DESTEM 'Dans is poëzie van theater' Jack Timmermans van nieuwe dansgroep De Stilte: Sporen in het zand tv-film vol symboliek Robert ten Brink leidt Sportfreaks-cd-i-quiz Religie en voetbal bij Jos Brink in Barcelona Wereldpremière Kaamos van Naharin bij Danstheater Debussy John Williams Accordeon 'Mondriaan' in de Beyerd Zangeres Millie Scott terug als actrice Geen 'Leopold Bloom' in Breda en Terneuzen DE STEM .Irritatie is een genotmiddel voor me. Je ergeren is heerlijk" Youp van 't Hek, cabaretier iü f!tj ids Door Marjan Mes Zijn eigen geld heeft hij erin gestopt; zo graag wil de dansdocent en choreo graaf Jack Timmermans weer met een eigen gezel schap beginnen. Als dans docent aan de Dansacade- mie Brabant in Tilburg kon hij zijn artistieke ei toch te weinig kwijt, vond hij. Daarom bracht hij zijn lesrooster vrijwillig terug van vijf naar drie dagen per week. Financieel een risico, maar hij voelt zich 'veel gelukkiger' nu hij drie dagen per week kan werken met zijn nieuwe Bredase dansgroep d.d. De Stilte. De Stilte heeft de ambitie om een Brabants dansgezelschap te worden met liefst een (interna tionale uitstraling. Het presen teert zichzelf op 6 en 7 januari in Theater Achterom in Breda met de première van Timmermans' choreografie De kaarsen van Kavafis. „Pure, abstracte dans, maar wel vanuit emotionele drijfveren", aldus de maker die zich liet inspireren door het gedicht De Kaarsen van Kavafis. Het werk zal maar liefst een uur duren en worden uitgevoerd door vier danseressen (Gertien Bergstra, 'Nana van Moergestel, Yvonne Schüller en Lima de Valck) en de danser Juan Martin Borrego, die allemaal een professionele ach tergrond hebben. De inmiddels 40-jarige Jack Timmermans trachtte vijf jaar geleden ook al eens een nieuwe dansgroep van de grond te krij gen, het Bredaas Danstheater. Maar dat initiatief strandde op geldgebrek en een gebrekkige infra-structuur. Ditmaal weet hij zich gesteund door de direc tie van De Nieuwe Veste in Bre da, de muziekschool annex kunstwerkplaats die zijn ultra moderne ruimtes deelt met de Openbare Bibliotheek, de opval lende creatie van architect Her man Hertzberger. Open armen Directrice Jetty Rattink, inmid dels ook voorzitter van Stichting d.d. De Stilte, heeft de nieuwe groep met open armen in De Nieuwe Veste ontvangen. De daar aanwezige, royale dansstu dio staat namelijk veel te vaak leeg. Een eigen dansgroep kan het aanzien van het instituut Den Haag (anp) - Bij het hoofdgezelschap van het Ne derlands Danstheater, NDT 1, beleeft de choreografie Kaamos van de uit Israel af komstige choreograaf Ohad Naharin op 12 januari in het Haagse AT&T Danstheater haar wereldpremière. Daar naast brengt NDT 1 in zijn nieuwe programma Composi tie van Hans van Manen en Tiger Lily van Jiri Kylian, de artistiek leider van het NDT. De twee laatste baletten zijn geïnspireerd op de schilder Piet Mondriaan, die vijftig jaar gele den in New York overleed. Zij gingen tijdens het Holland Festi val in juni in première. Sinds 1987 is Naharin regelma tig gastchoreograaf bij het Haagse gezelschap geweest. Hij werd opgeleid bij de Batsheva Dance Company, die in 1964 door Martha Graham is opge richt. Sinds 1990 is hij artistiek directeur van dit gezelschap. In april brengt dit gezelschap de produktie Anaphase in het Am sterdamse Muziektheater. Naharin probeert in zijn werk verbindingen met het onderbe wuste te leggen en wil dat het publiek dat zonder nadere uitleg ondergaat. Kaamos is het Finse