De test
Ben ik wel
verantwoord
bezig?
DE STEM
KERST'94
Ergens na een maand of
twee gaat het steevast
fout. Alsof de goede wil
dan voldoende is
getoond, verdwijnt het
condoom uit het
seksleven. Zodra
verkering 'vast' wordt,
blijft vaak enkel de pil
over als bescherming
tegen zwangerschap.
Aids-protectie? 'Elkaar
vertrouwen' scoort het
hoogst onder jongeren.
'Als ik ze niet
bij me heb dan
hebben we pech.
Dan vrijen we
gewoon niet'
Achmed
Elassoui,
21 jaar,
leeft van ee
uitkering en
WtL.xtc
Hannelore
HoucLijk,
19 jaar,
jaars-
ZATERDAG 24 DECEMBER 1994 E2
Zeven met,
drie zonder
Een Nipo-enquête wees eerder
deze maand uit dat de helft
van de ondervraagden (tot 19
jaar) in Nederland nooit een
condoom gebruikt. Terwijl ze goed
weten hoe belangrijk het rubber is
in de strijd tegen soa's (seksueel
overdraagbare aandoeningen). Het
onderzoek 'Jeugd en seks' uit 1990
gaf aan dat nog geen veertig pro
cent van de jongeren 'stelselmatig'
met rubber vrijt.
„Het is belangrijk dat je je partner
goed uitzoekt," vindt Mark (20
jaar, heao-student). „Als ik met een
meisje naar bed ga, vraag ik eerst
drie keer of ze de pil slikt. Een
condoom heb ik nog nooit gebruikt.
Nu vind ik het niet meer nodig,
omdat ik al anderhalf jaar dezelfde
vriendin heb."
Mark weet dat hij zich eigenlijk
kwetsbaar opstelt: „Een paar jaar
geleden had ik een zogenaamde
one-nightstand. Daarna zat ik toch
een tijd behoorlijk in de stress,
want inderdaad, voor hetzelfde
geld heb ik iets opgelopen. En mijn
vriendin dan ook inmiddels. Stom
van me, maar om nou een aids-test
te ondergaan, nee. Ik ga er op de
een of andere manier van uit dat ik
gezond ben."
Veel jongeren onderschrijven dit
verhaal, hoewel de meesten bena
drukken dat ze tijdens de eerste
maanden van een relatie wel dege
lijk die lastige 'regenjas' omdoen.
Sanne (19 jaar, hbo) beseft het
'schijnheilige' daarvan. „Nu doen
we het zonder, dus hadden we dat
in het begin ook kunnen doen.
Toch geeft het een zeker gevoel,
omdat je elkaar aanvankelijk nog
niet door en door kent."
Marijke (18 jaar, hbo) heeft zich
zelf ook 'voor de gek gehouden'.
„Ik wil altijd met condoom én, als
het even kan, pil vrijen." Ondanks
dat ging het laatst fout. „Het was
zo fijn, dat we niet konden stop
pen," herinnert ze zich. Mijn
vriend en ik weten van elkaar dat
\ve echt veilig willen 'seksen', maar
een condoom was even niet binnen
handbereik en voor we het wisten
was het al gebeurd. Dat betekent
dat we het voortaan net zo goed
zonder kunnen doen."
Sjefke (16,mavo) is sowieso niet zo
huiverig: „De kans dat je iets op
loopt, is volgens mij klein. In het
verkeer loop je meer risico's. Mijn
broer heeft bijvoorbeeld vaker ge
vrijd dan motor gereden en vorige
week rijdt hij zichzelf bijna te
pletter. Dan is dat toch veel ge
vaarlijker?"
Gerard (17) leert voor autoschade
hersteller aan het Spectrum Colle
ge. Hij heeft verkering met Laura
(14) die vbo (huishoudschool) doet.
„Ik gebruik ze altijd," zegt Gerard.
„Mijn vader heeft gezegd dat ik
wel geld van hem kon krijgen om
condooms te kopen. Als ik ze maar
zou gebruiken. Ik heb dan ook nog
nooit zonder gevreeën."
