Optimisme over bestand Bosnië Russisch offensief lijkt vast te lopen Algerije doodt zestig moslim-extremisten Gonzalez sluit aftreden Spaans kabinet uit Ontslag Woolsey toont crisis CIA VN-commandant Rose denkt langdurige wapenstilstand te kunnen sluiten Mexico geeft opstandige Indiaanse boeren land 54 doden bij vliegramp in Oost-Turkije Koningin Elisabeth blust brand met fles spuitwater Egypte en Saudi-Arabië steunen houding Syrië DE STEM BUITENLAND Gaslekken zijn in Sarajevo nu grootste gevaar I BUITENLAND KORT VRIJDAG 30 DECEMBER 1994 A4 'Moskou (afp/dpa/rtr) - Er lijkt weinig schot te zitten in het Russische offensief in de afvallige republiek Tsjets jenië in de Kaukasus. De Russen kwamen gisteren nauwelijks een stap vooruit. Maar verovering van de hoofd stad Grozny blijft het doel van het bijna drie weken oude offen sief van het Russische leger te gen de strijders van president Doedajev. Dit heeft minister van Defensie Gratsjov gezegd. Doedajev heeft gisteren aan de Russische premier Tsjernomyr- din aangeboden, zonder voor waarden vooraf te gaan onder handelen over een vreedzame re geling van het conflict tusen Grozny en Moskou. Rusland lijkt zich hieraan vooralsnog niet te storen: „De aanval richting stad gaat door," aldus Gratsjov. Hij zei dat de Tsjetsjeense troe pen goed georganiseerd zijn en uit ervaren strijders bestaat. Voordat het Russische offensief december begon, had hij nog verklaard dat een regiment pa rachutisten toereikend zou zijn om Grozny in te nemen. Doedajev, een voormalig gene raal in de luchtmacht van de Sovjetunie, proclameerde in 1991 de onafhankelijkheid van Tsjetsjenië. Hij is nu bereid tot onderhandelingen zonder voor waarden vooraf met de premier van Rusland. Doedajev acht on derhandelingen met Moskou op elk niveau mogelijk. Tot dusver vond de Tsjetsjeense president de door Moskou voorgestelde de legatie onder leiding van vice- premier Nikolai Jegorov niet 'zwaar' genoeg. Tot en met gisteren zijn de Rus sische soldaten er niet in ge slaagd wezenlijke vorderingen te boeken in de richting van Groz ny, zo heeft de vice-president van Tsjetsjenië, Jandarbijev, ge zegd. Naar eigen zeggen gingen de Russische strijdkrachten er gis teren toe over, de Tsjetsjeense stellingen te bestoken met laser- en geleide raketten. Deze' preci- siewapens worden in eerste in stantie ingezet tegen artille riestellingen en tanks van de Tsjetsjenen. Op die manier zou het nagenoeg zijn uitgesloten dat er burgerslachtoffers vallen. De Russische minister van Bui tenlandse Zaken Kozyrev heeft het optreden van de strijdkrach ten opnieuw verdedigd. „We mo gen niet toestaan dat Rusland te gronde gaat. Om dat te verhin deren moet men zoveel geweld gebruiken als nodig is," zei hij. Overigens hield hij de mogelijk heid van onderhandelingen open. Het besluit van president Jeltsin troepen naar het opstandige Tsjetsjenië te sturen, heeft tot nogal wat oppositie geleid, voor al onder hervormingsgezinde po litici in Moskou. Jelena Bonner, de weduwe van de mensenrech tenactivist Andrej Sacharov, heeft zich gisteren uit protest teruggetrokken uit de presiden tiële commissie voor de mensen rechten. Sarajevo (rtr/afp/ap) - Commandant Rose van de Vere nigde Naties in Bosnië hoopt de komende dagen een langdurig bestand tussen de strijdende partijen te be werkstelligen. Karadzic liet gisteren namens de "Bosnische Serviërs weten bereid te zijn tot een staakt-het-vuren dat vier maanden zal duren. Hij sprak met Rose over de moge lijkheden het huidige kerstbe stand van zeven dagen te verlen gen. Deze kerstvrede werd vori ge week door oud-president van Amerika Carter tot stand ge bracht. De VN kregen de Serviërs giste ren echter niet zo ver dat ze daadwerkelijk hun handteke ning zetten onder een nieuw be stand. Rose zag daarin geen pro blemen: „Het is nog