woord voor de duisternis van de wintermaanden. De choreografie staat op hiervoor speciaal ge componeerde muziek van de 20-jarige Israëlische componist Ivri Lider. ontbreekt Gertien Bergstra. behoorlijk opwaarderen. Tim mermans is opgetogen over het gastvrije onthaal in de vlekkelo ze, wjtte werkruimte met enorme spiegelwand waarin zijn dansers hun bewegingen kunnen contro leren. Danser Juan Martin Borrero, die klassieke balletlessen in De Nieuwe Veste geeft, had de wens om vaker en meer op niveau op te leiden. Daarom wilde hij graag meedoen met Timmer mans. Voor danseres Yvonne Schüler, een collega aan de Til- burgse Danscademie, gold het zelfde. Zij heeft er eveneens een dag lesgeven voor opgegeven. Verder verzekerde de choreo graaf zich van de medewerking van Maria Weinstock, eveneens een collega in Tilburg (docent moderne dans), voormalig dan seres bij het Rotterdams Dans centrum en een van de oprich ters van het Penta Theater. Weinstock is repetitor bij De Stilte. Technisch „Ik kan nu werken met mensen waar ik echt in geloof", zegt Jack Timmermans. „Maria Weinstock is bijvoorbeeld een prima repetitor die de exactheid van de beweging scherp in de gaten houdt. Als choreograaf ben je zelf erg bezig met de inhoud van je stuk en emotioneel te sterk betrokken om op een gegeven moment nog te kunnen onderscheiden of de beweging gelijk en scherp is. Maria kan afstandelijk kijken naar het technisch proces, maar let ook op de artistieke invulling door de dansers." Choreograaf Jack Timmermans doet, steunend op een hand, laag boven de vloer een salto voor aan de dansers. Eindeloos moet de beweging worden herhaald. Maria Weinstock vraagt even la ter aan een van de danseressen: „Hoe voel je je erbij?" „Heel ontspannen", is het antwoord. „Bijna gelaten, alsof je dit (ze maakt een vloeiende armbewe ging) gebruikt om jezelf gerust te stellen." Kaarsen De Kaarsen van Kavafis mag dan wel geen verhalende inhoud hebben, gevoelsstemmingen ont breken niet en de persoonlijk heid van de vijf dansers speelt er een niet onaanzienlijke rol bij. Dat is althans Timmermans' be doeling. De symboliek van kaar sen die smeulen en langzaam uitdoven - de voortschrijdende tijd, de eindigheid van het leven, - zijn het thema van de voorstel ling. Het gedicht van Kavafis begint aldus: 'De dagen die komen staan voor ons als een rij bran dende kaarsjes...' „Kavafis", ver telt Timmermans, „wil alleen voortuitkijken naar het licht en niet achterom naar de steeds groter wordende rij gedoofde kaarsen. Hij was als ouder wor dende homoseksueel jaloers op de schoonheid van de mooie jon gens die hij bewonderde. Een trieste oude man die jaloers was op de jeugd en treurde om wat voorbij ging." Vader „Zo kijk ik niet naar het leven", verzekert Timmermans ons. „In het ouder worden kun je juist ook een nieuwe vitaliteit vinden. Ik lees veel poëzie, ook Bloem en Marsman, en voel me juist aan getrokken door de vitaliteit die door de weemoed heen schemert. Dans is voor mij de poëzie van het theater. Een uitspraak die Laban overigens al heeft ge daan." „Ik heb, hoewel niet erg bewust, ook aan mijn vader gedacht die tot zijn 85e heel vitaal bleef en toen plotseling gehandicapt raakte na een beenbreuk en een hersenbloeding. Hij wist dat te aanvaarden en vond toch weer een nieuw levensélan." Een klein fotootje van vader Timmermans prijkt op de uitnodiging voor de dansvoorstelling van 6 en 7 ja nuari. Jack Timmermans deed begin jaren tachtig van zich spreken als