Laura is aan de pil en het stel is
niet bang voor besmetting met een
ziekte. Toch doen ze het mét. „De
jongen moet ze bij zich hebben
hoor," zegt Laura. „Dat is zijn
verantwoordelijkheid." Maar Ger-
Door Michiel van den Broek
en Mark Flapper
ard zegt dat hij ze niet altijd op zak
heeft. Hoe doen ze dat dan? „Als ik
ze niet bij me heb dan hebben we
pech gehad hè? Dan vrijen we ge
woon niet."
Het merendeel van de jeugd
is niet zo voorzichtig. De
wil is er wel, ondanks de
urenlange stank van rub
ber rond het liefdesnestje, prakti
sche bezwaren staan echter in de
weg. Het is. tenslotte best een kunst
om in je opwinding die ballon
netjes af te rollen. En nadat de
brandweer is uitgerukt zonder
knoeien op te bergen. Weinig jon
gens zullen er plezier aan beleven.
Mariëlle (17 jaar, meao) weet dan
ook dat meisjes meer gelegen is aan
het gebruik van voorbehoedsmid
delen, zij worden tenslotte zwan
ger. „Ik ken genoeg jongens die
maar wat aan rotzooien. Als ze
alcohol hebben gedronken beland
den ze in een andere wereld en
doen hét makkelijker. Dat geldt
natuurlijk ook wel een beetje voor
meisjes, maar wij zijn daar echt
veel voorzichtiger in."
Sjefke onderschrijft dat: „It's all in
the game. Aids is gewoon het risico
van het vak. En daar moet je niet te
bang voor zijn. Heel veel mensen
liggen als ze seks hebben, te den
ken van: 'Oh jee, straks loop ik iets
op'. Als je daar alleen maar aan
denkt, heb je geen leven meer. Als
een meisje er geen bezwaar tegen
heeft dan zou ik gewoon geen con
doom gebruiken."
Bij Mariëlle ging het op vakantie
bijna fout. Gelukkig kon ze een
opdringerige Italiaan overtuigen
van de noodzaak van veilig vrijen:
„Ik wil gewoon per se weten wat
iemand in zijn verleden heeft uit
gespookt." Vakanties zijn ook vol
gens Sanne gevaarlijk. Vanwege de
sfeer wil het dan allemaal weieens
sneller gaan dan thuis. Haar Tune
siër kreeg ook de opdracht 'rustig
aan te doen'.
Tycho (15, mavo) doet het al
tijd mét. Behalve dan die ene
keer in Frankrijk. „Ik dacht
dat ze aan de pil was," ver
telt hij. „Dus als je dan lekker met
het voorspel bezig bent, ga je niet
twee kilometer lopen om de con
dooms op te halen die nog in je tent
liggen. De volgende dag vertelde
dat meisje dat ze helemaal niet aan
de pil was." Bang voor besmetting
of een zwangere vakantieliefde is
Tycho niet geweest. „De volgende
dag ging ze terug naar huis en
daarna heb ik nooit meer iets van
haar gehoord."
Trotse verhalen over seks kan
Karin (15, mavo) niet vertellen. „Ik
heb nog nooit met iemand gevree-
en," geeft ze onomwonden toe. „En
op een eerste afspraakje ga ik niet
gelijk met iemand naar bed dus ik
heb nooit condooms bij me. Maar
ik kan me wel voorstellen dat ik ze
op vakantie eerder mee zou nemen
dan naar een feestje. In de zomer
vakantie ben ik zelf in de verlei
ding gekomen maar nu ben ik blij
dat ik het toen niet heb gedaan.
Die jongen was 23 en ik kende hem
nog maar net. De eerste keer moet
toch speciaal zijn."
„Ik wil geen seks met iemand die ik
niet goed ken," vertelt Jasper (16,
mavo). „Dan kun je net zo goed
naar een darkroom als in de 'iT'
gaan. Mijn seksleven stelt op dit
moment niet zoveel voor dus ik heb
niets bij me. Op mijn dertiende heb
ik voor het eerst met iemand ge
vreeën bij ons thuis. Mijn ouders
zeiden altijd dat ik het beter daar
kon doen dan in de bosjes. We
hebben toen geen condoom ge
bruikt." Waren ze dan niet bang
FOTO ARYAN JANSEN
voor enge ziektes? „De jongen waar
ik mee naar bed ging was vijftien,"
'zegt Jasper, „en het was voor ons
allebei de eerste keer dus we hoef
den niet echt ergens bang voor te
zijn."
