Verslaafd aan de literatuur
Umberto Eco weer duizelingwekkend
[Diti
BOEKENLEGGER
KINDERBOEKEN
Museum van het Boek krijgt
3000 buitenlandse boeken
Tilburgse stichting houd
avond voor literair talen
Story International
werkt aan nieuwe opzet
Twaalf versjes vol
met nonsenswoorden
DE STEM
BOEKEN
Extra verrassing
in nieuwe Dibdin
Novelle en roman van Dirk van Weelden
VRIJDAG 6 JANUARI 1995 D
Als een drugskoerier verborgen
pakketten heroïne op een verla
ten eiland wil ophalen, wordt hij
geconfronteerd met een wande
lend lijk. Bij terugkeer in de
bewoonde wereld slaat hij war
taal uit. Een gravin krijgt 's
nachts bezoek van een skelet
achtige verschijning 'die zijn
lange knokige arm naar haar
uitstrekt en op haar wijst.'
Met deze spookachtige taferelen
begint de nieuwe thriller De do
de lagune van Michael Dibdin,
inmiddels het vierde avontuur
met politie-commissaris Aurelio
Zen in de hoofdrol.
In deze thriller keert Zen terug
naar Venetië, de geboortestad
die hij noodgedwongen moest
verlaten. Hij gaat op zoek naar
een verdwenen zakenman, maar
beseft pas later dat hij verstrikt
is geraakt in een complot tegen
een Serviër uit Sarajevo die ver
antwoordelijk is voor een aantal
van de grootste wreedheden die
tijdens de oorlog zijn begaan.
Het is een typische Dibdin-wen-
ding: altijd weer ontwerpt hij
een Italiaans labyrint van mis
daad waarin de ogenschijnlijk
goeden even corrupt zijn. Of het
nu om personen in de Heilige
Stad gaat Moord in het
Vaticaanof om gewaardeerde
grootindustriëlen (De
rattenkoning), het lijkt erop dat
iedereen lid is van een geheim
genootschap.
Geheim is de Venetiaanse af
scheidingsbeweging niet. Het
doel van de Nieuwe Venetiaanse
Republiek is om zelfstandig te
worden en de toeristen te laten
betalen voor hun bezoek aan de
stad. De Venetiaanse cultuur
moet weer in ere worden her
steld, anders zal er zoiets ont
staan als Venetiëland, een doch
teronderneming in handen van
Disney, met acteurs die zich ver
kleden als de Doge en de Raad
van Tien en waar de catering
door McDonald's wordt ver
zorgd. Dit verschrikkelijke voor
uitzicht is voor veel Venetianen
de reden om de afscheidingsbe
weging te steunen. Wat alleen
Aurelio Zen ontdekt, is dat de
partij door en door corrupt is.
De plot van De dode lagune is
als vanouds intelligent in elkaar
gezet. Volgens goed gebruik
wordt de wat slome Zen door
iedereen tegengewerkt en ook
deze keer krijgt hij het niet voor
elkaar de maffiosi te verslaan.
Aan het einde van thriller keert
Michael Dibdin: opnieuw een
Italiaans labyrint van mis
daad. foto chris van houts
Zen terug naar zijn moeder in
Rome en naar zijn vriendin Ta-
nia die bij haar is ingetrokken.
Dibdin is niet de eerste thriller
schrijver die het wankele liefde
sleven van zijn hoofdpersoon in
verschillende boeken laat ont
wikkelen. Zag het er in Moord in
het Vaticaan nog naar uit dat
zijn relatie met Tania duurzaam
zou worden, door de gebeurte
nissen in zijn geboortestad gaat
het mis. 'Je bent een gevoelloze
klootzak, Aurelio,' zei Tania op
matte toon. 'God mag weten
waarom ik me ooit met je heb
ingelaten.'
Een extra verrassing heeft Dib
din aan het einde van de thriller
toegevoegd: de overleden vader
van Zen blijkt enkele jaren gele
den in Venetië te zijn opgedoken.
