Hamburgers, sportschoenen,
cd's en spijkerbroeken
DE STEM
KERST'94
Danyel de Wit,
23 jaar,
student Pabo
in Breda.
'Zo leer je nog iets
waarderen'
Hoeveel geld hebben jon
geren te besteden?
Waar geven ze het liefst
hun centen aan uit?
Houden ze hun handje op
bij hun ouders?
Of zijn ze niet te beroerd
om zelf voor een extra
zakcentje te werken?
'Elke dag een
cd-single'
'geef me maar die
schoen in die maat'
'Bad+Mad en Cars
het populairst'
Wiebe
Stijnman,
19 jaar,
dienstplichtig
soldaat.
#i
-
■i
„Dat lange haar van mij heb ik
niet om ergens bij te horen, ik
vind het gewoon leuk zo. Mijn
kledingstijl heb ik wel een beetje
gekozen: gewoon een spijker
broek met een spijkerjas, of een
leren jas. Ik heb verder altijd kist
jes aan, vanavond zijn dat Dr.
Martins. Die zijn wel wat goedko
per dan legerkistjes want daar
betaal je al gauw 190 gulden
voor. Mijn broeken koop ik altijd
bij Levi's Store, gewoon omdat
die het lekkerst zitten. Ook nog
nu met dat stuk op mijn knie,
heeft mijn oma er trouwens in
gezet. Waar ik de rest koop,
maakt me niet uit eigenlijk."
„Ik hou van Metallica, the Cult
The Doors, Pearl Jam en zo. Oh ja,
ook Slayer, Therapy en Green Day
vind ik goed, die moeten er zeker
bij. Ik draag daar expres geen em
blemen van, word je gelijk in zo'n
hoekje geduwd. Zelf speel ik gi
taar in een bandje, meer het ste
vige werk zoals rock, metal, grun
ge-rock, funk en ook blues. De
meeste bandleden hebben trou
wens ook lang haar."
„Ik heb LTS en MTS electronica
gedaan maar dat interesseert me
geen zak. Nu doe ik de Pabo. Ik
wil echt onderwijzer worden, het
liefst groep 7 en 8 van de basis
school, dat vind ik leuk."
„Die foto mag zo wel in de krant,
interesseert me niks. Als er maar
wel bijstaat dat ik een paar pilsjes
op heb. Ik ben nu wel tamelijk
wazig en ik moet trouwens gi
gantisch zeiken."
mo*««vmMNSEN
ZATERDAG 24 DECEMBER 1994 E4
Aan een tafeltje in de hoek van
de McDonald's aan de van
Beethovenlaan in Roosend
aal zitten een jongen en een
meisje wat hamburgers en patat te
eten. De jongen, John, ziet er niet
ouder uit dan zestien, zeventien jaar,
maar claimt 23 te zijn. John (vet,
naar achteren gekamd bruin haar,
schipperstrui en gouden kettinkje
om de nek) is bankwerker. „Alleen
ik werk niet op een bank, maar op
een constructiebedrijf. Dat snap je
wel hè?"
Hij zit flink te schrokken van een Bic
Mac, stukjes gefrituurde McNug-
getskip en franse frietjes. Voor zijn
portie fast food heeft hij ongeveer
vijftien gulden betaald. Iets dat hij
naar eigen zeggen niet vaker dan een
keer in de drie maanden doet. Is dat
alles wat hij aan snacks spendeert?
„Eh...nou ja, als je de patatboer mee
rekent dan geef ik er wel 25 gulden
per maand aan uit." Zijn tafelfgeno-
te Anneke (een veertienjarige MA-
VO-scholiere met lang blond haar en
een smal gezichtje) beperkt de uitga
ve voor snelle happen tot een tientje
in de maand.
