Almere krijgt de groeistuipen
éIs dit nog wel zwaluwwaardig?
onder de
ulkaan
t
1
[Bouwwereld verlekkerd over enorm nieuw stadshart na sloop
s
A4
4dE STEM
BINNENLAND
A5
ND KrRT
6Klikken noodmaatregel'
Landbouw, Natuurbeheer en Visserij: van bastion naar open organisatie
ÏCEMBER 1994
DINSDAG 27 DECEMBER 1994
ïaar YS
en verrassend fel uitge-
toriteiten in Pyongyang
ikaanse helikopter over
bewuste spionage'. De
met de ontwikkelingen
■ident van 17 december,
g neerstortte op Noord-
ieldde een VS-afgezant
ie zij al ruim een week
vertrokken
abeth II is zaterdag met
York uitgevaren. Het
;bied vertrekken, omdat
het schip niet aan de
;aven de autoriteiten in
De kustwacht reageer-
lat hun oversteek vanuit
vatie van het schip nog
ware straf
bank in Turkije heeft
vangenisstraffen veroor-
'egen 26 van hen was de
n ongeregeldheden vorig
tranten staken toen een
;est niet-moslimse intel-
raak braken ongeregeld-
epen 'Islam of de dood'.
•ado
i van het Joegoslavische
inde achter hun bureaus
n krant door de regering
omen. Afgelopen vrijdag
en eigen hoofdredacteur,
egang. Gisteren kwamen
een onder staatsgezag en
een offensief tegen media
staatspersbureau Tanjug
aan de onafhankelijke,
weid
I heeft zondag in zijn
geweld gehekeld en zich
wereld teisteren. De paus
o'n 50.000 mensen die op
Vaticaan bijeen gekomen
ïap van vrede en hij riep
in het egoïsme, de leugen
genbelang'. Hij hield een
i die 'ellende, werkloos
discriminatie en intole-
«■41
m zijn bezopen vrienden
n Nicolas de los Ranchos,
nse vulkaan Popocateptel
een 'rokende berg' ge-
id. Toen de 5.397-meter ho-
erg vorige week maandag
alleen rookte, maar ook as
uugde, gaven de autoritei-
an de deelstaat Puebla op-
ït vrouwen en kinderen uit
jebied te evacueren. Zo'n
0 mensen werden verwij-
en hebben de kerstdagen
'ebracht in schoolgebou-
kerken of bij familieleden,
allen soldaten zien er op
at er niet geplunderd wordt
lege dorpen.
de 65-jarige maisboer Juan
llo Cholula en zijn vrouw
en gewoon door. „Ik ga he
al nergens heen. Misschien
n de wetenschappers het be
naar ik heb van mijn ouders
rootouders geleerd dat als
uitbarst, we het uur, de
noch het jaar zullen weten."
aatste uitbarsting was in
Maar volgens de plaatselij-
evolking rommelt de Popo-
itel altijd.
mensen denken dat de nieu-
/egering van president Er-
Zedillo de Mexicanen ge-
probeert af te leiden van
illende van het afgelopen
de politieke moorden, ont-
uigen en de opstand van de
lanse' boeren in de deelstaat
pas.
«DE
dui
ken
t it I
ddi
.'00!
on
var
da;
jült
hier
arkf
mf.
ikje
heid I
-aai
Sail
iok-
van i
ai!
Wie
ijes
Tig
pe
il'
Le-
ht-
de
er
op i
ïen
in
:ht
len
ïid
op
ie.
aai
ru
ien
op
de
ip-
IDoor Rinze Brandsma
Almere - Architecten, pro
jectontwikkelaars en aan
nemers likken er hun vin
gers bij af. De piepjonge
polderstad Almere, die
zich met recht afficheert
ils 'De snelst groeiende
stad van Nederland', krijgt
eindelijk een echt stads
hart.
Een grootschalig centrum, dat
noet passen bij de doorgroei van
llOO.OOO inwoners nu naar
1.000 in 2005 en vervolgens
jelfs naar 250.000. Het wordt
>en groeistuip die in de bouwwe
reld als uniek geldt. Almere
loopt er 'de puberteit mee te
mtgroeien'.