'Hij heeft me op het graf van
mijn moeder laten zweren dat ik
er tegen jou nooit iets over zou
zeggen. En dat zou ik ook niet
gedaan hebben, als ik je niet was
tegengekomen...,' krijgt Zen van
een oude bekende te horen. Deze
verhaallijnen met de persoonlij
ke geschiedenis van Aurelio Zen
krijgt de lezer er gratis bij. Het
is een extra reden om alle thril
lers van Dibdin te lezen.
Michael Dibdin - De dode lagu
ne, uitgeverij Atlas, prijs 39,90.
Den Haag (anp) - Het Museum van het Boek in Den Haag heeft een
collectie van drieduizend buitenlandse boekbanden in bezit gekregen
door een schenking van de Amsterdamse verzamelaar A.S.A Struik,
oud-directeur van Samsom-uitgeverij, aan de Staat.
Directeur dr. Ton Brandenbarg van het sinds 1 januari verzelfstan
digde museum beschouwt de schenking als een waardevolle aanvul
ling op zijn collectie van vooral Nederlandse industrieel vervaardig
de boekbanden.
De geschonken verzameling is bijna 200.000 gulden waard, aldus
Brandenbarg. Maar het zou ons door reiskosten en de tijd die we erin
hadden moeten steken een veelvoud van dat bedrag hebben gekost
als we zelf zo'n verzameling bijeen hadden moeten zoeken, zo voegt
hij eraan toe.
De vroegste boeken, die bijzonder zijn door hun ontwerp, uitvoering
of onderwerp, dateren van eind 19e eeuw. Zij komen voornamelijk
uit Engeland en Duitsland, maar er zijn ook voorbeelden uit landen
als Frankrijk, Italië en Spanje bij.
Door Johan Diepstraten
Er is een generatie jonge schrijvers (Atte
Jongstra, Dirk van Weelden, Huub Beurs-
kens) opgestaan die geheel haar eigen weg
gaat. Verkoopcijfers zijn niet van belang,
publieke waardering al evenmin. Het uit
gangspunt is duidelijk. In hun romans is er
geen sprake van een doorzichtige, begrij
pelijke wereld. 'Het leven en het bewust
zijn, daar zit nooit zo'n duidelijke lijn in,
of beter: dat kan elk moment alle kanten
uitschieten,' zei Dirk van Weelden onlangs.
Wie zijn boeken met Martin Bril
- Arbeidsvitaminen (1987), Piano en Gitaar
(1990), Terugwerkende kracht (1991) - en
zijn soloromans Tegenwoordigheid van
geest,(1989) en Mobilhome (1991) op hun
waarde wil schatten, zal zich zeer flexibel
moeten opstellen. De lezer moet meegaan
in zijn gedachtenstromen waarin de logica
lijkt te ontbreken. Het doel van deze vorm
van literatuur is om duidelijkheid te creë
ren over 'het zijn in de wereld'. Niet door
het vertellen van verhalen, maar door
filosofische bespiegelingen.
Brieven
De nieuwe soloroman Oase van Dirk van
Weelden past precies in deze traditie. Het
boek bestaat uit 26 brieven van hoofdper
soon Yorick Oorman aan zijn nog ongebo
ren zoon. Bij elkaar zijn de geschriften 'een
gebruiksaanwijzing van de toestand waar
in je terechtkomt zodra je lichaam het
moederschip verlaat.' Zo'n handleiding vol
verklaringen, tips en overlevingstechnie
ken om het menselijk bestaan te trotseren,
is hard nodig. Want leven is, als ik Van
Weelden goed heb begrepen, hard werken
en geen pretje als je het niet slim aanpakt.
De ouders kunnen in ieder geval niet
bogen op een succesvol maatschappelijk
bestaan. Oorman ziet zichzelf als een rand
figuur, een kantlijnvirtuoos en een afvalar-
tiest. Moeder Katherina schijnt te hebben
vertoefd in het krakersmilieu en leunde op
mensen die tot over hun oren waren ver
wikkeld in snel zwart geld, gokken en
heroïne. 'Jongen, je moeder is iemand die
haar leven kan afbranden en het donker in
lopen.'
