Het sprookje van 50.000 gulden Kiezc niet t Wie vakantie verkoopt moet met twee benen in de wereld staan -de Stem- DESTEM Eindhovens experiment: 'leven als in prehistorie9 Politie ond Begrip en v DE STEM BINNENLAND BUITENLAND DE STEM Rassisme Moendoes voelt deekipi Missing Link Blues Agnus Hominis Von Münchhausen Redivivus u FLODDERS n sr%i Duizendpoot Blues De tovenaar van De Efteling en de zoektocht naar de kinderziel in het sprookje 'Als de Koerden een bommetje gooien reageert de vakantiemarkt meteen' Weinig waar DINSDAG 27 DECEMBER 1994 Burl- en groteske rijmen (29) Van wat voor ras '3 de mens ook was .3... hij was en bleef een mens, en iets erger bestaat op aarde niet offie Mongool was of Semiet1. Aan de beestenboel, ons nu onthuld, heeft alleen het dier geen schuld. De mensheid wil belazerd worden uitgezonderd Ome Joop, die 't vel trek* ove*- de oren der hoi den en en passant hun horoscoop Zijn wij nou gevallen engelen of hoog geklommen apen, maar Gods beeld en gelijkenis als kroon op Zijn schepping geschapen, of zijn wij soms zelf die mis sing Link die wij zoeken tussen aap en mens, zo halverwege het kroonju weel: Homo Quasi Sapiens? Pasgeboren lammetje op broze wankelpootjes vindt toch zijn weg naar d'Ho- reca als beleg op warme broodjes De Baron heeft zijn leven te boek gesteld Door John O'Mill c M Q maar die ene ervaring nooit eerder verteld die van de shock, in een kin derwagen, toen zijn ogen opeens pantof feltjes zagen rose, gebreid aan zijn spart'lende voeten. Gruw'lijk, dacht hij, dat ik zó moet boeten voor mijn ongeloof in re-in carnatie met deze gruwlijke situatie. Het hoefde van mij geen twee de keer, maar ik zie het nou zelf: Verdomd ik ben er weer! Een duizendpoot van het leven genoot tot 'n pad hem een rotvraagje stelde: offie klakkeloos liep, zo maar lukraak een poot of offie die poten natelde? Daar had 't insekt, met be perkt intellekt van z'n leven niet stil bij ge staan. Hij liep, naar ie dacht, zo maar wat aan zonder op poten te letten. Nu hij 't wel doet, verliest ie de moed; Geen poot durft ie meer te verzetten. Ö"MM Want Anneke Boonstra, directri ce van het dorp en vier mede werkers willen graag weten hoe het er vroeger écht aan toe ging. Naast de vijf vrijwilligers doen ook de Franse archeoloog Chris tian Valient en de Belgische so ciaal-antropoloog Simba Tim merman mee, om het onderzoek een wetenschappelijk tintje te geven. De vrijwilligers zijn de voorbe reidingen al twee jaar geleden begonnen met het plegen van onderzoek. Er werd bijvoorbeeld bekeken welke kruiden uit de prehistorie kwamen, zodat die alvast geplant konden worden. Verder moest worden uitge maakt wat wel en wat niet mee het dorp in zou mogen. „We hebben besloten dat er maar een paar hedendaagse din gen meemogen," legt Simba Timmerman uit. Deze Belgische sociaal-antropoloog doet regel matig onderzoek naar groepsge drag in extreme situaties. „Ten eerste hebben we een paar brandblussers, want met alle open vuren In de boerderijen willen we geen risico lopen. Ook hebben we schrijfblokken en pennen nodig voor de verslagleg ging. En wie medicijnen slikt, mag die ook meenemen." „Dat is dan ook het enige," zegt Anneke Boonstra. „Andere ziek tes en kwaaltjes proberen we te genezen met huis-tuin-en-keu- Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V. Directie: drs. J.H.M. Brader en D.H. Ahles (adjunct). Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur. C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda. Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie 076-236309. Bezorgklachten en abonnementenadministratie: Afdeling Lezerscontact 06-0226116 (gratis) ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur, zat. 8.00-12.00 uur. Kantoren: Bergen op Zoom, Postbus 65, 4600 AB; 01640-36850, fax 01640-40731, redactie 01640-37253. Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550, fax 01608-17829. Goes, Klokstraat 1, 01100-28030, fax 01100-21928. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751fax 01140-19698. Oosterhout, Bredaseweg 108S,® 01620-54957, fax 01620-34782. Roosendaal, Molenstraat 45,® 01650-37150, fax 01650-44929. Terneuzen, Zuidlandstraat 32,® 01150-17920, fax 01150-96554. Vlissingen, Scheldestraat 7-9, 01184-19910, fax 01184-11446. Openingstijden: van 8.30-17.00 uur. (Middagpauze van 12.30-13.30 uur m.u.v. Oosterhout) Abonnementsprijzen per 1 januari 1995 (bij vooruitbetaling te voldoen): per kwartaal 89.40, per half jaar 177.80 óf per jaar 345.75. Voor abonnees met automatische incasso: per maand 29.80, per kwartaal 86.90, per half jaar 172.80 óf per jaar 335.75. Voor posttoezending geldt een toeslag. Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben, Ginnekenweg 7, Breda. Grote advertenties uitsluitend 076-236881. Fax 076-236405. Geboorte- en overlijdensadvertenties maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405 zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911 Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de Algemene Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. als mede de Regelen voor het Advertentiewezen. Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447. De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345. Van onze verslaggever Eindhoven - Terwijl de dagen kouder worden en iedereen tegen de verwarming aankruipt, maken zeven mensen zich op om vanaf 16 januari twee maanden lang te gaan leven in het prehistorisch openluchtmuseum in Eindhoven. ken-middeltes. Zo weten we dat een wond bedekt moet worden met spinrag. Verder hebben we ook een kruidentuintje aange legd, waarin medicinale planten groeien. We gaan volledig terug naar de natuur." Om het experiment goed uit te voeren, zullen de vrijwilligers tot het uiterste moeten gaan. Dus mag er geen gebruik worden gemaakt van leidingwater, gas en elektriciteit. Wie minder' goed ziet, mag geen beroep doen op bril of contactlens en de vrou wen mogen tijdens de menstrua tie geen gebruik maken van maandverband. Daarvoor in de plaats komt een zakje met ge droogd mos, of een vilten lap. Timmerman heeft al heel wat ervaring met extreme situaties. Zo heeft hij eens een keer met een groepje een week op een reddingsvlot doorgebracht. „Dat was op volle zee. Na een paar dagen sloeg iedereen elkaar al op het gezicht." Of het tijdens dit experiment ook zover zal komen betwijfelen de zeven deelnemers. „Natuurlijk zullen er best irrita ties ontstaan," denkt de directri ce. „We zitten toch met z'n allen op een kluitje. Daarbij kunnen we ons twee maanden lang niet wassen en tanden poetsen, er is geen wc-papier en ook de kle ding blijft dag en nacht aan. We zullen na een tijdje dus niet meer al te fris ruiken en dat kan ook ergernis opwekken." Als het écht spannend was, gingen de kinder mondjes vanzelf open. Met alle kracht zogen ze de magie van het sprook je in zich op. De verhalen van verre streken, zompi ge landen, smakelijke bergen. Van elfjes, de goede fee, blubbertrollen, koningen en vooral van: en ze leefden nog lang en gelukkig. Het sprookje, het nacht kusje van vrouw Holle. Maar de magische bron in het moderne land van computers en nintendo's is een beetje opgedroogd. De Efteling gaat er wat aan doen: 'Jongen en meisjes, verzin op school een sprookje', staat er in een brief die half januari bij alle lagere scholen van Nederland en Vlaan deren in de bus valt. 