te vroeg. Het bestand gaat pas op 1 janua ri in, we hebben nog twee dagen. Sarajevo (ap) - Door de wapen stilstand is het een stuk rustiger in de Bosnische hoofdstad Sara jevo, maar er vallen nog dage lijks doden door explosies. Niet door granaatinslagen of mortie ren, maar door provisorische gasaansluitingen die gaan lek ken. Woensdag stierf een vrouw door zo'n gasontploffing en maandag raakten vier mensen ernstig ge wond door verschillende gasex- plosies. Volgens een VN-woord- voerder gebeurde het deze maand minstens een keer per dag. Het eist meer slachtoffers dan de sluipschutters. Omdat de energievoorziening van de stad bijna instort en de normale gasleidingen zijn ver nield, tappen veel van de 280.000 inwoners zelf aardgas af. Met tuinslagen en provisori sche buizen leiden ze het gas naar zelf in elkaar geknutselde kacheltjes. Tunis (afp/ap) - Algerijnse veiligheidstroepen hebben de afgelopen vijf dagen meer dan zestig moslimfundamentalisten doodgeschoten. Dat gebeurde tijdens zoekacties door het hele land, aldus het officiële persbureau APS. Het persbureau basseert zijn be richten op een rappport van de veiligheidsdienst. De razia's be gonnen het kerstweekeinde, maar over enig verband met de vliegtuigkaping die zaterdag in Algiers begon wordt niet gerept. De burgeroorlog in Algerije be gon drie jaar geleden toen de autoriteiten de gehouden verkie zingen ongeldig verklaarden. Het Islamitische Reddingsfront FIS, dat de verkiezingen vrijwel zeker had gewonnen, ging on dergronds en begon een oorlog tegen het regime. Alleen dit jaar kwamen, volgens een geheim rapport, 35.000 men sen door het geweld om het leven. In verband met het gebrek aan veiligheidsgaranties heeft de Spaanse luchtvaartmaatschappij Iberia de vluchten naar Algerije opgeschort. Alleen de Italiaanse luchtvaartmaachappij Alitalia vliegt nog op Algiers. Air-France zette haar vluchten stop na de Airbus-kaping. Algerije heeft gisteren toegege ven dat de veiligheid op het vliegveld van Algiers te wensen overlaat, waardoor moslim-ex tremisten zaterdag de vliegtuig kaping konden uitvoeren. Het was de derde kaping in Algiers dit jaar. „Er was nalatigheid en er werden fouten gemaakt," al dus de regeringswoordvoerder, die scherpere veiligheidsmaatre gelen aankondigde. Mexico-stad (afp/rtr) - De Mexicaanse regering gaat land uitgeven aan Indianen in de zuidelijke deelstaat Chiapas. Met de uitgifte van ongeveer 26000 hectare komen de autoriteiten deels tegemoet aan de eisen van het Zapatista Bevrijdingsleger, een groep opstandelingen in de arme regio. De landbouwgrond was tot nu toe grotendeels in handen van grootgrondbezitters, maar de regering heeft inmiddels 3600 hectare gekocht, die meteen in handen komt van de arme Indianen. De overige gronden, die de regering deels nog moet aankopen, gaan de komende weken over in handen van de bevolking. De regering neemt ook land af van machtige grootgrondbezitters die meer land verwierven dan de wet toestaat. De massale armoede in Chiapas leidde op nieuwjaarsdag tot een gewapende opstand. Indianen en andere bewoners, verenigd in het Zapatista Bevrijdingsleger, raakten slaags met regeringstroepen. De strijd eiste 145 slachtoffers. Op 12 januari volgde een bestand, waaraan de Zapatista's onlangs een einde maakten. Daarmee protesteren zij tegen de nieuwe, regeringsgezinde gouverneur van Chiapas. Er zijn geen obstakels meer." In weerwil van het heersende optimisme gingen de gevechten rond de moslim-enclave Bihac door. De moslims hebben al la ten weten niet in te stemmen met welk bestand dan ook als de Kroatische Serviërs de strijd daar niet staken. Het huidige kerstbestand wordt redelijk na- gegeleefd, behalve in en rond Bihac. Carter praatte tijdens zijn be zoek aan ex-Joegoslavië niet met de opstandige moslims en de Kroatische Serviërs