Weekend 'Het is alsof je opgevangen wordt' Hitiers mislukte opmars naar Antwerpen ide bv IMERCIEEL IINNENDIENST omputary SPECIALIST iWERKER (M/V) I periodieke marktrapportages en [NDE industrie DE STEM E2 MAG-LASSER TRISCH LASSER Uitzendburo Slag om de Ardennen kleurde vijftig jaar geleden de sneeuw bloedrood Frans Jacquet zal de decemberdagen van 1944 nooit meer vergeten IBER 1994 X 5, osterhout beweegt zich reeds 10 automatiseringsmarkt. Het bedrijf verkoop van computers, randap- werken en levering van richt op het bedrijfsleven, over- enhuizen en midden- en kleinbe- egenomen werkzaamheden heb- en vakbekwame brkzaamheden zullen bestaan uit: erken, configuratie van systemen; prd- en software; Isen van computertechnische Itentiële klanten. laan uit naar iemand met: «ITS-opleiding; lie eigenschappen; phe-ervaring; en de 25 en 35 jaar; ftrekt tot aanbeveling. Lng voor deze functie, richt dan uw Ttie aan: \trum Oosterhout nek t)1 ER Oosterhout lureau. AGB Fresh Foods - één leerd in consumentenonderzoek Tte agrarische produkten. Deze bt uitvoeren en rapporteren van f onze cliënten. plgende werkzaamheden: inhoud en planning van ons j hun afwezigheid; Inzake automatisering, bn met het opdoen van ervaring psoftware. i met het volgende profiel: JE) of gelijkwaardig; hogen; I liefst in een functie waarbij B. dynamisch team. Ichriftelijk richten aan de heer H.J. pische informatie over de functie l/itt of met ir. A.M. Dijs Ion: 01623-84000. iveld 1 bmsdonksveer &21-16000 eks van kwaliteits-hulpstukken tinbouw, industrie, weg- en ^nst hebben wij de volgende orrespondentie, fax- en ;contact, orderverwerking etc. nse taal wordt op prijs gesteld. nsen in een prettige en aliteitsprodukten. Voor jonge ng. itatie te richten aan ZATERDAG 17 DECEMBER 1994 poed op zoek naar een is vereist. Het betreft stompe las jen met gevulde draad 61.13^U' elektrode Phiarc 3.25 mm en 3o ïheden tot medio 1995 bij een ge :l bedrijf. Goede verdiensten. ontact opnemen met 3755 VERVOLG VAN VOORPAGINA WEEKEND Zelf ondervind ik niets bijzonders. Of voel ik mij daar toch niet, op een wel prettige manier, loom en slaperig worden, duizelig zelfs, met een afwezig gevoel van binnen en de blik op oneindig? Nog even en ik dommel hier nog in! 't Zal wel door de doorwaakte nacht komen, of anders door de warmte in de zaal. Jomanda werkt haar programma af. Mensen die ergens pijn hebben, mogen om een 'plaatselijke verdo ving' vragen. Mijn buurman doet het maar merkt niets. Dan is het tijd voor de handoplegging. Hele rijen tegelijk worden geïnviteerd naar voren te komen. Anderen worden uitverkoren om hun wijs vinger. onder een fonteintje met ingestraald water te houden. Dan zijn de mensen die zijn gekomen om genezing voor een ander (of een dier) te bewerkstelligen, aan de beurt. Het beste is dan, een foto van die ander bij je te hebben. Als de foto is gekruld of de afbeelding veranderd, dan is dat een teken dat er iets heeft mogen gebeuren. De bijeenkomst loopt ten einde. Jomanda vraagt iedereen die er gens angst voor voelt, naar het podium te komen. Dat is een suc ces: een halve zaal van angstigen rept zich naar voren. Ik ga ook. We moeten elkaar de hand vasthouden. Mijn hand valt toevallig in die van een vrouw, wier armen vervaarlijk op en neer schudden. Ze kan ze niet stilhouden, zegt ze, ze weet ook niet wat het is, ze heeft het hier al vaker gehad. Later moet Jomanda haar armen tot rust bren gen. 