'Ik wil mensen wakker schudden'
DE STEM GROTE GIDSVRIJDAG 30 DECEMBER 1994
Zanger Stef Bos schrijft alleen teksten met inhoud
V
Onlangs kwam de derde cd 'Vuur' uit van Stef Bos,
de in België wonende Nederlandse zanger/tekst
schrijver. Een zanger die uitsluitend teksten schrijft
'met inhoud'. Voor hem geen 'ik hou van jou en blijf
je trouw', maar teksten waarover nagedacht is en die
de luisteraar aan het denken zetten. Zijn vorige cd's
waren getiteld 'Is dit nu later' (1990), goed voor
dubbel platina, en 'Tussen de liefde en de leegte'
(1992). In 1991 ontving Stef Bos een Edison en de
Zilveren Harp. In 1993 kreeg hij de Pall Mali
Exportprijs.
Bij de cd 'Vuur' hoort een theatertoernee door
Vlaanderen en Nederland. Komende zondag staat
Stef Bos, samen met vier muzikanten, in de Stads
schouwburg in Eindhoven.
Door Mariëtte Euwe-van Wissen
Zijn leven bestaat uit liedjes
schrijven. De optredens ziet hij
als een noodzakelijk kwaad om
zijn muziek aan de mensen te
laten horen. Buiten de optredens
om leidt tekstschrijver/zanger
Stef Bos (33) een monnikenbe
staan. „Mijn leven draait om
muziek. Liedjes schrijven is mijn
uitlaatklep. Als ik niet meer zou
schrijven, kunnen ze me in een
vuilniszak stoppen. Mijn hoofd
is een vulkaan die borrelt en
bruist. Want die woorden, die
woorden willen geschreven wor
den."
Het interview vindt plaats in een
desolate kleedkamer na afloop
van een geslaagd concert in een
theatertje in het Vlaamse Bee
ringen. Een gesprek tot diep in
de nacht met veel koffie, cola en
sigaretten. Een gesprek met een
opmerkelijk man, een gedreven
zanger, een eeuwige twijfelaar.
Als hij praat, zoekt hij regelma
tig naar woorden om de kwali
teit van zijn liedteksten te bena
deren. Iemand die zegt altijd
'onderweg' te zijn, een gevoel
dat hij verwoordt in het nummer
'Tussen de liefde en de leegte':
Ik blijf mijn hele leven reizen. Ik
volg de wegen van de twijfel. Ik
zoek naar wat ik nooit zal vin
den. Want ik wil dwars door de
dood heen zingen.
Ik ben altijd onderweg. Ik leef
onrustig en onzeker tussen de
liefde en de leegte.
Het optreden in Beeringen is,
zoals alle optredens van Stef
Bos, nogal sober. De zanger en
zijn vier muzikanten staan op
het toneel in spijkerbroek en met
opgestroopte hemdsmouwen.
Van decor en tierelantijntjes is
nauwelijks sprake. Bos komt
slechts af en toe achter zijn
piano vandaan. „Het liefst zou
ik me helemaal verstoppen in die
piano. Ik voel me slechts een
doorgeefluik van wat er in me
opkomt. Ik wil mensen raken,
wakker schudden. En daar heb
ik behalve m'n stem en de mu
ziek weinig voor nodig."
„Wat er in me opkomt, be
schouw ik als pure magie. De
laatste tijd borrelt er weer van
alles. Daarom heb ik de hele
maand januari vrij genomen,
omdat ik voel dat er weer allerlei
dingen naar boven komen waar
ik iets mee kan. Het wordt tijd
dat ik me op ga sluiten."
Bejubeld
Bos is in het Gelderse Veenen-
daal geboren, volgde in Utrecht
de lerarenopleiding sociale psy
chologie en in Antwerpen de
Kleinkunstacademie. Daarna zat
hij een tijdje in het cabaret, won
de eerste prijs op het Camaret-
tenfestival, maar richtte zich
vervolgens volledig op de mu
ziek.
Na zijn opleiding is Stef Bos in
Antwerpen blijven 'hangen'. Hij
woont er al tien jaar en wordt
door de Vlamingen op handen
gedragen. Elk concert dat hij er
geeft, is uitverkocht en wordt
bejubeld door pers en publiek.
