DE STEM
i
u
u
O
O
A
De goddelijke
vonk en
de wondéren
7 JANUARI 1995 D 4
tt. Q-
a
A3
i N xl
r 01
I- g
lis
li -•*
-8
<-> 0
c <U 2
ra "m
O
m
O
E
iï "5
5
Dl*n
c O
E m
8 II
N 0
«ül
■S «-s
O c
S-ï
■§"8?
°-s
ZATERDAG 7 JANUARI 1995
DEEL E
0)
4J
(d
(D
.3
■p
4J
O
O
N
<D
<D
O»
ft-F
to ro .S?
aj 2 *53
c
iJjr
TJ A3 CT>
g II
S 2 $5
-o'o>
a>
Q)
S:
S^oi|
-ö A3
c 2
■K o o
ocgs
-O --
d) cnT: (0
c5 O
:r=
C <L) 5 0
A JL®
5° g-g
§-gL
•^•2= «5
to <2 tfc,5
X C
:=r>"£ c
2
l-Ê-a
ri?
•St s g-d
.a'S 3 II
Si I g|
Slsis
Hfll'
In India wemelt het van
de heilige mannen. Zij
kunnen zieken genezen,
tijdelijk hun lichaam ver
laten en desgewenst lang
durig leven zonder te eten
en te drinken. Een klasse
apart is Sri Sathya Sai
Baba (69), die in het diepe
zuiden opereert en 'all
over the world' miljoenen
volgelingen telt. Sai Baba
heeft de niet geringe pre
tentie van Goddelijk oor
sprong te zijn. Hij is, zegt
hij, de reïncarnatie van
Krishna en Jezus, op aar
de gekomen om de mens
heid van haar dwaalwe
gen terug te voeren en het
leven op een hoger plan te
brengen.
Wonderen doet hij om
zijn hoge komaf te onder
strepen en zijn leer
kracht bij te zetten. En
ook natuurlijk om het lij
den van de hem toegewij
de volgelingen, de 'devo
tees', te verlichten.
Door Cas van Houtert
Zelfs als hij
nagenoeg binnen
handbereik is,
springt mijn
hart niet op
van vreugde
Toen hij vorig jaar
69 werd,
waren er
in Puttaparthi
een miljoen
volgelingen
op de been
vastberaden Bernadette Devlin
De nieuwe grootouders
De opmars van Bibi de Vries
I C
S CJ
t<» ra
flj c,
«ES
Cl
(OflC
O
is c
+-< .9- a;
CL) I- C
-C
.2 s
V. Sin
S
jr. ro 0)
<1) i—
m ftj Q
Xoi c
cr~ o
u. i/i
A3 f—
■=- QJ jr. <u
d) i •-
tïS
nj to ai
O (D
k- Q_
CD >-n
J"
C Q.
d)
-
C -P
u/ -5- -Q
c «/i T3 .y
Weekend
In het rijk
<D
8
d) X>
C (U 0/
d) N
•Sal
xi Q.-Q
Öl-f-
O Dio
C O l" A
<a 2°
3 <D C
c'-fcj ■-
- <5 r-
O T^ r-
LL c C 2
g> nj
§'N -u
tu.ai a o;
Q "D tfl
o -o
ffl ra w
M o O (L)
,n *i
•5.f °i
>-
5 «13 S-D
-3- 3 o)C
<u C c lU
O .2, O
«5 o A3
.9
ti A3 O
«U
CD w-LU
A3 5^
d>
a. ^==-5
z-s 5
A3 aj ai
S -~
«13 SS
o-f= -1
a>
«13
C A3
a> .i= j_
u^u
c a3 2
d» 2 c
<u x: Q;
c O) "o
d) *o to o
o|^c
XI 73
C 3
<v
C k_
«y «a
><+-*— -t"
2-sS
.2, S
«13 C
>S r i!