die Bihac samen belegeren. Tot grote er gernis van de moslimregering in Sarajevo geldt het bestand dan ook niet voor hen. Inmiddels hebben de strijdende partijen rond Bihac wel aan commandant Rose beloofd een nieuw bestand van vier maanden te zullen res pecteren. Het parlement van de Bosnische Serviërs stemde gisteravond met terugwerkende kracht in met het kerstbestand. Het parlement verklaarde verder te willen on derhandelen op basis van het door de internationale contact groep voor Bosnië opgestelde vredesplan, maar staat er wel op dat dit gewijzigd wordt. De mos lim-regering in Sarajevo ver langt echter van de Serviërs dat zij het opdelingsplan eerst in principe aanvaarden, voordat er verder gepraat kan worden. De contactgroep heeft altijd ge zegd dat er over het plan niet meer onderhandeld kan worden, maar dat het slikken of stikken was voor de Serviërs. Karadzic zegt echter van Carter te hebben begrepen dat de internationale gemeenschap toch bereid is tot verdere concessies. Al eerder lie ten diplomaten doorschemeren dat de Bosnische Serviërs mis schien het recht krijgen zich po litiek aan te sluiten bij hun moe derland Servië. De ellende van de Bosnische moslims in beeld: twee zusters en hun kinderen begroeten elkaar door het prikkeldraad heen. De familieleden zagen elkaar gisteren, voor het eerst sinds maanden, bij een controlepost van de Verenigde Naties bij Turanj, op de grens van Kroatië en de belegerde Bosnische moslim-enclave Bihac. De ene zuster verblijft als vluchtelinge in Kroatië, de ander is in Bihac achtergebleven. foto epa Madrid (afp/rtr) - De Spaan se premier Gonzalez heeft gisteren vervroegde verkie zingen uitgesloten. De oppo sitie (zowel rechts als links) eist het aftreden van de pre mier, wegens aantijgingen dat de regering in de jaren tachtig een 'vuile oorlog' te gen de Baskische afschei dingsbeweging ETA zou heb ben ontketend. Gonzalez zei op een persconfe rentie dat over de betrokken kwestie 'te veel geruchten' in omloop zijn. De premier ver klaarde dat de regering in het parlement beperkte uitleg wil geven over de affaire. Uitvoerige behandeling van de zaak is vol gens hem uitgesloten, omdat on derzoeksrechter Garzon de ille gale strijd van-rechtse doodses kaders tegen de ETA onder zoekt. Minister van Justitie Belloch be handelt de kwestie vandaag in de Cortes, hoewel de socialis tische regeringspartij PSOE daar tegen is. De mening van de Cata laanse nationalisten (CIU), die het kabinet-Gonzalez gedoog- steun verlenen, was doorslagge vend. De Catalaanse nationalis tische leider Pujol sprak wel op nieuw zijn vertrouwen uit in de socialistische minderheidsrege ring van Gonzalez, waardoor de politieke toekomst van de pre mier op korte termijn geen ge vaar lijkt te lopen. De doodseskaders - Grupos An- titerroristas de Liberación (GAL) - worden ervan verdacht tussen 1983 en 1987 27 ETA-le- den in Zuid-Frankrijk te hebben gedood. Twee ex-agenten zeiden deze week dat GAL in opdracht van de regering is geformeerd en dat veel personen binnen de so cialistische partij daarvan op de hoogte waren. De twee werden in 1991 tot in totaal 108 jaar gevangenisstraf veroordeeld om dat zij zes (verijdelde) aanslagen op ETA-leden hadden gefinan cierd. Het geld zou in werkelijk heid van de regering zijn geko men. Gonzalez, de afgelopen jaren in verlegenheid gebracht door tal loze schandalen, toonde zich te vreden over het recente herstel van de Spaanse economie en zei dat de kiezers de voorkeur geven aan politieke stabiliteit boven vervroegde verkiezingen. Maar blijkbaar wordt zijn mening niet gedeeld door financiële experts. De financiële markten reageer den negatief op de recente poli tieke ontwikkelingen en de pes eta daalde naar een historisch dieptepunt. Ankara (rtr/dpa) - Eigenzin nig optreden van de piloot heeft gisteren