een van de oprichters en dansers van het fameuze Dan serscollectief uit Tilburg. Een groepje jonge dansers dat snel en kort furore maakte met fel, gees tig en hard expressionistisch danstheater. Een flinke dosis Pi- na Bausch ontbrak niet. Lande lijk was er veel succes. Zoektocht „Toen wilden we ons afzetten tegen de gevestigde traditie", zegt Timmermans, „met stukken met een dramatisch verhaal. Nu ik ouder ben, ben ik op zoek naar een meer abstracte dans- taal. Vorige jaar heb ik een stuk gemaakt over het feit dat je dingen als je ouder wordt steeds meer gaat vergeten en dat je dat moet accepteren. Choreografe ren is voor mij altijd een zoek tocht. Ik werk nogal intuïtief en kan de dansers niet altijd vertel len wat ik bedoel. Tijdens het proces zelf wordt het mij ook pas duidelijk wat ik eigenlijk wil." Jack Timmermans is niet alleen blij met het vrije gebruik van de Debussy schreef zijn 24 Prélu des voor piano tussen 1909 en 1912. Dat waren de jaren dat de culturele wereld op zijn kop stond. De artistieke revoluties van Picasso en Stravinsky wa ren begonnen, toen Debussy toe was aan de volmaakte eindprodukten van zijn eigen evolutie die rond 1890 ook als 'revolutie' was begonnen. Debussy's Préludes, hoezeer ook muzikaal verwijderd van de traditionele tonaliteit, weer spiegelen eerder de mentaliteit van de 19e-eeuwse romantiek dan die van de 20e-eeuwse avant-garde. Het is de wereld van Edgar Allen Poe, Charles Baudelaire, Paul Verlaine. De titels van deze rijke pianos tukken zijn te mooi om te ver talen: Les sons et les parfums tournent dans Vair du soir, Les Fées sont des exquises danseu ses, La terrasse des audiences du clair de lune, Feuilles Mor- tes, Des pas sur la neige, Ce qu'a vu le vent de l'Ouest, Le vent dans la plaine, etc. Debussy's waarmerk in deze Préludes is doorgaans polyto- naliteit zonder 'melodisme', en het zoeken van voortdurend nieuwe kleurencombinaties. Kleuren, geuren en geluiden waaien hier door elkaar. Af en toe wordt met subtiele midde len een beklemmende stilte op geroepen, maar het geheel ein digt in een uitbundig vuur werk, waar bij het doven van de laatste lichtjes toch even één melodie klinkt, de Marseil laise. De onlangs overleden Franse pianiste Cathérine Collard heeft met een integrale opname van dit muzikale hoogtepunt in de muziekgeschiedenis iets prachtigs nagelaten. Haar in terpretatie getuigt van rijp heid, doordachtheid en absolu te muzikaliteit. (BMG RCA Victor 09026 61865 2) HANS ROOSEBOOM JOHN WILLIAMS was 17 jaar toen hij in 1958 in London debuteerde als sologitarist. Niemand minder dan Andres Segovia verklaarde hem bij die gelegenheid reeds heilig. „Een prins op de gitaar is de mu ziekwereld binnengekomen: John Williams. God heeft een vinger op zijn voorhoofd ge legd". De in 1941 in Melbourne (Au stralië) geboren John Williams is sindsdien uitgegroeid tot de meest veelzijdige gitarist in het klassieke en aanverwante re pertoire. Behalve in het tradi tionele gitaar-repertoire heeft hij ook naam gemaakt als be geleider van jazz-vocalisten als Cleo Laine. Voor een breder publiek is hij de vertolker van filmmuziek (The Deer Hunter, A Fish Called Wanda). Een nieuwe dubbele compila- tie-cd laat John Williams horen in zijn hoedanigheid als barok- gitarist en als interpreet van Spaans-Latijnsamerikaans re pertoire. Op cd-1 horen we bewerkingen van onder meer Bach, Handel, Vivaldi en Scar latti, begeleid door The Aca demy of St. Martin in the Fields, die zich