K S vj:
5E
oj^E n<Ï 3 c
df£raracJS^^
o ai c -o +j 2 d dj
o>a<üOiai5l11c
"O O O "D C C jj C
d) CL) A3
CT) 4-> c
C S
F 5
&f e
(D
m 5 S
5 -g JS '3 D 5
De leer van Sai Baba laat zich om
schrijven als een beproefde cocktail
van wijsheden, ontleend aan ver
schillende godsdiensten. Sleutel
woorden zijn eerbied voor het leven,
naastenliefde, zelfverloochening,
geestelijk evenwicht en godsverlan
gen. Middelen zijn ascese, meditatie
en liefdadigheid.
Het uiteindelijk doel is de goddelij
ke vonk die elk mens in zich draagt,
tot ontbranding te brengen, waarna
een zekere deelachtigheid aan God
een feit wordt. De weg is lang en vol
beproevingen. Maar wie zijn heil
zoekt bij Sai Baba zal niet verloren
gaan. Zijn presence is een variant op
het goddelijk woord; Ik ben de Weg,
de Waarheid en het Leven.
Het laat zich raden dat deze bood
schap weinig mensen bereikt zou
hebben als zij niet gedragen was
door de vleugelen van wondere te
kens. Sai Baba gaat daarbij de sfeer
van volksvermaak niet uit de weg.
Voor een geoloog veranderde hij
graniet in suikergoed, voor een na
tuurkundige liet hij gloeiend hete
beelden uit maagdelijk zand oprij
zen, en voor Hislop toverde hij een
gouden tiendollarstuk, geslagen in
'net jaar van diens geboorte.
Ernst regeert als hij doodzieke men
sen van hun kwaal verlost. Zo was er
een wanhopige man die aan kanker
leed en door een vriend naar het ver
blijf van de goeroe was gebracht. Op
een nacht droomde hij dat een man
met een blinkend mes zijn kamer be
trad en hem met as bestreek. Toen
hij de volgende morgen wakker
werd, zat er veel bloed op zijn la
kens, en had hij een groot, vers litte
ken. Maar de pijn was. weg en het ge
zwel ook.
Een soortgelijke behandeling onder
ging een andere man die aan "maag
kanker leed. Sai Baba opereerde
hem met gereedschap dat hem ken
nelijk uit het niets werd aangereikt.
De vrouw van de patiënt keek toe
terwijl de wonderdoener het gezwel
wegsneed en naar buiten bracht.
Daarna kneep hij met zijn handen
Je wond dicht, deed er heilige as op
ffl ging tevreden huiswaarts.
Met name Murphet rijgt in zijn boek
tientallen wonderen aaneen en ge
toost zich veel moeite man en paard
Je noemen. Het klapstuk van zijn re
is de geschiedenis van een vol-
nadat hij door artsen was
met vrouw en dochter
naar Puttaparthi kwam om daar ge
nezing te vinden. Hij raakte in coma,
waarna zijn vrouw zich wanhopig
hij Sai Baba vervoegde. „Alles komt
goed," antwoordde die. Maar de
man stierf. Twee dagen lang waak
ten moeder en dochter bij het dode
lichaam, vertrouwend dat Sai Baba
zijn woord gestand zou doen. Pas
ken het lichaam tekenen van ont
binding vertoonde, ging de vrouw
opnieuw naar Sai Baba. Hij kwam
en gebood de wenende vrouwen het
wrtrek te verlaten. Toen zij na enige
minuten weer binnen mochten, zat
Je man levend en glimlachend in de
kussens. „Zeg iets tegen je vrouw en
dochter, want je hebt ze lelijk laten
schrikken," zei Sai Baba.
