbi
is.
De media laten het nog steed.1
afweten. De toespraak wordt
katholieke kranten op een bi
nenpagina zonder commentaar
weergegeven. Alleen Godfritc
Bomans juicht in zijn column''
De Volkskrant de doorbraak o
middellijk toe. In de echtelijk
slaapkamers weten man
vrouw het nieuws beter op
waarde te schatten. De pil steil
veel echtparen in staat tot e®
voorheen ongekende vrije se'
ele beleving.
Visie
De verkoopstatistieken van
ganon schieten als een raket
hoog, de curve van de be
kingsgroei gaat de tegenoverge
stelde richting in. Naar schatW
300.000 vrouwen gebruiken
1966, krap drie jaar na introdue
tie, de pil. Ook het condoomÉJ'
bruik neemt sterk toe. Als gev°"
van de vernieuwende ontwikt
lingen binnen de r.k. kerk,
uitdrukking komend op het
ticaans Concilie van 1965, is001
de officiële visie van de paus of
voorbehoedmiddelen ter discus
sie komen te staan. Er is f
druk om tot een opheffing
het absolute verbod te komen,
juli 1968 verschijnt de lang vö'
wachte encycliek Humanae
tae van paus Paulus VI. Velen
Nederland zijn verbijsterd:
paus wijst de pil als 'onzedelijk
van de hand. Maar de tijd
katholiek Nederland roomser1
dan de paus, is definitief voorn'
De pil is niet meer weg te
ken.
v-:
Van onze verslaggever
Breda/Bergen op Zo
Utrecht - Hema en de v
bonden hebben (na een sta
ling van een aantal da£
vrijdagnacht een akkoord
sloten over de toekomst
de Hema-bakkerijen en
personeel van de bakker
is zaterdag in Utrecht rt
achter die overeenkomst g
staan.
Tilburger Hans Jorna van
actiecomité van de Bredase
ma-bakkerij was zaterdagav
Den Haag (anp) - In nav
voorziet ook FNV-voorzit
bereidheid van zijn leden c
houden.
Als werkgevers in het cao-o\
leg van 1995 geen substant
werkgelegenheidsafspraken
len maken, dan zullen er v
1996 flinke looneisen worden
steld.
„Ik snap dat als 1995 niet
jaar van herverdeling van w
zal zijn, 1996 waarschijnlijk r
het jaar van verdere loonmi
ging zal zijn," zei Stekelenl
gisteren in het NOS-progra:
Het Capitool. „We naderen
de grens."
Vorige week dreigde voorzi'
B. van der Weg al met ho;
looneisen voor 1996 als er i:
komende cao's niet of nauwel|
iets over werkgelegenheid wi
afgesproken.
Ook minister Melkert van Soi
le Zaken en Werkgelege:
vreest dat werknemers geld gi
Den Haag (anp) - Konin]
over 1994 uit op een onl
miljard gulden. De nettowi
1993, tot meer dan twee r:
KPN 17,3 miljard en de nel
Schiphol (anp) - Een Boeing|
van de Amerikaanse maatscl
pij Delta Air Lines is zateri
morgen drie kwartier na de
teruggekeerd op Schiphol o:
in één van de twee mol
brand was gesignaleerd. Het
stel landde op één motor.
Vlucht DL 080 was met 97
sagiers onderweg naar Ham!
toen de bewakingselektrc
een motorbrand ontdekte
gezagvoerder schakelde die
tor uit en maakte onder toe
van de brandweer een
zorgslanding op Schiphol.
xgtaf/i
DE POT verwijt de ketel d
Israëlische opwinding ov
volgt. Israël dat zelf over m
maakt zich ongerust over
over tien jaar een atoombo
Toch is de zaak iets gecor
van Egypte nooit het verdr
heeft willen ondertekenen
over nucleaire wapens te
9eleden verklaard nooit al
ken. Die verzekering geldt
pviv keer op keer weten.
Iran heeft tot nu toe nooi
Plannen. Erg vertrouwenv
regime in Teheran niet v
atoombom in de hande
vooruitzicht en het is da
zorgen maken.
Toen Irak in 1981 niet -
verwijderd leek, heeft Isra
rhe het dodelijke spul zou
henzelfde actie zou Israël
Arabische staten, die nu i
ces met Israël verwikkeld l
rhinderheden, die tegenstl
staat, zullen immers zo'n
roeren.
Toch kan Israël, maar oo
ongestraft zijn gang laten
onder handbereik van lied
oesef, is een gevaar voor d
^e Amerikaanse minister v
spreken over het gevaar y
zijn Israëlische colle
onverantwoord is, maar
Waaruit blijkt dat Washir
andere grootmachten, de
oat er van die kant geen gt
ot nu toe is van dit laatst
jjle situatie verandering I
Pewind trekt zich immers
nkt. Nieuwe spanningen