'Wij zorgen voor een schat van 50.000 gulden, De Efteling Anton Pieckprijs 1995'. Door Hans Jacobs ER WAS eens een kamer in de Efteling in Kaatsheuvel. Een ge wone kamer met een deur en twee ramen. In de kamer staat een bureau en een grote en een kleine tafel. Een gewone kamer dus. Niets aan de hand. Tot je binnen komt. Dan gebeurt er iets geks. Het is.... het is alsof de muren je aan kijken. Is het wel een gewone kamer? Zonder dat hij het ziet, voel ik stiekem aan de muur. Gewone stenen. Er hangen alleen teke ningen aan de muur. Van boven tot onder, van links tot rechts: meters ondefinieerbare manne tjes en vrouwen. Puntmutska bouters, blubbertrollen, twirrel- feëen, bosnimfen, Laafdingdon- getjes, oerlelijke mannekes met wortelige neuzen, wonderlijk mooie fladdermeisjes, levende kastelen met klagende ophaal bruggen. Maar dan voel ik het weer, die kriebels in mijn rug. Wie staat er naar mij te kijken? Ik kijk om: er is niemand. De muur zwijgt stil. Dan komt hij binnen. Ton van de Ven. Een lange man met een vriendelijke glimlach. Hij is de tovenaar van het sprookjespark de Efteling. Zijn gezicht is als een gordijn. Als hij lacht gaan de plooien open en komt de vrien delijkheid tevoorschijn. Hofarchitect Het is zijn kamer. Hier is het Spookslot geboren en de Fata Morgana werkelijkheid gewor den. Hier werd het Volk van Laaf wakker en ging de beroem de Droomvlucht van De Efteling van start. Op de tafel liggen allemaal tekeningen van fantas tische kastelen en huizen. In deze kamer kookt Ton van de Ven met kleurpotloden het magi sche brouwsel dat het sprookjes park De Efteling heet en Kaats heuvel wereldberoemd heeft ge maakt. Hier worden jeugdherin neringen gekieteld en leren nieu we kinderdromen de eerste stap pen. De hofarchitect van sprookjes land trekt de gordijnplooien van zijn gezicht omhoog. Glimlacht: „Waar het bij sprookjes om gaat, is dat ze niet geschreven zijn, Ton van de Ven in de Efteling, voor een groot deel zijn geesteskind. maar verteld worden. Het zijn overleveringen die generatie na generatie doorverteld worden. Iedere verteller voegt aan het verhaal zijn eigen interpretatie toe. En elke sprookje heeft een boodschap, een moraal: het goe de overwint. Je hoeft niet meer bang te zijn, het kwade is versla gen. De heks brandt in de oven. Ga maar lekker slapen. Sprook jes zijn ook eenvoudig. Ze zijn zonder poespas en fraaie toevoe gingen." Ton van de Ven zakt iets achter over en schakelt over op de ver teltoon: „Er was eens een koning en die had drie zonen." Hij wacht even en praat weer normaal: „En dat die drie zonen namen zouden hebben, is niet belangrijk. Daar denkt toch nie mand aan? In moderne versies van sprookjes hebben die zonen plotseling wél namen. Een ge weldig storend element: Fulko of zo. Dan weet iedereen hoe ze eruit zien. Waarom? Ik heb geen idee, maar ik weet wel dat je zo het sprookje een kracht ont neemt. In de oude sprookjes had den we het over de oudste, de middelste en de jongste zoon. Dat was genoeg. Een sprookje moet de volledige ruimte bieden aan je eigen fantasie, het moet alleen de weg wijzen." Je voelt bij hem wat wrevel. „Dus definieer niet te veel. Noem ze niet Fulko of Jan. Geef de fantasie de volledige vrij heid." Het sprookje als klimtouw naar de diepte van je fantasiewereld. Eigen jeugd Ton van de Ven laat zich'terug- zakken in zijn eigen jeugd, in de bossen in de buurt van Eindho ven. Een halve eeuw geleden. „Wij hadden geen elekriseh licht. Boven de tafel hing een petroleumlamp, later werd het een suizende gaslamp. Ik ging met de kaars naar bed. 