Illet stedebouwkundige plan er
voor is uitgekozen, de maquette
gemaakt, berekend is dat het
itadseentrum in de komende tien
;ot vijftien jaar investeringen
ran tussen de 2 en 3 miljard
iodig heeft. Er moeten alleen
lerst 130 prima woningen van
imper 13 jaar jong voor gesloopt
morden. Want, hoe ongelooflijk
»k, in het huidige stadshart
sluipt al leegstand en dreigt so
ciaal verval.
Het plan geldt als on-traditio-
jneel, passend bij het sinds 1977
pit de klei getrokken jonge be
staan van Almere, overloopstad
Ijvan Amsterdam en het Gooi.
want nergens kwam het ooit
ivoor dat de bouw van een stads
centrum als laatste komt. Door
gaans groeit een stad uit vanuit
pen kern, met steeds nieuwe uit
breidingen. In Almere is juist in
get hart veel ruimte uitgespaard,
Bie ingevuld wordt nu de stad
jvolwassen begint te worden.
Voorbeelden zijn er nog niet.
Kor Buitendijk, projectleider, als
fextern deskundige aangetrok
ken: „Alle stedebouwkundigen
'die hier komen zijn verbaasd dat
het om zo'n groot project gaat,
net zoveel kansen. Iedereen doet
j/erlekkerd, ja. Maar vergeet niet
dat heel Almere al barst van
Epouwactiviteiten. Ook dat is al
feiniek: nergens vindt de bouw
wereld zoveel werk als hier. Er
feomen minstens 20.000 arbeids
plaatsen en 30.000 woningen
hij."
LGIE-TEL. 00-32-3-669 62 35
ivan 13 tot 20 uur
rlopend. maandag gesloten
iat
.de
<je
•k-
op
ij"
la
ve
te
Het zal nog wel een eeuw duren voor Almere een echte stad wordt.
^Het Stadhuisplein nu is een on
gastvrij winderige rechthoek,
lichter drie stille horeca-pavil-
joentjes, waaronder dat van de
Limburgse Vlaaienkoning, strek
ken zich weidse vlaktes uit,
doorsneden met lege wegen en
rijen opschietende boompjes.
Het Weerwater-meer, heel in de
verte, is alleen 's zomers goed te
zien als de grote fontein spuit.
Een reusachtige kale roestige
paal in het midden reikt tot in de
hemel en krabt de laaghangende
wolken: bedoeld 'als grap', als
ontmoetingsplaats die moet no
den tot roddel en mijmering,
maar onbereikbaar ver tussen
busbdfoen.
Vanaf het Centraal Station voert
een lange, kaarsrechte doorsnee-
winkelpromenade die doet den
ken aan de Lijnbaan naar het
Stadhuisplein en buigt daar af
naar de Grote Markt. Daar is het
wel gezellig druk tussen de kra
men. De winkelvoorzieningen
:zijn nu al uitbundig; het nieuwe
centrumplan verdubbelt het
winkeloppervlak naar 80.000
vierkante meter. Dat geldt ook
voor het aantal parkeerplaatsen,
dat naar achtduizend gaat.
Tegenover de sloop van enkele
woonblokken staat de bouw van
duizend nieuwe woningen in het
centrum. Er komt een 'cultuur
straat' met schouwburg, museum
en bibliotheek. De horeca zal
verdrievoudigen. En het aanpa
lende ziekenhuis groeit van 170
naar 400 bedden.
Veel Almeerders die naar de ma
quette onderin het stadhuis ko
men kijken onderstrepen de
noodzaak van een echt stadscen
trum, 'eindelijk'. Alleen de be
woners van de te slopen flats bij
de Brouwerstraat zijn er rouwig
om dat zij uit hun goedkope,
mooi gelegen woningen moeten.
Toen de NS tamelijk excentrisch
een station aanlegde, werd het
winkelhart uit elkaar getrokken.
„Winkelende mensen blijken in
de passage van de Brouwerstraat
om te keren. Het gaat daar zien
derogen achteruit, er is leeg
stand. Het is een begin van so
ciaal verval zoals je dat ook in
oude steden ziet. Dus moeten we
ingrijpen. In het plan zitten een
paar grote warenhuizen, als
trekker aan het eindpunt bij het
water."