't Was een spanning die ontla den moest worden, orakelt het me dium. Een aantal bedden is intussen nog steeds bezet: mensen die geen ge volg konden geven aan Jomanda's verzoek om op te staan. Volgens Jomanda is in hun geval de spiri tuele operatie nog niet voltooid. Naast mij ligt een meisje dat, in een trance, de controle over haar ledematen volledig verloren heeft. Haar gekerm gaat over in luid gegil wanneer mensen te dichtbij komen. Wanneer Jomanda haar heeft 'wakker gemaakt', blijkt ze Patri cia te heten, uit Amsterdam. Trau ma als gevolg van incest. Ze is zich met bewust van het uitheemse ge drag dat ze zoeven nog vertoonde. Wat ondervond ze eigenlijk wèl? „Rust, warmte, een veilig gevoel. Ik merkte dat 'iets' met me bezig was. Na afloop voel je dat je vooruitge gaan bent." Ze herinnert zich nog wel dat ze op een gegeven moment van de tafel viel. „Het gekke is, dat doet geen pijn, het is alsof je opge vangen wordt." Patricia heeft een arts bij zich, mevrouw J. van den Brem uit Al- mere. Een verklaring heeft zij er niet voor, maar ze bemerkt dat haar cliënte baat heeft bij Joman da's 'behandeling'. „Gewone thera pieën hielpen bij Patricia niet. Wat hier met haar plaatsvindt, lijkt op een soort regressie-therapie in sneltreinvaart, waarbij ze wordt teruggeplaatst in haar verleden en dat kan verwerken." Hét 'wonder' van deze middag is mevrouw Annie van Herwijnen uit Utrecht, een oudere dame in een rolstoel. Een lage dwarslaesie door een verkeersongeluk in 1989, aan de linkerkant verlamd. Aan het slot van de healing mag het gebeuren: ze staat op uit haar rolstoel en lóópt, al is het voetje voor voetje. Applaus uit de zaal. De vrouw huilt van geluk en verwondering. „Voor het eerst sinds november '89 zonder krukken," snikt ze. Volgens haar heeft ze 19 maanden in een revalidatiecentrum doorgebracht en konden de artsen niets meer voor haar doen. „Onbegrijpelijk hè, wat zal de therapeut hiervan opkij ken." Dan is er nog een meisje dat uit haar rolstoel opstond en door de zaal begon te rennen. Ze is 21, woont in West-Brabant en komt hier voor de achtste keer. Ze lijdt in armen en benen aan een kwaal die ze posttraumatische anstrofie noemt, waardoor ze de ene dag redelijk zou kunnen lopen maar de andere bijna niet. „Het is onvoor stelbaar, maar ik ben hier tot be wegingen in staat die ik anders niet kan doen. Dat rennen? Ik móest gewoon, het was alsof ik werd voortgedreven," beweert ze. Van de healing-bijeenkomsten wordt ze 'heel rustig, alsof iets me zegt dat het allemaal in orde zal komen.' Mariëtte Druif (22) uit Nijmegen hing de halve middag buiten wes ten achterover in haar stoel en lag uiteindelijk op de grond. Jomanda moet haar na afloop 'losmaken', zoals ze dat noemt. Ook Mariëtte is hier vaste bezoekster (in verband met onverwerkte emoties) en heeft deze 'narcose' eerder ondergaan. „Het begint met een stijve nek. Dan is het alsof een hand m'n hoofd achterover trekt. Het eerste kwartier maak ik nog bewust mee, daarna ben ik van de kaart. Na afloop voel ik me moe, maar ook heel opgelucht." „Het is geen toneelspel en ook geen zelfsuggestie," zegt ze bijna ver ontwaardigd als ik haar dat voor houd. Wat is het dan wel? Met heilige overtuiging: „Het is de Goddelijke Wereld." Daar blijkt ook de jongeman die achterwand sloeg, volkomen zeker van. „Al voor ik hier kwam, geloof de ik in dat soort dingen." Elco bezoekt de healings vanwege in- cesttrauma's van zijn vriendin, 'en ook nog iets bij mezelf'. „Ik blijf bij bewustzijn, maar ik voel die knal len niet echt. Het gebeurt vanzelf, ik kan het niet tegenhouden." Hij voelt daarbij spanningen verdwij nen, bij hemzelf en bij zijn afwezi ge vriendin, en het heeft allemaal 'ook iets met m'n vorige leven te maken'. Of gewoon met een beetje aanstel lerij? Dat bestrijdt-ie: „Denk je dat ik voor mijn lol met m'n kop tegen die wand