Wat zijn maandelijkse inkomen is,
wil John niet kwijt. Anneke doet
minder moeilijk over het bedrag dat
zij maandelijks te besteden heeft:
veertig gulden. Ongeveer de helft
daarvan verdient zij zelf met baby
sitten en meehelpen in de hobbywin
kel van haar moeder. De rest ont
vangt zij in de vorm van zakgeld.
Per maand geeft Anneke een gul
den of twintig uit aan cd's. De
andere helft van haar inkomen
besteedt zij aan het kopen van
cadeautjes. Verder koopt ze van
haar geld 'zo eens in het half jaar een
trui'. Als ze daarnaast nog meer kle
ren nodig heeft, dan betalen haar
ouders die. Haar kleren hoeven niet
van een bekend merk te zijn.
John koopt gemiddeld één cd per
maand. Zijn smaak is heavy metal
en nederlandstalig repertoire. Ver
der geeft hij geld uit aan brommer
onderdelen en stappen. „Aan kleren
bijna niks."
De thuiswonende John betaalt zijn
ouders ook kostgeld. Na aftrek van
alle uitgaven weet John ongeveer
500 gulden per maand te sparen. „Ik
wil toch alvast een beetje onder
grond kweken om later een eigen
huis te kunnen kopen."
Enkele tafeltjes verder roken Daisy
(vijftien, kort donkerblond haar) en
Marieke (vijftien en lang lichtblond
haar) een sigaretje na een hambur-
germaal. Ze zijn beiden lhno/vbo-
scholier en wonen in St. Willebrord.
Aan fast food spenderen ze 'rond de
vijf procent' van hun maandelijkse
inkomen. Voor Daisy bestaat dat in
komen alleen uit 25 gulden zakgeld
per week. Marieke verdient onge
veer honderd gulden per maand met
oppassen en ontvangt daarnaast nog
250 gulden kleedgeld van haar ou
ders.
Van het kleedgeld betaalt Marieke
overigens ook nog zo'n vier pakjes
sigaretten per week. Ze schat dat ze
van haar geld, na aftrek van de kos
ten voor snacks en sigaretten, onge
veer driekwart besteedt aan uitgaan
('vooral in de disco') en een kwart
aan het kopen van kleren. Favoriet
zijn daarbij jeans van Levi's en
shirts van O'Neill. Waarom per se
merkkleding? Marieke: „Tja, het
speelt toch wel mee dat al mijn
vrienden daar ook in lopen. En zo'n
broek van Levi's zit ook gewoon lek
ker."
Daisy zegt ongeveer de helft van
haar geld uit te geven aan kleren en
de helft aan uitgaan. Voor haar
speelt het merk van de kleding nau
welijks een rol. „Als zo'n broek maar
lekker zit. En ik draag toch altijd
wat over mijn kont. Dus dat merkje
zie je niet eens." Merkartikelen
krijgt ze wel op haar verjaardag, bij
voorbeeld trainingsschoenen van
Nike.
De grote wens van beide meisjes is
momenteel een bromfiets. Daisy
weet daar ongeveer zeven gulden per
week voor te sparen. Het grootste
deel van het bedrag krijgt ze van
haar ouders. De benzine zal ze zelf
moeten betalen. Ze heeft daarom on
langs gesolliciteerd naar een week
endbaantje bij de Edah-supermarkt.
„Die hebben nu niks voor me. Ik
moest maar weer komen als ik mijn
school heb afgemaakt."
Marieke en Daisy houden allebei
van muziek, maar cd's kopen ze zelf
eigenlijk nooit. Marieke: „De cd's
die mijn zus koopt, vind ik meestal
ook mooi. Dus dan hoef ik ze niet
meer te kopen."
Daisy krijgt wel 'ns een cd'tje kado
van haar ouders. „Maar alleen als ik
iets goeds gedaan heb. Afgewassen
Door Samir Suudi
vierhonderd gulden in zijn kassa
storten.