Het stedebouwkundig ontwerp
voor het nieuwe stadshart van
Almere komt van OMA (Office
for Metropolitan Architecture),
het bureau van Rem Koolhaas.
De voorlopige invulling via teke
ningen en maquette is nog ruw
en suggereert massale bouw-
klompen, maximaal 80 meter
hoog. Op een nu nog braaklig
gende vlakte naast het station
komt een groot kantorencentrum
met 200.000 vierkante meter, es
sentieel onderdeel van het mas-
terplan. Dat moet de werkgele
genheid, goed bereikbaar met
het openbaar vervoer, een forse
impuls geven.
Volgens Buitendijk is geleerd
foto archief de stem
van voorbeelden van centrum-
bouw elders zoals het niet moet.
„Niet een tweede Hoog Catharij-
ne, niet één grote projectontwik
kelaar die een gigantische beton-
klomp neerzet. Wij doen het in
stappen en de gemeente houdt
het eigendom van de grond in
handen. Wij zorgen zelf voor de
visie. Er moeten zowel de hard
heid als de zachtheid van de stad
in komen."
Wordt Almere zo een echte stad?
Projectleider Buitendijk: „Het
zal nooit een stad zijn in verge
lijking met de andere historische
steden. Het zal nog wel een eeuw
duren voor Almere de kenmer
ken heeft die mensen voelen en
zien bij een echte stad."
Anoniem Nederland vindt de kliklijnen wel
Klikken is in. Klikken is ook geen verraad meer,
maar informatieverstrekking. In de jaren zeventig
en tachtig was alleen al de gedachte aan heimelijk
uit de school klappen zondig. Maar met de roep
om misstanden aan te pakken, groeit ook de
acceptatie tot invoering van klachtenlijnen voor
anonieme bellers. Zelfs de Nederlandse bisschop
pen hebben pas hun zegen gegeven aan de instel
ling van een kliklijn. Nog even, en heel Nederland
'klikspaant' over heel Nederland.
Van onze verslaggever
KLIKKEN IS niet netjes,
maar erg in zwang. Bijna we
kelijks komt in Nederland een
meldpunt voor frauduleuze
praktijken en andere vergrij
pen erbij. En niet zonder re
den: anoniem Nederland weet
de kliklijn goed te vinden.
Klikken blijkt bij uitstek de
manier te zijn om een infor
matiestroom op gang te bren
gen, die anders binnenskamers
blijft.
Niet voor niets heeft de r.-k.
kerk besloten een telefonisch
meldpunt te openen voor de
'aangifte' van seksueel mis
bruik door priesters, diakens,
religieuzen, pastoraal werkers
en andere kerkelijke mede
werkers. Daar waar de rol van
vertrouwenspersonen lijkt te
zijn uitgespeeld, biedt de kli
klijn uitkomst. Er is behoefte
aan een snelle, anonieme over
dracht van informatie.
En daar spelen gevestigde in
stituten, indien niet te veel
maatschappelijk protest de
kop opsteekt, op in. Nederlan
ders blijken graag hun gram te
halen op buren, kennissen,
collega's of superieuren die
hen - om welke reden dan
ook - ergeren.
Enkele voorbeelden: de Ver-
voersbond FNV heeft een 'kli
klijn' geopend, waar vracht
wagenchauffeurs kunnen kla
gen over werkgevers die de
cao ontduiken. Al op de eerste
dag, 16 november jongstleden,
kwam vierhonderd meldingen
binnen. Het gemiddelde ligt
op veertig tot vijftig tips.
Vanwaar de kliklijn? „Als
chauffeurs hun bek open doen,
hebben ze vaak een probleem.
Openlijk klagen, betekent vra
gen om een strafmaatregel,"
aldus de Vervoersbond FNV.