sla?" Wat gebeurt hier nu eigenlijk? Wat te denken van de 16-jarige Lenne- ke, die met een stalen gezicht be weert dat zij zég hoe de hemelse medicus een slangetje in haar lin keroor aanbracht, de prik van de narcose voelde, merkte hoe de Wit te Wezens vervolgens haar ogen sloten, waarna zij nog even de sneden van het mes waarnam waarmee de 'chirurg' haar rechter been opereerde? Hoe moeilijk te geloven de verha len van deze 'patiënten' ook zijn, zij wekken niet de indruk dat ze onderdeel vormen van een soort groot complot; ze ménen wat ze zeggen. De vele - onbezoldigde - assistenten van Jomanda in de zaal, met wie ik spreek, komen ook oprecht over. Een van hen vertelt met diepe dankbaarheid hoe zij zich voor Jomanda is gaan inzet ten, sinds via het medium haar moeder van leverkanker werd ge nezen. Voor Jomanda geldt uitein delijk hetzelfde. Haar denkbeelden over spirituele operaties en hemel se artsen, over lage en hoge zielen die overal rond zouden dolen, over instralingen en graveringen tarten het gezond verstand. Maar ze komt niet over als iemand die er maar wat op los liegt. Natuuurlijk, veel mensen in deze zaal zijn ontvankelijk voor dit soort zaken. Bijna iedereen met wie ik spreek, staat wel enigszins open voor het occulte. En velen zijn ziek of denken dat ze dat zijn; voor sommigen is Jomanda de laatste hoop. Vreemd gedrag dat op straat niet wordt getolereerd is hier 'ge woon' en dat werkt uitnodigend. En aan het gedrag van de mééste mensen is niets vreemds. Maar zijn de anderen daarmee allemaal fan tasten, querulanten of aanstellers? Toch knaagt de twijfel. Het opzich tige gewaad van Jomanda bijvoor beeld, en dat bewierokende boekje dat bij duizenden over de toonbank gaat. Bovenal die onbescheiden pretenties: 'Schakel tussen hemel en aarde', 'helderziend, helderho- rend en heldervoelend'. Die al te banale truc, een paar weken terug, van het 'instralen' van de complete oplage van Panorama. Dat fontein tje met ingestraald water, in een rotsvijvertje met een Mariabeeld, omgeven door plastic planten, kneuteriger kan niet. En dan dat radioprogramma, waar Jomanda vooral behendig lijkt in te spelen op informatie die haar door de opbellers zelf wordt aangereikt. Zegt iemand door de telefoon dat bij haar de pannen in de keuken soms spontaan beginnen te rinke len. Ik zou dan zeggen: waarschijn lijk rijdt er een zware vrachtwagen voorbij. Maar Jomanda, zonder enige aarzeling: „Dat is een groet uit de Goddelijke Wereld, van een heel aardige man die u goed ge kend heeft en die heel goed kon koken." Tsja... Zo blijft de vraag rond de nieuwe volksheilige: bereslimme en groot scheepse verlakkerij? Of iets an ders? Maar wét dan? Het kruitvat van La Roche „Heb je die film gezien, The Battle of the Bulge?," vraagt de eigenaar van het pompstation annex oorlogsmuseum in La Roche. „Lachwekkend, ronduit lachwekkend", geeft hijzelf het antwoord. „Opgenomen in Spanje ofzo, maar zeker niet in de Ardennen. Zelfs de uitrusting die in de film wordt gebruikt bij het Ardennenoffensief klopt historisch gezien van geen kanten." Door Bert Schampers De verzamelaar kan het weten. De drie verdie pingen van het mu seum puilen uit van de uniformen, wapens, voertuigen en attribu ten die door de Duitsers, Amerika nen en Britten werden gebruikt bij hun Slag om de Ardennen vijftig jaar geleden. In de kelder onder het pompstation liggen nog stukken van een neergeschoten vliegtuig en andere motoronderdelen. Nee, de Amerikaanse regisseur Kan Annaki heeft met zijn film The Battle of the Bulge die hij in 1965 draaide met onder anderen een verkrampt zorgelijk kijkende Hen ry Fonda in de hoofdrol, niet