's Avonds zat je met je knieën opgetrokken in de stoel bij de kachel sprook jes te lezen. Als je naar buiten keek, was alles aardedonker. De ramen waren zwarte vlakken en je hoorde buiten alleen de gelui den van de natuur. Daar in die sfeer werden "de eigen sproookjes geboren en zag je de paashaas de boom in klimmen." Sprookjes nu. De filemeldingen op de elektronische snelweg ho pen zich op en ook aan de zijwe gen vol nintendo's, computer spelletjes, cd-roms en cd-i's staat het sprookje tevergeefs te liften. Verre landen en andere tijden worden door de tv life de Een van de bekende attracties, Lange Jan. FOTO DE STEM/BEN STEFFEN woonkamer in gebracht. De elektronische toverdoos, waarbij je met virtual reality tot in de slaapkamer van de favourite ster' kunt doordringen, laat aan de fantasie geen byte ruimte. Zelfs oma's halen in het Sprookjesbos van de Efteling de oude sprook jes door elkaar. Het sprookje is met pech ge strand op een achterafweggetje. Maar er is hulp onderweg. In De Efteling zelf is het 42 jaar oude Sprookjesbos gestegen van de zevende naar de derde plaats. Nieuwe kans Precies in het honderdste ge boortejaar van Anton Pieck, die in De Efteling de sprookjes de derde dimensie heeft gegeven, krijgen de oude overleverings verhalen een nieuwe kans. Half januari vallen er 1.300 brieven bij Nederlandse en Vlaamse ba sis- en lagere scholen in de bus met de oproep van de Stichting Natuurpark De Efteling om een sprookje te verzinnen en mee te dingen naar de De Efteling An ton Pieckprijs 1995: een schat van 50.000 gulden. Een klas of groep van de school wordt uitgedaagd om voor mei een nieuw, origineel sprookje te ontwikkelen. Naast de eerste prijs is er een tweede van 20.000 gulden, een derde van ƒ10.000, een vijfde prijs van ƒ2.000 en een hele serie busreizen naar de Efteling. Een nieuwe reddingsboei in de cultuur waarop kinderdromen dobberen, zegt De Efteling. Alles mag, zoals in een echt sprookje. Hoe ging het bijvoorbeeld verder na: 'en ze leefden nog lang en gelukkig' of waar komt nu de familie van Holle Bolle Gijs van daan, wat gebeurt er 's nachts in De Efteling? Ton van de Ven: „Je wilt met een dergelijke prijs iets waarvan je FOTO MARTIN DE GOK weet dat het in een kind sli mert, opnieuw wakker mals Kinderen voelen dat ze het zich hebben. Geef je ruimte, dan kom je verrassingen te staan. Voo: door de enorme stortvloed informatie die vandaag de tfe over een kind uitgestrooi wordt. Dan krijg je misschie een sprookje met een steil band met het heden, maar de wortels in het oude sproolj waar het goede het slechte altij overwint." „Ik verwacht dat de puurhei van een kind als een rode dra door het verhaal zal lopen, je het kind weer herkent. Als: zich niet laten verleiden tothi herinkleuren van oude spri jes, dan denk ik dat je iets datgene dat kinderen écht b houdt, terug zult vinden, weet hoe kinderen i met de multiraciale waarin ze dagelijks len, omgaan. Misschien krijg een moderne versie van 1 lijke Eendje." Het sprookje als de lieve kus van vrouw Holle, als 4 morele saus over de harde wff kelijkheid, als de katalysati van de fantasie. De Efteling ligt onder de deken. Holle Bolle Gijs teert 0] zijn zomervet, de