In het stadhuis ben je niet 6veilig'
Ben
'Leed en ellende wordt gezien als beroepsrisico van verpleegkundige'
Sneeuw
-DE STEM-
Drunenaa
binnenko
DESTEM
Steenhui
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
Duisternis
Niemand vraagt de ongenode bezoeker wat 'ie eigenlijk komt doen
de stem
Bredase psycholoog schreef boek over traumatische ervaringen in de verpleging
Marechauss
zaterdag 7 januari 1995 a}
Het begin yan de
schepping is in de
eerste verzen van
het oud-testamentische bijbel
boek Genesis met forse pen
seelstreken geschilderd: er
was aarde en wereldzee, en
daarboven heerste duisternis.
Ik herinner me dat ik al tij
dens de godsdienstlessen op
de middelbare school, waarbij
we niet alleen in de geloofs-
en zedenleer werden onder
richt maar ook een flinke hap,
danig bijgekleurde kerkge
schiedenis te verteren kregen
en bovendien kennis maakten
met aflaten en sacramentaliën
die inmiddels uit de kerk ver
dwenen schijnen, me bij die
bijbelse duisternis o\ crgele-
verd voelde aan -on dreigen
de onbestemdheid, die niet
met het woord donker kon
worden aangeduid, een toe
stand die niet met het ontste
ken van lamp of kaars kon
worden opgeheven.
In duisternis ging voor mij
toen al een mysterie schuil,
waar geen lichtbron tegenop
kon. De zon die God in de
derde versregel liet opgaan
om daarmee dag en nacht van
elkaar te scheiden en de
avond van oe morgen verhel
derde dat gehein.zinnige duis
ter niet. Dat bleef het angst
aanjagend domein van vleer
muizen die met hun vlerken
in onze haren verward kon
den raken en van roofzuchti
ge uilen, die met hun lichtge
vende ogen naar ons loerden.
'En het werd avond en mor
gen' herhaalt de gewijde tekst
tot zesmaal toe.
Het schijnt dat aarde en zee,
bomen en planten, sterren en
planeten, zoogdieren en vis
sen en aanvankelijk blijkbaar
ook de mens zich aan die
gegeven orde, aan die afwisse
ling van licht en donker heb
ben toevertrouwd. In het be
sef dat het zo goed was. Maar
in de loop der eeuwen wilden
wij een nieuwe hemel en een
nieuwe aarde en we hebben
inmiddels het aanschijn der
aarde ingrijpend veranderd.
We verzetten de wijzers van
de klok om het langer licht te
laten zijn en hebben de duis
ternis uit ons bestaan pogen
te verjagen. Of op zijn minst
het donker. Was het in de
zomer zoals in een streekro
man een haan die mij wakker
kraaide, in deze donkere da
gen rond de jaarwisseling is
het de droge plof van de krant
die op de deurmat valt waar
mee een nieuwe dag wordt
aangekondigd.
Het ochtendgloren voltrekt
zich voor de ouderen onder
ons gewoonlijk achter de nog
gesloten gordijnen en de mor
genstond betekent voor ons
geen goud in de mond maar
meestal een nog bij lamplicht
genuttigde ontbijtbeschuit.
Voor zover we ons althans al
niet bij het licht van de nog
brandende straatlantaarns
naar fabriek, school of kan
toor spoeden. Om daar weer
een werkdag lang onder het
suizende licht van neonbuizen
naar de kolommen, lettertjes
en cijfertjes op het flakkeren
de beeldscherm van tekstver
werker of computer te moe
ten turen.
Duisternis en kou gingen
vroeger maar al te vaak sa
men. Als ik in de eerste
maand van het jaar na school
tijd in de schemerige vrieskou
naar huis liep en achter het
keukenraam thuis al de lamp
zag branden, was het in mijn
kinderlijke, door lectuur ge
voede verbeelding of ik na
een lange dagmars eindelijk
een veilig en warm onderko
men vond voor de komende
kille nacht. In de huiskamer
hing het zwakke schijnsel van
het theelichtje, in de kamer
hoek gloeide de rossige gloed
van het devotielampje voor
het Heilig Hartbeeld.