De Europese Commissie heeft
een kliklijn in het leven geroe
pen voor het melden van frau
de met EU-subsidies. De Rot
terdamse reinigingsdienst
stelde een kliklijn beschikbaar
voor tips over vuilnismannen,
die fooien aannemen voor het
meenemen van grote hoeveel
heden (chemisch) afval. En
verschillende politiekorpsen
werken al geruime tijd met
kliklijnen.
De Drugs(s)Topper, initiatief
van de Arnhemse politie,
blijkt vanaf begin jaren ne
gentig jaarlijks goed voor hon
derden meldingen over drugo
verlast. De tipgevers melden
volgens politiewoordvoerder J.
Rouwen al dan niet op anonie
me basis verschillende vormen
van overlast, variërend van
spuiten in de auto tot handel
in verdovende middelen op
straat. De klachten worden
verzameld en waarheidsgehal
te gecontroleerd. Pas, als
daartoe voldoende aanleiding
is, wordt actie ondernomen.
Rouwen: „Natuurlijk, mis
bruik van Drugs(s)Topper
komt voor. Incidenteel merken
we dat men probeert iemand
erbij te lappen. Daarop zijn
we bedacht. We gaan nooit op
basis van één tip zomaar op
pad." Met de Drugs(s)Topper
heeft de Arnhemse politie
naar haar zeggen meer Arn
hemmers bij haar uitvoerend
beleid kunnen betrekken.
De wetenschapper dr. B.
Gremmen van de vakgroep
toegepaste filosofie van de
Landbouw Hogeschool Wage-
ningen vindt de opkomst van
kliklijnen begrijpelijk.
„Er is geen sociale controle
meer. Het groepsgevoel is on
dermijnd door de toenemende
individualisering van de
maatschappij. Daarbij komt
dat het gezag van autoriteiten
niet meer zo vanzelfsprekend
is. Veel mensen spreken elkaar
ook niet meer aan op laakbaar
gedrag. Ze wensen zich alleen
nog maar te verantwoorden
tegenover de politie of de
rechter. Dat is tekenend.
Want, waar moet je namelijk
met je ergernis over een mis
stand naartoe?"
„Het vertrouwen in een krach
tig optredende overheid is ook
bij menigeen zoek. De om
budsman is in dat verband
toch ook niet meer of minder
dan een kunstmatige vaderfi
guur, waarbij de doorsnee Ne
derlander nog een kluisterend
oor vindt. De kliklijnen heb
ben eenzelfde functie. De in
troductie van de telefonische
meldpunten is vergemakke
lijkt door al die 06-nummers.
Ze hebben een soort gewen
ning teweeg gebracht Klagers
vinden het niet meer zo moei
lijk om de telefoon ter hand te
nemen om hun ergernis te
spuien of een misstand aan te
kaarten. De invoering van een
kliklijn is zonder meer een
noodmaatregel."
Het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij
(LNV), vroeger een baaierd van rust, kreeg de afgelopen
jaren het ene probleem na het andere op het bord.
Akkerbouwers, veehouders, tuinders en natuurbescher
mers, ze klagen om het hardst hun nood. Ondertussen
dreigt de alsmaar groeiende mestberg het ministerie
boven het hoofd te groeien.
Drie jaar geleden raakte Landbouw ook nog eens in
opspraak, omdat het intern een chaos zou zijn. Een rigide
top zou elke creativiteit op de werkvloer smoren. Ontgoo
chelde ambtenaren repten openlijk van intimidaties en
schetsten een benarde sfeer van achterdocht en onderling
wantrouwen. Er ontrolde zich het beeld van een hiërar
chisch bastion, dat geen boodschap had aan de buiten
wacht.
Boze vingers wezen eensgezind naar de ambtelijke top. De
positie van de hoogste ambtenaar - secretaris-generaal
Joustra - wankelde, maar Joustra gaf geen krimp. In een
vraaggesprek met deze krant kondigde hij een cultuurom
slag aan en gaf zichzelf twee jaar de tijd die tot stand te
brengen. Die twee jaren zijn inmiddels meer dan om.
Hoog tijd om het ministerie weer eens onder de loep te
nemen. Is Joustra geslaagd? Hoe een aangeschoten minis
terie weer opkrabbelt.