Aids werd tot voor kort gezien als
een homo-ziekte. Maakt dat het
voor Jasper anders? „Ik zou het nu
nooit meer zonder doen," vertelt
hij. „Voor mijn examen ben ik
bezig met een werkstuk over aids.
Met wat ik nu weet, ben ik toch
wel wat banger geworden. Voor
homo's is het denk ik extra eng."
Van vrijen is het bij Iwan (20 jaar,
mts) nog nooit gekomen. „Ik ben
gewoon té sociaal. Een aardig
meisje zomaar gebruiken, vind ik
zielig. En met iemand die ik niet
echt mag, doe ik sowieso niks.
Kortom: De juiste persoon moet
langslopen." Als het zover is, weet
Iwan zeker dat hij het rubber niet
zal mijden. „Aids is na een jaar
niet over, daar kan geen pil tegen
op."
„Je hebt altijd ramp. probeert
Sjefke de boel te rela. ".en. „En
aids is daar één van. Vlieger had
den ze de pest, toen kreeg je kanker
en als ze aids kunnen bestrijden,
krijg je wel weer iets anders. Men
sen moeten toch ergens aan dood
gaan."
Enkele namen in het artikel zijn gewijzigd.
Van onze verslaggever
,^Je hoort niet tot een risico,
groep," zeiden ze bij de GGD
„dus de kans dat je het hiv-vi-
rus hebt is nog niet half zo groot
als de kans dat je onderweg van
Prinsenbeek naar Breda een do
delijk auto-ongeluk krijgt."
Dat is dus een vrij kleine kans
Maar toch begint de twijfel té
knagen bij zo'n aids-test. Nadat
het bloed is afgetapt begint het
wachten op de uitslag. En dan
word je langzaam maar zeker
malende.
De vier dagen die het duurt
voordat de uitslag van de test
binnen is, beginnen steeds ze-
nuwslopender te worden. Het is
de onzekerheid die me langzaan
maar zeker naar de strot grijpt
Het lijkt op het wachten op de
uitslag van een belangrijk exa
men, maar met dit verschik
wanneer je voor dit examen
zakt, dan is het afgelopen met
je. Een positieve uitslag bete
kent een afspraak met Magere
Hein waar je niet meer onderuit
kunt.
De hele tijd zeurt de gedachte
door m'n kop: als ik positief
word getest, dan is dat het defi
nitieve einde. Dan ga ik dood.
Zo simpel is het. En al ga ik er
niet meteen aan, zo'n medede
ling betekent het einde van het
leven zoals ik dat tot dan toe
heb geleefd.
Natuurlijk probeert iedereen je
op je gemak te stellen. De huis
arts: 'In mijn praktijk is het nog
nooit voorgekomen dat iemand
die zich op het hiv-virus heeft
laten testen het ook daadwerke
lijk bleek te hebben.' Je vrien
din: 'Ach, voordat je mij leerde
kennen deed je het toch ook
altijd safe?' Je moeder: 'Je gaat
toch regelmatig onder de
douche? Nou dan.' Maar goed
bedoeld als al die opmerkingen
zijn, ze nemen de spanning niet
weg.
Er is natuurlijk niets zo simpel
als het laten afnemen van een
aidstest. Je maakt een afspraak
met je huisarts die je doorver
wijst naar een laboratorium
waar ze een beetje bloed aftap
pen. Dat kun je dan ook op
allerlei andere kwalen en afwij
kingen laten controleren. Behal
ve op het hiv-virus kun je er ook
terecht voor bijvoorbeeld je
cholesterolspiegel. Het gaat al
lemaal in een moeite door. Een
paar dagen later is een belletje
naar de dokter genoeg om de
uitslag te weten te komen.
Dat telefoontje is het moment
waarop het koude angstzweet je
uitbreekt.
„Ik wilde graag de uitslag van
mijn bloedtest weten," stotter
ik.
„Natuurlijk. Wat is je geboorte
datum?"
„Negen, zes, negentienzeven
tig."
„Okay, 'n ogenblikje."