Met mijn neus tegen de ruit
zag ik,, voordat de overgordij
nen werden dichtgeschoven,
onder de ontstoken gaslan
taarn een lichtcirkel op de
trottoirplavuizen. 'En het
werd avond en morgen'.
Werd. Want wij hebben de
grenzen tussen licht en don
ker verdoezeld en goeddeeld
uitgewist, wij maakten van de
nacht een dag, hebben de
winterse kou uit onze huizen
verbannen en zetten de klok
ken naar onze hand. Wij we
ten niet meer wat duisternis
is, zoals we de stilte nauwe
lijks nog kennen. Geloofsmys
teries zijn als vormen van bij
geloof ontmaskerd, kosmische
raadsels hebben we opgelost.
Maar in nachten dat we niet
slapen kunnen en in het don
ker voor ons uit staren, voe
len we ons soms omgeven
door een ondoorgrondelijk
duister, geheimzinnig als op
een tekening van Gustave
Doré. Misschien is het juist
die lichtloze geluidloosheid
die ons terugbrengt naar onze
oorsprong, naar de eerste re
gels en naar een nieuw begin.
Gisterochtend in geen enkele krant een weerbericht gelezen waarin
klip en klaar werd aangekondigd dat het land zou zijn toegedekt
met een stevige laag sneeuw. De weerbeschouwers bleven te
voorzichtig met 'wat sneeuwval in de ochtend' of 'lokaal een
sneeuwbui' of 'in het westen eerst nog wat sneeuw'. Terwijl de
werkelijkheid een volwassen winters landschap opleverde, met een
toegedekte automobiel naast het huis, elk geluid van het leven
gedempt, uitgediepte bandensporen in witte wijkstraten, en gekraak
onder de schoenzolen.
Dus in het weerbericht hadden moeten staan dat de nacht ons zou
verrassen met een laag sneeuw van jewelste, dat de slee van zolder
kon en dat je glijdend naar je werk zou moeten.
Maar dit is leuker: de krant uit de brievenbus, de weersverwachting
lezen en dan te-weinig-vermoedend de gordijnen open. Zoiets
moois valt toch niet te voorspellen. HC)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader en D.H. Ahles (adjunct).
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309.
Bezorgklachten en abonnementenadministratie:
Afdeling Lezerscontact S 06-0226116 (gratis)
ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur.
Kantoren:
Bergen op Zoom, Postbus 65,4600 AB;
01640-36850, fax 01640-40731, redactie 01640-37253.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829.
Goes, Klokstraat 101100-28030, fax 01100-21928.
i Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751, fax 01140-19698.
Oosterhout, Bredaseweg 108B,® 01620-54957, fax 01620-34782.
Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929.
Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554.
Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 01184-19910, fax 01184-11446.
Openingstijden: van 8.30-17.00 uur.
(M'ddagpauze van 12.30-13.30 uur m.u.v. Oosterhout)
Abonnementsprijzen (bij vooruitbetaling te voldoen):
per kwartaal 89.40, per half jaar 177.80 óf per jaar 345.75.
Voor abonnees met automatische incasso: per maand 29.80,
per kwartaal 86.90, per half jaar 172.80 óf per jaar 335.75.
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de
Algemene Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. als
mede de Regelen voor het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345.
Afgaande op het gemak
waarmee criminelen voor
hun interessante dossiers
uit bureaus van officie
ren van justitie kunnen
stelen, lijkt het of ge
rechtsgebouwen zo lek
'als een mandje zijn. Als
zelfs het hol van de
leeuw al niet veilig meer
is voor mensen met min
der goede bedoelingen,
hoe erg zal het dan wel
niet zijn met andere
openbare instellingen.
Stemverslaggever Jan
van Zuilen nam de proef
op de som.
Van onze verslaggever
Jan van Zuilen
De twee receptionistes aan de
balie van het stadhuis in Ooster
hout kijken niet eens op als ik
vastberaden het bordje 'hier
melden' negeer en meteen de
trap neem naar de bestuursvleu-
gel.
De twee gemeentebodes die aan
het begin van de gang naar de
kamers van de burgemeester en
de wethouders zetelen, zitten
geen van twee op hun plaats.