Door Max de Bok
en Elly Lammers
Den Haag - De harnassen
.zijn uitgetrokken. In de lan
ge smalle gangen van het
ministerie van Landbouw,
Natuurbeheer en Visserij
[heerst een gematigd optimis-
ime over de veranderingen
die meer dan twee jaar gele
den op gang werden ge-
f bracht.
De verstikkende deken van het
[conformisme werd uitgeklopt
en opgeborgen. Er waait nu een
fris briesje, waarvan durf en
eigen initiatief een bestanddeel
vormen. „Creatieve ideeën zijn
tegenwoordig absoluut wel
kom," zegt een ambtenaar. „Al
is nog niet alles koek en ei."
Ook de hoogste ambtenaar van
LNV secretaris-generaal Tjibbe
Joustra oogt tevreden. De
(glasnost is ingezet, maar staat
wat hem betreft nog maar aan
rjet begin. Joustra: „We hebben
j de afgelopen jaren vrij funda-
jmentele veranderingen doorge-
Ivoerd. Het ministerie is opener
jgeworden en de organisatie
platter. Maar een cultuur ver-
gander je niet in twee of drie
Ijaar."
In de stortvloed van kritiek die
bijna drie jaar geleden neerre
gende op het ministerie van
Landbouw legde Joustra zelf
bijna het loodje. De kritiek be
trof met name hem en de rest
van de top, die volgens een
strikte neerwaartse rangorde
zouden opereren. Eigen invallen
van personeel ondervonden
weinig waardering en afwijken
de ideeën werden niet getole
reerd, zo luidde het verwijt.
Nadat ambtenaren in 1991 in
Nos-Laat gewag maakten van
intimidaties en bovendien uit
lekte dat personeel van de Alge
mene Inspectiedienst (AID) in
gezet werd om eigen personeel
af te luisteren, was de toon
gezet. Het ministerie belandde
in de beklaagdenbank en nog
voordat de Tweede Kamer erom
kon vragen, zegde de toenmali
ge minister Bukman een onaf
hankelijk onderzoek toe.
De commissie-Kroes kwam in
mei 1992 met haar rapport
waaruit bleek dat er op het
ministerie een mentaliteit 'van
aanpassen of oprotten' heerste,
gedicteerd door een autoritair
management dat niet meer van
deze tijd was. Bukman beloofde
een grote schoonmaak, maar
Bukman beloofde grote
schoonmaak.
foto de stem/johan van gurp
liet de top van zijn departement
intact. „Niemand kan mij een
verbod opleggen om te verande
ren," bezweerde een geschrok
ken Joustra het koor aan stem
men dat zijn opstappen predik
te. De secretaris-generaal nu:
„En dat ik kan veranderen vind
ik nog steeds."
Bijna drie jaar nadat het minis
terie in opspraak kwam, zijn de
klachten over intimidaties ver
vlogen. Waren het incidenten?
Voormalig minister Bukman
stelde in het najaar van 1992
een vertrouwenspersoon aan,
die twee jaar later concludeerde
geen gevallen van 'intimidatie
in de strikte zin van het woord'
te zijn tegengekomen.
Vertrouwensman Kloos ontving
tot op heden ongeveer 35 klach
ten en noemt dat 'een gering
aantal'. Hoewel het afbakenen
van het begrip intimidatie hem
enige hoofdbrekens kostte,
noemt hij dreigementen als 'Je
zal de gevolgen wel merken' of
'Dit wordt je niet in dank afge
nomen' voorbeelden van uitin
gen waarmee chefs over de
schreef gaan.
Een relativerende Joustra: „We
De nieuwe minister Van
Aartsen zou regelmatig botsen
met oudgediende, topambte
naar Van der Lely.
foto de stem/johan van gurp
hebben een organisatie met
11.000 medewerkers en soms
gaat er wel eens wat fout. Maar
intimidaties? Nee."
Ook de rel rond de telefoones
capades van de Algemene In
spectiedienst liep met een sisser
af. Onderzoek wees uit dat de
AID niet buiten zijn boekje was
gegaan. Tenslotte had minister
Braks in 1986 de dienst toe
stemming gegeven voor intern
onderzoek. Desondanks zette
zijn opvolger Bukman daar een
streep door.