Hislop vertelt een wonder van een
geheel andere orde. Hij was met vijf
®deren per auto op weg naar Ban-
galore, toen de chauffeur een fatale
■ohaalmanoeuvre pleegde. Een fron-
hle botsing was onvermijdelijk; het
gezelschap sloot de ogen en wachtte
°P de catastrofe. Maar die bleef uit,
daarna de reizigers nog net de ach-
I Wichten van de tegenligger zagen
J'ttdwijnen. Allen wisten aan wie
hun redding te danken was. Thuis
gekomen snelden zij dan ook naar
Sai Baba. Die riep al van verre: „Dat
"as op het nippertje hè. Niemand
top mijn hulp in, maar ik dacht, ik
fa' ze maar niet aan hun lot over la-
-SSisSë
n -si
-s -= -ar
vi =-
.ai s;
t; S
Is a s I
"5i6.sc
3 «o
SaJ!
Cneo <T!
<32if
3 CTb I
S-O) c
r3|
van Sai Baba
In de lotushouding wachten op Sai Baba tijdens de darshan, de ont
moeting die zich tweemaal per dag herhaalt. foto cas van houtert
Het zal een jaar of vijf ge
leden zijn dat ik aan ta
fel zat met een zaken
man uit India. Geslaagd,
rijk, man van de wereld.
Het gesprek ging over
Sai Baba, de wonderdoener van
Puttaparthi, die uit het niets voor
werpen tevoorschijn haalt en in een
handomdraai ernstig zieke mensen
geneest. Bij het laatste bedient hij
zich Van as, vibuthi, symbool van de
vernietiging van alle stof en begin
van een nieuw en beter leven.
Mijn tafelgenoot vertelde van een
goede vriend, volgeling van Sai Ba
ba, die placht te bidden bij een foto
van de heilige. „Terwijl hij daar zat
in zijn kamer, vierhonderd kilome
ter van Puttaparthi verwijderd, ver
scheen er op de foto een dun laagje
geneeskrachtige vibuthi. Dat heb ik
gezien met mijn eigen ogen."
Op dat moment nestelde zich diep in
mij het voornemen Sai Baba op te
zoeken, zodra de gelegenheid zich
voor zou doen.
Pal naast zijn geboortedorp Putta
parthi, 153 kilometer ten noorden
van Bangalore, heeft hij een tehuis
voor gelijkgezinden, een ashram ge
sticht. Hij gaf het de naam Prasanti
Nilayam, Plaats van Grote Vrede.
Doorgaans verblijven daar in karige
cellen tien- tot twintigduizend de
votees. Op hoogtijdagen loopt het
storm. Toen Sai Baba november vo
rig jaar 69 werd, waren in Putta
parthi een miljoen volgelingen op de
been. De zeventigste verjaardag van
de heilige wordt door de autoritei
ten met enige zorg tegemoet gezien.
Sai Baba's faam kon zo snel om zich
heen grijpen dankzij de goede dien
sten van een aantal schrijvers die
zijn grote daden via stormachtige
verkoopcijfers wereldkundig maak
ten. Minstens tien boeken zijn in het
Nederlands vertaald. De bekendste
zijn de getuigenissen van de Ameri
kaanse geleerde dr. John S. Hislop,
de Australische natuurwetenschap
per Howard Murphet, en de Neder
lander Wim G. van Dijk. In Japan
verscheen onlangs een nieuw stan
daardwerk van de populaire schrij
ver David Aoyama. Al weken domi
neert het de bestsellerslijst. Ook Ja
panners weten nu de weg naar Put
taparthi in groten getale te vinden.
Wie bij Sai Baba op bezoek
wil, moet vroeg uit de ve
ren. Om half vijf loopt in
Madras mijn reiswekker
af. Een half uur later zit ik gepakt
en gezakt in een taxi op weg naar
het station. De miljoenenstad slaapt
nog. In het licht van de koplampen
doemen duistere figuren op: rond
dolende daklozen, in vuilnishopen
graaiende bedelaars, vroege fietsers,
een enkele (onverlichte) riksja en
natuurlijk de onvermijdelijke koei
en.