bescheiden op de achtergrond houdt. Op cd-2 horen we Williams schitteren in werk van o.a. Al- beniz, Granados, Rodrigo, Vil la-Lobos en Piazzolla. (Sony SM2K 66601) HR Luke Daniels is pas twintig jaar (1974). In de tien jaar dat hij accordeon speelt heeft hij zich ontwikkeld tot een alzijdig virtuoos. Afkomstig uit een Iers muzikantengeslacht beheerst hij uiteraard het Keltische re pertoire, maar een even grote voorkeur heeft hij voor Franse musette, voor Bach, Paganini en Rossini, en voor volksmu ziek uit alle delen van de we reld. De twaalf nummers op zijn cd Tarantella getuigen van een zinderende muzikaliteit, van humor en speelplezier en van intrigerende onderonsjes tus sen verschillende genres van de muziek, historisch en geogra fisch. Naast Luke Daniels zelf op accordeon en bodhran schit teren ook gitarist Ian Carr en mandolinist Simon Mayor. De 'schijf wordt afgesloten met het titelnummer Tarantella Sonata, in wervelende Itali aanse stijl. (CDACS 023/Music Words) HR Van links naar rechts: Inger van Heyst, Ivo Meyer en Given Eckhaus. foto kippa Van onze rtv-redactie Ella Weisbrod schreef het scenario voor de Nederlandse tv-film Sporen in het zand, die de NCRV vanavond uitzendt. Aanleiding is een artikel dat Weisbrod in het dagblad Trouw las over de vraag 'Hoe red ik mijn ziel'. Filosoof Theo de Boer zegt daarin dat de zin van het bestaan niet ligt in het kapitaal of de geest. „We leren in de woestijn door opschorting van alle waarden, wat ons heilig hoort de zijn." Dat is de symboliek achter het verhaal over Kit (Gwen Eckhaus) die na zeventien jaar haar vroegere vriendin en studiegenoot Emma (Inger van Heyst) opnieuw ontmoet. Dat betekent voor Emma, die werkt als hulpverlener, een aantasting van alle (schijn)zekerheden. Sporen in het zand gaat over twee totaal verschillende mensen die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden: de hulpverlener en degene die hulp zoekt. Nederland 1,22.02 uur DINSDAG 20 DECEMBER 1994 DEEL D Van onze rtv-redactie In welke minuut scoorde Van Basten in de wedstrijd Nederland-Duitsland, 1988? Hoe heette de vrouw van Emil Zatopek? Hoeveel kegels worden er gebruikt bij bowling? Choreograaf Jack Timmermans (rechts vooraanrepeteert met zijn dansers in de ruime dansstudio van De Nieuwe Veste in Breda voor de voorstelling 'De Kaarsen van Kavafis'. Naast hem de danser Juan Martin Borrego. Achter hen v.l.n.r. de danseressen Lima de Valck, Yvonne Schalier en Nana van Moergestel. Op de foto foto de stem johan van gurp moderne dansstudio maar ook met de gratis publiciteit van de Bredase schouwburg voor De Kaarsen van Kavafis. De dansers en andere medewerkers (zoals componist Timothy van der Holst, lichtontwerper Mare Joosen en kostuumontwerpster Veronica Vaes) werken voorals nog onbezoldigd. Normaal ge sproken zou deze voorstelling 60.000 gulden hebben moeten kosten. Bij de provincie Noord- Brabant en de gemeente Breda heeft de choreograaf inmiddels aangeklopt om subsidie. Het ar-, tistieke resultaat van zijn in spanningen zal ongetwijfeld de doorslag geven. Twee letters Vanwaar de naam d.d. De Stilte? „Die twee letters staan voor dy namisch danstheater maar dat is toch een beetje in tegenspraak met de naam zelf", vindt Tim mermans. „Misschien dat we die twee d's toch maar beter weg kunnen laten. De naam De Stilte heb ik gekozen omdat het crea tief proces, dat aan de uitvoering vooraf gaat, zich toch eigenlijk in stilte afspeelt." 