in Turkije aan 54 inzittenden van een passa giersvliegtuig het leven ge kost. De Boeing 737-400 van Turkish Airlines stortte neer tijdens de landing op het vliegveld bij de plaats Van. Volgens het Turkse persbureau Anadolu had de ver keerstoren de piloot opgedragen om terug te keren naar Ankara, waar het toestel vandaan kwam. Twee eerdere pogingen tot lan den waren al mislukt door het slechte weer. Van de 76 inzittenden overleef den rond de twintig de ramp. De vice-gouverneur van Van, Murat Ozkjan, zei dat het vliegtuig in een sneeuwstorm tegen een heu vel botste en in drie stukken brak. Hulpverleners hebben de veelal zwaar gewonde overle venden naar nabijgelegen zie kenhuizen gebracht. Anadolu publiceerde de tekst van het laatste gesprek dat de verkeersleider van het vliegveld met de piloot voerde. De laatste regels luidden als volgt: Toren: „Er is geen zicht, u kunt niet landen". Piloot: „Ik ga het nog eenmaal proberen". Toren: „Ik wil u naar Ankara terugstu ren." Piloot: „Ik probeer het nog een keer, als het niet lukt vlieg ik terug". Toren: „Ga terug naar Ankara". Daarna viel de verbinding weg. Van onze correspondent Mare De Koninck Washington - Het ontslag dat James Woolsey deze week nam als directeur van de CIA heeft opnieuw crisis in de roemruchte Amerikaanse spionnendienst voor het voet licht gebracht. Woolsey (53) vertrok nadat hij twee jaar lang zware kritiek op zijn leiderschap had gekregen van het Congres, dat echter op zijn beurt - net zo min als de regering-Clinton - helder kon formuleren wat voor soort orga nisatie de CIA zou moeten wor den in het post-koude-oorlogs- tijdperk. James Woolsey was een hoge adviseur van president Bush ge weest op het terrein van ontwa pening, toen president Clinton hem begin vorig jaar inhuurde als directeur van het Central Intelligence Agency, die niet minder dan 27.000 spionnen, da ta-analisten en overige perso neelsleden telt. Het leek een slimme keuze, maar de ambtelijk ingestelde Woolsey wist geen overtuigende toekomstvisie voor zijn organisatie te ontwikkelen en drong nooit door tot de klein ste kring van vertrouwelingen en adviseurs van Clinton. De grootste klap die Woolsey te verwerken kreeg viel vorig jaar bij de aanhouding van de, als dubbelspion ontmaskerde, hoge CIA-official Aldrich Ames. Deze bleek al meer dan tien jaar voor de Russen te hebben gewerkt en medeverantwoordelijk te zijn James Woolsey foto ap voor minstens tien executies in de Sovjetunie van geheime CIA- informanten. Vooral het feit dat Ames er al die jaren een zeer verdacht en luxueus leven in Washington op na had kunnen houden zonder ontdekt te wor den, zette de CIA te kijk als een verloederde club van 'jongens onder mekaar'. Onder Woolsey slaagde de CIA er ook niet in de Amerikaanse regering betrouwbare informatie te verstrekken en voorspellingen te doen over politieke en militai re ontwikkelingen in het nieuwe Rusland en in Irak en Noord- Korea. En de VS lijken ook geen goed zicht te hebben op wat velen als de grootste mondiale dreiging van de nabije toekomst zien: de internationale smokkel van nucleair bommenmateriaal, dat in handen van terroristen kan komen. Clinton voelt voor tweede termijn "Washington - Bill Clinton heeft belangstelling voor een tweede termijn als president van de Verenigde Staten. Hij zei dit gisteren in een vraaggesprek met een aantal buitenlandse persbureaus. Op de vraag of hij vreest dat zijn Democratische Partij een ander kandidaat zal stellen voor de presidentsverkie zingen in 1996, antwoordde hij; „Daar ben ik niet bang voor." Bij de verkiezingen in november voor het Huis van Afgevaardig den en een deel van de Senaat behaalden de Republikeinen een absolute meerderheid in beide kamers van het Congres. Hierop kwamen geruchten in omloop dat Clinton weinig belangstelling zou hebben