Het gerommel op de achter
grond lijkt uren te duren, het
gemompel dat doordringt uit de
artsenpraktijk voelt steeds drei
gender aan. Totdat het 'vonnis'
geveld wordt.
„Hallo, ben je daar nog? De test
is negatief, dus dat betekent dat
er geen hiv-virus in je bloed zit.
Je moet er natuurlijk wel reke
ning mee houden dat het drie
weken duurt voordat het virus
meetbaar in het bloed zit. Dus
als je de afgelopen drie weken
onveilige contacten hebt gehad
is de test niet honderd procent."
„Pfff, ja, nee. Dat zit wel goed."
„Oh ja, wat de hoeveelheid cho
lesterol in je bloed betreft, daar
is ook niets mis mee. Niet te veel
en niet te weinig," deelt de arts
nog mee.
Maar dat interesseert me op dat
moment al geen ene moer meer
Ik heb het overleefd.
Er wordt een hoop gepraat over
aids en iedereen heeft er wel een
mening over. Hoe denk jij er zelf
over en heb je het idee dat je er een
verantwoorde life-style op na
houdt als het gaat om het voorko
men van aids? Bij deze een volledig
vrijblijvende, maar confronterende
test om je eigen verantwoordelijk
heidsgevoel eens tegen het licht te
houden.
9 Het is zaterdagavond, je zit al
leen thuis en komt tot de conclusie
dat dit niks is. Wat doe je?
A. Ik duik alsnog de kroeg in en
besluit niet weg te gaan zonder
iemand aan de haak geslagen te
hebben.
B. Ik duw nog maar eens een video
cassette met een film van Sly Stal
lone in de videorecorder. Dat leidt
wel wat af.
C. Ik sluit de gordijnen en begin in
Oorlog en Vrede van Tolstoi en ga
daarna een uur onder de koude
douche staan.
9 Een kennis van je blijkt seropo
sitief te zijn. Hoe ga je met hem of
haar om?
A. Dat-ie het maar bekijkt. Veel te
gevaarlijk om bij zo iemand in de
buurt te komen.
B. Een praatje maken kan wel
maar als-ie vertrokken is toch
maar goed mijn handen wassen.
C. Ik was eigenlijk niet van plan
met hem naar bed te gaan, dus ik
kan verder met hem omgaan zoals
met elke andere kennis.
9 Je nieuwe vriendje is een lot uit
de loterij. Richard Gere verbleekt
er bij. Maar in de eerste nacht
weigert hij meteen een condoom
om te doen. Hoe reageer je?
A. Dit is een kans uit duizenden.
Zo knappe gast kan eenvoudig niet
besmet zijn.
B. Ik wil eigenlijk wel veilig, maar
als ik doordram dan smeert hij 'm
misschien.
C. Ik gooi hem ter plekke uit bed
met de mededeling dat hij een
onverantwoordelijke hufter is.
9 Welk argument om geen con
dooms te gebruiken accepteer je?
A. „Vertrouw je me niet? Ik doe het
bij iedereen mét, behalve bij jou,
want jij bent de ware."
B. „Ik ben gesteriliseerd, dus waar-
om zou ik?"
C. Geen enkel argument is goed
genoeg. Ik wil nog wel een paar
jaartjes langer mee.
9 Waar denk je aan als je deze foto
ziet?
A. Aan een cactus
B. Aan mijn eerste vriend/in
C. Aan de verloedering van een
ontwortelde, sprititueel corrupte
samenleving die zich begeeft naar
een chaotisch fin-de-siècle.
9 Je denkt of je weet dat jezelf niet
seropositief bent. Wie krijgen vol
gens jou aids?
A. Homo's en junkies
B. Amerikaanse basketballers, En
gelse popsterren en inwoners van
Amsterdam.
C. Zonder op te letten kan iedereen
d'r tegenaan lopen.
9 Hoe denk je over jezelf?
A. Ik ben een deurmat. Iedereen
loopt over me heen.
B. Ach, voor de lieve vrede heb ik
wel wat over.
C. Ik zie mezelf graag als iemand
die zijn zaakjes goed regelt.
9 Als je condooms gebruikt, hoe
zwengel je dat onderwerp aan?
A. Drie seconden voor 'de daad'
breng ik het tussen neus en lippen
door ter sprake.