De deur van de kamer van wet
houder R. Oomes staat open. De
kamer is leeg, op het bureau ligt
een stapel paperassen. Zou er
nog een primeurtje voor onze
Oosterhoutse editie tussen zit
ten? Ach nee, laat maar. Ik heb
voor vandaag andere prioritei
ten.
De volgende kamer die ik pas
seer, is die van wethouder Kou-
welaar. Die komt juist de gang
op rennen, botst bijna tegen me
aan, mompelt een excuus en
beent naar de gemeentesecreta
ris, die verderop in de gang
staat. Ik weet zeker dat ze me
niet kennen, toch wekken ze
geen moment de indruk verrast
te zijn door de aanwezigheid van
een vreemd manspersoon.
Wethouder J. Schoenmakers zit
met de deur van zijn kamer
wagenwijd open, achter zijn bu
reau te werken. Ik loop zonder
kloppen binnen. „Als ik kwaad
gewild had, had ik u zo op uw
bek geslagen," zeg ik, nadat ik
hem de reden van mijn onaange
kondigde bezoek heb uitgelegd.
Rondneuzen
Schoenmakers knikt instem
mend. „Het verbaast mij ook hoe
makkelijk mensen hier overal
Het ziekenhuis zelf kan iedereen zo binnenwandelen. De medicijnen liggen echter achter slot en grendel, foto de stem/joha van gurp
kunnen rondneuzen zonder dat
iemand zich afvraagt, wat ze
eigenlijk bij de gemeente te zoe
ken hebben. Ik maak me daar
ook weieens zorgen over, alleen
zie ik nauwelijks een alternatief.
We zijn een gemeentehuis, we
willen een open huis voor iedere
inwoner zijn' met zo min moge
lijk drempels. Dat gooi je weg
als je de boel gaat beveiligen.
Bovendien als je het echt goed
wil doen, moet je er meteen een
onneembare burcht van maken,
want met alleen een paar vaft
binnenuit te openen schuifdeu
ren ben je er niet".
Open huis
Zoals het op stadhuis in Ooster
hout, gaat het in de meeste ge
meentehuizen toe. Tijdens de
openingsuren zijn het letterlijk
open huizen, waar je ongehin
derd in en uit loopt. In het
gemeentehuis in Etten-Leur
raak ik aan de praat met een
bezoeker die vertelt hoe hij ooit
ongezien en ongestraft een aan
tal formulieren op een kopieer
apparaat van de gemeente ver
menigvuldigde. „Het waren alle
maal verschillende vellen. Ik ben
dus wel even bezig geweest,
maar geen mens die er iets van
zei. Het mankeerde er nog maar
net aan dat de koffiejuffrouw die
langs kwam, niet vroeg wat ik
wilde drinken. Nu ging het om
formulieren >die ik namens een
vereniging voor de gemeente
moest invullen, dus vond ik dat
dit principieel wel moest kun
nen, maar voor hetzelfde geld
had ik ons clubblad in honderd
voud gekopieerd."
In ziekenhuizen staat om begrij
pelijke redenen de deur zelfs dag
en nacht open. Eenmaal binnen
in het Pasteurziekenhuis in Oos
terhout kan ik gaan en staan
waar ik wil. Niemand die vraagt
wat ik kom doen. Wat zou ik
voor verkeerde bedoelingen kun
nen hebben. Ik zou een radeloze
echtgenoot kunnen zijn die op
zoek is naar het bed van de
dronken rijder die een botsing
met mijn vrouw veroorzaakte.
Zij dood, hij alleen maar een
gebroken been. Een flinke boete,
een lange rijontzegging en een
voorwaardelijke gevangenisstraf
■in het vooruitzicht. Bij zo'n man
wil ik nog wel een paar ledema
ten breken of meer. Niemand die
me dan tegenhoudt.
Cijferslot
Ik zou ook een junk kunnen zijn
die op zoek is naar morfine,
maar dan stoot ik in het zieken
huis mijn neus. Alle medicijnen
zitten achter slot en grendel. Als
ik probeer een medicijnkast te
openen, lacht een verpleegster
me uit. „Daar komt u echt niet
in als u de code van het cijferslot
niet kent." Als ik me bekend
maakt, wordt ze extra argwa
nend. „Laat dan eerst uw pers
kaart maar eens zien".