Al voordat de commissie-Kroes
met haar vernietigende rapport
kwam, ging in december 1991
op het ministerie het 'Zwaluw
project' van start. Zwaluw
moest het roer op LNV defini
tief omgooien en koesterde be
grippen als 'openheid, verant
woordelijkheid, offensief ge
drag en creativiteit'. Er volgden
bijeenkomsten waarin grote
groepen personeelsleden vrije
lijk praatten over de cultuur op
de eigen werkplek en klachten
en ideeën uitten.
Jo Bos, een van de initiatiefne-
Secretaris-generaal Tjibbe
Joustra: 'Een cultuur veran
der je niet in twee of drie
jaar'. foto theo van zwam
mers van het Zwaluw-project,
is bijna drie jaar na dato nog
verbaasd over het effect dat dit
kleine vliegende vogeltje op het
departement had. Bos: „'Is dit
nog wel Zwaluwwaardig?', is
tegenwoordig een gevleugelde
uitdrukking binnen LNV." Het
ministerie heeft 'het luisterend
oor' tot beleid verheven, vindt
Bos. Intellectuele moed onder
medewerkers ondervindt meer
waardering dan voorheen.
'Bij LNV zijn ook ongebruike
lijke ideeën welkom'. Zo stond
het geschreven in de eerste van
drie notities over het ministerie
in het jaar 2000. Maar bereiken
de ideeën tegenwoordig ook de
secretaris-generaal? Bij veel
medewerkers blijkt, desge
vraagd, de schroom voor con
tact met het hoogste kader nog
steeds onmiskenbaar.
„Dat is dan jammer", pareert
Joustra. „Veel ambtenaren lo
pen hier wel naar binnen. De
deur staat open. Er is natuurlijk
altijd een drempel, maar ik heb
toch gemerkt dat in de afgelo
pen twee jaar velen de weg naai
mijn kamer hebben gevonden."
Terwijl 'Zwaluw' zijn democra
tiserende werk deed, ging de
schop onder de organisatie. De
31 directies binnen het departe
ment werden samengevoegd tot
een totaal van veertien. „We
hebben een aantal schotten ge
slecht," zegt Joustra, „dat be
vordert de onderlinge samen
werking." Daarnaast ging er
een streep door een groot aantal
leidinggevende functies. En ook
de regio ontkwam niet aan de
veranderdrift. Het aantal pro
vinciale diensten slonk van
twaalf naar vijf.
Daarnaast noopten eerdere ka
binetsafspraken tot verminde
ren van het personeelsbestand.
Bij de reorganisatie verdwenen
tot nu toe 500 banen en er
moeten er nog 420 weg. Maar
verweet de commissie-Kroes
LNV niet juist dat de reorgani
saties maar over elkaar heen
buitelden? Dat LNV bij proble
men in reorganisaties vluchtte?
Joustra onderschreef destijds
die kritiek en noemde de analy
se 'helder'.
Bijna drie jaar later heeft hij
vele kanttekeningen paraat.
„Reorganisaties horen op een
departement tot de normale
gang van zaken. We zijn nu
eenmaal een organisatie die
zich telkens moet aanpassen
aan de eisen van de maatschap
pij en de politiek. Alleen tijde
lijke werkverbanden en flexibi
liteit kunnen dat enigszins
voorkomen. Daarom ben ik ook
voorstander van projecten van
ministeries samen. Zo bestaat er
momenteel een projectdirectie
mest, die zowel voor ons als
voor VROM werkt. Met zo'n
directie zijn we verlost van de
competentiestrijd en loopgra
venoorlogen tussen VROM en
Landbouw. Bij problemen tus
sen departementen moet je veel
vaker voor dergelijke oplossin
gen kiezen."
Momenteel werken er nog
10.600 mensen bij het ministe
rie. Bij de afslanking die nog
volgt, verdwijnt bij sommige
gefuseerde directies een op de
vijf banen. Daarna is LNV
'klaar' tot het jaar 2000. Een
Haags 'kerndepartement' van
ongeveer 800 beleidsambtena
ren, 200 a 300 ambtenaren bij
ondersteunende departementale
diensten en 8 a 9000 mensen bij
verschillende diensten in het
land moeten dan alle taken
kunnen klaren.