„Voordat ik bekend werd, heb ik
tien jaar lang liedjes geschreven
zonder dat ik er iets mee deed.
Maar ik moest gewoon schrijven.
Als de mens geboren wordt,
slaakt hij een soort oerkreet.
Schrijven is voor mij een echo
van die oerschreeuw."
„De laatste jaren heb ik hele
maal in dienst gesteld van de
muziek. Ik was zeer egocen
trisch, was zelfs bang voor rela
ties omdat ik dacht dat ik tijdens
een relatie niet meer zou kunnen
schrijven. Ik heb nu een vriendin
die me duidelijk heeft gemaakt
dat het een het ander niet hoeft
uit te sluiten. En sinds die tijd
ben ik ook wat socialer gewor
den. 't Gaat allemaal heel lang
zaam, maar ik merk dat het
gebeurt."
„Vanwege dat egocentrisme
vroeg iemand me ooit wat ik mee
zou nemen als ik naar een onbe
woond eiland zou gaan. Ik moest
lang nadenken maar bedacht het
volgende... Ik zou kiezen voor
pen en papier, maar ik zou
schrijven over die ene vrouw. De
laatste tijd begin ik aan dat
antwoord te twijfelen, en dat
geeft aan dat er iets binnen in
mij begint te knagen."
„Vannacht heb ik over die ge
voelens nog een liedje zitten
schrijven en daar komt het vol
Stef Bos: „Wat er in me op
komt, beschouw ik als pure
magie. De laatste tijd borrelt
er weer van alles.
foto archief de stem
dat je in harmonie met jezelf
moet leven. Op artistiek gebied,
bijvoorbeeld, zal ik geen enkele
concessie doen. Dat heeft niet
zoveel met principes te maken,
maar met het intuïtief aanvoelen
van wat wel en niet kan. Daar
om doe ik ook geen dingen uit
sluitend voor het geld. Van de
platenmaatschappij moest ik een
paar jaar geleden een liedje ma
ken dat makkelijk in het gehoor
lag. Dat nummer werd 'Zomer'
en ik heb er nog verschrikkelijke
spijt van. Zoiets zal ik nooit
meer doen. Je weet heel goed
wanneer je je ideaal gaat ver
kwanselen."
Luisterliedjes
Stef Bos woont sinds 1984 in
Antwerpen, maar er valt nog
geen Vlaams accent te bespeu
ren. Nederland beschouwt hij als
zijn moederland en België als
zijn vaderland: „In Nederland
heb ik leren denken, in Vlaande
ren leren schreeuwen. Ik ben na
mijn studie in Antwerpen geble
ven omdat ik het gewoon een
heerlijke stad vind."
„Met Antwerpen heb ik een
haat/liefde verhouding. De stad
op zich is prachtig, maar het is
een racistische stad. Dertig pro
cent heeft bij de laatste verkie
zingen Vlaams Blok gestemd.
Waarschijnlijk niet eens vanwe
ge de haat tegen buitenlanders,
maar meer uit onvrede met de
politiek. De politiek in Vlaande
ren is zo verschrikkelijk verloe
derd. Mensen zijn volledig ver
vreemd geraakt van de politiek.
Tijdens verkiezingen zijn politici
hielelikkers, daarna zijn ze hart
stikke arrogant. De stad drijft op
corruptie."
Racisme
„De laatste jaren heb ik erg veel
over racisme gezegd en geschre
ven. Tijdens de vorige twee thea
tershows heb ik echt gehakt.
Iemand zei laatst in een Vlaams
tijdschrift dat ik 'de morele ver
ontwaardiging cultiveer'. Abso
lute nonsens, ik was daar erg
kwaad over omdat ik me wérke
lijk opwind over élke vorm van
racisme. Dat gebeurt niet publi-
citeitsbewust."
„Die anti-racisme houding is me
in Vlaanderen niet door iedereen
in dank afgenomen. Soms liepen
mensen wel eens weg tijdens een
optreden, bijvoorbeeld bij dat
nummer over Antwerpen: Mijn
stad verstopt de mensen. Zonder
geld, zonder bezit. In godverge
ten krotten, in de kamers zonder
licht. Daar wonen tandeloze
vrouwen, door de weemoed aan
gedaan. Ze hebben zoveel te ver
tellen, maar geen mens kan ze
verstaan.