koningin» van-het stoomcaroussel liggen' de beautyfarm, de Droomvluch is net geland en op 1.300 scholei in. Vlaanderen en Nederlam wordt met smacht gewacht od het einde van de kindervakantit Als ik de kamer van Ton van d( Ven uit ga, voel ik het weer. Iel of iemand kijkt. In en ruk ik me om en tiei fen, blubbertrolli en ander sprookjes volk danste] de muren. Nog net vc deur dichtslaat glipt er een knip oog van vrouw Holle door 4 kier van de deur. Door Joop van der Pol Het moet nog Kerstmis wor den, maar Barbara is in ge dachten al bij de zomerva kantie in Venezuela, en ze dubt over de tickets naar Tu nesië. Barbara Fransen móet wel. Ze bekleedt een topfunc tie bij Arke Reizen. Blijkens haar kaartje mag ze zich di recteur touroperating noe men. De tour-operator uit Enschede zal deze winter weer een dikke 100.000 Nederlanders aan een plezierige break helpen. Naar besneeuwde pistes, hete Bounty- eilanden en comfortabele bunga lowparken. Maar terwijl de clientèle de helling afsuist, nipt van een cuba-libre of doezelt in het poezelbad, zit Barbara al met haar neus in de evalua tierapporten. Op zoek naar de trends voor 1996. Ze heeft net de laatste hand gelegd aan 26 nieuwe vakantie- Het jaar loopt af, met knallen of met sissers. Terwijl de mees te mensen nog terugblikken, zitten anderen al tot over hun oren in het nieuwe jaar. Met hen kijken we in een korte serie door het sleutelgat van 1995. Vandaag: de vakantie maker. gidsen. Vliegreizen, cruises, jon gerenreizen, busreizen en bunga lowparken. „Vakantie 1995 be tekent meer zien, meer doen, minder strand. Maar wel zon graag," zo vat de directeur van Arke de trend bondig samen. Anders gezegd: golfen in Tune sië, parachutespringen, survival, snowboarden, fietsen, wandelen, natuur zien en cultuur proeven. Luieren mag best, maar wie veertien dagen ligt te vervetten aan het strand is echt niet meer van deze wereld. „Van de winterboekingen is 75 procent nu gerealiseerd," zegt Barbara Fransen ze, „dus we hebben al een aardig beeld welke bestemmingen goed lopen. De Franse Alpen, Italië. De Antillen gaat hard. Al die gegevens gebruiken we voor het nieuwe programma '95-'96. Ver der kijk je natuurlijk wat de FOTO MARC BOLSIUS valuta doet, en wat nieuwe markten zijn." Toiletbrillen Maar niet alleen de directeur denkt vooruit. Haar inkopers in specteren op dit moment toilet- brillen, winkelschappen en ge vaarlijke kruisingen in Brazilië en Venezuela. Dat alles om te garanderen dat de klant komen de zomer een aangenaam verblijf heeft in Zuid-Amerika. „We wil len zeker weten dat we de consu ment een goed produkt kunnen bieden. Maar ook moeten onze mensen nu al contacten leggen en contracten sluiten. Je moet tijdig je aandeel in de markt veiligstellen." Vooruit kijken, vooruit denken, trends signaleren. Wie vakantie verkoopt moet met twee benen in de wereld staan. En dan gaat het nog wel eens mis. „We heb ben ooit een onderzoek gehad, waaruit bleek dat we veel meer Scandinavië in ons pakket moes ten doen. Het werd een flop. Iedereen wilde naar het zuiden. Waarom? We weten het niet." Na de val van de Muur lonkte Oost-Europa. „Rusland leek ons wel interessant, maar dat werd niks. We konden gewoon onvol doende kwaliteit voor een rede lijke prijs realiseren. Oost-E# pa heeft toch niet die schuit'! gemaakt die we verwachtten, s zit er wel enige groei in." Maar zelfs al denk je alle risicn vooraf te hebben geëlimineerd nooit heb je als touropera® alles zelf in de hand. „TurW hadden we dit jaar volop W kocht. Prachtige