Terwijl hij rondloopt door zijn zaak,
wijst Jansen de populairste artikelen
aan: trainingspakken van Nike en
Fila („de naam kan er niet groot ge
noeg op staan voor die gastjes"). Of
de kleding van Umbro. „Vooral dat
Ajax-spul, dat wordt verschrikkelijk
hard verkocht."
Het absolute topartikel is en blijft
voor hem de Nike Air Max-schoen.
„Als dan de nieuwste uitvoering
binnenkomt, bijvoorbeeld de Air
Max 2, dan ontstaat er echt een
enorme run op die dingen."
Voor de iets oudere uitvoering, de
Air Max 1, bestaat op zo'n moment
niet zo gek veel belangstelling meer.
Maar geen nood volgens Jansen, hij
prijst ze flink af en 'dan is het weer
echt knallen met die dingen'.
Het gigantische verkoopsucces van
de Air Max-schoenen verbaast hem
niet echt. Jansen wijst achteloos op
een paar jongens die op de stoep
voor zijn zaak staan. „Kijk, van de
op de merkengekte lijkt Johan te
zijn, een wat slungelige, magere jon
gen met zwart haar en een dun vlas
snorretje. De dertienjarige leerling
van een lagere agrarische school
heeft net een paar zwarte Converse
schoenen aangeschaft. Misschien
niet de meest trendy schoen, maar
voor honderd gulden goed genoeg
voor Johan. De oude sportschoenen
die hij nu nog draagt, zijn bijna tot
op de draad versleten. Boven de
schoenen draagt hij een simpele grijs
katoenen joggingbroek.
Het geld voor de schoenen heeft Jo
han van zijn vader gekregen. „Ik
moet van hem letten op de prijs. Hij
zegt me gewoon 'je moet het maar
doen met dat bedrag'. Per jaar koopt
hij vier of vijf paar sportschoenen,
zo verklaart Johan.
Voor de aanschaf van kleren ont
vangt hij maandelijks ongeveer vijf
tig gulden van zijn ouders. Verder
krijgt hij 25 gulden zakgeld, waar
van hij ongeveer een tientje besteedt
aan patat en hamburgers en een
bijvoorbeeld. Of een goede prestatie
op school. 'Op die manier leer je nog
iets te waarderen' zegt mijn vader
dan altijd. Daar ben ik het eigenlijk
wel mee eens..."
Die jonge gasten van een jaar of
achttien moeten echt het
nieuwste van het nieuwste
hebben. Het is werkelijk ver
schrikkelijk. Die sportschoenen
kunnen voor hun niet duur genoeg
zijn.
Zakelijk gezien is W. Jansen, be
drijfsleider van 'Aktie-Sport' in het
winkelcentrum Roselaar in Roos
endaal, natuurlijk blij met het koop
gedrag van zijn jonge klanten. Maar
toch verbaast hij zich dagelijks over
het gemak en de regelmaat waarmee
veel jongeren peperdure trainings
pakken, sportschoenen en shirts
aanschaffen. „De meeste doen
slechts drie of vier maanden met een
paar schoenen van driehonderd gul
den. Het zal je zoontje maar we
zen
Hij zegt zo langzamerhand de ge
zichten van veel vaste klanten te
kennen. Geen wonder ook, want er
zijn velen die maandelijks drie-,
vier jongens daar dragen er drie de
Air Max."
Jongens van een jaar of zeventien,
achttien blijken in veel gevallen ook
zeer gemakkelijke klanten te zijn.
„Ze zeggen gewoon 'geef me maar
die schoen in die maat.' Dan passen
ze hem niet eens, maar rekenen af en
lopen zo met de doos de winkel uit'."
De dwang om mee te moeten doen
aan de merkgekte is enorm onder
kinderen, zo weet de bedrijfsleider.
„Als je geen Air Max - of sowieso
geen Nike-schoenen - hebt, wordt je
op school gewoon uitgelachen. Moe
ders vinden dat vaak sneu, dan ge
ven ze hun kinderen toch maar geld
om die schoenen te kopen."