be paald met kennis van zaken gehan deld, oordeelt de kenner streng. La Roche-en-Ardenne aan de rivier de Ourthe was in 1944 was strate gisch niet helemaal onbelangrijk voor de Duitsers. Het bij de Neder landers zo populaire Ardennendorp ligt op een knooppunt van wegen. Verzekeringsagent Frans Jacquet was 15 jaar toen La Roche door de Amerikanen werd bevrijd. Op 9 september bij het vallen van de avond trokken de geallieerden La Roche binnen. Ze waren er op niet al teveel weerstand gestuit. Zelfs de door de Duitsers opgebla zen brug over de Ourthe kon met provisorische middelen nog ge bruikt worden door de Amerikaan se legervoertuigen. Amerikaanse soldaten graven zich in in de barre kou van de Ardennen in 1944, pal naast hun gesneuvelde kameraad. foto archief de stem Een jonge Fransman die de Ameri kaanse troepen vergezelde werd door Duitse sluipschutters ver moord. Het gebeurde vlakbij de ouderlijke woning van Frans Jac quet. Omdat de soldaat geen papie- ren bij zich droeg, kwam pas enke le dagen later vast te staan dat het om een Fransman ging. De gesneu velde militair was al die tijd opge baard geweest in het huis van de familie Jacquet. La Roche had tijdens de Duitse bezetting niet veel geleden. De be vrijding werd desondanks uitbun dig gevierd. Maar na een paar dagen ging het leventje z'n gewone gangetje, al drukte de aanwezig heid van Amerikaanse troepen een stempel op La Roche. „Half december merkte je ineens dat er iets aan de hand was," vertelt Frans Jacquet, wiens Ne derlandse voornaam een toevallig compromis is tussen een peetoom en peettante, die het maar niet eens werden over de naam Franqois. „Op 15 december waren er die troepenverplaatsingen. Een dag la ter zag ik ineens een Amerikaanse legerambulance uit de richting Vielsalm komen die doorboord was met kogelgaten. We vroegen de Amerikanen wat er aan de hand was. Het antwoord luidde steeds: 'Nothing'." Pas toen vluchtelingen uit Luxem burg in Houffalize en La Roche arriveerden werd duidelijk dat er wel degelijk iets gebeurde. De eer ste Duitsers keerden op 18 decem ber terug in het dorp aan de Ourthe. De volgende dag passeer den ook Duitse tanks van de 116e Panzerdivision in de richting van Marche. De Amerikanen hadden zich in de nacht in westelijke rich ting teruggetrokken. Ze hadden in de haast verzuimd de door hun genietroepen gebouwde Baileybrug op te blazen. Frans Jacquet: „Dat is verbazing wekkend, omdat ze wel 230 kilo explosieven hadden bevestigd aan de brug, juist met het doel de zaak bij een Duitse tegenaanval in de lucht te laten springen." Inwoners van La Roche slaagden erin de staven dynamiet in de kel ders van het gemeentehuis te ver stoppen. Dat ze daarmee hun eigen graf hadden gegraven bleek een week later. Duitse troepen konden ongehin derd gebruik maken van de nood brug over de Ourthe. Maar eind december besloten de Amerikanen daar resoluut een einde aan te maken. „Ik herinner me Kerstmis 1944," zegt Jacquet. „Op 26 decem ber vierden Duitse militairen nog feest. Ze zongen kerstliederen en dronken wijn, toen de eerste grana ten, afgevuurd door Amerikaanse artillerie, op La Roche vielen. Wij schuilden met ons gezin in de ovens van de pottenbakkerij. Ons huis bleek na het eerste salvo zwaar beschadigd." Zijn vader trok na de aanval het stadje in om zich te vergewissen van de schade. „Ik weet nog dat hij terugkwam en vertelde dat heel La Roche in puin lag. Dat was voor hem het sein ons te evacueren." De genadeklap voor La Roche kwam een dag later. Op 27 decem ber volgde een nieuw bombarde ment dat vooral de bedoeling had om de Baileybrug stuk te schieten. Maar de Amerikaanse