Overal elders waar ik onopval
lend binnen probeer te komen,
loop ik tegen de lamp. Het be
tingkantoor in Breda werkt te-
genwoordig met een sluis, D,
eerste deur gaat nog automa-
tisch open, maar om verder te
komen moet eerst de receptio.
niste de tweede elektrische
schuifdeur een seintje geven. Als
ik eenmaal binnen rechtdoor
naar de lift wil lopen, roept ze
me terug. „Waar moet u zijn'"
„Bij de inspectie particulieren.'
„Die zit tegenwoordig daar,"
wijst ze naar een informatiebalis
in de hal.
Pokerface
Bij de rechtbank in Breda raakt
de portier evenmin onder de in.
druk van mijn vermeende poker
face. De smoes dat ik als toe
hoorder een paar zittingen wil
bijwonen, wordt genadeloos
doorgeprikt. „Er is maar in één
zaal zitting en de publieke tribu
ne kunt u buiten om bereiken.
Komt u een andere keer nog
maar eens terug, maar denk er
om, u moet zich kunnen legiti
meren."
Dan maar buitenom geprobeerd,
maar deuren die vanaf de pu
blieke tribune toegang tot de
rest van het gebouw zouden
kunnen verschaffen, blijken op
slot, ontdek ik tot mijn gene,
want het zit behoorlijk vol en
iedereen kijkt als ik vergeefs aan
de deurkrukken rammel.
Ik moet betere smoezen beden
ken en daarom betrek ik majoor
J. van de Beemt, voorlichter van
de vliegbasis Gilze-Rijen, in
complot. Die werkt graag n
'want dan kan ik meteen zien of
onze bewaking goed functio
neert'.
Normaal gesproken moet het
niet lukken om de vliegbasis te
betreden, ook al is je smoes nog
zo goed, maar Van de Beemt
geeft me wat tips. „Probeer het
eens via de achteringang en
dat je voor de vliegclub komt
Recht op de poort afrijden, zelf
verzekerd kijken, raam van te
voren opendraaien en met je
paspoort wapperen en vooral net
doen of het de gewoonste z
van de wereld is. Misschien dat
je de wacht dan wel overbluft."
Even lijkt het te lukken. De
wacht zet meteen de poort wa
genwijd open, ik rij naar binnen,
steek m'n paspoort naar buiten
en zeg dat ik bij de vliegclub
moet wezen. De wacht aarzelt,
maar net als ik denk dat hij men
door laat rijden, herpakt hij
zich. „Dan moet u toch eerst een
pasje halen bij de hoofdpoort.
Zonder dat pasje mag ik u echt
niet doorlaten."
'Poncke' Princen: niet vo
Verpleegster Hetty Oos
terbeek zag jaren geleden
hoe een arts tijdens een
bevalling een baby ruw
uit de moeder trok. Zon
der hoofdje. De gedachte
aan het verminkte kin
derlijfje brengt haar nu
nog steeds aan het hui
len.
Traumatische ervaringen
van verpleegkundigen.
Geen onderwerp waar
vaak bij wordt stilge
staan, want 'de ellende
hoort nu eenmaal bij het
vak. Als je daar niet te
gen kunt, ben je niet ge
schikt voor de verple
ging'. De Bredase psy
choloog Huub Buijssens
denkt daar anders over.
Deze week verschijnt zijn
boek: 'Als je beroep een
nachtmerrie wordt...'
Van onze verslaggeefster
Riet Pijnappels
Het verhaal van Hetty Ooster
beek, een van de praktijkvoor
beelden uit het boek, is een gru
welverhaal. Tussen 1977 en 1980
werkte ze als nachthoofd op de
afdeling verloskunde in een zie
kenhuis in het westen van het
land. Hier werden, terwijl in de
politiek heftig werd gediscussi
eerd over de ethische bezwaren,
zwangerschappen onderbroken
die het stadium van abortus al
lang waren gepasseerd.