Een tamelijk nuchtere uitzondering
FOTO'S ARYAN JANSEN
zelfde bedrag aan cd'tjes ('beetje
house, beetje pop'). Wat hij dan nog
over heeft, spaart Johan of hij koopt
er sigaretten voor.
„Af en toe vind ik het wel vervelend
dat ik voor geld altijd moet aanklop
pen bij mijn vader," meldt Johan.
Daarom heeft hij zich opgegeven
voor een bijbaantje als berzorger
van folders. Een vriend van hem
doet hetzelfde werk en verdient daar
zestig gulden per maand mee. He
laas moet Johan nog even wachten
tot hij veertien is, voordat hij het be-
zorgwerk mag doen. „Maar dan ben
ik straks in ieder geval financieel
wat onafhankelijker. En ik heb ook
wat meer te besteden."
Jongeren van dertien tot achttien
jaar hebben een gemiddeld
maandinkomen van 239 gulden.
Voor jongeren van achttien jaar en
ouder (de leeftijdsgroep die ook
studiefinanciering kan ontvangen)
is dit gemiddeld 697 gulden.
Het bedrag is opgebouwd uit de
volgende posten (tussen haakjes
het bedrag voor jongeren van
achttien en ouder):
Zakgeld 46 (39)
Kleedgeld 40 (22)
Reisgeld 7 (3)
Extra geld (van ouders) 22 (36)
Baantje 96 (201)
Vakantiebaantje 28 (70)
(omgerekend naar maandbedrag)
Studiefinanciering 0 (326)
Het gemiddelde bedrag dat jonge
ren onder de achttien maandelijks
uitgeven bedraagt 253 gulden (606
gulden voor jongeren van achttien
en ouder).
Enkele van de belangrijkste uitga-
veposten zijn:
Snacks 20 (35)
Frisdrank 14 (32)
Alcohol 25 (81)
Uitgaan 19 (50)
(excl. consumpties)
Cd's/platen/cassettes 15 (26)
Kleding 35 (82)
Roken 11 (22)
Snoep 14 (17)
Sparen 48 (85)
Bron: Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting
Of jongeren van nu meer geld
uitgeven aan cd's dan jonge
ren een jaar of tien geleden?"
Roland van Reenen (30), me
dewerker van de Free Record Shop
in de Ridderstraat in Breda denkt
van wel. „Ik spaarde vroeger vier
weken voor een elpee van twintig
gulden. Nu zie ik een grote groep
vaste klanten onder de twintig jaar
die elke week een cd van veertig gul
den komen kopen. Er zijn er zelfs
veel die elke dag een cd-single van
zestien gulden aanschaffen."
Jongeren zijn overigens wel 'arbeids
intensieve klanten in verhouding tot
wat ze uitgeven'. Of, zoals van Ree-
ook ben geweest." Ze krijgt ge9l
zak- of kleedgeld en heeft geen bij.
baantje. „Mijn moeder betaalt alles,"
Die geeft Maike onder meer dertig
gulden per week voor shag. Verder
huurt Maike vier of vijf films pg
maand, van Jean Claude van Daim®
en Arnold Schwarzenegger tot Mis-
ter Bean.
Of de kleding die ze koopt een be
kend merkje heeft, vindt ze totaal
niet belangrijk. Hoewel, Gap Star
truien vindt ze wel mooi.
Maike is op zoek naar een bijbaantje,
„Maakt niet uit wat. Als het maar
geld verdient. Ik wil niet altijd geld
blijven vragen aan mijn moeder. Daa
voel ik me zo verwend."
Haar vijftienjarige vriendin Rachel
(blond haar) werkt nu al naast haar
Mavo-opleiding. Op vrijdagmiddag
en zaterdag helpt zij mee op de
brood- en kaasafdeling van Albert
Heijn. Ze ontvangt hier ruim twee
honderd gulden per maand voor.