Om kwart over vijf stap ik uit in de
poel van ellende die in Madras Sta
tionsplein heet. Modder, drek en een
onbedaarlijke stank die maag en
darmen in opstand brengt. Binnen
in de kolossale stationshal liggen de
daders, de daklozen van Madras die
tevreden met hun droge plaats op de
barre grond de slaap des onschulds
genieten. Dwars door de schelle mu
ziek heen. Ik zoek en vind de trein
naar Bangalore en vervolgens ook
mijn naam op een lijst naast coupé
deur. Casvanoutert. Een hele op
luchting.
De treinreis (van zes tot twaalf) is
vooral memorabel vanwege de air
conditioning. Het is ijskoud in de
trein. Uit mijn koffer duik ik een
wollen trui op en vervolgens een re
genjas. En als dat nog niet genoeg
blijkt, stop ik een krant onder mijn
trui. Als een vroege schaatser trot
seer ik de elementen. En buiten
glijdt een tropisch landschap voor
bij...
In Bangalore charter ik een auto met
chauffeur. Vijf uur lang voert hij
mij, over steeds slechter wordende
wegen, eerst langs rijstvelden, wijn
gaarden!!) eft katoenplantages, ver
volgens door een droog en steenach
tig landschap vol grillige rotsforma
ties. Het eerste wonder aanschouw
ik twaalf kilometer voor Putta
parthi.
Temidden van de verlatenheid is
daar plotseling een sierlijke koepel
in zachte kleuren. Het is de bekro
ning van Sai Baba's eigen zieken
huis, gespecialiseerd in open hart
operaties en bemand met de bgste
hartchirurgen uit India. Het gebouw
is ontworpen door een'84-jarige ar
chitect en heeft de uitstraling van
een Maharadja-paleis. Een Ameri
kaan, in het gelukkige bezit van een
hamburgerketen, heeft er de nodige
miljoenen voor opgehoest. Hij zegt
dat hij aan Sai Baba zijn (nieuwe)
leven te danken heeft.
Het ziekenhuis, met een eigen vlieg
veld waarop Boeings kunnen lan
den, oogst behalve bewondering ook
kritiek. Moest Sai Baba zijn geld nu
echt in dit prestige-project steken?
Waarop doorgaans geantwoord
wordt dat de Trust die Sai Baba's
fondsen beheert, inmiddels zeven
honderd achtergebleven dorpen
heeft geadopteerd en van onderwijs,
waterleiding en armenzorg voor
zien. Het ziekenhuis is, zegt men,
een teken van geloof en hoop in een
gebied dat tot voor kort geen enkel
uitzicht had. Puttaparthi, nu een le
vendig stadje vol negotie, was een
nauwelijks bereikbaar gehucht,
toen Sai Baba er op 23 november
1926 geboren werd. Rond die tijd
speelden zich in zijn ouderlijk huis
merkwaardige zaken af. Een citer
maakte muziek zonder dat er een
mensenhand aan te pas kwam. En
uit het bedje van de boreling verhief
zich een cobra (symbool van Shiva,
de God van alle leven) zonder ie
mand kwaad te doen.
Sai Baba, toen nog Sathya Raju,
groeide op als een voorbeeldig jon
getje. Bij zijn vriendjes maakte hij
goede sier met zijn vermogen uit het
niets suikergoed en andere versna
peringen te produceren. Daarmee
beloonde hij hun inzet bij het opzeg
gen van heilige teksten. Het zou zijn
'handelsmerk' blijven, al werd het
assortiment verbeterd en uitgebreid.
Tot op de dag van vandaag beloont
hij zijn volgelingen met snoep, sie
raden en edelstenen. Hij is gul met
zijn eigen beeltenis, gegraveerd in
ringen en medaillons. De Ameri
kaan Hislop mocht van hem een cru
cifix ontvangen met het beeld van
de stervende Christus. 'De meest in
drukwekkende sculptuur die ooit
van Christus gemaakt is,' noteer t hij
in zijn boek.