B. Ik gooi tijdens het romantische
etentje een condoom in zijn of haar
toetje.
C. Ik breng het terloops ter sprake
en zorg dat ik zo'n ding altijd bij
de hand heb.
9 wat is je grootste probleem met
condooms?
A. De aanschaf ('Wat zegt u? U wilt
condooms? Een héél pakje?')
B. Het omdoen ('Hou maar op. Het
hoeft al niet meer.')
C. Het gevoel ('Oh, dus jij voelt nog
wel wat. Dan heeft er tenminste
een van ons lol.')
De uitslag
Heb je voornamelijk op A-ant
woorden gereageerd dan ben je
een:
onnozel mannetje/vrouwtje
Het wordt onder hand wel eens tijd
dat je je eigen gedrag eens tegen
het licht houdt. Misschien moet je
jezelf nog eens een eindje laat
voorlichten, want nu gedraag je
jezelf als een lopende tijdbom, zo
onverantwoordelijk en nonchalant.
Wat doet de overheid tegen zulk
onnozel en laks gedrag?
Ben je vooral B-minded, dan val je
in de categorie:
niet volslagen achterlijk
Er valt nog wel het een en ander te
verbeteren aan je 'lifestyle'. Maar
in ieder geval denk je af en toe nog
eens over de consequenties na, ook
al ben je makkelijk om te praten.
Als je niet uitkijkt ben je een
vogeltje voor de kat.
Scoor je vooral goed in het C-seg-
,ment dan ben je:
o zo verantwoordelijk
Je laat je niet aan het lijntje hou
den en hebt in ieder geval een
behoorlijk realistische kijk op hoe
de wereld in elkaar steekt. Maar
het blijft opletten geblazen.
„Ik draag altijd merkschoene
Nu heb ik een 'Australian' ja<
'Levi's' broek en 'Nike' schoe
aan. Het is wel belangrijk da*
van een bepaald merk is. We
genlijk niet precies waarom,
deze schoenen kom je bij eer
tent als Soirée in Bergen op
bijvoorbeeld niet naar binnei
Maar ik heb ook wel kakscho
nen dus dan kan ik er toch in
„Ik geef het gewoon eerlijk t
ik leef van een uitkering. Hat
maar werk. Als ik van die uitl
ring rond moet komen..., dat
gewoon niet. Vroeger ben ik
crimineel geweest maar de It
ste vijfjaar heb ik niets meer
daan. Toch blijven de mensei
als crimineel zien. Bij de mee
tenten hier in Breda kom ik r
binnen en hier kennen ze me
eens."
„Ik kom nu wel aan zwart ge
als ik het nodig heb. Ik verko
wei eens wat, je weet wel. Ik
wel laten zien wat ik bij me I
Ja, het is inderdaad XTC. Aan
geren verkoop ik niet en ook
aan onbekenden. Het maakt
niet als de politie me zo in de
krant ziet, ik heb toch al prol
men genoeg. Ik heb alleen dt
gere school gedaan en op mi
vijftiende ben ik naar een tel
gestuurd. Eigenlijk heb ik ge
woon een rotleven."
JANSEN
„Ja, mensen die confectie-kleding
dragen vind ik gewoon niet inte
ressant. Ik ben behoorlijk mode
bewust, ik hou van kleren. Din
gen die nog niemand aanheeft,
draag ik juist. Zoals dit zilveren
jurkje. Je moet een beetje dur
ven, vier of vijf lagen kleding
over elkaar.
Goed, de piercing door m'n neus
is inmiddels vrij gewoon, maar
dat is ook enkel een versiersel.
Mijn stamkroeg is de Boulevard,
hier 'n Breda. Daar komen alle
kunstenaars, echt heel interes
sant. Laat zien dat je een eigen
mening hebt! Ook in de muziek:
Björk, Sugar Cubes en natuurlijk
grunge.
Alternatief, dat klopt wel. Hoe
wel ik mezelf liever eigenzinnig
noem. Het wordt zo massaal: 'al
to*. ledereen met wat zwarte kle
ding vindt zich alternatief. In
tweedehands-kledingzaken ben
je steeds duurder uit, dat zegt al
genoeg, toch?"