Naast dit bedrag krijgt ze ook nog
vijftig gulden kleedgeld van haar ou
ders.
Aan kleding spendeert ze zo'n hon
derd gulden per maand. „Spijker
broeken moeten wel altijd van Levi's
zijn. Ze zitten erg lekker. Maar het is
ook wel status, ja." De aankoop van
make-upspullen kost haar maande
lijks ongeveer een tientje. Verdere
uitgavenposten zijn bioscoopbezoek
('twee keer per maand; liefst naar
films van Disney of Kevin Costner)
en dansles bij Tiggelman.
Het bedrag dat ze maandelijks
houdt, ongeveer vijftig
spaart Rachel. Voor eer
voor een bijdrage in de
reiskosten naar Oss. Hier wil ze
het afmaken van de Mavo een oplei
ding tot dierenverzorgster gaan vol
gen.
nen het omschrijft: 'veel luisteren,
maar lang niet altijd kopen.' „Het is
een geliefde bezigheid voor scholie
ren hè. Tijdens een tussenuurtje even
een cd'tje beluisteren. Ik weet er al
les van, ik heb het zelf vroeger ook
veel gedaan."
Het is zijn ervaring dat jongeren pas
vanaf hun zestiende regelmatig cd's
gaan kopen. „Dan hebben ze zelf een
beetje geld, van een krantewijk of
zo." Jongens en meisjes onder de
twintig kopen volgens hem ongeveer
even veel cd's, al is hun muzikale
voorkeur duidelijk verschillend. „Bij
de meisjes zijn het vooral de tiener
groepjes. Take That, East 17 en vroe
ger the New Kids on the Block. Vre
selijk populair, vooral in de leeftijds
groep van twaalf tot zeventien."
Jongens zien meer in rap en house,
vooral de harde gabber house.
„Cd's als Hellraiser en Thunderdome
1 tot en met, - op hoeveel zitten we
inmiddels? - 7. Als daar de nieuwste
van uitkomt, dan staan er al dagen
vantevoren geïnteresseerden voor in
de winkel. En een groep als Nirvana
verkoopt ook nog steeds heel goed."
Voor Mavo-scholiere Maike (donker
blond lang haar, bril en 'bijna zes
tien') was de groep Take That het tot
voor kort inderdaad helemaal. Ei
genlijk schaamt ze zich er nu wel een
beetje voor, maar ze geeft toe dat ze
deze zomer nog vijfhonderd gulden
spendeerde aan videobanden van
haar idolen.
„Maar dat is nu helemaal over hoor!
Nou ja, ze wil nog één video kopen.
„Van een concert van ze waar ik zelf
Het kost haar enige moeite om
uit te komen boven de snoei
harde housemuziek. Toch
weet bedrijfsleidster Astlid
van Vught (24) duidelijk te maken
dat jongeren de belangrijkste klan
tengroep vormen van spijkerbroe
kenwinkel Cool Cat in de Ginneken-
straat in Breda. „Zeker zeventig pro
cent is jonger dan twintig."
Ook hier is er een grote groep klan
ten die elke maand wel een keer
langskomt, verklaart Van Vught. De
ze 'vaste klanten' geven dan gemid
deld zo'n hondervijftig gulden per
bezoek uit. Favoriete kledingstukken
zijn, bij de jongens, de polar fleece-
shirts en de houthakkershemden.
Meisjes kopen op dit moment «1
korte strakke truitjes met zilverprint
en - ondanks het koudere weer - kor
te rokjes. Populaire merken zijn bij
beide geslachten onder meer
Bad+Mad (sweaters) en Cars (spij
kerbroeken).
Hoewel de merkvoorkeuren volgens
Van Vught vrij regelmatig verande
ren, zijn er ook kledingstukken die
het jarenlang goed .blijven doen. Als
voorbeeld noemt ze de shirts, jassen
en caps met de officiële emblemen
van de NFL en NHL, de Amerikaan
se voetbal- en ijshockeycompetities.