voor een tweede ambtstermijn. Seks-affaire Clinton nog niet voor rechter Little Rock - De zaak wegens seksuele intimidatie die een vrouwelijke voormalige ambtenaar in Litte Rock, tegen presi dent Bill Clinton heeft aangespannen zal pas na diens ambtster mijn voorkomen. Dat heeft een federale rechter bepaald. De rechter zei echter dat het afnemen van getuigeverklaringen en het jurdische onderzoek in de tussentijd gewoon door kunnen gaan. Voormalig ambtenaar Paula Corbin Jones zegt in 1991 in een hotel in Little Rock het slachtoffer te zijn geweest van ongewenste seksuele avances van de toenmalige gouverneur van de staat Arkansas. Cools verlaat stadhuis Antwerpen Brussel - Met pijn in het hart verlaat de Vlaamse socialist Bob Cools na 24 jaar het Antwerpens stadhuis. In een laatste boodschap aan de bevolking zei hij gisteren dat hij had gehoopt als burgemeester 'nog enkele jaren nieuwe perspectieven te kunnen uittekenen'. De nieuwe coalitiepartners van de socialis ten eisten echter bestuursvernieuwing in de Scheldestad na de rampzalige gemeenteraadsverkiezingen in oktober, waarbij het extreemrechtse Vlaamse Blok met 28 procent van de stemmen de grootste partij werd. Suriname dreigt illegale goudzoekers Paramaribo - De Surinaamse overheid heeft 2.000 illegale goudzoekers met luchtaanvallen gedreigd als zij niet vertrekken uit de grootste goudmijn van het land. Een Canadees bedrijf dat een concessie heeft in het binnenland van Suriname, heeft gedreigd de mijn te sluiten en de 200 werknemers te ontslaan tenzij de overheid de illegale goudzoekers voor 2 januari heeft verwijderd. De goudzoekers zeggen recht te hebben op een deel van het land van de mijn. Demonstranten steunen krant Borba Belgrado - Enkele duizenden mensen betuigden gisteren in de straten van Belgrado hun steun aan de redactie van Borba, de laatste onafhankelijke krant van Servië, die door de regering is overgenomen. De demonstratie, compleet met brandende kaar sen, was georganiseerd door de oppositionele Democratische Partij. Voorzitter Djindjic van de Democratische Partij beschul digde het regime-Milosevic ervan de persvrijheid te willen 'smoren'. De druk op de vrije pers is volgens hem een 'blijk van zwakte'. Doodgewaand kerstkindje toch levend Sevilla - Een op Eerste Kerstdag geboren Spaanse baby die dood was verklaard en al in het mortuarium lag, bleek toch te leven. Kort voor de autopsie zag de vader dat zijn zoontje Jesus zich bewoog. De 37-jarige Feliciano Perejon uit het Zuidspaanse Sevilla was naar het mortuarium gegaan om zijn kind nog een laatste keer te zien. De baby kwam twaalf weken te vroeg ter wereld en woog bij de geboorte slechts 700 gram. Artsen in een plaatselijk kinderziekenhuis zijn enigszins sceptisch over de overlevingskansen van Jesus. Tsjechische ex-communisten aangeklaagd Praag - Luttele uren voordat de feiten verjaard zouden zijn hebben Tsjechische openbare aanklagers gisteren zes functiona rissen van het vroegere communistische bewind aangeklaagd. De beschuldigingen houden volgens hoofdofficier van justitie Vaclav Picka verband met de herbewapening van de Volksmili tie, een paramilitaire Communistische-partijorganisatie in 1985. Op illegale bewapening staat volgens de Tsjechische wet een tot vijf jaar gevangenisstraf. Hoewel de namen van de aangeklaag den niet bekend zijn gemaakt, wordt aangenomen dat het gaat om voormalige leden van het Centrale Comité van de partij. De CIA-directeur klaagde wel openlijk dat de wereld voor de Amerikaanse inlichtingendienst 'veel ingewikkelder is geworden sedert de ene dominante vijand, de Sovjet-draak, is vervangen door honderden adders over de gehele globe'. Maar omdat hij zelf geen bevredigende oplossing had voor dat probleem, benoem de president Clinton onlangs een 17-koppige commissie die 'de toekomstige