„Ik woon nog steeds met veel
plezier in Antwerpen, maar ik
wil toch gaan verhuizen. De stad
wordt namelijk steeds bedrei
gender. Vergeet niet dat de Cen
trum Democraten in Nederland
en het Vlaams Blok heel ver
schillend zijn. Het Vlaams Blok
is puur gebaseerd op de filosofie
van het nazisme. En dat maakt
het zo eng. Daarom wil ik hier
weg. Ik zoek een rustig plekje in
de Ardennen."
Reizen
In een gesprek met Stef Bos kan
het onderwerp 'reizen' niet ont
breken. Als zijn werk het toe
laat, pakt hij zijn koffers en
springt in het vliegtuig naar een
ver land. Hij heeft ook enkele
nummers geschreven over reizen,
of is het meer 'vluchten'
„Mijn hele leven heb ik veel
gereisd. Ik ben net terug uit
Afrika. Ik heb me altijd afge
vraagd waarom ik zo graag reis,
want ik ben echt geen avonturier
pur sang. Al voor ik wegga,
vraag ik me af naar wat ik
eigenlijk op zoek ben, wat ik
probeer te vinden. Ik kan er nog
geen antwoord op geven. Mis
schien reis ik wel omdat ik het
thuiskomen zo leuk vind."
„Het belangrijke aan reizen vind
ik dat je jezelf in een heel ander
perspectief gaat zien. Mensen
zouden eigenlijk altijd alleen
moeten reizen omdat je dan he
lemaal op jezelf teruggeworpen
wordt."
„In het buitenland ben ik ano
niem, hier ben ik Stef Bos. Door
mijn bekendheid ben ik mijn
observatiemogelijkheid kwijt ge
raakt. Ik kan niet meer rustig op
een terrasje zitten om naar men
sen te kijken en inspiratie op te
doen,- want de mensen kijken
naar mij. Iets in mij zoekt naar
volledige anonimiteit. Tegelij
kertijd besef ik dat dat niet kan,
als je regelmatig in het theater
staat."
„Maar goed, als ik dit leven écht
niet zou willen, moet ik me hele
maal uit de muziek terugtrekken
en dat wil ik ook weer niet. Voor
mij in ieder geval geen zitting in
panels in tv-programma's, win
kelopeningen of met een liefdes
baby in de Privé. Ik ben geen
publiciteitsmachine. De mensen
kopen mijn muziek, en ik kan
niet meer doen dan mezelf ge
ven. Het publiek wil iets van me,
en ik wil iets. Daar tussenin
moeten we elkaar ergens vin
den."
„Dat ik in veel dingen zo serieus
ben, heeft misschien wel met
mijn christelijke opvoeding te
maken. Ik ben in Veenendaal
opgegroeid, toen nog een zeer
gereformeerd plaatsje. Voor mij
zelf wist ik al vrij jong dat God
In een gesprek met Stef Bos kan het onderwerp 'reizen' niet ontbreken. „Ik ben net terug uit
Afrika. Ik heb me altijd afgevraagd waarom ik zo graag reis, want ik ben echt geen avonturier pur
sang.
In 1991 ontving Stef Bos (derde van links) een Zilveren Harp, samen met Tröckener Kecks en Carmen Sars. foto anp
alle onderwerpen die mij bezig
hielden al gehad had. Tegen
woordig begrijp ik dat het meer
om details gaat, om de kunst van
het verdiepen. Je moet het zo
zien: tien jaar geleden wilde ik
de hemel bestormen, tegenwoor
dig wil ik in de aarde wroeten."
„Maar toch blijft het mijn droom
om ooit dat ene perfecte zinnetje
te schrijven. Een zin waarmee je
alles zegt wat er te zeggen valt.
Een zin die duidelijk maakt
waar het in het leven eigenlijk
om gaat."
Seks
„In het leven gaat het in ieder
geval niet om seks. En dat idee
wordt je door de media tegen
woordig wel eens opgedrongen.
Soms krijg ik wel eens het idee
dat de hele wereld tegenwoordig
alleen nog maar om seks draait.