De handleiding om het menselijk bestaan
aan te kunnen blijft beperkt tot een gering
aantal aanwijzigingen. Zelfs voor de op
rukkende digitale wereld hoeft de ongebo
ren zoon niet bang te zijn. 'Naarmate de
elektronische communicatie in omvang
toeneemt, nemen ook de ruis, de geheimen,
de misdaad, de schoonheid, de onoverzich
telijkheid toe.' Als er maar genoeg ruis is,
zo lijkt Van Weelden te betogen, zijn er tal
van mogelijkheden om te overleven.
Het is een merkwaardige filosofische ge
dachte waar Van Weelden vele pagina's
voor inruimt. Zijn hoofdpersoon moest
eerst enkele dagen in de verzengende hitte
verblijven om in te zien dat de digitale
toekomst op de woestijn lijkt. 'De honder
den interactieve kanalen, de wildgroei aan
massamedia, al die schermen waarop je
dagelijkse leven zich afspeelt, het is als het
verzengende zonlicht dat je ombrengt als
je je niet aanpast of beschermt.' En wat
heeft de ongeboren zoon nodig om zo'n
dictatuur geestelijk te overleven? Net als in
een woestijn: water en schaduw.
Vreemdeling
De een vlucht in de muziek, de ander in de
filosofie, of in religie, of in vriendschap
met dieren of in poëzie. Het doet er niet
toe. 'Alles wat je naar een gat, een kreukel,"
een beschadiging, een falen van de data'
kan leiden, is bruikbaar. Daar is water,
oftewel, wat het is om het niet te weten. Je
hoeft niet te weten wat het leven betekent
of wat voor zin het heeft. Als je maar een
Dirk van Weelden maakt literatuur met wel erg veel veel pretenties, maar enige
bewondering voor zijn aanpak is ook wel op zijn plaats. foto annemie stijns
vreemdeling bent tegenover de data.'
Het bewustzijn kan inderdaad alle kanten
uitschieten, zoals Van Weelden al zei.
Zeker omdat hoofdpersoon Yorick Oorman
verslaafd is aan 'alfanol', in de roman een
verslavend chemisch middel dat 'geen we
zenlijk onderdeel van de wereld toont,
maar de betovering'van het normale ver
breekt.' Het middel, dat natuurlijk niet
bestaat, 'geeft een roes die helder en onge
lovig maakt'. Daarmee bedoelt Van Weel
den waarschijnlijk dat Yorick verslaafd is
aan de kunst, of beter: aan de literatuur.
Daarom lijkt deze verzonnen Yorick Oor
man verdacht veel op de hoofdpersoon van
de novelle Antonius Servadac die twee
maanden geleden verscheen. Van Weelden
verzon een schrijver die onder verdachte
omstandigheden stierf en een onopgemerkt
debuut en een lijvige ongepubliceerde ro
man naliet.
Servadac is zo geobsedeerd door zijn
schrijverschap dat het gewone leven ervoor
moet wijken. Zijn vrienden worden speel
bal in dienst van het onvergetelijke mees
terwerk. 'Een schrijver kan niets scheppen,
hooguit een poppentheater van papier, nee,
werkelijk maken kan hij niet, alleen heel
spannend, amusant, ontroerend iets kapot
maken. De beste vertelling is de volledige
sloop van zijn onderwerp.' Vanuit die
levensfilosofie speelt hij zij vrienden tegen
elkaar uit en maakt ze kapot voor een
roman.
In het Schiller Crest Hotel kwam er een
einde aan het leven van de onbekend
gebleven Servadac door het exploderen
van een pistool dat hij schoonmaakte. Een
half uur eerder vierde op dezelfde plaats
Van Weelden de publikatie van zijn debuut
Arbeidsvitaminen. Het verband ligt voor
de hand: alles wat van Weelden schreef
voordat hij debuteerde, staat nu op naam
van dat vroeg gestorven talent.
Handleiding
Een interessante biografie? Natuurlijk
niet, hooguit als parodie, omdat de onder
zoeker volgens de platgetreden paden het
leven in kaart probeert te brengen. Eerst
de tamelijk ongebruikelijke levensomstan
digheden van de ouders, dan de malle
liefdesrelatie met de vriendin van Serva
dac en vervolgens het absurde einde. Maar
ook al lijkt de novelle een tussendoortje,
het is geschikt als handleiding om het
werk van Van Weelden te doorgronden,
dat op zijn beurt weer bestaat uit een
handleiding om het menselijk bestaan te
begrijpen. V
Van Weelden maakt literatuur met wel erg
veel veel pretenties, maar enige bewonde
ring voor zijn eigenzinnige aanpak en
opmerkelijke ideeën is ook wel op zijn
plaats.