Opmerkelijk, omdat de prijzen voor
deze kledingstukken niet misselijk
zijn: minimaal honderd gulden voor
een shirt en 250 tot 300 gulden voor
een jack.
Naar zoiets is de vijftienjarige Mavo
scholier Anton (kort blond krullen»
haar, zeiljack en spijkerbroek) op dat
moment niet op zoek. Eigenlijk wij
hij een paar boxershorts ('met taille I
aanschaffen, maar die kan hij bij
Cool Cat niet vinden. Wel slaagt hl]
regelmatig voor shirts (Oxbow) en
sweaters (Bad+Mad). Van dat laatste
merk draagt hij er op dat momen
een onder zijn jack, zo wil Anton wel
even tonen.
Spijkerbroeken koopt hij elders; die
zijn vrijwel altijd van Levi's. Du
soort aankopen bekostigt hij van zij»
vijftig gulden kleedgeld per maand.
Daarvan moet hij ook winterjassen
en schoenen betalen. Naast ne
kleedgeld ontvangt hij nog een tien
tje zakgeld per week.
Aan compact discs geeft hij een gW-
den of vijftig per maand uit. „House-
greatest hits, hard-core. Van alles
Als het maar herrie is." Toch houd
hij bij uitgaan ook wel van iets rusti-
gers. Naast disco's bezoekt hij ook a
dansschool voor lessen stijldansen.
Alles bij elkaar geeft hij aan deze ac
tiviteiten ongeveer twintig guk>e
per week uit, zo schat Anton.
Zaterdags werkt Anton als verkop
bij een bloemist op de markt. Hij ve
dient daar op zo'n dag vijftig gul"
mee. Het geld dat hij na de bekos
ging van kleding en hobby's ov
houdt, spaart hij. „Hoeveel?
wisselend. Tussen de vijftig en tw
honderd gulden per maand. Daar
ik straks een scooter van kopen.
„Ik zie er niet uit vergeleken bij
het publiek dat binnen is, zeiden
de portiers van 't Hart van Breda.
Mijn maten zijn nu wel binnen.
Met twaalf man van de verbin
dingen bij het Korps Commando
Troepen zijn we van de kazerne
in Roosendaal hier naartoe geko
men. Onderweg zagen we een
paar grietjes in een Fiat Panda en
die gingen naar het Hart dus dat
deden wij ook maar."
„ik voel me gewoon prettig in de
kieren die ik aanheb. Maar als je
hardrock goed vindt, hoefje na
tuurlijk niet per se van die emble
men te dragen. De meeste die ik
heb zijn van Iron Maiden maar ik
heb ook wel wat anderen. Van
The Red Hot Chilli Peppers zit er
ook een op mijn jas ondanks dat
het misschien niet echt hardrock
is. Ik vind het gewoon goeie mu
ziek."
„Ik kan me wel voorstellen dat
mensen mij er zo agressief uit vin
den zien, vooral met zo'n zwart
T-shirt met opdruk. Maar ik bén
niet agressief. De hanger van
Pentagram die ik omheb, vond ik
gewoon mooi en daarom heb ik
hem gekocht. Ook die bokkekop
op mijn kraag heb ik niet vanwe
ge het symbool. Dat staat zelfs
voor een sekte die in de tweede
wereldoorlog bij Stonehenge in
Engeland mensen offerde.
„Er zijn maar weinig vrienden van
mij die van hardrock houden, de
meesten zijn meer house. Ik ben
de enige met dit soort kleren. Nu
ik hier zo gedwongen buiten sta,
voel ik me eerlijk gezegd wel een
outcast ja. Maar Breda is tot nu
toe de enige stad waar ik een
tent niet binnenkom."
e°toa*
'Y*nMNi
fse