'De Kaarsen van Kavafis' van Jack Timmermans door dansgroep De Stilte is op 6 en 7 januari te zien in Theater Achterom in Breda. Dergelijke vragen vuurt Ro bert ten Brink, geholpen door een cd-i, af in de nieuwe quiz Sportfreaks. In deze nieuwe hoedanigheid is hij vanavond voor het eerst te zien, pal na All you need is love. Tijdens cfe wintermaanden stoppen Henk Spaan en Harry Vermeegen even met Die Twee, Nieuwe Koeien. Een quiz met mensen uit de sport wereld vormt dertien weken lang het alternatief. Spaan en Vermeegen nemen het, ge steund door een bekende part ner, tegen elkaar op. Dat doen ze met gekissebis en gemopper over het kaliber van de vra gen, wie er mag beginnen en de puntentelling. Ze blijven hun typetjes trouw. Vermee gen delft regelmatig het on derspit. Vanavond testen Willem van Hanegem en Johan Neeskens, beiden ex-voetbalinternatio nal, hun parate kennis op sportgebied. Vooral Van Ha negem doet het heel verdien stelijk. De komende weken verschijnen onder anderen bondscoach Guus Hiddink en zijn assistent Rinus Israël, de volleyballende Bossche zusjes Heieen en Lilian Crielaard, de tv-sportverslaggevers Kees Jansma en Rik de Saedeleer. Voorts krijgen Spaan en Ver meegen de Deense ex-voetbal- lers Sören Lerby en Frank Arnesen, de PSV'ers Stanley Menzo en Jan Wouters, Fanny Blankers-Koen en Ada Kok aan hun zijde. Fruitmachine Een kolossale elektronische fruitmachine, waarop jaartal len, vlaggen en sporten rond draaien, bepaalt welke video fragment gestart wordt en welke vraag Robert ten Brink moet oplezen. Met holdknop- pen kunnen de kandidaten een rol vasthouden en de fruitma chine opnieuw laten draaien. Voor Sportfreaks is een cd-i gemaakt door het Eindhoven- se bedrijf SPC/Vision. Daarop staan duizend vragen, die au tomatisch in de monitor van Robert ten Brink worden ge toond. De cd-i-speler houdt ook de score bij. De kennisvragen worden afge wisseld met bloopers. De kan didaten moeten raden hoe een filmpje afloopt. Zo zien we immer lachwekkende tafere len, zoals een knullige speer werper en een renpaard dat de weg kwijt is. Nederland 2, 21.40 uur Van onze rtv-redactie Jos Brink in Barcelona: op de middenstip van Nou Camp en bij de indrukwekkende kerk van Gaudi, die nog steeds niet af is. Vanavond pakt Brink op Nederland 1 de draad op van zijn programma Langs Heilige Huisjes. Het duurt een eeuwigheid voor Antonio Gaudi's werk voltooid is. De kerk, Sagrada Familia, staat nog steeds in de steigers. De Catalaanse architect Gaudi overleed in 1926. De bouwers zijn afhankelijk van giften om zo diens werk, dat in 1884 ter hand werd genomen, af te kunnen ma ken. Temidden van betonmolens en hijskranen wordt de bijzon dere kerk stukje bij beetje zicht baar. Duizenden toeristen bezoe ken elk jaar deze plek. Religie en voetbal liggen in Bar celona dicht bij elkaar. Als FC Barcelona een beker wint, gaan de voetbal1'""1 "mee naar de zwarte maaoima van Monserrat. Jos Brink neemt een kijkje in dit bedevaartsoord. Verder in deze reeks reist Jos Brink naar Capadocië (Turkije), het klooster van Birgitta in Vad- stena (Zweden), het Vaticaan, het klooster van Columba op het eiland Iona (Schotland) en blijft een keer dichter bij huis: bij de schuilkerken van Amsterdam. Nederland 1, 22.57 uur Jos Brink foto omroepproduktie bedrijf BBBH ■H WKÊÊ mm Van onze kunstredactie Breda - Op de valreep van het Mondriaanjaar, terwijl in Den Haag hèt grote overzicht is geopend, doet De Beyerd in Breda nog een duit in het zakje met twee Mondriaan- presentaties. In