„Ook de jonge vrouw in mijn
verhaal kwam voor een zwan
gerschapsonderbreking. Voor
dat doel wordt ze die dag inge
spoten met ureum, een middel
dat de foetus doodt. Waarschijn
lijk om ons handelen beter voor
onszelf en anderen te kunnen
rechtvaardigen, gebruikten wij
de term foetus, terwijl er eigen
lijk al sprake was van een kind
je, éen menselijk wezen waar
alles op en aan zat. Als het
ureum zijn werk heeft gedaan,
krijgt de vrouw via een infuus
een weeën-stimulerend middel
toegediend."
De bevalling verloopt niet goed.
De vrouw is zo onrustig, dat
Hetty de dienstdoende assistent-
gynaecoloog belt. Die zegt haar
dat'ze het zelf wel aan kan.
Maar na een tweede, dringend
telefoontje zwicht hij.
„Als de arts eindelijk komt, be
gint hij met een hand aan het
lijfje te trekken, de andere houdt
hij op de buik om het hoofdje te
fixeren. Aan dit trekken en sjor
ren lijkt maar geen einde te
komen. Het wil niet lukken.
Gaandeweg worden de handelin
gen van de arts steeds ruwer en
heftiger. Uiteindelijk slaagt de
arts er zo in het rompje tevoor
schijn te halen... zonder hoofdje.
De arts reikt me het lijfje aan. Ik
leg het in een groot bekken. Op
zijn verzoek ga ik een'tang ha
len. Hiermee haalt hij het hoofd
je uit de baarmoedermond. Als
hij daarmee klaar is, trekt hij
zijn handschoenen uit, Iaat die
op het bed achter en gaat, zon
der een woord tegen de vrouw of
mij te zeggen, weg. Ik handel
zoals van mij wordt verwacht. Ik
verzorg het kindje, de vrouw en
ruim alles op. Pas bij de over
dracht kan ik iets zeggen over
wat er die nacht is gebeurd. In
medische termen... Sedert deze
nachtdienst heb ik regelmatig
nachtmerrieachtige dromen."
Psychotrauma's worden veroor
zaakt door gebeurtenissen, die
zo ingrijpend en schokkend zijn,
dat ze als het ware op het net
vlies gebrand staan. En een hevi
ge psychische of lichamelijke
reactie veroorzaken, zoals slape
loosheid, angst, agressie, depres
siviteit en eczeem.
Sinds de terugkeer van de Ame
rikaanse soldaten uit Vietnam is
het verschijnsel wereldwijd er
kend. De laatste jaren is er ook
Huub Buijsen: „Het risico om getraumatiseerd te raken, is het
grootst als liet een stukje van jezelf raakt.
foto de stem/johan van gurp
in Nederland ruim aandacht
voor de traumatische ervaringen
van politiemensen, brandweer
lieden, treinmachinisten en sol
daten. Maar vreemd genoeg niet
van verpleegkundigen. Terwijl
die toch bij uitstek jaarlijks
meer ellende te verwerken krij
gen dan een leek in een heel
leven, vindt de Bredase psycho
loog Huub Buijssens (41).
Hij werkt bij de Kruisvereniging
Breda en was tot voor kort korp
spsycholoog bij de politie. Deze
week verschijnt zijn boek 'Trau
matische ervaringen van ver
pleegkundigen. Als je beroep een
nachtmerrie wordt...'.
Eerder schreef hij voor politie
mensen, naar aanleiding van de
mistramp op de Al 6 bij Prinsen
beek in 1990, een 'Handreiking
zelfhulp en opvang bij traumati
sche gebeurtenissen'.
Buijssens: „In de verpleging
wordt leed en ellende gezien als
beroepsrisico. Daar moet je niet
te lang over zeuren. Als je daar
niet tegen kunt, ben je niet ge
schikt voor je vak. Het wordt
omgedraaid. Verpleegkundigen
zien het als abnormale gevoelens
bij normale gebeurtenissen,
maar het zijn normale gevoelens
bij abnormale gebeurtenissen."