Daar word ik dus echt doodziek
van. Seks vind ik eerlijk gezegd
helemaal niet zo belangrijk. Ik
zie het uitsluitend als onderdeel
van een relatie. Meer niet."
„Nu ik bekend ben, merk ik dat
er meer vrouwen in me geïnte
resseerd zijn dan vroeger. Die
wantrouw ik dus. Vroeger was
ik, met die onderkaak, gewoon
een centenbak, en nu zou ik
ineens interessant zijn...? Daar
geloof ik niet in. Ik moet er ook
niet aan denken om zomaar van
uit een kroeg een vrouw mee
naar huis te nemen. Wat moet je
tegen haar zeggen?"
„Overigens hoef ik me over rela
ties met vrouwen niet zo druk te
maken, want'over het algemeen
willen ze voornamelijk met me
praten, filosoferen. Ik geloof dat
ik in de smaak val bij denkende
vrouwen. Seksuele voorstellen
krijg ik niet en er liggen geen
tieners voor m'n voordeur te
smachten. Misschien dat ik bij
m'n eerste midlife crisis hoop dat
er nog eens jonge meiden voor
m'n deur gaan zitten, maar dat
betwijfel ik ten zeerste."
niet bestaat. Ik ben een over
tuigd atheïst. Mijn ouders zijn
zeer christelijk, maar lieten hun
drie kinderen wel redelijk vrij op
dat gebied. Toen ik op mijn
negentiende zei dat ik niet meer
naar de kerk zou gaan, verdedig
de mijn vader mij zelfs tegenover
familie en vrienden."
„Omdat ik atheïst ben, geloof ik
ook niet in een leven na de dood.
Je eindigt gewoon tussen vier
planken en de wormen hebben er
een lekkere hap aan. That's it.
Daarom kun je er tussen geboor
te en dood maar beter iets leuks
van maken. Ik geloof ook niet in
het lot of zo. Het leven bestaat
voor een deel uit geluk en het
andere deel heb je zelf in han
den."
„Ik heb geen enkele frustatie
overgehouden aan mijn christe
lijke opvoeding. En al geloof ik
niet, het onderscheid tussen goed
en kwaad weet ik toch wel te
maken. Het enige criterium is
gende stukje in voor: Ik probeer
altijd los te komen waaraan mijn
hart zich heeft gehecht. Liefde
en vrijheid zijn altijd in ge
vecht.
„Ik heb tot nu toe weinig over de
liefde geschreven. Waarom? Om
dat ik er in m'n hoofd gewoon
niet mee bezig was. Er waren
andere dingen die me bezig hiel
den. De laatste tijd merk ik dat
ik er toch meer over ga naden
ken en dan kom ik tot de slotsom
dat vriendschap belangrijker is
dan liefde. Liefde is zo'n leeg
begrip, een ballon die makkelijk
doorgeprikt kan worden. Mensen
moeten bouwen op kameraad
schap, niet op liefde of verliefd
heid. In die zin is de relatie die
ik met mijn vrienden heb, even
belangrijk als de relatie met
mijn vriendin."
„Ik zal mijn vriendin niet bij
mijn werk betrekken. Die arties
ten die aan het eind van de show
hun vrouw bedanken, vind ik
ook volstrekt belachelijk, afge
zien van de kwaliteit van hun
werk. Het wezen van de creativi
teit is namelijk puur individueel,
daar heeft een ander geen in
vloed op. Op het moment dat een
artiest zijn vrouw gaat bedan
ken, wordt hijzelf minder be
langrijk, omdat je het idee krijgt
dat 'ie het niet alleen gedaan
heeft."
Details
Stef Bos schrijft al vanaf zijn
zeventiende. De eerste jaren liet
hij zijn teksten, behalve aan wat
intimi, aan niemand lezen en
werden de blaadjes in de onder
ste bureaula geschoven. Nu nog
schrijft hij teksten die hij voor
zichzelf houdt. „Vroeger wilde ik
het hele heelal in mijn teksten
vangen, de wereld in één liedje
stoppen. Toen ik 25 was, dacht
ik 'waar moet ik het nu nog over
hebben?' Ik had het idee dat ik