Toen Sai Baba veertien was, raakte
hij bewusteloos, ogenschijnlijk na
een beet van een schorpioen. Toen
hij bijkwam was hij een ander mens,
begon onderricht te geven en citeer
de nooit gehoorde teksten uit de oer
oude Veda-boeken. Hij noemde zich
Sai Baba, naar een acht jaar voor
zijn geboorte gestorven heilige uit
Shirdi, wiens reïncarnatie hij zei te
zijn. Sceptici in zijn omgeving
bracht hij tot zwijgen door een
schaal bloemblaadjes in de lucht te
werpen. Toen de blaadjes op de
grond dwarrelden, vormden zij de
naam Sai Baba.
In Puttaparthi aangekomen, baan ik
mij een weg door de commercie en
ga onder een soort triomfboog door.
Binnen heersen stilte, rust, orde en
netheid. De eerste kennismaking
valt evenwel niet mee, want die
wordt beheerst door een bureaucra
tie van het kaliber dat in staat is de
vermoeide reiziger tot wanhoop te
brengen. In 'het wit geklede regel
aars wijzen mij bars naar loketten,
waarachter grijze gezichten en
hoornen brillen prijken. Nee, geen
bagage, eerst inschrijven. Nee, niet
door deze, maar door die deur. Nee,
niet aan dit loket (gereserveerd voor
vrouwen), maar aan dat daar.
Vragen, formulieren, stempels,
betalen. Zo kom ik aan een
toegangskaart en een kamer:
wijk West, blok 3, etage 4,
kamer 7. Vier mannen en een jongen
werpen zich spontaan op als gids en
loodsen mij naar een betonnen
woonoord aan een plantsoentje. Een
hol klinkend trappenhuis, een deur
met een stevig hangslot en dan een
kale kamer van drie bij drie meter,
met een raampje, een ijzeren brits
met drie pot?n en een loszittende
wasbak. Geen water. Aan het pla
fond een dun peertje dat nauwelijks
licht verspreidt. Ietwat onthutst
kijk ik om me heen. Het vijftal is er
ook nog: een jongen begint met vlijt
de (vieze) vloer te vegen. Plotseling
geïrriteerd zet ik ze in één beweging
buiten en sluit de deur. Zo ben ik in
getreden...
De Plaats van de Grote Vrede is
geen Center Pare. Veel ingezetenen
dfagen de sporen van vermoeidheid,
gebrek aan comfort, veel te korte
nachten, veel te lange sessies, sobere
maaltijden en...heimwee. Maar hun
gesprekken gloeien van liefde voor
de Goeroe. Door hem worden zij op
de been gehouden. Een Slowaaks
meisje heeft lang voor haar eerste
buitenlandse reis gespaard en kwam
via Praag, Triest en Rome naar India
gevlogen. „Om Sai Baba te zien. Ik
heb alles gevonden wat ik nodig heb
en ben nu helemaal gelukkig." Een
student uit Berlijn: „Het is fantas
tisch dat ik dit mee mag maken. Je
kijkt naar Sai Baba en voelt de ener
gie binnenstromen. De wereld zal
veranderen nu zijn invloed groter
wordt. Wonderen? Die interesseren
me niet. Spielerei! Dat stadium heb
ik al lang achter de rug. Het gaat om
iets dat veel sterker is. Kijk in de
ogen van Sai Baba, en je weet het."
Een jongeman uit Brussel is voor de
vijfde keer in Puttaparthi en heeft
het gevoel dat hij zijn goeroe nu echt
heel dicht genaderd is. „Het is een
lange, moeilijke weg geweest," zegt
hij, „maar ik heb hem in grote
vreugde afgelegd. Want Sai Baba
Sai Baba: een oranje poppetje met een aureool van weelderig haar.
geeft alles wat je nodig hebt." Aan
zijn hand schittert de ring die hij
onlangs tijdens een audiëntie mocht
ontvangen. Ik bekijk het sieraad en
kan de gedachte aan een bazaar niet
onderdrukken. Een Nederlander
vertelt later dat een van zijn vrien
den een soortgelijke ring in Amster
dam liet taxeren. Hij bleek, zegt hij,
toch mooi anderhalve ton waard te
zijn.