Iedere verpleegkundige kan
waarschijnlijk moeiteloos verha
len over schokkende, menselijke
drama's. Baby's die geboren
worden met open ruggetje of met
een waterhoofd, kankerpatiën
ten die na een lange lijdensweg
overlijden, verkeersslachtoffers
die zwaar verminkt binnenko
men bij de Eerste Hulp of een
onverwachte zelfmoord van een
patiënt.
Vooral het incasseringsvermogen
van ambulance-verpleegkundi
gen wordt .regelmatig op de
proef gesteld. Zij zijn vaak als
eersten aanwezig bij grote dra
ma's: verkeersongelukken, ver
brandingen, steekpartijen en an
dere calamiteiten. Sommige ge
beurtenissen wennen nooit. Zo
als bijvoorbeeld de dood van een
kind.
Mart Vermelis, ambulancever-
pleegkundige bij de GGD Mid
den-Brabant:
„Enige tijd geleden kreeg ik de
opdracht uit te rijden om een
kind van een paar maanden oud
te reanimeren. We zagen een
baby in zijn wiegje liggen, met
een gezichtje dat al blauw was:
dood. Het had zich naar het
voeteneind onder het dekbedje
van de wieg gewurmd. Zo was
het gestikt. Als je zoiets mee
maakt, krijg je een gevoelige tik.
Ook als je, zoals ik, dit werk al
twaalf jaar doet. Ik prijs me
gelukkig dat onze tweeling de
kritieke leeftijd van wiegedood
al is gepasseerd."
„Niet ieder drama veroorzaakt
natuurlijk een psychotrauma,"
legt Buijssens uit. „Het risico om
getraumatiseerd te raken, is het
grootst als het een stukje van
jezelf raakt, als je jezelf met het
ongeval kunt identificeren. Ver
pleegkundigen worden meestal
dieper geraakt als ze te maken
krijgen met lijden en dood van
personen van hun eigen leeftijd.
Dat confronteert hem of haar
met de eigen kwetsbaarheid en'
sterfelijkheid. Meer nog dan van
leeftijdsgenoten vormen het lij
den en sterven van kinderen een
bedreiging voor de psychische
gezondheid, vooral als het kin
deren betreft van dezelfde leef
tijd als de eigen kinderen."
Naast de confrontatie met men
selijk leed kunnen er nog andere
oorzaken zijn waardoor ver
pleegkundigen psychisch in de
knel kunnen raken. Een daarvan
is het maken van een verpleeg-
fout. Vooral als die fout blijvend
letsel, een handicap of de dood
tot gevolg heeft.
Ook het gevoel van machteloos
heid, tijdens een ramp niet kun
nen ingrijpen of handelen, kan
een forse geestelijke deuk ver
oorzaken. Bij de grote verkeers-
ramp op de A16, waarbij acht
mensen om het leven kwamen en
er 26 gewond raakten, waren de
politiemensen er psychisch
slechter aan toe dan de brand
weerlieden en ambulancever
pleegkundigen. Allen hadden de
zelfde vreselijke beelden gezien
van doden en mensen in dood
strijd, maar de politie kon nau
welijks iets anders doen dan lij
delijk toezien.
De erkenning van het verschijn
sel psychotrauma vindt momen
teel nog weinig weerklank in de
gezondheidsinstellingen. Zieken
huizen, psychiatrische centra,
verpleeghuizen en kruiswerkor
ganisaties realiseren zich nog te
weinig dat verpleegkundigen ge
traumatiseerd kunnen raken
door gebeurtenissen op het werk,
meent Buijssen. Van opvang en
behandeling is nog nauwelijks
sprake. „Het is geen gewoonte in
de verpleging om over dergelijke
gevoelens te praten. Uit schaam
te of schuldgevoel. Bovendien
zijn verpleegkundigen vaak bang
voor problemen met hun werk
gever. Praten over schokkende
gebeurtenissen wordt door de
leiding vaak gezien als de vuile
was buitenhangen."
Een verpleger van een psychia
trische inrichting vertelt hoezeer
hij en zijn collega's een mentale
opdonder kregen na enkele zelf
moorden van patiënten in zeer
korte tijd. Hij pleitte bij de di
rectie voor emotionele onder
steuning, maar kreeg nul op het
request. Het antwoord was kort:
„Je moet ertegen kunnen, anders
moet je dit werk niet doen."