bommen raakten ook het gemeentehuis. Met 230 kilo dynamiet in de kelder was deze plek het kruitvat van La Ro che. Frans Jacquet: „Door de gra naatinslag en de explosies die volg den werd de hele omgeving als het ware verpulverd." Het bombardement van 26 en 27 december eiste een zware tol: 114 van de 300 toen nog aanwezige burgers in La Roche kwamen om het leven. Van de 639 woningen werden er 348 van de kaart ge veegd en 287 zwaar beschadigd. Verzekeringsagent Frans Jacquet - 65 inmiddels - zal de december dagen van 1944 nooit meer verge ten. Op 15 januari 1945 keerde hij terug naar La Roche, de verwoeste stad die enkele dagen eerder door de 51e Schotse Highland divisie opnieuw was bevrijd. „Ik kan het nu altijd nog niet geloven. Destijds keek ik met de ogen van een puber. Nu ik ouder ben. probeer ik beter te begrijpen wat er gebeurde. Maar toen? Je kon niet aanvaarden dat de Duitsers die hier in september '44 waren verdreven met nauwelijks nog een behoorlijke uitrusting, met paar den en karren vol uitgeputte solda ten, ons twee maanden laten op nieuw hadden bezet en dat de Amerikaanse bevrijders met hun moderne wapens en voertuigen zich moesten terugtrekken." „Die troepenverplaatsing van de Amerikanen die we maar niet kon den verklaren," zegt Jacquet. „Zij hadden natuurlijk de opdracht niets te zeggen. Maar die onzeker heid, die angst en stress, dat was heel moeilijk." Hij opent een sigarenkistje vol met foto's van het nagenoeg totaal ver woeste stadje. La Roche was ook voor de oorlog al een toeristische trekpleister. Reeds tien jaar na de oorlog was het stadje weer opge bouwd, dit keer met bredere stra ten en nieuwe huizen in Ardense stijl. Bij het begin van de Duitse tegen aanval waren 1300 van de 1600 inwoners gevlucht. Wie bleef liep een enorm risico. Wat hun lot was blijkt uit de namen op een gedenk steen in het klooster: 114 burgers van La Roche stierven onder het puin. Door Bert Schampers Het was bitter koud en er lag een pak sneeuw in de Eifel en de Ardennen. Het zuid oosten van België was in de septemberdagen van 1944 bevrijd. De zelfverzekerde opperbevelheb ber van de geallieerde strijdkrach ten generaal Eisenhower rekende in die regio niet meer op een Duitse tegenaanval. Hij had de troepen sterkte in de Ardennen daarom fors teruggebracht, om op andere fron ten te kunnen vechten. Eisenhower voorzag offensieven in de richting van de Ruhr en het Saarland. Maar Hitler had andere plannen. Net als in mei 1940 wilde hij via de Ardennen doordringen tot ver in België, waarbij de opzet in december 1944 was om binnen twee dagen aan de Maas te staan en zo verder door te stoten naar de voor de bevoorrading zo belangrij ke haven van Antwerpen. Zijn besluit had Hitier al op 16 september 1944 genomen. De geal lieerden hadden net de Ardennen bevrijd. Het front verplaatste zich. Voor de bevelhebbers reden om troepen weg te halen uit de Arden nen of er militairen heen te sturen om uit te rusten en andere troepen om ervaring op te doen. De Duitsers beschikten in het wes ten theoretisch gezien over 416.000 militairen, verdeeld over 68 divi sies. De Amerikanen hadden in de Ardennen acht divisies. Hitiers troepen hoopten door een snelle verovering van belangrijke verkeersknooppunten terrein te winnen. De Duitse bevelhebber in het westen generaal Von Rundstedt vond het plan van Hitier te ambiti eus. Hoge officieren trachtten Hit- Ier van zijn aanvalsplan te doen afzien, maar de Führer aanvaardde slechts kleine wijzigingen. De datum van de aanval werd vastgelegd op 16 december onder de codenaam Herbstnebel (herfst- mist). Maar in de geschiedenisboe ken is de Slag om de