Een dissident geluid komt van
een Rotterdamse die vaststelt
dat veel devotees lijden onder
de barre leefomstandigheden
in de ashram en als het ware zijn te
ruggeworpen op hun hoop en ver
wachting ten aanzien van Sai Baba.
Zelf slaagt ze er niet in Sai Baba, die
haar wel geïmponeerd heeft, een
zinvolle plaats in haar leven te ge
ven. „Hij weet dat natuurlijk en
heeft mij al een paar keer stevig op
mijn plaats gezet. Ik heb daar vrede
mee. Ik denk dat ik ook wel zonder
hem kan leven..."
Maar de echte kritiek komt van bui
ten de ashram. In de intellectuele
kringen van India is een beweging
gaande die het tijd vindt het land te
•bevrijden uit de middeleeuwse sfeer
van wonderen en bijgeloof. Zij ziet
Sai Baba als een vingervlugge ma
giër met een exorbitante behoefte
aan macht en erkenning. Er is, zegt
men, een videoband.in omloop die
heel duidelijk aantoont dat de 'heili
ge' zich van goedkope trucs bedient.
Die band is overigens nog niet aan
de 'domme massa' getoond kunnen
worden, zodat ook aan dit adres eni
ge scepsis geboden blijft.
De Nederlandse psycholoog Piet
Vroon schaarde zich na een verblijf
in de ashram zonder aarzelen in de
gelederen der ongelovigen. Hij had
zijn verrekijker meegebracht en zijn
ogen goed de kost gegeven. Ook
voerde hij gesprekken met uit de
school klappende personeelsleden.
Op grond van dit alles schetste hij
Sai Baba als 'een geweldige nareist,
goochelaar en handige zakenman.
Hij heeft een systeem van leugen en
bedrog tot stand gebracht en houdt
dat in stand met behulp van sociale
controle, gebaseerd op het kasten
systeem. De vele mensen die op een
of andere manier de kost aan hem
verdienen, doen hun werk op basis
van een zwijgende samenzwering.'
Tijd voor een bezoek aan de dars
han, de zich tweemaal daags vol
trekkende ontmoeting van Sai Baba
met zijn volgelingen. Ik zet, zoals
duizenden anderen, mijn schoenen
onder een boom en wandel door een
van de vele elektronisch beveiligde
poorten een hal binnen, zo groot als
een flink dorpsplein. De veiligheids
maatregelen zijn opgevoerd sinds
vier ontspoorde devotees zich tij
dens een audiëntie met messen en
bijlen op Sai Baba wierpen, tenein
de hem naar de andere wereld te
helpen. Twee van zijn gezellen wier
pen zich met blote handen op de
aanvallers en vonden de dood.
Waarna de toegesnelde politie de
vier snoodaards aan flarden schoot.
Een van de tientallen ordebewakers
wijst mij de plek waar ik de komen
de twee uur in een soort lotushou
ding zitten zal. Tijd te over om om
mij heen te kijken. De hal is onlangs
overdekt en doet mij met zijn sui
kerzoete, weelderige versieringen
sterk aan de Efteling denken. Een in
rose en lichtblauw opgetrokken
wand scheidt ons van de audiëntie
zaal, waarin het zilver van een troon
glinstert.
De devotees om mij heen die zwij
gend en in eerbiedige afwachting
neerzitten, komen uit alle wereldde
len. Dat is te zien aan de halsdoeken
en linten die zij dragen. Uiteraard
zit ik bij de mannen, die in het wit
gekleed zijn; de vrouwen, zonder
uitzondering in lange, kleurige ge
waden met alles verhullende doeken
en shawls, zitten aan de andere
kant.
I LEES VERDER OP WEEKEND - E2
I ZIE WEEKEND 2
I ZIE WEEKEND 3
I ZIE WEEKEND 4