Dat is een verkeerd en kortzich
tig beleid, aldus Buijssen. „Ie
dere afdeling hoort een opvang-
team te hebben. Directies moe
ten erkennen dat verpleegkundi
gen het bij tijd en wijle ontzet
tend moeilijk kunnen hebben.
Dat levert uiteindelijk zijn geld
op. Want ik ben ervan overtuigd
dat het ziekteverzuim aanzien
lijk zal teruglopen als mensen
hun gevoelens kwijt kunnen."
Verpleegster Raymonda van Kan
uit Papendrecht schreef aan
Huub Buijssen: „Ik weet zeker
dat het voor veel collega's een
verademing zal zijn als er einde
lijk aandacht wordt besteed aan
hun gevoelens; als ze eindelijk
kunnen uiten waar in de instel
ling vaak niet bij stilgestaan
wordt.
■Traumatische ervaringen van
verpleegkundigen. Als je beroep
een nachtmerrie wordt..'. Huub
Buijssen. Uitgeverij De Tijdstroom,
Utrecht.
Schiphol (anp) - Misd
vrachtloodsen op Schip
logistiek en transport
geschreven aan de direct
delingsbedrijven.
De marechaussee op Sc"
stelt ook dat de georgani
criminaliteit achter de di
len zit. Vaak gaat het o~
vreemding van kostbare s
zoals computers, parfums
diovisuele apparatuur.
„Het gaat om spullen die
vlug door een gelegenhei
worden gestolen," zegt p
tiecoördinator J. Pijnenb
de marechaussee op Sc
Het schadebedrag zou in
joenen lopen.
Pijnenburg pleit voor een
menlijke aanpak van de c
liteit op de luchthaven,
bedrijven, Schiphol en de
chaussee aan meedoen.
Bedrijven op het vliegvel
nogal eens huiverig om c
liteit naar buiten te bren
mislukte vorig jaar een e
daarover.
Uit een inventarisatie
EVO blijkt dat tien imp
van hoogwaardig materia
den dat er het afgelopen
Den Bosch - Hartpati'
ruilhart. Voorzitter J.
landse Hartpatiënten m
aan de man komt, de
Cobben geholpen kan
„Niemand mag overlijden
ziekenfonds hem in de ste
Cobben wordt volledig
steund door ons," aid
Overveld.
De 59-jarige hartpatiënt
was gisteren nog niet
hoogte van het goede
„Fantastisch. Ideaal. Wa
ik heb nog geen twee
meer te gaan. Mijn h
nog maar voor 15 tot 17
Het is kort dag, ik krij
geen lucht meer. En rek
dat we door gaan met
tegen het ziekenfonds,'
Cobben.
De Stichting Nederlan
patiënten vindt dat de C
de kosten moet betalen
proberen dat met een
ding af te dwingen.
„Maar als de gezondhe'
tie van Cobben zo slee
dat hij dreigt te sterven,
op onze kosten voor ee
plantatie naar België,
Van Overveld.
De zwaar zieke Cobben
procureur-gener
gehaald met zijn opme
genbeleid. Steenhuis i
zaken die in Nederland
net kabinet wel een be
de extra opvang van a
nu zit te praten als e
aldus een bij voorbaat
De waarde van ieman
ten aan het al dan niet
die doorslaggevend
vreemdelingenbeleid,
opzicht de grens van h
Met zijn opmerking 'E
meer gevangenissen'
indrukwekkende rij v
vreemdelingenproble
benaderen.
Dat politiek Den Haag
collega de huidige mi
nebben uitgehaald i
topambtenaar heeft
oteenhuis moet bese
vinden bij kwaadwille
[iet ach en wee van
hypocriet. In sommige
grote aantallen buite
nauwelijks sprake, h
net pleidooi van Ste
vreemdelingenbeleid
naar druk mee bezig t
kortom, er zijn voldo
net huidige vreemdeli
tour-generaal Steenh
rechtse bal zijn, bete
bezondigen.