vorm, rol en missies van de te reorganiseren CIA' moet gaan formuleren. James Woolsey heeft wel voor grote technologische vooruit gang bij de CIA gezorgd. Onder zijn leiding ging de organisatie steeds minder op fysieke spion- nage en steeds meer op elektro nische data-verzameling. Maar ook de technologie bleek, zoals Bosnië, Somalië en Haïti lieten zien, maar van beperkt nut voor het plannen van beleid. Woolsey werkte verschrikkelijk hard om zijn baan toch nog tot een succes te maken. Hij maakte dagen van zestien uur en weken van zeven dagen, waardoor zijn vrouw en drie schoolgaande kin deren hem nauwelijks nog zagen. Uit zijn ontslagbrief aan presi dent Clinton blijkt dat simpele uitputting en 'alle verloren avonden en weekeinden' hem mede tot zijn besluit hebben ge bracht. Wie Woolsey's opvolger moet worden is nog onbekend. De meest gehoorde naam is die van de huidige onderminister van Defensie, John Deutch. Londen (rtr/dpa) - De Britse koningin Elizabeth II is deze maand een schoorsteenbrand te lijf gegeaan met een sifonfles spuitwater. Een woordvoerder van het koninklijk huis zegt dat de sehoor- steenklep boven de haard in een van de vertrekken van Windsor Castle door de wind was dichtgeklapt. In de haard ontstond daarop een brandje met sterke rookontwikkeling. De koningin heeft toen met 'grote tegenwoordigheid van geest' de spuitwa- terfles aangevat en het vuur gedoofd. Het voorval deed zich voor op 11 december. Persberichten als zou de vorstin zwart van de roet geworden zijn sprak de woordvoerder ten stelligste tegen. In november 1992 was er een grote brand in een vleugel van Windsor Castle die meer dan honderd miljoen gulden schade veroorzaakte. Alexandrië (rtr/ap) - De politieke leiders van Egypte en Saudi-Arabië hebben gisteren hun steun uitgesproken voor de 'gerechtvaardigde opstelling' van Syrië in het vredesproces in het Midden-Oosten. Zij deden dat na afloop van een twee daagse topontmoeting waaraan ook Syrië deelnam. De Egyptische president Hosni Mubarak ontmoette president Hafez al-Assad van Syrië en ko ning Fahd van Saudi-Arabië in de Egyptische havenplaats Alexandrië. De top was niet aan gekondigd en was bedoeld om de onderlinge solidariteit van de landen te vergroten en de positie van de Arabieren in het Midden- Oosten te versterken. De drie leiders spraken hun waardering uit voor de Syrische rol in het vredesproces met Is raël. Ze noemden de Syrische eis dat Israël zijn troepen uit de Golanhoogte terugtrekt 'gelegiti meerd'. De vredesonderhande lingen tussen Syrië en Israël zijn vorige week na een serie vruch teloze gesprekken opnieuw in een impasse geraakt. Volgens de Arabische leiders moet de internationale gemeen schap de door Israël opgeworpen blokkade van het vredesproces wegnemen. Zij pleiten verder voor een Midden-Oosten zonder massavernietigingswapens en vooral zonder kernwapens. De vrede in het gebied moet zijn gebaseerd op resoluties van de VN. De deelnemers aan de top verwijzen daarmee zowel naar Irak als naar Israël. Op de westelijke Jordaanoever houdt intussen de onrust aan over de uitbreiding van de jood se nederzetting Efrat. Israëlische bulldozers gingen gisteren voort met hun werk. Palestijnen uit het nabije dorp Al-Khader heb ben het Israëlische Hoogge rechtshof gevraagd de uitbrei ding stop te zetten. Het Hof wees die eis gisteren af. Volgens een Israëlische krant heeft de regering een plan voor de uitbreiding van liefst 16 jood se nederzettingen op de westelij ke Jordaanoever. De meeste ne derzettingen liggen net over de grens van 1967, en zouden vol gens het plan bij Israël worden ingelijfd. Het plan zou voorzien in de bouw van honderden wooneenheden per nederzetting. Verwacht wordt dat dit tot nieu we problemen met de Palestijnen leidt. t.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 4