Dirk van Weelden - Oase, uitgeverij De
Bezige Bij, prijs 34,50
Dirk van Weelden - Antonius Servadac,
uitgeverij De Bezige Bij, prijs 17,50.
Door Henk van Weert
Van geleerde tot een van Euro
pa's hoogst gewaardeerde au
teurs: in nauwelijks tien jaar tijd
heeft de Italiaan Umberto Eco
zich bij een groot lezerspubliek
een enorme reputatie verworven.
In 1984 debuteerde hij met De
naam van de roos, een fascine
rend, maar zo ingewikkeld
bouwsel, dat er een naschrift op
volgde. Ook zijn volgende boek
De Slinger van Foucault was
niet echt een driestuiversroman-
netje.
Sinds gisteren ligt in de boek
handel opnieuw een pil van for
maat, in duizendtallen, te wach
ten op lezers die nog een keer
met Eco op avontuur willen. Ook
deze keer zullen die lezers hun
hersens moeten meenemen, want
ook Het eiland van de vorige dag
biedt Ecoiaans prikkelende,
maar zware kost.
Het eiland van de vorige dag
speelt zich, net als De naam van
de roos, in het verleden af. Koos
Eco eerder voor de detective-
vorm als staketsel voor zijn
werk, deze keer heeft hij zijn
boek het aanzien van een avon
turenroman gegeven.
Het eiland van de vorige dag
lijkt op de avonturenroman, zo
als die in de 19e-eeuwse roman
tiek geschreven werd. Er is een
verteller, die nagelaten geschrif
ten van een avonturier vindt,
aan de hand waarvan hij een
merkwaardige geschiedenis re
construeert. Zo ontstaat een
mysterieuze, historische zee-ro
man, die in flarden tot ons ge
bracht wordt.
Verlaten
Het verhaal speelt zich af in de
17e eeuw. De centrale figuur in
Het eiland van de vorige dag is
de Italiaanse edelman Roberto
de la Grive, een schrandere,
maar ook wat naïeve jongeling,
met grote belangstelling voor de
natuurwetenschappelijke nieuw
tjes van zijn tijd.
Het boek opent met zijn ongeluk.
Roberto vaart mee op de Amaril-
li, slaat tijdens een storm over
boord, en spoelt aan bij de Dap
hne, een schip dat voor anker
ligt bij een eiland. Hij hijst zich
aan boord en concludeert dat hij
zich op een verlaten schip be
vindt.
Dat is een misvatting. Het schip
heeft een vreemde lading. In het
ruim ontdekt Roberto een verza
meling uurwerken, een complete
volière, allerlei gewassen en die
ren. Roberto stuit ook op een
lotgenoot, de vreemde pater
Caspar Wanderdrossel, een con
servatieve geleerde, die onder
zoek doet naar meridianen. Met
behulp van zulke, toen nog on
bekende, lengtecirkels wordt het
voor scheepskapiteins eenvoudig
om hun koers te bepalen. Die
kennis verschaft zeevarenden
macht over de wereldzeeën en
dus rijkdom.
Roberto de la Grive speelde ook
een rol in die speurtocht. Door
middel van flash backs geeft
Umberto Eco een verleden aan
Roberto. De Italiaanse edelman
is door de Franse kardinaal Ma-
zarin op spionage-missie ge
stuurd. Aan boord van de Ama-
rilli moet hij nagaan hoever de
merkwaardige doctor Byrd is
met zijn onderzoek naar meridi
anen. Roberto ontdekt zo bizarre
praktijken.
Later, aan boord van de Daphne,
trekken Roberto en pater Caspar
hun conclusies. Ze raken ervan
overtuigd dat het schip precies
aan de rand van een lengtecirkel
ligt. Het eiland bevindt zich
daardoor in een andere tijdzone,
is hun gevolgtrekking: het is het
eiland van de vorige dag. Ze
willen naar het eiland toe. Dat
lukt niet omdat ze geen sloep
hebben en ook niet kunnen
zwemmen. Of steekt de weten
schap hen de helpende hand toe?