het gemeentelijk centrum voor beeldende kunst aan de Boschstraat is vanaf vandaag de expositie 'Dit is geen Mondriaan' te zien van de Tsjechische kun stenaar Jiri Kolór. Kolór (1914) maakt collages. Hij rafelt werk van Mondriaan uit elkaar en herschikt het op meestal speelse, lichtvoetige wij ze. Kenmerkend is zijn gebruik van in stukjes geknipte boeken pagina's, waarmee hij geraffi neerde structuren samenstelt. Tevens heeft De Beyerd een wand -vrijgemaakt voor aan Mondriaan gewijde Nederlandse poëzie. Gedichten van Vroman, Campert, Komrij, Copland, Van Deel, Schierbuêk, Hertzberg, Van Vliet, Anker, Lucebert en Zeeman hangen aan de muur, steeds geflankeerd door een Mondriaan-reproductie van het werk waarop het gedicht is geïn spireerd. Hilversum (anp) - Zangeres Mil- ly Scott keert na acht jaar afwe zigheid als actrice terug op de Nederlandse televisie. Scott speelt een rol in Vrouwenvleu gel, de dramaserie over een ge vangenisafdeling voor vrouwen. Scott werd bekend als zangeres. Ooit nam zij met het nummer Filippo, Fernando en José deel aan het Eurovisie Songfestival. De eerste aflevering van de serie van RTL4, die 22 delen omvat, wordt op 6 januari uitgezonden. De serie van Vrouwenvleugel die begin dit jaar was te zien, werd door het publiek onderscheiden «iet de Gouden Televisierring. Van onze kunstredactie De voorstelling Mr en Mrs Li poid P. Bloom die vandaag u> Theater Achterom in Breda zou worden gehouden, gaat me door. Het Vlaamse TheaterTea- ter dat de slotmonoloog uit Ulys ses van James Joyce zou spel.e is vanwege interne verdeeldiiei gestopt met de produktie. komt dus ook niet naar Terneit zen in januari. J NEDERLAND 1 07.00 Tekst tv 09.30 (TT) Economie in beeld. Afl. 1 t/m5 11.10 Tekst tv 13.59 Het vragenuurtje in de Tweede Kamer 15.00 Tekst tv 16.47 Nieuws voor doven en slechthorenden 16.54 Tee Vee Studio 17.28 Ren Stimpy Show, anima tieserie 17.55 Thunderbirds, poppenserie 18.24 Topscore, spelletje 18.54 (TT) Yoy, reportage-serie. Een project in Amsterdam waarbij ont spoorde jongeren moeten surveilleren op criminaliteit- en vandalismegevoeli- ge plaatsen 19.28 Backstage, magazine over we reld van glitter en glamour 20.00 (TT) Journaal 20.24 (TT) Weeroverzicht 20.32 Lieve Martine 21.27 Televizier, actualiteiten 22.02 Sporen in het zand, Neder landse tv-film 22.57 (TT) Langs heilige huisjes, serie reportages: Spanje-Barcelona 23.42 Orde op zaken, actueel maga zine over beurs en financiën 00.10 Journaal 00.15 Nieuws voor doven en slechthorenden NEDERLAND 2 07.00 Journaal 07.06 Lingo 07.30 Journaal 07.33 Ontbijt TV 08.30 Journaal 08.28 Topscore 09.00 Journaal 09.05 Uitzending politieke par tijen: CDA 09.08 Kook TV 09.29 Vesuvius: Mot in het milieu 10.19 Klassieke mechanica I 10.49 De geld- en effectenhandel 11.19 Lingo, spelletje 11.44 Candid Camera 12.06 (TT) Opsporing verzocht 13.00 Journaal 13.07 (Pro World Cup Tarifa (WK surfen) 13.40 Kassa!, consumentenmagazine 14.10 TV-nomaden, jongeren 14.40 Buren, serie over burenruzies 15.05 Candid camera 15.26 Dierenmanieren 15.51 Rikkie de raaf, tekenfilmserie 16.00 (TT) Journaal 16.10 The World of Survival: Het Gila-monster 16.35 Samson, kindermagazine 17.15 CVTV: Xenomania, jongeren17.58 (TT) 2 vandaag, actu aliteiten 19.00 (TT) Onderweg naar morgen 19.35 Melrose Place, serie 20.25 (TT) All You Need is Love 21.40 Sportfreaks, kwis SUSKEEN WISKE: DE AVER HAMBONE BOES ONTDEK DE VERSCHILLEN

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 20