'Kerndepartement' is al enige
tijd een gevleugeld woord in
politiek Den Haag. Joustra: „Er
zit een zinnige filosofie achter.
Het ministerie houdt zich bezig
met beleid en de uitvoering
daarvan. Vroeger liepen die
twee hier volstrekt dooreen. Zo
was staatsbosbeheer behalve
voor het onderhoud van het bos
vroeger ook verantwoordelijk
voor het bosbeleid. Dat gaf
vaak merkwaardige spannin
gen, want je kunt als beheerder
een totaal andere mening heb
ben dan als beleidsmaker. Nu
hebben we die twee gescheiden.
Het kerndepartement formu
leert het beleid en stuurt de
diensten aan. De diensten voe
ren het beleid uit."
Onder meer de vleeskeurings
dienst, het landbouwkundig on
derzoek en de landinrichtings-
dienst kunnen in die constructie
'hun gang gaan'. „Maar we ver
woorden veel helderder dan
voorheen wat we van de ver
schillende diensten verwachten.
Momenteel woedt er maat
schappelijk een discussie of de
trend om overheidsdiensten te
verzelfstandigen niet te ver is
gegaan. Wat dan nog wel eens
vergeten wordt, is dat je door
die verzelfstandiging in feite je
invloed vergroot. Bij een ver
zelfstandiging hoort grote
transparantie. Een dienst wordt
gedwongen getallen te leveren
over de prestaties."
Het ministerie van Landbouw,
Natuurbeheer en Visserij kwam
afgelopen zomer ongeschonden
uit de kabinetsformatie. Er trad
een nieuwe minister aan, maar -
analoog aan het advies van de
commissie-Kroes - geen staats
secretaris voor Natuurbeheer.
Van Aartsen moet landbouw en
natuur wegen en beide hun ge
rechtvaardigde plaats geven.
Wel klinken er nog stemmen op
die het landbouwonderwijs wil
len overhevelen naar het minis
terie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen. De secretaris
generaal vindt voorzichtigheid
geboden bij dergelijke opera
ties.
Joustra: „Natuurbeleid werd in
1982 overgeheveld van CRM
(destijds het ministerie van Cul
tuur, Recreatie en Maatschap
pelijk Werk) naar LNV. Het
heeft jaren geduurd voor die
verschillende culturen zich aan
gepast hadden en Natuurbeheer
binnen LNV tot wasdom kwam.
Als twee bedrijven fuseren,
schat men dat het tien jaar
duurt voordat er een nieuwe
eenheid staat. Daarbij zijn het
ook erg dure operaties. Meer
samenwerking tussen ministe
ries lijkt me een betere oplos
sing."
Is het ministerie werkelijk ver
anderd? Onlangs werd bekend
dat een van de twee plaatsver
vangers van Joustra van zijn
functie ontheven is. Minister
Van Aartsen zou regelmatig
botsen met de oudgediende Van
der Lely. Volgens ingewijden
was de 59-jarige Van der Lely
de reorganisaties moe en heeft
hij moeite met de nieuwe koers
die Van Aartsen wil inslaan.
De nieuwe WD-minister hecht
sterk aan het primaat van de
politiek en minder dan zijn
CDA-voorgangers aan het zoe
ken naar consensus met het
landbouwbedrijfsleven. De ma
nier waarop Van der Lely per 1
januari verdwijnt uit de hoogste
rangen en het hardnekkige stil
zwijgen erover vanuit LNV riep
vragen op over de zelfgeroemde
'openheid' die het ministerie in
middels zou kenmerken.
Maar desondanks merken de or
ganisaties die regelmatig con
tact hebben met LNV een nieu
we dynamiek op. „Ze zijn snel
ler dan vroeger", zegt een
woordvoerder van het Land
bouwschap. En ook de voorzit
ter van de Noordbrabantse
Christelijke Boerenbond Latijn
houwers bespeurt een nieuwe
houding. „Ze hebben een open
oog en luisterend oor.