Vermaken en leren
Het eiland van de vorige dag is
uiteraard veel meer dan een
avonturenroman. Het boek puilt
uit van de filosofische beschou
wingen en verhandelingen over
natuurwetenschappelijke onder
werpen. De rol van atomen in de
wereld, de kunst van het vein
zen, de wijze waarop stenen den
ken: het zijn maar enkele van de
beschouwingen, die Umberto
Eco in Roberto's verhaal ge-
vlecht heeft.
Zo moet een roman ook zijn, laat
Eco een tweede wijze geestelijke,
Saint Sevin, in het verhaal zeg
gen. „De taak van de Roman is
tegelijkertijd te vermaken en te
leren." Eco wijdt een heel hoofd
stuk aan de oorsprong van de
roman. De roman is de Tijflijke
broeder van de Historie' beweert
hij, en met dit boek voegt Eco
opnieuw de daad bij het woord.
„De Romankunst opent de deur
naar het Absurde."
Het eiland van de vorige dag is
qua keus van personages te ver
gelijken met De naam van de
roos. Ook in deze roman stapt
een jongeling rond aan de hand
van wijze religieuze meesters. In
De naam van de roos liet de
jonge Adson van Melk zich gid
sen door de geleerde francisca
ner monnik William van Basker
ville, in Het eiland van de vorige
dag heeft Roberto zelfs twee wij
ze companen, zijn scheepsgezel
pater Caspar en, in een eerdere
fase van het verhaal, Saint-Se-
vin.
Meertrapsraket
In de vertelvorm zit een meer
trapsraket. Eco introduceert zijn
ik-verteller, die de auteur van
Roberto's levensverhaal is en
Roberto op zijn beurt ontwikkelt
in zijn hoofd een fascinerend
alter-ego, om wie hij zijn eigen
roman weeft.
Ferrante is de naam van zijn,
niet bestaande, broer. Hij is de
verdorvenheid zelve en vormt zo
het tegenbeeld van Roberto's ge
liefde Lilia, de Dame aan wie
Roberto zijn nagelaten geschrif
ten gericht heeft. Roberto's fan
tasie gaat met Ferrante aan de
haal. Hij laat zijn geliefde in de
handen van zijn alter ego vallen
en scherpt zo zijn jaloezie om
zijn liefde in stand te houden.
Het eiland van de vorige dag is
opnieuw een duizelingwekkend
boek van een meesterlijk schrij
ver, die een enorme eruditie
paart aan een groot schrijftalent.
Lang niet alles is te volgen voor
lezers die op natuurwetenschap
pelijk gebied leken zijn. Dat was
in andere boeken van Eco ook
zo. Zijn romans lijken op stevige
wintertruien: je hoeft niet het
hele ingewikkelde breipatroon te
kunnen doorgronden om er be
haaglijke warmte aan te kunnen
ontlenen.
Umberto Eco is een kathedralen-
Umberto Eco is een kathedralenbouwer.
foto anp
bouwer. Zijn kathedralen reiken
hoog, er zitten allerlei duistere
hoeken en nissen in, maar ook
heldere kapellen, fascinerend
verhalende portalen, ondoor
grondelijk dikke muren en prik
kelende pinakels.
Kathedralen blijven eeuwen
staan.
Umberto Eco - Het eiland van de
vorige dag, uitgeverij Bert Bak
ker, Prijs 65 (geb.) en 45
(paperback). Gedurende januari
met kortingsbon uit voorpublika-
tie 39,90.
Tilburg - De Tilburgse literaire
stichting J.H. Leopold houdt in
april voor de achtste keer een
literaire talentenavond in sa
menwerking met de Eindhovense
literaire organisatie, uitgeverij
Opwenteling, Literair Land
schap Eindhoven en en de Til
burgse culturele Stichting Terra
Nova.
Datum en plaats van de literaire
avond staan nog niet exact vast.
Wel de inzendingsdatum: voor
15 februari moeten inzendingen
binnen zijn bij Stichting J.H.
Leopold, Postbus 3060, 5003 DB
Tilburg.