Ardennen beter bekend als het Von Rund- stedt-offensief. De aanvankelijk codenaam Wacht am Rhein moest een defensieve militaire manoeuvre suggereren. Het front was 150 kilometer breed. De aanval was aan Duitse zijde tot in de puntjes en in het grootste geheim voorbereid. Op 16 decem ber om 5.30 uur openden 2.000 kanonnen het vuur op Amerikaan se stellingen. Op een front van Monschau tot Echternach vielen de Duitsers vanaf acht uur 's ochtends aan. De geallieerden waren totaal verrast. Pas s middags werd generaal Ei senhower in Versailles op de hoog te gebracht van het Duitse offen sief. Hij nam drastische maatrege len en stuurde vanuit Frankrijk en Nederland meteen versterkingen naar België. De Britten en Amerikanen onder leiding van de generaals Montgo mery en Patton rukten massaal op naar de Ardennen. Op de dag van de Duitse tegenaanval speelde 'Monty' nog een ontspannen partij tje golf op een Nederlandse golf baan. Hij had daarvoor tijdelijk zijn Belgische hoofdkwartier verla ten. Het heldere winterweer rond de kerstdagen van 1944 stelde de geal lieerden in staat hun overwicht in de lucht te gebruiken en met vlieg tuigen Duitse troepen te bestoken en hun eigen mensen te bevoorra den. Die opzet slaagde. De Duitse opmars werd tot staan gebracht. Maar bij vergissing werd tijdens de luchtaanvallen ook de stad Malmé- dy gebombardeerd. Hetzelfde stadje in het oosten van België blijft ook verbonden met de slachtpartij die de SS-bevelhebber kolonel Peiper met zijn mannen aanrichtte onder 84 Amerikaanse GI's, die een week voor het bom bardement in koelen bloede waren omgebracht. Krijgsgevangen ge maakte Duitsers werden op hun beurt door razende Amerikaanse soldaten als vergelding doodge schoten. Pas op 9 januari aanvaardde Hitier de terugtocht, op 17 januari was de Slag om de Ardennen voorbij. Van uit het oosten rukten de Russen op, vanuit het westen stonden de geal lieerden klaar om het Derde Rijk tot de complete overgave te dwin gen. De wanhoopsdaad van Hitler was pijnlijk mislukt en de geallieerden waren vastberaden om nu zo snel mogelijk door te stoten naar Ber lijn. De Duitse opmars in de Ar dennen was te traag verlopen om succesvol te zijn. De Amerikanen op hun beurt hadden zich heldhaf tige militairen getoond, die hard nekkig de verkeersknoopunten Sankt-Vith en Bastogne bleven verdedigen, ondanks het gebulder van Duitse kanonnen en tanks. De tol was hoog. De Duitsers verlo ren 100.000 man (20.000 doden naast de duizenden vermisten en zwaargewonden), aan geallieerde zijde sneuvelden 19.000 Amerika nen en 1.000 Britten. Er waren bij de geallieerden 65.000 vermisten en gewonden. Onder de burgerbevol king in de Ardennen vielen 3.000 dodelijke slachtoffers te betreuren. In de Belgische Ardennen zijn tal van particuliere musea, die de her innering aan de winter van '44-'45 levendig houden. Het nationaal comité dat in België de plechtigheden rond de vijftigste verjaardag van de bevrijding coör dineert, heeft voor de herdenking van de gevechten vijf plaatsen in de Ardennen uitgekozen waar in de winter van '44-'45 felle strijd werd gevoerd tussen de geallieerden en de Duiters. De belangrijkste manifestatie was gisteren bij het Amerikaanse mo nument op de Mardassonheuvel in Bastogne. In aanwezigheid van de Belgische koning en tal van mili taire autoriteiten werd eer betoond aan de duizenden gesneuvelde sol daten en aan de Amerikanen die Bastogne met succes bleven verde digen tegen Duitse aanvallen. Herdenkingsplechtigheden zijn er vandaag en morgen nog in Houyet, Stoumont, Vielsalm en Sankt-Vith.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1994 | | pagina 35