bestemm® Dan gooien de Koerden er - keer een bommetje, en je me»1 het meteen. Dat schrikt de met sen blijkbaar af. Terwijl, in R®' terdam hebben ze pas ook w met granaten lopen gooien bedoel maar. Maar ach, TurW, trekt normaal gesproken weer snel aan." Het hele jaar door staat m hoofd naar vakantie. Volg® week gaat ze ook. „Een weefi Tenerife. Nee, geen strand. w ker golfen en een visje eten «f het terras. Zalig. En natuurt': meteen maar wat accomnw® ties bekijken, 'ns Zien wa' onze klanten daar eigenlijk bieden hebben, volgend jaar. Den Haag (anp) - De b 'die onderhandelen o\ gemeente-cao vinder voorjaar een werkgev genover zich met eei portemonnee en de wens werktijden en risopbouw vergaand te biliseren. Loon naar werken (en ni ger naar aantal diens hoort daarbij. Dat blijkt li magazine, het blad van df niging van Nederlands meenten. Hilversum (anp) - Het de kiezers van regering dan van stemmers op op het kabinet een 5,7; voo dan een 5,6 waard. .Dat blijkt uit een gisteren bliceerd onderzoek var NIPO in opdracht van Het zou een paars beleid i worden, maar gezien de waardering lijkt het meer i grijs beleid, concluderen derzoekers. Zij ondervi 500 aanhangers van de viei partijen over het beleid vi kabinet. Dat het kabinet deld nog uitkomt op 5,8 het aan de achterbannei PvdA en D66 die achtere gens 6,6 en 6,1 geven. Het onderzoek van het ging behalve over het tota leid van het kabinet-Kok vier afzonderlijke beleids nen: werkgelegenheid, asiel en justitie. Met name het asiel- en jus beleid is voor de kiezers v WD slecht te verteren, zo uit de cijfers. Van de li stemmers vindt 89 procei het Nederlandse opvang voor asielzoekers beperkt worden (tegen 67 procei zowel de PvdA- als CDA- mers en 77 procent bij de kiezers). De WD-aanhang Den Haag (anp) - De reg litie Haaglanden heeft dag ruim 1.000 kg coc onderschept op locatie Amsterdam en omgeving drugs hebben een st waarde van ongeveer miljoen gulden. De recherche verrichtte 24 taties, alle in de hoofdsta omgeving. De verdachten tussen 18 en 46 jaar oud gaat om Colombianen, Bo nen, Surinamers en Nede ders. Volgens de politie maken d( dachten deel uit van een C( biaanse criminele organi 'NA BEVRIJDING komt ver haar kersttoespraak voor. helaas. Verzoening vereist Begrip, misschien zelfs moslims vervolgen, Hutu' Russen die Tjetsjenen bele als ze inzien dat de andere idee is zeldzaam geworden Zo lang Oost-Europa nog nisme, was in dat deel vai digheid officiële leer. Niet tegendeel. Niet alleen tege hard te verduren, als het zondebok aangemerkt. De zestig hebben bewezen dat gelijkwaardigheid kon prek Nationalistische of ethnif over het algemeen echter c beeld was een eenheidss Servische meerderwaardic Het primitieve vooroordel respect bestreden, maar rr teerd, maar simpelweg ver Het is geen oplossing gebl brak het vlies van uiterl ontstaan door contact en c logse Westeuropese gener Ie uitwisseling. Optimistisc ren en studenten propage hoop zo onderling begrip wereld te kunnen creëren. Veel heeft het niet opgele vrede, maar verzoening Buitenlanders worden zod gaat, weer bijna autome Nederlandse jeugd heers gebaseerd anti-Duits sentii de agressie in de wereld-br verzoeningsgezinde geest i Majesteit roept op tot bezin heeft ze meer dan gelijk, begrip en inzicht. Daarvoo Zelfs binnen de kleine Ned Steeds meer gaat het ero uiteen valt. Een kleine groe heeft en de rest die niet ve ]n schril en machteloos gej klinkende kreten luisteren Je zijn bij de herdenking va

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 2