In het verleden leverde een op
roep voor de talentenavond van
de Stichting Leopold steevast
zo'n honderd inzendingen op. De
grootste talenten krijgen eenu>
nodiging om hun inzending
dens de avond in april voor
dragen. Volgens de Leopold-i.
ditie worden de beste inzend,
gen gebundeld en uitgegeven
een zogenaamd Cafécahier.
Aspirant-auteurs moeten inz»
den in enkelvoud en onder v
melding van naam en adres,
bijdrage mag niet langer
dan zes getypte bladzijd;
(maximaal tien gedichten, rj
halen maximaal 3000 woordt
en de inzender mag niet
in het literaire circuit 1
gepubliceerd. Iedere inzender
volkomen vrij in de keuze i-
het onderwerp; proza, poëzie
andere 'literariteiten' zijn
kom.
Rotterdam (anp) - Het prozafes-
tival Story International wordt
van 18 tot en met 21 januari
waarschijnlijk voor het laatst op
de gebruikelijke wijze in het
Rotterdams Bibliotheektheater
gehouden. De organisatie werkt
samen met het Filmtheater Lan-
taren/'t Venster aan een nieuwe
opzet.
Bij het festival nieuwe stijl zou
den verbindingen worden gelegd
met andere disciplines, met na
me film en toneel. Veel verhalen
zijn immers voor film of toneel
bewerkt. De bedoeling is het
eerste nieuwe Story-festival in
oktober te laten plaatshebben,
aldus directeur Martin Mooij.
Dat zal worden toegespitst op
een bepaald taalgebied, waar
schijnlijk Latijns Amerika.
Mooij hoopt dat het festival in
de nieuwe opzet op een blijvende
subsidie kan gaan rekenen. Tot
nu toe heeft Story International
elke jaar opnieuw voor subsidie
moeten aankloppen bij met na
me de gemeente Rotterdam en
het ministerie van wvc.
Latijns Amerika is afwezig tij
dens de vijfde editie van Sta
International over ruim tn
weken. De achttien auteurs
op het festival voorlezen j
afkomstig uit Midden- en 0#
Europa, Nederland, België
Canada. Omdat het vijftig j
geleden is dat Nederland - ond
meer door Canadezen - is bevn
wordt op 20 januari een Canai
se avond gehouden. Daar treii
Barbara Gowdy, Gabrielle
lin en Mordecai Richler, even;
de Nederlander Rudi van
zig op.
De andere schrijvers die aanl
festival meedoen zijn de
Ivan Klima, de Pool Amfc
Szczypiorski, de Russen Vlad
mir Sorokin en Marina Palej,
Kroatische Dubravka Ugre
de Oostenrijkse Ulrike I
de Belgen Geert van Istendaef
Monika van Paemel en de K
derlanders Remco Campert,J;
Mulder, Gerrit Krol, Mare
Möring, Connie Palmen en Ji
Siebelink. Campert en M
brengen op de slotavond
programma Nieuwe Herinnen:
gen.
Door Muriel Boll
Voor het spiksplinternieuwe jaar
maakten Lidy Peters en Marijke
Brugmans een heel aardig boek,
Hizzel hazzel hazelaar, alle
maanden van het jaar. Voor de
twaalf versjes rommelde Peters
nonsensewoorden en woorden
die bij de betreffende maand
passen door elkaar en maakte
daar een dansend versje van.
Bij januari staat er bijvoorbeeld:
Rombom bombarie/daar komt
januari/met sterretjes en fluiten/
en rinkelende ruiten... Nog
mooier vind ik november: Hizzel
hazzel hazelaar/wie kraaiewaait
en sombert daar/'t is november
zonder franje/brengt een kistje
met kastanje, hizzel hazzel haze
laar/is je lampion al klaar?/zet
hem in de heksenkring/novem
ber springt er middenin/vliegen-
zam en vuurpompoen/nooit
meeer doen.
Peters' teksten doen denken aan
de liedjes van Iene Biemans, ze
hebben iets sprookjesachtigs en
de illustraties van Marijke Brug
mans drukken diezelfde sfeer
uit. Haar zwierige lijntjes herin
neren aan het werk van Harriet
van Reek en Geerten ten Bosch.
Het zijn potloodtekeningen in
pastel, waarop ze realistische
onderwerpen heel verrassend
combineert.
Je ziet schaatsers op een vijver
naast een boom dat het interieur
van een muizehol en de bewo
ners laat zien; een varken dat
aan een boomtak schommelt,
kan rustig dezelfde afmetingen
hebben als het bruidspaar kip en
haan dat op een tak zit te knuf
felen, het gele oormerk van een
koe lijkt op de sterren in de
zomernacht.
De grote uitbundige tekeningen
links worden mooi in balans ge
houden door de strenge rang
schikking rechts. Daar staat de
tekst met een dun lijntje erom-
heeen en daaronder een klein
prentje met de oude naam van
.de maand, louwmaand, bloei
maand, enzovoorts. De mooie
bladspiegel levert een bevredi
gender resultaat op dan Een kus
je in een doos dat Peters en
Brugmans eerder samen maak
ten.
Gerda Muller maakte vier kar
tonnen peuterboekjes die samen
ook het jaar rond gaan. Ze
maakte voor elk seizoen een
boekje. Mullers werk is traditio
neler en minder verrassend dan
dat van Brugmans en daardoor
heel herkenbaar voor peuters.
De tekeningen roepen een idylli
sche wereld op van een hecht
gezin en verbondenheid met de
natuur. Daar horen geen televi
sietoestellen en duur speelgoed
bij, maar vogelhuisjes en sleet
in de winter, jonge dieren
eieren verven in de lente, li
buiten zitten met lampions
een lome zomernacht en spel
in een herfstbos. De prenten z
duidelijk met liefde en zorg gel
kend, in een wat naieve stijl.
De kleine Indiaan van Ire
Goede volgt ook, verkapt,
hele jaar. Kaspar en een ii
diaantje zo groot als een roet
borstje verzinnen voor elke dl
een speciale naam: de dag dat
eerste walnoot viel, de dag vi
de vliegende indiaan (die a
een boomblaadje als parachii
door de lucht zeilt) of de dagva
de sneeuwkrijger.
De prenten beslaan telkens tal
pagina's, soms is het een
afbeelding, soms zijn het er t®
of meer kleine. Goede schilde
met een fors penseel en gebrtii!
sprekende warme kleuren
geeft elk voorstelling een n»
sierrandje zodat er schilderijtji
ontstaan. Wat je ziet, is hl
afwisselend, de indiaan nas
sneeuwklokjes die even gr#
zijn, dan weer zie je Kaspar®
heel dichtbij met een piepklei
indiaan op zijn hand. Het is i
vrolijk onbezorgd verhaal i
veel aanknopingspunten biel
voor kleuters, want elke daj
beurt er immers wel iets bij
ders?
Op zoek naar de zomer
Nicolas van Pallandt past n®
in dit rijtje nieuwjaarsboeke:
Kalle de Trol belandt door ston
in een onbekend stuk bos. E
zaam en mismoedig loopt
verder en ontmoet de sniep,
onduidelijk diertje en later
muis. Met zijn drieën trekken r
het winterland in, op zoek
de zomer, ze hebben genoeg V
de kou. Als je goed kijkt, hebbe
de bomen gezichten en als p:
drie door de sneeuw ziet f'
ren, hoor je het bijna knisperen
Aardig is het wisselende
spectief dat Van Pallandt
bruikt. Met Kalle en de sw
kijk je van bovenaf in een
met vissen tussen de weersp
lende bomen of je zweeft o«
een besneeuwde lappendeken*
huisjes, boompjes en beest)!
Het is een sfeervol boek,
winterse tegenhanger van w
dernacht dat Van Pallandt
der maakte.
L. Peters en M. Brugmans: K
hazzel hazelaar, uitg. Gottmer, P"
24.90, vanaf 4 jaar.
G. Muller: Winter, Lente, ZoP
Herfst.uitg. Christofoor, P1
12.50 per deel, vanaf 2 jaar.
I. Goede: De kleine Indiaan, i®
Lemniscaat, prijs 22.50, vf
jaar- ,i
N. van Pallandt: Op zoek naar
zomer, uitg. Lemniscaat, p
22.50, vanaf 5 jaar.
Door Marjan Mes
Breda - Filmgekken zijn
bij, maar ook mensen t
uitsluitend belangstel!
voor filmapparatuur. Bi
tien jaar lang hebben ze
bezoldigd speelfilms
toond en kaartjes verkochl|
het Filmhuis Concordia
Breda. Enthousiast en zoni
morren namen ze voor lief
er maar vier mensen in
zaal zaten. Dat wilde voo
nog wel eens gebeuren in
vroege avondvoorstelling
er een 'moeilijke' film dra
de.
Voor de artistieke film moefj
immers wat over hebben en al
werd weer goed gemaakt w:
neer het zaaltje bijna vol zat,
een mooi en begrijpelijk filmvj
haal. In 1985 werd de voormi
ge bestuurskamer van de Verej
ging Concordia, op de bovenv
dieping van de oude schot
burg, officieel in gebruik gei|
men als Bredaas filmhuis. P
grammeuse Ini ten Zijthoff-Er
.heeft sinds die tijd samen,
werkt met bijna dertig vrijwi
gers in wisseldienst, die op
duur een hechte club vormc
met grote liefde voor het n|
dium.
Inmiddels is deze gedrevj
maar onbetaalde filmvrouw
mee gestopt en heeft de scep|
overgedragen aan Hetty Bi
man, afkomstig van Filmtheaj
Louis in Tilburg. Zij gaat
betaalde kracht Cinema Chai
in het nieuwe Chassé Theal
leiden. Twee comfortabele fill
zaaltjes waar al die speci:
films en programma's wori
vertoond die horen bij het 'alti
natieve circuit' en waar zo noc
ook kan worden geprolongeerd
Filmhuis Concordia wordt
zaterdagavond voorgoed ges!
ten, in afwachting van de O]
ning van Cinema Chassé, die
wel een half jaartje op zich
laten wachten. Met de in:
bruikneming van Cinema Cha:
komt er een eind aan een lan|
geschiedenis van schipperen
provisorische filmruimtes op
lerlei plaatsen in de stad.
huidige vrijwilligersbestai
blijft echter de kurk waarop oi
het nieuwe filmhuis zal drijve
want nog altijd is het geen vt
pot in de wereld van de 'altern
tieve film'.
Dat is ook een van zijn charm
volgens medewerkster Trix v.
Dooren (41), die net als ha
collega's overdag een baan hee
Vier jaar geleden meldde zij zi<
als vrijwilligster, 'uit liefde VO'
de film' en omdat zij het 'spai
nend' vond om ook de technif
van het projecteren onder
knie te krijgen. Verder bedie:
In De Beyerd brengt de Tsje
van geboorte Jiri Koldr (191
een omgekeerde hommage a,
het werk van Mondriaan,
uitvoerig bezongen in 1994, 1
Mondriaanjaar. Mondriaan,
canon van de kunstgeschiede!
van de twintigste eeuw en d
publiek bezit. Iedere Nederla
der heeft nu zo onderhand v
een beeld van dat werk, e
clichébeeld waarschijnlijk d
geen verdieping meer vraaj
Maar of dat zo betrouwbaar
Jiri Kolér stelt in ieder gev
die vraag aan de orde in zi
werk. Hij maakt collages m
reprodukties van Mondriaa
schilderijen, hij verknipt die
monteert die over de reprodu
tie van een andere heilige i
onze kunstgeschiedenis. Do
Mondriaan heen is bij voorbee
een werk van de Italiaan
woegrenaissancist Giotto
zien. Kolór beoefent een krii
sche akrobatiek met de betek
?>7S diewii aan kunst hechte
Wat wij denken dat een Mon
Haan is, is geen Mondriaan: ni
alleen omdat het om een repr
uktie gaat, maar ook omd
onze voorstelling ervan niet b
trouwbaar is. Vandaar de on
kenning in de titel van de te
toonstelling: Dit is geen Mon
Daan. Maar die ontkennii
Wordt weer ongedaan gemaa
door de diakritische haken
omheen. Is het dan ineens w
een Mondriaan Nee, maar wc
hcht is het beeld dat wij erv<
hebben aan herziening toe.
Wat Jiri Kolar met het we: